ۇلت ليدەرى – نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ
شىعىس قازاقستان وبلىسى، كاتونقاراعاي اۋدانى،
جامبىل اۋىلى، «جامبىل ورتا مەكتەبى»
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ
ورىس ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
تاۋدانبەكوۆا گۋلباحىت تاۋدانبەك قىزى
ۇلت ليدەرى – نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ
ساباق ماقساتى:
وقۋشىلارعا ق ر پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ شىققان تەگى، بالالىق، مەكتەپتەگى كەزى تۋرالى جان - جاقتى ءبىلىم بەرۋ. ەلباسىنىڭ ۇلگى - ونەگەسىنە، ءوز ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، ادامگەرشىلىگىنە تاربيەلەۋ.
وقۋشىلاردى ءتۇرلى دەرەك كوزدەرىمەن بىرلەسىپ جۇمىس جاساۋعا، العان مالىمەتتەرىن سالىستىرىپ، تالداۋعا ۇيرەتۋ. زەرتتەۋشىلىك جانە شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباق كورنەكىلىكتەرى: كىتاپتار كورمەسى، ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ بالالىق كەزەڭىنەن – بۇگىنگى كۇنگە دەيىنگى ومىرىنەن سلايدتار، باسپا ءسوز ماتەريالدارى، قاناتتى سوزدەر.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سىنىپتان تىس كونفەرەنسيا ساباق.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) سىنىپتى ءتورت توپقا ءبولىپ كونفەرەنسيا سۇراقتارىن الدىن - الا بەرۋ.
ب) ساباقتىڭ تاقىرىبىمەن، ماقساتىمەن، ءوتىلۋ بارىسىمەن تانىستىرۋ
1. تاريحشىلار توبى
2. ەكونوميستەر توبى
3. ساياساتشىلار توبى
4. مادەنيەتتانۋشىلار توبى
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ ءومىرى مەن قىزمەتى، ساياساتتاعى، ەكونوميكاداعى، مادەنيەتتەگى اتقارعان جۇمىستارىن تالداۋ ءۇشىن وقۋشىلارعا ءسوز بەرەمىز.
تاريحشىلار.
مەملەكەتىمىزدىڭ باسشىسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ 1940 جىلى 6 شىلدەدە جەتىسۋ جەرىندە، ياعني الماتى وبلىسى قاراساي اۋدانى شامالعان اۋىلىندا تۋعان. ەلباسىنىڭ اتاسى نازارباي ءوز ايماعىندا بيلىك جۇرگىزگەن، قولىندا ءمورى بولعان، ەل باسقارعان ادام ەكەن. شامالعان، قاسكەلەڭ، ءۇشقوڭىر جايلاۋى دەگەن جەرلەردى قونىس قىلىپ مەكەندەگەن. نازارباي ەلدى وتىرىقشىلىققا يكەمدەپ، جەرگە تۇراقتاندىرۋعا كوپ كوڭىل اۋدارعان ادام ەكەن. ەلباسىنىڭ اكەسى ءابىش نازارباي اقساقالدىڭ كەنجەسى بولعان. نازارباي ۇلى ءابىش قازاق حالقىنىڭ اتاقتى باتىرى قاراسايدىڭ جەتىنشى ۇرپاعى.
نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ اكەسى تۋرالى بىلاي ەسكە الادى:
«... مەن اكەمنىڭ قاي كەزدە ۇيىقتايتىنىن نەمەسە ەشتەڭە ىستەمەي، قۇر تىنىپ وتىرعان ءساتىن كورگەن ەمەسپىن. ەگىن سالۋدى جاقسى بىلگەن. ول داۋلەتتى ورىستار قولىندا وسكەندىكتەن، پالەندەي ءبىلىمى بولماسا دا، ميۋا اعاشتارىن بۋدانداستىرۋعا كانىگى ەدى. جۇرت ءبىزدىڭ باققا كەلىپ، كەرەمەت ءوسىپ تۇرعان تاڭعاجايىپ جەمىستەردى نەمەسە ءبىر جاعىندا كادىمگى اپورت الماسى، ەكىنشى جاعىندا ۋىلجىعان المۇرت ءپىسىپ تۇرعان اعاشتى تاماشالايتىن. اكەم وسىرگەن ونداي جەمىستەردى كەيىن ەش جەردەن دە كورگەن ەمەسپىن. ءوزىنىڭ سۇيىكتى سورتتى الماسى – اپورتتى ول كەلەسى كوكتەمگە دەيىن بۇزباي ساقتايتىن».
بولات نازاربايەۆ، ەلباسىنىڭ ءىنىسى، ءوزىنىڭ «اعا» اتتى كىتابىندا اكەسى جايلى مىناداي ەستەلىك جازادى:
«... مەنىڭ اكەم كىسى زاتىنا قىزىقپاعان، تەك ادال ەڭبەگىمەن عانا ءومىر سۇرگەن جان ەدى. وتە شارۋاقور ادام بولاتىن. جاس كۇنىندە نيكيفوروۆ دەگەن اۋقاتتى ورىستىڭ ۇيىندە جالدانىپ جۇمىس ىستەپتى. اكەم جەر وڭدەۋدى دە بىلگەن، ەتىك تە تىگىپتى. ديىرمەن دە تارتقان. ساۋدا - ساتتىقتان دا قۇرالاقان ەمەس ەدى. ورىس، قازاق اندەرىن دە ناقىشىنا كەلتىرە ايتا بىلەتىن».
ءابىش پەن ءالجان ءۇشقوڭىردا تانىسادى. وندا ءابىش ءۇش ءجۇز ارەستانتقا جول شاپتىرىپ جاتادى. سوندا جۇرگەندە اق قۇبا ءوڭدى ءالجانعا كوزى ءتۇسىپ، ءبىر جىل ءسوز سالىپ ءجۇرىپ، اقىرى ۇيلەنەدى. سودان ءبىر بولمەلى ۇيدە ءابىشتىڭ شەشەسى مىرزابالا، جاماعايىنى بولىپ كەلەتىن مامبەتاي اتا مەن ءبۇباي اپا، بەسەۋى بىرگە تۇرادى.
كورىنىس.
اۆتور. جاقسىنى قۇداي ءبىر شيكى وكپەدەن قىسادى دەگەن. اسىرەسە، اكەدەن جالعىز ءابىش «ەڭ بولماسا جۇگەن ۇستايتىن ءبىر ۇل بەرشى» دەپ جاراتقانعا جالبارىنۋمەن جۇرەدى. ەكەۋىنىڭ ۇيلەنگەندەرىنە بەس - التى جىل بولعانىمەن، بالالارى تۇراقتاماي شەتىنەي بەرىپ، ءبىر پەرزەنتتى ارمانداپ زارىعىپ جۇرگەندە، اۋليە جاعالاپ، رايىمبەك اتانىڭ باسىنا تۇنەپ قايتۋعا نيەت ەتەدى. جارىم ءتۇن اۋعاندا اق كيىم كيگەن، اقساقالدى قاريا كەلەدى دە، ءالجانعا قارايدى. ول كىسى سويلەۋگە يشارا بىلدىرەيىن دەسە، ۇندەمە دەگەندەي قولىن تىكتەيدى. سودان جاتا بەرەدى. ءبىر كەزدە كوزىن اشسا، الگى ادام جوق. بۇل ءبىرىنشى ءتۇن بولاتىن. ەكىنشى ءتۇنى الگى كىسى تاعى دا كەلىپ، جانىنا وتىرادى دا.
جامبىل اۋىلى، «جامبىل ورتا مەكتەبى»
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ
ورىس ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
تاۋدانبەكوۆا گۋلباحىت تاۋدانبەك قىزى
ۇلت ليدەرى – نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ
ساباق ماقساتى:
وقۋشىلارعا ق ر پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ شىققان تەگى، بالالىق، مەكتەپتەگى كەزى تۋرالى جان - جاقتى ءبىلىم بەرۋ. ەلباسىنىڭ ۇلگى - ونەگەسىنە، ءوز ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، ادامگەرشىلىگىنە تاربيەلەۋ.
وقۋشىلاردى ءتۇرلى دەرەك كوزدەرىمەن بىرلەسىپ جۇمىس جاساۋعا، العان مالىمەتتەرىن سالىستىرىپ، تالداۋعا ۇيرەتۋ. زەرتتەۋشىلىك جانە شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباق كورنەكىلىكتەرى: كىتاپتار كورمەسى، ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ بالالىق كەزەڭىنەن – بۇگىنگى كۇنگە دەيىنگى ومىرىنەن سلايدتار، باسپا ءسوز ماتەريالدارى، قاناتتى سوزدەر.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سىنىپتان تىس كونفەرەنسيا ساباق.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) سىنىپتى ءتورت توپقا ءبولىپ كونفەرەنسيا سۇراقتارىن الدىن - الا بەرۋ.
ب) ساباقتىڭ تاقىرىبىمەن، ماقساتىمەن، ءوتىلۋ بارىسىمەن تانىستىرۋ
1. تاريحشىلار توبى
2. ەكونوميستەر توبى
3. ساياساتشىلار توبى
4. مادەنيەتتانۋشىلار توبى
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ ءومىرى مەن قىزمەتى، ساياساتتاعى، ەكونوميكاداعى، مادەنيەتتەگى اتقارعان جۇمىستارىن تالداۋ ءۇشىن وقۋشىلارعا ءسوز بەرەمىز.
تاريحشىلار.
مەملەكەتىمىزدىڭ باسشىسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ 1940 جىلى 6 شىلدەدە جەتىسۋ جەرىندە، ياعني الماتى وبلىسى قاراساي اۋدانى شامالعان اۋىلىندا تۋعان. ەلباسىنىڭ اتاسى نازارباي ءوز ايماعىندا بيلىك جۇرگىزگەن، قولىندا ءمورى بولعان، ەل باسقارعان ادام ەكەن. شامالعان، قاسكەلەڭ، ءۇشقوڭىر جايلاۋى دەگەن جەرلەردى قونىس قىلىپ مەكەندەگەن. نازارباي ەلدى وتىرىقشىلىققا يكەمدەپ، جەرگە تۇراقتاندىرۋعا كوپ كوڭىل اۋدارعان ادام ەكەن. ەلباسىنىڭ اكەسى ءابىش نازارباي اقساقالدىڭ كەنجەسى بولعان. نازارباي ۇلى ءابىش قازاق حالقىنىڭ اتاقتى باتىرى قاراسايدىڭ جەتىنشى ۇرپاعى.
نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ اكەسى تۋرالى بىلاي ەسكە الادى:
«... مەن اكەمنىڭ قاي كەزدە ۇيىقتايتىنىن نەمەسە ەشتەڭە ىستەمەي، قۇر تىنىپ وتىرعان ءساتىن كورگەن ەمەسپىن. ەگىن سالۋدى جاقسى بىلگەن. ول داۋلەتتى ورىستار قولىندا وسكەندىكتەن، پالەندەي ءبىلىمى بولماسا دا، ميۋا اعاشتارىن بۋدانداستىرۋعا كانىگى ەدى. جۇرت ءبىزدىڭ باققا كەلىپ، كەرەمەت ءوسىپ تۇرعان تاڭعاجايىپ جەمىستەردى نەمەسە ءبىر جاعىندا كادىمگى اپورت الماسى، ەكىنشى جاعىندا ۋىلجىعان المۇرت ءپىسىپ تۇرعان اعاشتى تاماشالايتىن. اكەم وسىرگەن ونداي جەمىستەردى كەيىن ەش جەردەن دە كورگەن ەمەسپىن. ءوزىنىڭ سۇيىكتى سورتتى الماسى – اپورتتى ول كەلەسى كوكتەمگە دەيىن بۇزباي ساقتايتىن».
بولات نازاربايەۆ، ەلباسىنىڭ ءىنىسى، ءوزىنىڭ «اعا» اتتى كىتابىندا اكەسى جايلى مىناداي ەستەلىك جازادى:
«... مەنىڭ اكەم كىسى زاتىنا قىزىقپاعان، تەك ادال ەڭبەگىمەن عانا ءومىر سۇرگەن جان ەدى. وتە شارۋاقور ادام بولاتىن. جاس كۇنىندە نيكيفوروۆ دەگەن اۋقاتتى ورىستىڭ ۇيىندە جالدانىپ جۇمىس ىستەپتى. اكەم جەر وڭدەۋدى دە بىلگەن، ەتىك تە تىگىپتى. ديىرمەن دە تارتقان. ساۋدا - ساتتىقتان دا قۇرالاقان ەمەس ەدى. ورىس، قازاق اندەرىن دە ناقىشىنا كەلتىرە ايتا بىلەتىن».
ءابىش پەن ءالجان ءۇشقوڭىردا تانىسادى. وندا ءابىش ءۇش ءجۇز ارەستانتقا جول شاپتىرىپ جاتادى. سوندا جۇرگەندە اق قۇبا ءوڭدى ءالجانعا كوزى ءتۇسىپ، ءبىر جىل ءسوز سالىپ ءجۇرىپ، اقىرى ۇيلەنەدى. سودان ءبىر بولمەلى ۇيدە ءابىشتىڭ شەشەسى مىرزابالا، جاماعايىنى بولىپ كەلەتىن مامبەتاي اتا مەن ءبۇباي اپا، بەسەۋى بىرگە تۇرادى.
كورىنىس.
اۆتور. جاقسىنى قۇداي ءبىر شيكى وكپەدەن قىسادى دەگەن. اسىرەسە، اكەدەن جالعىز ءابىش «ەڭ بولماسا جۇگەن ۇستايتىن ءبىر ۇل بەرشى» دەپ جاراتقانعا جالبارىنۋمەن جۇرەدى. ەكەۋىنىڭ ۇيلەنگەندەرىنە بەس - التى جىل بولعانىمەن، بالالارى تۇراقتاماي شەتىنەي بەرىپ، ءبىر پەرزەنتتى ارمانداپ زارىعىپ جۇرگەندە، اۋليە جاعالاپ، رايىمبەك اتانىڭ باسىنا تۇنەپ قايتۋعا نيەت ەتەدى. جارىم ءتۇن اۋعاندا اق كيىم كيگەن، اقساقالدى قاريا كەلەدى دە، ءالجانعا قارايدى. ول كىسى سويلەۋگە يشارا بىلدىرەيىن دەسە، ۇندەمە دەگەندەي قولىن تىكتەيدى. سودان جاتا بەرەدى. ءبىر كەزدە كوزىن اشسا، الگى ادام جوق. بۇل ءبىرىنشى ءتۇن بولاتىن. ەكىنشى ءتۇنى الگى كىسى تاعى دا كەلىپ، جانىنا وتىرادى دا.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
