اينالامىزداعى دىبىستىق قۇبىلىستار
اينالامىزداعى دىبىستىق قۇبىلىستار
جاراتىلىستانۋ 5 سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى: اينالامىزداعى دىبىستىق قۇبىلىستاردى اجىراتۋ، دەنەنىڭ تەربەلۋ، ۇيكەلۋ، سىعىلۋ جانە ت. ب. جاعدايلار ارقىلى دىبىستىڭ شىعىپ جاتقاندىعىن وقۋشىلارعا ءتۇسىندىرۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويىن جان - جاقتى دامىتۋ
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، ادەپتىلىككە مەكتەپتە جاي سويلەۋگە، شۋلاماۋعا تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس تاسىلدەرى: ءتۇسىندىرۋ، مىسالدار كەلتىرۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: دومبىرا، شار، مۋزىكا، ت. ب.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ
ءا) وقۋشىلار نازارىن ساباققا اۋدارۋ
ب) وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
1. جىلۋ دەگەنىمىز نە؟
2. جىلۋدىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
3. جىلۋدى نەمەن ولشەيمىز؟
4. اۋانى قىزدىرعاندا كولەمى قالاي وزگەرەدى؟
5. جىلۋدى نە جاقسى وتكىزەدى؟
6. اەروزولدى نەگە جىلى جەردە ساقتاۋعا بولمايدى؟
جاڭا ساباق:
حالقىمىزدا مىناداي ءبىر ناقىل ءسوز بار. «ءجۇز رەت ەستىگەنشە، ءبىر رەت كورگەنىڭ ارتىق». بۇعان بىزدەردىڭ تولىق كەلىسپەيتىنىمىز، دىبىستىڭ الۋان تۇرلەرىن ەستۋ ارقىلى قورشاعان ورتانىڭ وزىنە ءتان ەرەكشەلىگىن بىلەمىز.
تابيعات كوپتەگەن دىبىستاردان تۇرادى. ادامداردىڭ داۋسى، كۇستاردىڭ سايراعان ءانى، جەلدىڭ گۋىلى، ساعاتتىڭ سوعۋى، كولىكتەردىڭ دىبىسى جانە باسقا تولىپ جاتقان دىبىستار بولادى. بولىپ جاتقان وقيعالاردى انىقتاپ - ءبىلۋدىڭ نەگىزگى حابارشىسى دىبىس.
دىبىس دەگەنىمىز نە؟ نەگە ءبىز ونى ەستيمىز جانە ول قايدان شىعادى؟ ونىڭ كوزى دەنەلەردىڭ نەمەسە ونىڭ ءبىر بولىگىنىڭ تەربەلۋ، ۇيكەلۋ، سىعىلۋ جانە ت. ب. جاعدايلار ارقىلى دىبىستى شىعارۋى. تەربەلۋ ارقىلى قوڭىراۋ سوعىلادى. ۇيكەلىستەن جەلدىڭ، ادامنىڭ جۇرگەندىگىن انىقتايمىز. مىسالعا، دومبىرانىڭ داۋىسى پەرنەلەردى جوعارى - تومەن شەرتۋدىڭ ناتيجەسىندە شىعادى. كەز كەلگەن دەنەنى قوزعالىسقا ءتۇسىرۋ ارقىلى ونىڭ دىبىسىن ەستۋگە بولادى.
قۇلاقتى سىرىڭكەمەن جانە تاعى باسقا ۇشكىر نارسەلەرمەن تازالاۋعا بولمايدى. ول ءۇشىن دۇكەندەردە ارنايى ۇشىنا ماقتا وراتىلعان پلاست¬ماسسا تاياقشالارمەن نە بولماسا سىرىڭكەگە ماقتا وراپ، قۇلاقتىڭ ىشىندەگى جۇقا پەردەنى تەسىپ الماي تازالاۋ قاجەت. سونىمەن بىرگە قاتتى ايقاي - شۋدان ساقتانۋ كەرەك (ماگنيتوفون، تەلەديدار، قالا جانە زاۋىت - فابريكالاردىڭ شۋىلى). تاۋدا ەستىلەتىن جاڭعىرىق تا دىبىستىڭ بوگەتتەن شاعىلۋ ناتيجەسى بولىپ تابىلادى.
جاڭعىرىق — قانداي دا ءبىر كەدەرگىدەن شاعىلعان جانە باستاپقى تارالعان ورنىنا قايتا ورالعان دىبىس تولقىندارى.
دىبىس كەدەرگىلەردەن شاعىلا وتىرىپ، باقىلاۋشىعا ءسال كىدىرىپ جەتەدى. شاعىلعان دىبىستى ءبىز دىبىس كوزى مەن كەدەرگى اراسىنداعى قاشىقتىقتى دىبىس تولقىندارى ەكى رەت (دىبىس كوزىنەن كەدەرگىگە جەتۋى جانە قايتىپ ورالۋى) ءجۇرىپ وتكەن كەزدە ەستيمىز. شاعىلعان دىبىستىڭ بارلىعىن ءبىز جاڭعىرىق رەتىندە قابىلداي بەرمەيدى ەكەنبىز. ادام قۇلاعى العاشقى دىبىس پەن شاعىلعان دىبىستى جەكە - جەكە قابىلداعان كەزدە عانا جاڭعىرىق پايدا بولادى. بۇل ەكى دىبىستىڭ قابىلدانۋ ۋاقىتىنىڭ اراسى 0، 1 س - تان كەم بولماعان كەزدە عانا دىبىستار جەكە - جەكە قابىلدانادى ەكەن. بۇدان ءبىز جاڭعىرىقتى دىبىس كەزى مەن بوگەتتىڭ اراسى ەداۋىر الىس بولعان كەزدە عانا ەستي الاتىنىمىز بايقالادى.
ساباقتى بەكىتۋ:
1. دىبىس دەگەنىمىز نە؟
2. دىبىس قايدان شىعادى؟
3. قاتتى شۋ ادام اعزاسىنا قالاي اسەر ەتەدى؟
4. دىبىس دەگەنىمىز نە؟
5. نەگە ءبىز ونى ەستيمىز جانە ول قايدان شىعادى؟
قورىتىندى:
سونىمەن ادامنىڭ ەستى قابىلەتىن جاقسارتۋ ءۇشىن جاقسى جانە داۋسى جاي شىعىپ تۇرعان مۋزىكا تىڭداۋ كەرەك ەكەندىگىن بىلدىك مۋزىكالىق اسپاپتاردا ويناعان پايدالى. تابيعات اياسىندا قۇستاردىڭ، جانۋارلاردىڭ داۋسىن تىڭداپ ولاردى اجىراتا بىلگەن دۇرىس.
ءۇي تاپسىرماسى:
1. كىتاپتا كورسەتىلگەن تاجىريبەلەردى ورىنداۋ.
الماتى قالاسى، المالى اۋدانى،
№147 گيمنازياسىنىڭ گەوگرافيا ءپانى ءمۇعالىمى
كەريمشەيەۆا بەرەكە رىسكازييەۆنا
جاراتىلىستانۋ 5 سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى: اينالامىزداعى دىبىستىق قۇبىلىستاردى اجىراتۋ، دەنەنىڭ تەربەلۋ، ۇيكەلۋ، سىعىلۋ جانە ت. ب. جاعدايلار ارقىلى دىبىستىڭ شىعىپ جاتقاندىعىن وقۋشىلارعا ءتۇسىندىرۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويىن جان - جاقتى دامىتۋ
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، ادەپتىلىككە مەكتەپتە جاي سويلەۋگە، شۋلاماۋعا تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس تاسىلدەرى: ءتۇسىندىرۋ، مىسالدار كەلتىرۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: دومبىرا، شار، مۋزىكا، ت. ب.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ
ءا) وقۋشىلار نازارىن ساباققا اۋدارۋ
ب) وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
1. جىلۋ دەگەنىمىز نە؟
2. جىلۋدىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
3. جىلۋدى نەمەن ولشەيمىز؟
4. اۋانى قىزدىرعاندا كولەمى قالاي وزگەرەدى؟
5. جىلۋدى نە جاقسى وتكىزەدى؟
6. اەروزولدى نەگە جىلى جەردە ساقتاۋعا بولمايدى؟
جاڭا ساباق:
حالقىمىزدا مىناداي ءبىر ناقىل ءسوز بار. «ءجۇز رەت ەستىگەنشە، ءبىر رەت كورگەنىڭ ارتىق». بۇعان بىزدەردىڭ تولىق كەلىسپەيتىنىمىز، دىبىستىڭ الۋان تۇرلەرىن ەستۋ ارقىلى قورشاعان ورتانىڭ وزىنە ءتان ەرەكشەلىگىن بىلەمىز.
تابيعات كوپتەگەن دىبىستاردان تۇرادى. ادامداردىڭ داۋسى، كۇستاردىڭ سايراعان ءانى، جەلدىڭ گۋىلى، ساعاتتىڭ سوعۋى، كولىكتەردىڭ دىبىسى جانە باسقا تولىپ جاتقان دىبىستار بولادى. بولىپ جاتقان وقيعالاردى انىقتاپ - ءبىلۋدىڭ نەگىزگى حابارشىسى دىبىس.
دىبىس دەگەنىمىز نە؟ نەگە ءبىز ونى ەستيمىز جانە ول قايدان شىعادى؟ ونىڭ كوزى دەنەلەردىڭ نەمەسە ونىڭ ءبىر بولىگىنىڭ تەربەلۋ، ۇيكەلۋ، سىعىلۋ جانە ت. ب. جاعدايلار ارقىلى دىبىستى شىعارۋى. تەربەلۋ ارقىلى قوڭىراۋ سوعىلادى. ۇيكەلىستەن جەلدىڭ، ادامنىڭ جۇرگەندىگىن انىقتايمىز. مىسالعا، دومبىرانىڭ داۋىسى پەرنەلەردى جوعارى - تومەن شەرتۋدىڭ ناتيجەسىندە شىعادى. كەز كەلگەن دەنەنى قوزعالىسقا ءتۇسىرۋ ارقىلى ونىڭ دىبىسىن ەستۋگە بولادى.
قۇلاقتى سىرىڭكەمەن جانە تاعى باسقا ۇشكىر نارسەلەرمەن تازالاۋعا بولمايدى. ول ءۇشىن دۇكەندەردە ارنايى ۇشىنا ماقتا وراتىلعان پلاست¬ماسسا تاياقشالارمەن نە بولماسا سىرىڭكەگە ماقتا وراپ، قۇلاقتىڭ ىشىندەگى جۇقا پەردەنى تەسىپ الماي تازالاۋ قاجەت. سونىمەن بىرگە قاتتى ايقاي - شۋدان ساقتانۋ كەرەك (ماگنيتوفون، تەلەديدار، قالا جانە زاۋىت - فابريكالاردىڭ شۋىلى). تاۋدا ەستىلەتىن جاڭعىرىق تا دىبىستىڭ بوگەتتەن شاعىلۋ ناتيجەسى بولىپ تابىلادى.
جاڭعىرىق — قانداي دا ءبىر كەدەرگىدەن شاعىلعان جانە باستاپقى تارالعان ورنىنا قايتا ورالعان دىبىس تولقىندارى.
دىبىس كەدەرگىلەردەن شاعىلا وتىرىپ، باقىلاۋشىعا ءسال كىدىرىپ جەتەدى. شاعىلعان دىبىستى ءبىز دىبىس كوزى مەن كەدەرگى اراسىنداعى قاشىقتىقتى دىبىس تولقىندارى ەكى رەت (دىبىس كوزىنەن كەدەرگىگە جەتۋى جانە قايتىپ ورالۋى) ءجۇرىپ وتكەن كەزدە ەستيمىز. شاعىلعان دىبىستىڭ بارلىعىن ءبىز جاڭعىرىق رەتىندە قابىلداي بەرمەيدى ەكەنبىز. ادام قۇلاعى العاشقى دىبىس پەن شاعىلعان دىبىستى جەكە - جەكە قابىلداعان كەزدە عانا جاڭعىرىق پايدا بولادى. بۇل ەكى دىبىستىڭ قابىلدانۋ ۋاقىتىنىڭ اراسى 0، 1 س - تان كەم بولماعان كەزدە عانا دىبىستار جەكە - جەكە قابىلدانادى ەكەن. بۇدان ءبىز جاڭعىرىقتى دىبىس كەزى مەن بوگەتتىڭ اراسى ەداۋىر الىس بولعان كەزدە عانا ەستي الاتىنىمىز بايقالادى.
ساباقتى بەكىتۋ:
1. دىبىس دەگەنىمىز نە؟
2. دىبىس قايدان شىعادى؟
3. قاتتى شۋ ادام اعزاسىنا قالاي اسەر ەتەدى؟
4. دىبىس دەگەنىمىز نە؟
5. نەگە ءبىز ونى ەستيمىز جانە ول قايدان شىعادى؟
قورىتىندى:
سونىمەن ادامنىڭ ەستى قابىلەتىن جاقسارتۋ ءۇشىن جاقسى جانە داۋسى جاي شىعىپ تۇرعان مۋزىكا تىڭداۋ كەرەك ەكەندىگىن بىلدىك مۋزىكالىق اسپاپتاردا ويناعان پايدالى. تابيعات اياسىندا قۇستاردىڭ، جانۋارلاردىڭ داۋسىن تىڭداپ ولاردى اجىراتا بىلگەن دۇرىس.
ءۇي تاپسىرماسى:
1. كىتاپتا كورسەتىلگەن تاجىريبەلەردى ورىنداۋ.
الماتى قالاسى، المالى اۋدانى،
№147 گيمنازياسىنىڭ گەوگرافيا ءپانى ءمۇعالىمى
كەريمشەيەۆا بەرەكە رىسكازييەۆنا
You Might Also Like
