كۇن. جارىقتىڭ تارالۋى
ساباق جوسپارى
ءپانى: جاراتىلىستانۋ
سىنىبى: 5 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كۇن. جارىقتىڭ تارالۋى.
ساباقتىڭ ماقساتى: كۇن ساۋلەسى، ەلەكتر لامپالارى، شام نەمەسە الاۋ، ساۋلە شىعاراتىن جانۋارلار وزدەرىنەن دۇنيەنىڭ كەرەمەتى جارىق ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ. وقۋشىلارعا جارىقتىڭ تۇرلەرىن ۇعىندىر وتىرىپ، ءتۇرلى مىسالدار كەلتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويىن جان - جاقتى دامىتۋ
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، ادەپتىلىككە جارىقتى ۇنەمدەۋگە، تابيعاتتى ايالاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس تاسىلدەرى: ءتۇسىندىرۋ، مىسالدار كەلتىرۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: فاناريك، باتارەيكا، تابيعاتتاعى جارىق كوزدەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ
ءا) وقۋشىلار نازارىن ساباققا اۋدارۋ
ب) وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
1. كۇننىڭ ىشكى تەمپەراتۋراسى نەشە؟
2. سىرتقى تەمپەراتۋراسى نەشە؟
3. جارىق جەر بەتىنە قالاي تارالادى؟
4. كۇن نەگە جەر بەتىنە بىركەلكى تارالمايدى ت. ب.؟
جاڭا ساباق:
ادامداردىڭ جانۋارلاردىڭ قورشاعان ورتانى كورە ءبىلۋى - ەڭ ءبىر كەرەمەت قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى. جەر بەتىندەگى ەڭ كۇشتى جارىق كوزى - كۇن. بارلىق تىرشىلىك يەلەرى كۇننىڭ جارىعىنا تاۋەلدى ءومىر سۇرۋدە. جۇلدىزدار كەيبىر جانۋارلار دا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە جارىق ءبولىپ شىعارادى. جارىقتانعان جەر مەن اي، كونۋسشا كولەڭكە تۇسىرەدى جانە كونۋسشا شالا كولەڭكە تۇسىرەدى. جەر كولەڭكەسىنە اي جارىم - جارتىلاي كىرگەندە، ايدىڭ تولىق جانە شالا تۇتىلۋى بولادى.
تولىق كۇن تۇتىلۋى جەرگە اي كولەڭكەسىنىڭ داعى تۇسكەن ورىننان عانا كورىنەدى. داقتىڭ ديامەترى 250 كم - دەن ارتپايدى، سوندىقتان ءبىر مەزگىلدە كۇننىڭ تولىق تۇتىلۋى تەك جەردىڭ ازعانا بولىگىندە كورىنەدى. تولىق تۇتىلۋ فازاسى 7 مينۋت 70 سەكۋندتان ارتىققا سوزىلمايدى.
جەرگە ايدىق شالا كولەڭكەسى تۇسكەن ورىنداردا كۇننىڭ شالا تۇتىلۋى بايقالادى.
جەردىڭ ايدان جانە كۇننەن قاشىقتىقتارى ازداپ وزگەرۋى سالدارىنان، ايدىڭ كورىنەرلىك بۇرىشتىق ديامەترى كۇندىكىنەن بىردە ۇلكەنىرەك، بىردە كىشىرەك، ال بىردە وعان تەڭ بولىپ قالادى.
كۇننىڭ تولىق تۇتىلۋلارى عىلىم ءۇشىن ەرەكشە قىزىق، ال ولار بۇرىن قاراڭعى ادامداردى قاتتى ۇرەيلەندىرەتىن.
ساباقتى بەكىتۋ:
5. كۇننىڭ ىشكى تەمپەراتۋراسى نەشە؟
6. سىرتقى تەمپەراتۋراسى نەشە؟
7. جارىق جەر بەتىنە قالاي تارالادى؟
8. كۇن نەگە جەر بەتىنە بىركەلكى تارالمايدى ت. ب.؟
قورىتىندى:
جانۋارلاردىڭ ادامداردىڭ قورشاعان ورتانى كورە ءبىلۋى - ەڭ ءبىر كەرەمەت قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى. جەر بەتىندەگى ەڭ كۇشتى جارىق كوزى - كۇن. بارلىق تىرشىلىك يەلەرى كۇننىڭ جارىعىنا تاۋەلدى ءومىر سۇرۋدە. جۇلدىزدار كەيبىر جانۋارلار دا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە جارىق ءبولىپ شىعارادى.
ءۇي تاپسىرماسى:
1. وتكەن تاقىرىپتارعا قايتالاۋ.
2. قوسىمشا مالىمەتتەر
ءپانى: جاراتىلىستانۋ
سىنىبى: 5 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كۇن. جارىقتىڭ تارالۋى.
ساباقتىڭ ماقساتى: كۇن ساۋلەسى، ەلەكتر لامپالارى، شام نەمەسە الاۋ، ساۋلە شىعاراتىن جانۋارلار وزدەرىنەن دۇنيەنىڭ كەرەمەتى جارىق ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ. وقۋشىلارعا جارىقتىڭ تۇرلەرىن ۇعىندىر وتىرىپ، ءتۇرلى مىسالدار كەلتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويىن جان - جاقتى دامىتۋ
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، ادەپتىلىككە جارىقتى ۇنەمدەۋگە، تابيعاتتى ايالاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس تاسىلدەرى: ءتۇسىندىرۋ، مىسالدار كەلتىرۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: فاناريك، باتارەيكا، تابيعاتتاعى جارىق كوزدەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ
ءا) وقۋشىلار نازارىن ساباققا اۋدارۋ
ب) وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
1. كۇننىڭ ىشكى تەمپەراتۋراسى نەشە؟
2. سىرتقى تەمپەراتۋراسى نەشە؟
3. جارىق جەر بەتىنە قالاي تارالادى؟
4. كۇن نەگە جەر بەتىنە بىركەلكى تارالمايدى ت. ب.؟
جاڭا ساباق:
ادامداردىڭ جانۋارلاردىڭ قورشاعان ورتانى كورە ءبىلۋى - ەڭ ءبىر كەرەمەت قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى. جەر بەتىندەگى ەڭ كۇشتى جارىق كوزى - كۇن. بارلىق تىرشىلىك يەلەرى كۇننىڭ جارىعىنا تاۋەلدى ءومىر سۇرۋدە. جۇلدىزدار كەيبىر جانۋارلار دا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە جارىق ءبولىپ شىعارادى. جارىقتانعان جەر مەن اي، كونۋسشا كولەڭكە تۇسىرەدى جانە كونۋسشا شالا كولەڭكە تۇسىرەدى. جەر كولەڭكەسىنە اي جارىم - جارتىلاي كىرگەندە، ايدىڭ تولىق جانە شالا تۇتىلۋى بولادى.
تولىق كۇن تۇتىلۋى جەرگە اي كولەڭكەسىنىڭ داعى تۇسكەن ورىننان عانا كورىنەدى. داقتىڭ ديامەترى 250 كم - دەن ارتپايدى، سوندىقتان ءبىر مەزگىلدە كۇننىڭ تولىق تۇتىلۋى تەك جەردىڭ ازعانا بولىگىندە كورىنەدى. تولىق تۇتىلۋ فازاسى 7 مينۋت 70 سەكۋندتان ارتىققا سوزىلمايدى.
جەرگە ايدىق شالا كولەڭكەسى تۇسكەن ورىنداردا كۇننىڭ شالا تۇتىلۋى بايقالادى.
جەردىڭ ايدان جانە كۇننەن قاشىقتىقتارى ازداپ وزگەرۋى سالدارىنان، ايدىڭ كورىنەرلىك بۇرىشتىق ديامەترى كۇندىكىنەن بىردە ۇلكەنىرەك، بىردە كىشىرەك، ال بىردە وعان تەڭ بولىپ قالادى.
كۇننىڭ تولىق تۇتىلۋلارى عىلىم ءۇشىن ەرەكشە قىزىق، ال ولار بۇرىن قاراڭعى ادامداردى قاتتى ۇرەيلەندىرەتىن.
ساباقتى بەكىتۋ:
5. كۇننىڭ ىشكى تەمپەراتۋراسى نەشە؟
6. سىرتقى تەمپەراتۋراسى نەشە؟
7. جارىق جەر بەتىنە قالاي تارالادى؟
8. كۇن نەگە جەر بەتىنە بىركەلكى تارالمايدى ت. ب.؟
قورىتىندى:
جانۋارلاردىڭ ادامداردىڭ قورشاعان ورتانى كورە ءبىلۋى - ەڭ ءبىر كەرەمەت قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى. جەر بەتىندەگى ەڭ كۇشتى جارىق كوزى - كۇن. بارلىق تىرشىلىك يەلەرى كۇننىڭ جارىعىنا تاۋەلدى ءومىر سۇرۋدە. جۇلدىزدار كەيبىر جانۋارلار دا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە جارىق ءبولىپ شىعارادى.
ءۇي تاپسىرماسى:
1. وتكەن تاقىرىپتارعا قايتالاۋ.
2. قوسىمشا مالىمەتتەر
You Might Also Like
-
1. وڭتۇستىك امەريكانىڭ جەر بەدەرى. پايدالى قازبالارى. جەر قىرتىسىنداعى تەرەڭ جارىقتار. پايدالى قازبالاردىڭ باستى كەن ورىندارىنىڭ تارالۋى
-
گەولوگيالىق جىل ساناۋ جانە گەوحرونولوگيالىق كەستە
