باعبان مەن مىرزالار
استانادان ءبىر ميلدەي جەردەگى ەسكى ۋسادبانىڭ ناق ورتاسىندا شومبال قابىرعالى ەتىپ، ايشىقتاندىرىپ سالعان بايدىڭ مۇنارالى، ءساندى ءۇيى تۇرۋشى ەدى. بۇل ۇيدە اينالاعا ايگىلى ەرلى-زايىپتى باي دۆوريان مەكەن ەتەتىن. راسىن ايتساق، ولار مۇندا تەك جازدا عانا كەلىپ تۇراتىن، ءبىراق ولاردىڭ ەن ءبىر سۇيىكتى جەرى بولدى. ءۇيدىڭ سىرتىنا ءىشى ساي ءارى ىڭعايلى، ءارى جايلى-اق ەدى. ونىڭ ماڭدايشاسىنا ءۇي قوجاسىنىن تاستان قاشاپ سالىنعان گەربى ءۇيدىڭ سانىنە ءسان قوسا تۇسكەندەي. بۇل گەربتى عاجايىپ رايحان گۇلدەرى كومكەرىپ، ەسىك الدى جاسىل كىلەم جايعانداي جايناپ جاتىر ەدى. اق، قىزىل ءتۇستى دولانامەن قاتار تەك گۇلزاردا عانا ەمەس، يەن دالادا وسە بەرەتىن سيرەك ۇشىراساتىن اسەم گۇلدەر جايقالىپ تۇراتىن.
ۋسادبا يەسىنىڭ باعبان ۇستاۋى دا جايدان-جاي ەمەستىن. كوز قۋانتار قۇلپىرعان گۇلزار، ۋىلجىعان ماۋە باعى، باقشالىق، – ءبارى، ءبارى دە سول باعباننىڭ ەڭبەگىنىڭ ارقاسى ەدى. ال باقشانىڭ ارعى جاعىندا ەسكى باۋدىڭ ورنى ساقتالعان. وندا قالىڭ وسكەن سامشيت اعاشىن بورىك باستاندىرىپ، پيراميدا تاقىلەتتەستەندىرىپ شىرپىپ قوياتىن. ال ودان دا ءسال ارىدە مۇلدە دەرلىك قۋراپ قالعان ۇلكەن ەكى كونە اعاش كورىنەتىن. الىستان قاراعان كىسى كەنەتتەن قاتتى سوققان داۋىل بۇل اعاشتاردىڭ قۋراعان بۇتاقتارىنا جوعارىدان تومەن قاراي مالدىڭ تەزەگىن جاپسىرىپ تاستاعان با دەپ قالار ەدى. ال راسىندا بۇل كوڭ-قوقىس ەمەس، بىجىعان قۇستىڭ ۇياسى ەدى.
ال بۇل ۇيالاردى ەسەپتەن كەتكەن ەسكى زاماننان بەرى-اق توپ-توپ قارعا مەن ۇزاق مەكەندەيتىن. ءسويتىپ بۇل جەردى ناعىز قۇس بازارىنا اينالدىرىپ، توڭىرەكتى باسىنا كوتەرىپ جاتاتىن. ويتكەنى بۇل ولكەنىڭ بايىرعى تۇرعىندارى دا، وسى ءوڭىردىڭ ناعىز يەسى دە، قوجاسى دا وسىلار ەدى. ولار سونداي ءبىر عالامات جاراتىلىس يەسى – ۋسادبانىڭ ەكى اياقتى مەكەندەۋشىلەرىنىڭ تىرشىلىك ەتۋىن لاجسىز مويىنداسا دا وزدەرىن ولەردەي جەك كورەتىن. ولار كەيدە قۇستاردى مىلتىقپەن اتىپ، باۋداي تۇسىرەتىن. ول كەزدە قاۋىرسىندارى ءۇرپيىپ زارە-قۇتى قاشقان قارعالار مەن ۇزاقتار ۋلاپ-شۋلاپ ۇدەرە قاشاتىن.
باعبان قوجالارىنا: «بۇل اعاشتاردىڭ كوزىن جويايىق، ويتكەنى ولار باۋدىڭ ءسانىن كەتىرىپ تۇر، ءارى بۇل اعاشتاردى كەسىپ تاستاساق بەيمازا قۇستار دا قاراسىن وشىرەر ەدى»، – دەپ تالاي رەت ايتتى. ءبىراق مىرزالارى اعاش پەن قۇستىڭ ۋ-دۋىنان بىردەي ايرىلعىسى كەلمەدى. ولار قۋراعان اعاشتار مەن قۇستىڭ شۋلاپ جاتقانىن كونە زاماننىڭ كوزى ساناپ، بۇل كەرەمەتتەن قايتكەندە دە قول جازىپ قالماۋدىڭ قامىن ويلادى.
— بۇل اعاشتار قۇستارعا ولاردىڭ اتا-باباسىنان مۇراعا قالعان ەمەس پە، قايىرىمدى لارسەن! ەندەشە، ءبىز نەسىنە كيلىگەمىز، ەتسىن قوجالىق، دەۋشى ەدى ءۇي يەلەرى. (لارسەن – دەپ وتىرعانى باعبان، ءبىراق ءبىز ءسوز ەتكەلى وتىرعان حيكايا ءۇشىن ودان كەلىپ-كەتەر دانەڭە جوق).
— سىزگە جەر جەتپەي ءجۇر مە قايىرىمدىم، لارسەن؟ گۇلزار مەن تەپليسا، ماۋە باعى مەن باقشا-شارباق تۇپ-تۇگەل ءسىزدىڭ قۇزىرىڭىزدا عوي.
گۇلزار، تەپليسالار، باۋ مەن باقشا، شىندىعىندا دا، باعباننىڭ بيلىگىندە ەدى. ولاردى مۇقيات باپتايتىن، سىلاپ-سيپاپ كۇتەتىن دە سول. مىرزالار دا ونىڭ بۇل قىزمەتىنە وتە ريزا بولسا دا، وزگە ۇيلەردە بۋدان دا ءتاتتى شىرىندى جەمىستەردىڭ ءدامىن تاتىپ، عالامات گۇلدەر كورەتىنىن، ال ەز ماۋەسى مەن گۇلدەرىنىڭ ول كورگەندەرىنە پارا-پار كەلمەيتىنىن باعباننان بۇكپەيتىن. بۇل سوزدەردى ەستىگەندە باعبان قاتتى جابىعىپ قالاتىن. ويتكەنى ول ءوز مىرزالارىنىڭ باۋ-باقشاسى دۇنيەدەگى ەڭ كەرەمەت باۋ بولۋىن شىن پەيىلىمەن تىلەيتىن، سول ءۇشىن دە بارىن سالىپ ەڭبەك ەتەتىن. ول قولىنان كەلمەيتىنى جوق، مەيىربان جان ەدى.
ءبىر كۇنى مىرزالار باعباندى شاقىرىپ الدى دا، مىرزالارعا ءتان سىپايىگەرشىلىك، مەيىرىممەن كەشە ءبىر داۋلەتتى دوستارىنىڭ ۇيىندە بولعانىن، سول ۇيدەن جەگەن الماسى مەن المۇرتتىڭ ءتىل ۇيىرەتىنىن، ءيىسىنىڭ سونشالىق كەرەمەت بولعانىن، وعان لارسەننىڭ قوجاسى وزدەرىنىڭ دە، وزگە مەيمانداردىڭ دا قايران قالعانىن ايتتى.
— البەتتە، – دەيدى مىرزالار، – ول جەمىستەر شەتەلدەن اكەلىنگەن. ءبىراق ناق سونداي جەمىستى لارسەن ءوز ۋسادباسىندا ءوسىرىپ كورسە قالاي بولار ەدى. تەك نازىك جەمىس اعاشتارى جەرگىلىكتى اۋا رايىنا كوندىگە الار ما ەكەن؟ جۇرتتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا مىرزالار مەيماندىقتا بولعان كەزدە جەگەن الما مەن المۇرت قالاداعى ەڭ بەلگىلى ماۋە ساتۋشىدان الىنسا كەرەك؛ مىرزالار بۇل جەمىستەردىڭ قاي ەلدەن اكەلىنگەنىن ءبىلىپ كايتۋ ءۇشىن ەندى باعباندى ساتۋشىعا جۇمسادى. ونداعى ويى ەلدەن اعاشتاردىڭ قالەمشەسىن الدىرۋ.
باعبان ول ساۋداگەردى جاقسى بىلەتىن. مىرزاسىنىڭ ءامىرى بويىنشا قوجاسىنىڭ جەۋىنەن ارتىلعان جەمىس-جيدەگىن اپارىپ ساتقانى بار.
ءسويتىپ باعبان قالاعا كەلدى دە، ساۋداگەردەن الگى ايتۋلى الما مەن المۇرتتىڭ قايدان الىنعانىن سۇرادى.
— ءسىزدىڭ باۋدان الدىم! – دەپ جاۋاپ بەردى ساۋداگەر. ءسويتتى دە لارسەنگە ماقتاۋلى المالار مەن المۇرتتاردى كورسەتتى. لارسەن ءوز جەمىسىن جازباي تانىدى.
باعباننىڭ قۋانعانىن كورسەڭىز سونداعى! ول مىرزالارىنا جەتكەنشە اسىقتى، كەلگەن سوڭ الگى قوناققا بارعاندا جەگەن الما مەن المۇرتتىڭ ءوز باۋىندا وسىرىلگەن ماۋە ەكەنىن ايتىپ بەردى.
مىرزالار ءوز قۇلاعىنا ءوزى سەنبەدى.
— ولاي بولۋى مۇمكىن ەمەس، لارسەن! – دەدى ولار.
— ەگەر مۇنىڭ شىندىق ەكەنىنە يلاندىرعىڭىز كەلسە، جەمىس-جيدەك ساتۋشىدان قولحات اكەلىڭىز.
لارسەن مىرزالارعا مۇنداي قولحات تا اكەلدى.
— عاجاپ! – دەپ قايران بولدى ولار.
سودان بىلاي مىرزانىڭ داستارقانىندا ءار كۇن سايىن ءوز باۋىندا وسكەن عاجاپ الما مەن المۇرت سالىنعان ۇلكەن ۇيمە تاباق قويىلاتىن بولدى. ەندى بۇل جەمىستى كورشى تۇراتىن دوستارىنا، وزگە قالالارعا، ءتىپتى شەتەلدەرگە سەبەت-سەبەتىمەن جونەلتەتىن بولدى. بۇل مىرزالارعا سونداي جاعاتىن. ءبىراق ولار ورايى كەلگەن ساتتە باعبانعا سوڭعى ەكى كۇز اۋا رايىنىڭ ماۋە اعاشتارى ءۇشىن وتە قولايلى بولىپ جۇرگەنىن، بارلىق باعبانداردىڭ مول ءونىم العانىن ايتىپ قالاتىن.
وسىلايشا كوپ ۋاقىت وتە قويعان جوق. ءبىر كۇنى مىرزالار سارايداعى تۇسكى قوناقاسىعا شاقىرىلدى. ەرتەڭىنە ولار باعباندى شاقىرىپ الدى دا، كورول داستارقانىنا ونىڭ ءوز تەپليساسىندا وسىرىلگەن ەرەكشە ءدامدى ءارى ءتاتتى قاۋىن تارتىلعانىن ايتادى.
— قۇرمەتتى لارسەن، ساراي جانىنداعى باعبانعا بارىپ جولىعىڭىز دا، ودان الگى بولەكشە قاۋىننىڭ تىم قۇرىسا از بولسا دا ۇرىعىن سۇراڭىز.
— ويباي-اۋ، كورول باعبانى ونداي ۇرىقتى مەنىڭ وزىمنەن الدى عوي! – دەپ داۋىستاپ جىبەردى قۋانعان لارسەن.
— ەگەر ولاي بولسا، دەمەك، ول سەن بەرگەن ۇرىقتان كەرەمەت قاۋىن وسىرە بىلگەن عوي، – دەپ مالىمدەدى مىرزا.
— داستارقانعا اكەلىنگەن قاۋىندار بىرىنەن-بىرى وتەتىن ءتاتتى!
— ەندەشە، مەنىڭ ماقتانۋىم قاجەت، – دەدى لارسەن. بيىل كورول باعبانىنىڭ قاۋىنى ءجوندى بىتپەي قالدى. ءسىزدىڭ راقىمدى مىرزام، باقشاڭىزدا كەرەمەت قاۋىن ءوسىپ تۇرعانىن كوردى دە، كورول داستارقانىنا دەپ سونىڭ بىرنەشەۋىن الىپ كەتكەن.
— كورول داستارقانىنا قويىلعان قاۋىن ءبىزدىڭ باقشادا وسكەن دەپ بوس قيالداپ تۇرعان جوقپىسىز، لارسەن؟
— بۇعان زارەدەي دە كۇمانىم جوق، – دەپ جاۋاپ بەردى لارسەن. ول كورول باعبانىنا باردى دا، كۋالىك الدى. وندا كورول داستارقانىنا قويىلعان قاۋىندار لارسەننىڭ قوجالارىنىڭ باقشاسىنان الىنعانى جازىلعان ەدى.
مىرزالار ايران-اسىر بولدى. ولار بۇل اڭگىمەسىن كىمدى ۇشىراتسا سوعان ايتىپ، كورول باعبانى بەرگەن كۋالىكتى كولدەنەڭ تارتاتىن. بۇرىنعى ادەتىنشە الما مەن المۇرتتىڭ قالەمشەسى سياقتى قاۋىننىڭ شوپاعىن دا تالاي ەلگە جونەلتتى.
وسى كەزدە جەر-جەردەن: «جىبەرگەن قالەمشەلەرىڭىز جاقسى ءوسىپ، الما مەن المۇرت تاماشا ءونىم بەرۋدە. ولاردى مىرزا تۇقىمى ۋسادباسىنىڭ اتىمەن اتادىق»، دەگەن حابار كەلىپ جاتتى. بۇدان بىلاي ۋسادبانىن بۇرىنعى قوجالارى مۇنداي تابىس تۋرالى قيالداي دا الماعان ەدى.
— ايتەۋىر باعبانىمىز كىسىمسىپ، كەۋدە كوتەرىپ كەتپەسە بولعانى عوي، – دەپ قاۋىپتەنە باستادى مىرزالار.
ءبىراق لارسەننىڭ ويى مۇلدە باسقادا ەدى. ول ەلدەگى ەڭ ۇزدىك باعباننىڭ ءبىرى دەگەن اتاعىنان ايرىلىپ قالماۋدىڭ قامىن ويلاپ، جىل سايىن جەمىستىڭ نەمەسە كوكونىستىڭ ءبىر جاڭا، تاماشا سورتىن شىعارۋعا تىرىستى. ول سولاي ەتتى دە. ءبىراق سويتسە دە وعان ەڭبەگى ءۇشىن العىس ايتۋشىلار ونىڭ العاش داڭقىن شىعارعان جەمىستەرى الماسى مەن المۇرتىنىڭ تەڭدەسى جوق ەكەنىن، وزگە جاڭالىقتارىنىڭ بىردە ءبىرى ولارمەن باسەكەلەسە المايتىنىن ايتاتىن. راس، قاۋىندار دا وتە ءتاتتى-اق، سوندا دا الما مەن المۇرتتاي قايدان بولسىن. قۇلپىنايى دا جاقسى، ءبىراق وزگە مىرزالاردىڭ داستارقانىنا قويىلىپ جۇرگەن بۇلدىرگەننەن بولەكشە قاسيەتى جوق. ءبىر جىلى باعباننىڭ شالقانى ءجوندى شىقپاي قالۋى مۇڭ ەكەن، مىرزالار بەينە ءوز باۋ-باقشاسىندا وسەتىن باسقا بارلىق كوكونىس پەن جەمىس-جيدەكتى ۇمىت قىلعانداي تەك الگى بولىمسىز شالقاندى ايتۋمەن ءجۇردى.
مۇندايدا مىرزالارعا: «قايىرىمدى لارسەن، بيىل ءسىزدىڭ بارلىق ەگىنىڭىزدىڭ شىعىمى ناشار!» دەگەن سوزدەردى ايتۋ كوبىرەك ۇناي ما دەپ ويلاۋعا دا بولار ەدى. ولار: «بيىل ءسىزدىڭ ەگىنىڭىز قانداي ناشار شىقتى!» دەگەندى قايتالاعان سايىن وزدەرىن باقىتتى سەزىنەتىن سىقىلدى.
باعبان بولمەلەرگە اپتاسىنا بىرنەشە رەت جاڭا جۇلىنعان گۇل شوقتارىن اكەلىپ قويار ەدى. ول سوندايلىق ءبىر تالعامپازدىقپەن ىرىكتەلەتىن. گۇل شوعىنداعى ءار تال گۇل باسقا گۇلدەرمەن ۇيلەسىم تاپقاندا بۇرىنعىسىنان دا قۇلپىرا تۇسەتىن.
— ءسىزدىڭ تالعامىڭىز جاقسى، لارسەن، دەۋشى ەدى مىرزالار. ءبىراق بۇل قاسيەتىڭىز ءۇشىن وزىڭىزگە ەمەس، تاڭىرگە قارىزدار ەكەنىڭىزدى ەستەن شىعارماڭىز.
ءبىر كۇنى باعبان مىرزالارىنا ۇلكەن حرۋستال ۆازا الىپ كەلدى. وندا ءجۇزىپ جۇرگەن قۇمىرانىڭ سىنىعىندا ۇزىن ساباعى سۋعا باتقان، ءوزى كۇنباعىستىڭ ۇلكەندىگىندەي قانىق كوكگۇل جاتتى.
— ءۇندى لوتوسى! – دەپ ايقاي سالدى مىرزالار.
ولار مۇنداي گۇلدى عۇمىرىندا كورمەگەن. ولار بۇل گۇلدى كۇندىز كۇن كوزىنە قويىپ، تۇندە شام جارىعىندا ۇستاۋدى بۇيىردى. گۇلدى كورگەن ادامنىڭ ءبارى دە ونى كەرەمەت دەپ اتاپ، تاڭىرقاپ جاتتى. كورولدىكتىڭ ەڭ بەتكە ۇستار بيكەشتەرىنىڭ ءبىرى جاس حانشا دا ونى ناق سولاي اتادى. ول اقىلدى دا قايىرىمدى قىز.
مىرزالار بۇل كوگىلدىر گۇلدى حانشاعا سىيعا تارتۋدى مارتەبە كوردى. حانشا ونى سارايعا الىپ كەتتى. ال مىرزالار تاعى وسىنداي گۇل جوق پا ەكەن دەپ باۋعا كەلدى، ءبىراق ىزدەگەنىن تاپپادى. سوسىن باعباندى شاقىرىپ الىپ، ونىڭ كوگىلدىر لوتوستى قايدان العانىن سۇرادى.
— ءبىز مۇنداي گۇلدى باقتاعى ورانجەرەيادان دا، گۇلزاردان دا تاپپادىق، – دەدى ولار.
— وندا جوق بولسا قايدان تاپپاقسىزدار، – دەپ جىميدى باعبان. بۇل سىپايى، قاراپايىم گۇل باقشا جۇيەگىندە وسەدى. ءبىراق ونىڭ شەكتەن تىس اسەم ەكەنى راس قوي؟ ول كوگىلدىر كاكتۋسكە ۇقسايدى، ال، شىندىعىندا، ارتيشوك دەيتىن گۇل.
— ءسىز مۇنى بىزگە بۇرىن نەگە ايتپاعانسىز؟ – دەپ رەنىش ايتتى مىرزالار. ءبىز بۇل تەڭىزدىڭ ارعى بەتىندە وسەتىن سيرەك ۇشىراساتىن گۇل شىعار دەپ جورامالداپ ەدىك! ءسىز حانشانىڭ الدىندا ماسقارا ەتتىڭىز! ول گۇلگە كوزى تۇسكەننەن-اق تاڭىرقاپ، ءوزىنىڭ بۇرىن-سوڭدى مۇنداي وسىمدىكتى كورمەگەنىن ايتتى. ونىڭ بوتانيكادان مىقتى حابارى بار عوي. ونىڭ بۇل گۇلدى نەگە بىلمەگەنى ەندى تۇسىنىكتى بولدى، عىلىم باقشادا وسەتىن وسىمدىكتەردى زەرتتەمەيدى عوي. سۇيىكتى لارسەن، مۇنداي گۇلدى بولمەگە الىپ كەلۋ كەرەكتىگى قالاي ويىڭىزعا كەلدى؟ ەندى ءبىزدى مازاق ەتەتىن بولدى!
ءسويتىپ جۇيەكتەن جۇلىپ الىنعان تاماشا كوگىلدىر گۇل ابايسىزدا بارىپ قالعان جەرى مىرزالاردىڭ تورگى بولمەسىنەن الاستالدى. ال مىرزالاردىڭ وزدەرى بۇل باقشادا ءوسىپ تۇرعان اشەيىن گۇل ەكەن، باعبان ءۇزىپ اكەلىپ ۆازاعا سالىپ قويىپتى، ول ءۇشىن قاتاڭ سوگىس الدى دەپ ءتۇسىندىرىپ، كەشىرىم سۇراۋ ءۇشىن حانشاعا كەتتى.
— بۇل كۇنا ءارى ادىلەتسىزدىك! – دەدى نالا بولعان پرينسەسسا. ول بۇرىن ءبىز كورمەگەن، ءبىز بىلمەيتىن گۇلدى تانىتتى، ءۇش ۇيىقتاساق ويىمىزعا كەلمەيتىن جەردەن سۇلۋلىق تاۋىپ بەردى! ساراي جانىنداعى باعبانعا ارتيشوك گۇلدەپ تۇرعاندا كۇن سايىن مەنىڭ بولمەمدەگى ۆازاعا گۇل ءۇزىپ سالىپ تۇر دەپ بۇيىرامىن.
ول تاپ سولاي ىستەدى.
سول سول-اق ەكەن، مىرزالار دا ءوز باعبانىنا كۇن سايىن ۆازاعا جاڭا ۇزىلگەن ارتيشوك گۇلىن سالىپ تۇرۋعا جارلىق بەردى.
— شىنتۋايتقا كەلگەندە، بۇل گۇل ءوزى، شىنىندا دا، ادەمى گۇل، – دەدى ولار. ءوزى ءبىر كەرەكتى گۇل! – دەپ ەندى ولار باعباندى دا ماقتاي باستادى.
— ءوزى ماقتاۋ سۇيەدى، – دەدى مىرزالار. ەركەتوتاي بولىپ الدى! كۇز كۇندەرىنىڭ بىرىندە داۋىل تۇردى. تۇنگە قاراي داۋىلدىڭ كۇشەيگەنى سونشالىق، ورمان شەتىندەگى بىرنەشە ءنان اعاشتى تامىرىمەن قوپارىپ كەتتى. مىرزالار ءۇشىن قاسىرەت بولعانىمەن (مۇنى كەرگەن مىرزالار، شىنىندا دا، «و، قاسىرەت!» – دەپ ah ۇردى) باعباننىڭ كوكەيىنەن شىعىپ، قۇس ۇياسى قۇجىناعان ەكى ءزاۋلىم اعاشتىڭ ەكەۋىن دە سۇلاتتى. كەيىنىرەك ءۇي قىزمەتشىلەرى گۇلەگەن داۋىلعا قاناتىمەن اينەكتەردى سابالاعان قارعا مەن ۇزاقتىڭ قيقۋى قوسىلىپ ازان-قازان بولعانىن ايتىپ ءجۇردى.
— ەندى دەگەنىم بولدى – دەپ قۋانىپ جۇرگەن شىعارسىز، لارسەن، – دەدى مىرزالار. داۋىل اعاشتاردى جىعىپ تاستاعان سوڭ قۇستار دا ورمانعا كەتتى. ەندى كونەنىڭ كوزىنەن دە ەشتەڭە قالعان جوق. بۇل ءبىزدىڭ قابىرعامىزعا قاتتى باتتى!
باعبان مىرزالارعا ءلام-ميم دەمەدى. ول بۇعان دەيىن، جولاۋعا تاۋەكەلى جەتپەيتىن مىنا بوس قالعان قۇنارلى جەردى قالاي قۇلپىرتىپ، بۇكىل باۋدىڭ ءارىن كىرگىزىپ، مىرزالارىن قۋانىشقا كەنەلتەتىن عاجاپ مۇيىسكە اينالدىرسام دەگەن قيالىنا ەلتۋمەن تۇر ەدى.
داۋىل قوپارىپ قۇلاتقان اعاشتار جاپىرىپ تاستاعان ءسامشيتتىڭ ورنىنا وسى ءوڭىردىڭ بايىرعى وسىمدىكتەرىن ەكتى.
مىرزانىڭ باۋىنا ناق مۇنداي وسىمدىك ەگۋگە لارسەننەن وزگە ءتىرى جاننىڭ تاۋەكەلى جەتپەس ەدى. ال لارسەن ءار وسىمدىكتىڭ ىڭعايىنا قاراي ءبىرىن شۋاققا، ءبىرىن كولەڭكەگە وتىرعىزىپ ءجۇردى. ول جەردى ىقىلاسىمەن وڭدەيتىن، ال جەر دە ونىڭ بۇل ەڭبەگىن ەسەلەپ قايتاراتىن.
بۇل جەرگە شوتلانديادا وسەتىن ارشا ەگىلدى. ونىڭ ءبولمىس-بىتىمى، گ ۇلى يتاليان كيپاريسىنە ۇقسايدى. قىسى-جازى جاسىل قالپىنان تانبايتىن تىكەنەكتى عاجاپ گۇل شەشەك اتتى. ال اينالا الۋان ءتۇرلى قاۋلاپ وسكەن پاپوروتنيك. ونىڭ ءبىرى كىپ-كىشكەنتاي پالماعا ۇقساسا، كەيبىرەۋلەرى ءبىز سۇلۋ بيكەشتىڭ شاشىنا بالاپ جۇرگەن نازىك وسىمدىكتى ەسكە تۇسىرەدى. جۇرت بەكەر-اق جاقتىرمايتىن شوڭاينا دا وسىندا وسەدى. ونىڭ جاڭا جۇلىنعان گۇلىن كەز كەلگەن گۇل شوعىنا قوسىپ جىبەرسەڭ جايناپ شىعا كەلەدى. شوناينا دەگدۋ جەردە وسەتىن دە ودان تومەنىرەكتە، توپىراعى ىلعالدى تۇستا تۇيە جاپىراق تۇراتىن. مۇنىڭ دا ەتەكتەي جاپىراقتارى گۇلگە ەرەكشە ءسان بەرىپ تۇرسا دا، جۇرت ونى دا ۇناتپايتىن. ال كورول شىراعدانى دەپ اتالاتىن وسىمدىك تە سول ماڭدا وسەدى. قاز مويىن قانىق گۇلدەرى كوككە شاپشىعان بۇل وسىمدىك سىرت قاراعاندا مىڭ سان شىراعى جارقىراعان الىپ شامعا ۇقسار ەدى. مۇندا سونداي-اق بوياۋ كوپ، ناۋرىز شەشەك، ورمان ىنجۋگ ۇلى، اققانات، ءوزى وتە ءبىر نازىك ءۇش جاپىراقشالى ساۋمالدىق تا وسەتىن. بۇل كەرەمەتكە قاراپ كوزىڭ تويمايتىن!
ال وسىلاردىڭ ءبارىنىڭ الدىڭعى جاعىندا، سىم قورشاۋعا تاقاۋ تۇستا فرانسيادان اكەلىپ ەككەن جاتاعان المۇرت اعاشى تۇراتىن. كۇن رايى وڭدى بولدى دا، باعباننان جاقسى كۇتىم كورگەن بۇل ماۋە اعاشى كوپ ۇزاماي ءوز توپىراعىنداعى سياقتى جەسەڭ ءتىل ۇيىرەتىن، ءارى ءىرى-ىرى جەمىس بەرە باستادى.
قۋراپ قالعان ەكى اعاشتىڭ ورنىنا باعبان ەكى سىرىق قادادى دا، ونىڭ بىرىنە دانيا جالاۋىن داننەبروگتى ءىلدى؛ ال ەكىنشىسىنە جاز جانە كۇز ايلارىندا حوش ءيىستى ەكپە ءشوپ ورمەلەي وسەتىن، ال قىسقا قاراي جەمساۋىت ءىلىپ، جاڭا جىل دامىنەن سالىپ، جەم شاشىپ قويار ەدى.
ءبىزدىڭ لارسەن قارتايعان سايىن بولەكشە بولىپ بارادى ما قالاي، – دەپ يىقتارىن كوتەرەتىن مىرزالار. ءبىراق ول كامىل بەرىلگەن، ادال قىزمەتشى.
استانادا شىعىپ تۇراتىن ءبىر سۋرەتتى جۋرنالدىڭ جاڭا جىلدىق سانىندا كونە يەلىك بەينەلەنگەن ويما سۋرەت جاريالاندى. وندا الگى داننەبروگ جانە قۇستار دا ءدام تاتسىن دەپ جاڭا جىل تاعامىنان سالىپ ىلىنگەن جەمساۋىت بەينەلەنگەن ەدى. ول سۋرەتتىڭ تومەنگى جاعىندا: «كونە ۋسادباعا ءتان سيپاتتى سونشالىق ايقىن تانىتاتىن بايىرعى سالتتى قايتا جاڭعىرتۋ قانداي كەرەمەت!» دەگەن جازۋى بار ەكەن.
ءبىزدىڭ لارسەن بىردەمە ويلاپ تاپسا-اق بولعانى، سول زامات مۇنىسى بۇكىل الەمگە ايان بولادى! – دەپ قايران قالاتىن مىرزالارى. ءوزى قانداي باقىتتى جان! ءبىز ونىڭ قول استىمىزدا قىزمەت ەتەتىنىڭ ماقتان قىلۋعا ءتيىسپىز-اۋ!
ءبىراق ولار، البەتتە، مۇنى ماقتان تۇتقىسى كەلمەيتىن. سەبەبى ولار وزدەرىنىڭ تانىمال مىرزالار ەكەنىن، قاجەت كورسە لارسەندى دە كەز كەلگەن ساتتە قۋىپ شىعا الاتىنىن ەستەن شىعارمايتىن. ءبىراق ولار ولاي ەتپەدى. ويتكەنى ولار قايىرىمدى جاندار ەدى. ال دۇنيەدە ونداي قايىرىمدىلار كوپ-اق، تەك ءبارى بىردەي لارسەننىڭ قوجاسى بولماعانى قانداي جاقسى.
مىنە، باعبان مەن مىرزالار جايلى بار حيكايا وسى.
قولىڭ بوساي قالعاندا، بۇلار تۋرالى دا ويلاپ قويۋدىڭ ارتىقتىعى جوق.
اۋدارعان ج.نۇسقابايەۆ
You Might Also Like
-
بۇل ءوزى يانۆار ايىنىڭ اياعىندا بولعان وقيعا. ورشەلەنە سوققان بوران وتە قورقىنىشتى. قارلى بوران كوشەلەر مەن قيىلىستاردى قۋالاي سوعادى. قار ۇيلەردىڭ تەرەزەلەرىن بىتەپ تاستاپ، شاتىردان تۇيىر-تۇيىرىمەن ...
