بالالارعا جاقسى كىتاپتار كەرەك
(قازاقستان جازۋشىلارىنىڭ II سەزى قارساڭىندا)
جاقىن ارادا قازاقستان جازۋشىلارىنىڭ II سەزى اشىلادى. بۇل سەزدى تەك ەرەسەك ادامدار عانا ەمەس، ءبىزدىڭ پيونەرلەر مەن مەكتەپ وقۋشىلارى دا زور قۋانىشپەن قارسى العالى وتىر.
بۇل سەزدە ەلىمىزدىڭ شارۋاشىلىعى كۇن سايىن وركەندەپ وسكەن داۋىردە، ءۇشىنشى بەسجىلدىق تۇسىندا بقپ(ب) XVIII سەزىنەن كەيىن شاقىرىلىپ وتىر.
بۇل سەزدە قازاقستاندا يسكۋسستۆو مەن سوۆەت ادەبيەتىنىڭ بۇدان بىلاي دا وركەندەي بەرۋ جونىندە كوپ ماسەلە قارالماق. سونىڭ ءبىرى قازاق سوۆەت ادەبيەتىندە وسى ۋاقىتقا دەيىن جەتە كوڭىل اۋدارىلماي كەلگەن بالالار ادەبيەتى تۋرالى ماسەلە قويىلۋعا ءتيىس. ءبىزدىڭ پيونەرلەر مەن مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ كۇن ساناپ قىزىق كىتاپتارعا تاماشا شىعارمالارعا تىلەگى ءوسىپ وتىر. ولار جازۋشىلارىمىزدان بالالار تۇرمىسىنان جازىلعان زامانىمىزعا ساي، وقىپ وتىرعاندا ونىڭ گەرويلارى ءوز وقۋشىلارىنا تاماشا ۇلگى، اسەر بەرەتىندەي قىزىق، جاقسى شىعارمالار بولۋىن كۇتەدى. ءبىراق قازاقستان جازۋشىلار كوللەكتيۆى، قازاقستان جازۋشىلار وداعى ءبۇل جونىندە كۇردەلى ەشنارسە ىستەي الماي وتىر.
بالالاردىڭ جۇرەكتەرىنىڭ نازىك كەلەتىندىگى، ولاردىڭ ءار نارسەگە اۋەستەنگىش كەلەتىندىگى، ولاردىڭ ءبىر نارسەنى كوڭىلگە السا سول نارسەگە ىنتىعىپ، سۋساعىش كەلەتىندىگى اشىق نارسە.
اسىرەسە سوۆەت بالالارىنىڭ العا ۇمتىلعىشتىعى — ولاردىڭ قيالى، ولاردىڭ ويى، ولاردىڭ تالابى ءتىپتى وزگەشە. ولار ۇشقىش، كوماندير، پەداگوگ، دارىگەر، ينجەنەر، شاحتەر، اقىن-جازۋشى بولعىسى كەلەدى. ولاردىڭ كەلەشەكتە سول قيالدارىنا جەتۋى ءسوزسىز. سوندىقتان دا بالالاردىڭ تىلەگىنە سايكەس ولارعا ۇلكەن تاربيە بەرەتىن، ۇلكەن ەسەر بەرەتىن كۇشتى قۇرالدىڭ ءبىرى — كوركەم ادەبيەت بولۋعا ءتيىستى. ءبىراق قازاقستان جازۋشىلار ۇيىمى مەن ءبىزدىڭ كورنەكتى اقىن-جازۋشىلارىمىز، جاس اقىندارىمىز كىشكەنتاي بالالارعا ۇلكەن شىعارمالار كەرەك ەكەنىن ەسكەرمەي ءجۇر.
جازۋشىلاردىڭ ىشىندە بالالار ادەبيەتىنە ەپتەپ كوڭىل اۋدارعان قالماقان ەدى. ول دا ەڭ سوڭعى رەت بالالارعا ءومىر بويى ازىق قىلىڭدار دەپ «ءتاتتى قاۋىنىن» تارتۋ ەتتى دە سوڭعى ۋاقىتتا بالالاردان ول دا قول ءۇزىپ كەتتى. مۇمكىن، قالماقان بالالارعا «ءتاتتى قاۋىن» ەسەيىپ، ەر جەتكەنشە قورەك ەتۋگە جەتەدى دەپ جۇرگەن بولار. ءبىراق بالالار بىرنەشە «ءتاتتى قاۋىن» سياقتى ءتاتتى ادەبيەت جەمىستەرىن كۇتىپ وتىر.
قالماقاننىڭ مۇنىسىنا دا راقمەت. باسقا اقىن - جازۋشىلار «ءتاتتى قاۋىن» تۇگىل بالالاردىڭ ادەبيەت قورىنا ءبىر ۋىس «بۇلدىرگەن» دە قوسقان جوق.
كەيبىر جاس اقىنداردىڭ ۇيالعانىنان وندا دا رەنجىپ، قىسىلىپ، قىمتىرىلىپ وتىرىپ، جەڭىل-جەلپى بىردەڭە جازىپ بەرە سالاتىندارى دا جوق ەمەس. ءبۇل جاعى دا كوركەم ءسوز شەبەرلەرىنىڭ ەسىندە بولاتىن نارسە.
بالالار ادەبيەتى جونىندە سىنشى جولداستارعا نە ايتالىق! سىنشىلار سىنايتىن بالالار ادەبيەتى جوق. دەگەنمەن، سىن ماسەلەسىن قولعا الىپ جۇرگەن جولداستار دا بالالار ادەبيەتىن جاساۋ جونىندە قاتىناسى بولۋى وتە قاجەت نارسە عوي.
رەداكسياعا بالالاردان كۇندە حات كەلىپ جاتادى. ولار بىرنەشە ۇسىنىستار، بىرنەشە تىلەكتەر قويادى. سول بالالاردىڭ كوپ حاتىنىڭ ءبىرى ىرعىز پيونەرلەرىنىڭ جازۋشىلار ۇيىمىنا جازعان حاتى، ولار بىلاي دەپ جازادى:
«ارداقتى اقىن-جازۋشى اعايلار!
ءبىز جەتكىنشەك جاس ۇرپاقتارمىز. پيونەرلەر قاتارىندا تاربيەلەنىپ، مەكتەپتە وقىپ ءجۇرمىز. ءبىز ءوزىمىزدى ەڭ باقىتتى بالالارمىز دەپ سانايمىز. ساباقتان بوس ۋاقىتىمىزدا كوركەم كىتاپتار وقىپ، مەكتەپ ساحنالارىندا پەسالار قويعىمىز كەلەدى. ءبىراق بالالار تۇرمىسىنان جازىلعان كوركەم شىعارما، پەسالار تابۋ بىزگە وتە قيىن. سوندىقتان جازۋشى اعايلار: مۇحتار، ءسابيت، اسقار، ءابدىلدا، تايىر، ءالجاپپار، ديقان، قالماقان، بىزگە بالالار تۇرمىسىنان ادەمى اڭگىمە، تاقپاق - ولەڭدەر، پەسالار جازىپ بەرۋلەرىڭىزدى سۇرايمىز».
ءبىراق اتى اتالعان جانە بالالاردىڭ حاتىن وقىعان جولداستار دۇرىس جاۋاپ تا بەرگەن جوق. راسىندا، ءبىزدىڭ اقىن-جازۋشىلارىمىز بالالار ادەبيەتىنە كوڭىل ءبولىپ، بالالاردىڭ تىلەگىنە ساي جاقسى، قىزىقتى شىعارمالار بەرە الماي كەلەدى.
وسى ۋاقىتقا دەيىن بالالار باسپاسى (يۋن. يزدات.) جوق. كومسومول باسپاسىنىڭ جانىندا تەك قانا اۋدارمامەن شۇعىلداناتىن (وندا وريگينالنىي ءبىر شىعارما جوق) ناتيجەسىز «بىردەڭە» بار. بالالارعا دەگەن كىتاپتى شىعارۋ بىلاي تۇرسىن، پيونەر جۋرنالدارىن دا ۋاقىتىندا شىعارا المايمىز.
رەسپۋبليكالىق گازەتتەر مەن جۋرنالدار بالالار ادەبيەتى تۋرالى ماسەلە كوتەرۋ تۇگىل ول جونىندە اۋىزعا دا المايدى. كوبىسى بالالار ادەبيەتىن جەڭىل-جەلپى ءىس كورەدى. شىنىندا بالالار ادەبيەتىنىڭ بالالارعا كوممۋنيستىك تاربيە بەرۋدە زور ماعىناسى بار ەكەنىن، بالالار ادەبيەتىن جاساۋدا مىقتى شەبەرلىك كەرەك ەكەنىن ەستەن شىعارۋعا بولمايدى.
قازاقستان جازۋشىلارىنىڭ II سەزى بالالار ادەبيەتىن جاساۋ جونىندە بالالاردىڭ تىلەكتەرىنە سايكەس اقىن - جازۋشىلاردىڭ كەسەك شىعارمالار بەرۋ جونىندە ماسەلە قويۋى ءتيىس. پيونەرلەر مەن مەكتەپ وقۋشىلارى بالالار ادەبيەتىن جاساۋ جونىندە II سەزدەن ناتيجەلى ءىس كۇتەدى.
«وكتيابر بالالارى»
1939 ج. 29 ماي. № 40.
You Might Also Like
-
(ە. گورۋننىڭ قۇراستىرۋشىعا جولداعان حاتتارىنان)
-
ۇلى اقىل يەسى دانىشپان اقىن الەكساندر سەرگەيەۆيچ پۋشكيننىڭ ءومىر ءسۇرىپ، قايتىس بولعانىنا ءبىر عاسىردان اسا ۋاقىت ەتتى. ءبىراق ۇلى اقىن پۋشكيننىڭ قالدىرعان تاماشا ادەبي مۇرالارى الدەنەشە عاسىرلار بويى ح...
