بانكتىڭ يتتەرى
ءبىزدىڭ مەكەمەنىڭ باستىعى ءوزىن اسا ءبىر ادال اداممىن دەپ سانايتىندار ساناتىندا. قاراماعىنداعى قىزمەتكەرلەرىن دە ادال بولماققا باۋليتىنداي. سايىپ كەلگەندە، سابانتاسپا سەكىلدى ساعىزدانا ساقسىنعان باسشىسى بار، سازداقشوپتەي سۇيقىلتىم كەڭسەمىزدە كۇناھارلىققا ۇشىراي قوياتىنداي دانەمە جوق. ءتىپتى مەمقىزمەتكەرلەرگە ءۇي سالاتىن تەلىم تەگىن بەرىلەدى دەگەن ەرەجەنىڭ وزىنە ءھام ەرىپ كەتە المادىق. اڭقيىپ، ايدالادا قالا بەرگەنبىز.
«ماعان جەردىڭ كەرەگى شامالى، جارىتىپ ءۇي سالاتىن جاعداي قايدا؟ قايدا-ا-ا؟! ءايدا، وزدەرىڭ ارەكەت جاساڭدار»، — دەگەن مەكەمە باستىعى.
كەزەككە جازىلدىق.
كەزەڭ-كەزەڭدەر كوبەيدى.
اسۋ-اسۋلار ازايمادى.
جىلدار ءوتىپ بارادى. جىلجىماقتىڭ جىلدامدىعىنا قاراعاندا، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ شيرەك عاسىرلىق توي-تومالاعىنا تۇسپا-تۇس قول جەتكىزۋىمىز كادىك. وعان دەيىن كىم بار، كىم جوق. ول كەزگە دەيىن ۇلپاكەنت شاھارىندا ۇلتاراقتاي بوس جەر قالار ما؟!
وسىنداي-وسىندايدان عوي، قيالي كۇيدە، سالقام-سالعىرت اياڭمەن ساياباق جانىنداعى جيەكجولمەن جالداپ تۇرار پاتەرىڭە بەتتەيسىڭ. پاتەرناليستىك پسيحولوگيادان ارىلماققا تالپىنىپ، العا قاراي القىنىپ-اق ادىمداعىڭ بار-اۋ. الايدا ۇلپاكەنتىڭنىڭ كەيبىر كەيپىنەن كەجەگەڭ كەيىن تارتار. تيەمەل تەلىمىڭدى تەلمىرتپەي-اق، تەنتىرەتپەي-اق، بىردەن كەسىپ بەرە سالسا قايتەر ەدى دەيتىن قىجىل قانىڭدى قارايتىپ، جۇدەۋ ءجۇزىڭ كۇرەڭىتىپ كەلە جاتقانىڭدا، ساياباقتىڭ سۇلۋ بۇيىرىندەگى بۇيىعىڭقى ۇيشىكتەن كۇشىك شىعادى.
قۇيرىعىن بۇلعاڭداتار. كۇزەتشى شال قالقيعان قۇلاعىنا قونعان شىبىن-شىركەيدى ۇشىرۋعا ەرىنەر. اش كۇشىكتىڭ جانارلارى جالىنىشتى دىمقىل جارقىلمەن جاساۋرايدى. قىڭسىلىن قوسىمشالاپ، الدىڭدى كەس-كەستەر. جالىنىشتى دىمقىل جارقىل جانىڭدى جابىرقاتارداي تارعىل-تارعىل تامشىلارعا اينالار. الا كۇشىكتىڭ ءمولت-مولت ەتىپ مۇساپىرلەنە جىلاعانىنا شىداماي، امالسىزدان سۇتكەنجەڭە ساتىپ العان اعارعاننان ازداپ قانا قۇياسىڭ.
جيەكجولدىڭ شەتىندەگى جاپىراقتارعا شاشىراعان جۇعىنعا دەيىن جالاپ-جۇقتايدى. قۇيرىق شىركىن بۇرىنعىدان بەتەر بۇراتىلا بۇلعاڭدار. جىلبىسقىلانا جابىسقان ىشەگىنە اق جۇگىرگەنى قابىسقان قابىرعالارىنىڭ بۇلكىلدەۋىنەن بىلىنەر. ومىرتقاسىنىڭ شودىرايعان تۇسى ارقا تەرىسىن تەسىپ جىبەرەردەي كورىنىپ، دورباڭداعى نانىڭنان بۇراپ ءۇزىپ تاستايسىڭ تاعى دا.
الا كۇشىگىڭ قاراقوشقىلداۋ تۇمسىعىمەن ءتۇرتىپ-تۇرتىپ، راحاتتانا ماساتتانىپ، قوڭىر بولكەنىڭ شيرەك بولىگىن قاربىتا اساپ-اساپ كەپ-كەپ جىبەرگەندە بار عوي، شۇبىرا اققان سىلەكەيىنەن ساياباعىڭ تۇگەل سۋارىلارداي سەزىنەسىڭ.
ارتىڭنان قالماي، قالباڭ قاعار.
اياعىڭا وراتىلا العىس تۇيسىگىن ءتۇسىندىرىپ باعار.
ساياباقتىڭ شەتىندەگى كوشەمەن تەمىر كولىكتىڭ تۇر-تۇرلەرى ەرسىلى-قارسىلى اعىلار. كوبىنەسە كەپتەلەككە كەزىگەسىڭ. ارا-اراسىمەن جاياۋ وتپەكتىڭ ءوزى — مۇڭ. سول كوشەگە جەتە بەرە الا كۇشىك اقىرعى مارتە اياعىڭنىڭ اراسىمەن بيلەي باسىپ بارىپ، جۇقالتاڭ قىزىل ءتىلىن قايىر-قوش ايتقانداي قوس ۇرتىنان كەزەك-كەزەك كورسەتىپ، كەرى بۇرىلار.
ۇلپاكەنتتە ساياباق دەگەنىڭ از ەمەس-تى.
كەيىنگى كەزدەرى ولاردى دا وليگارحيالىق توپتاردىڭ وزعىندارى ءبولىسىپ الا باستاعان. وزعىندار مەن توزعىنداردىڭ اراسى اسپان مەن جەردەي الشاقتاپ كەتكەنىمەن ەشكىمنىڭ دە ءىسى جوق.
كوپ ۇزاماي-اق، ءبىز جانىنان جالىقپاي اياڭدايتىن ساياباقتىڭ دا سۇلۋ بۇيىرىندەگى ءبىرىڭعاي بالقاراعاي مەن بايسامىرسىننان باسقا اعاشتىڭ ءبارى باقايقۇرتقا شالدىققانداي-اق شەتىنەن قىرىلا قىرقىلدى. بۇيىعىڭقى ۇيشىك ءبىر كۇندە، بالكىم ءبىر ساعاتتا جوق بولدى. كۇزەتشى شال ءولىپ قاپتى دەستى جۇرت. باق-تالايسىز بايقۇستى بىرەۋلەر جەر تەگىستەيتىن تەحنيكامەن تاپتاپ كەتكەن دەسەدى.
الا كۇشىك ۇشتى-كۇيلى جوعالعان.
التى اي بويى ايرانىم مەن نانىم جالداپ تۇرار پاتەرىمە ءبۇتىن بارىپ جۇرگەن.
جەتىنشى ايدا ساياباقتىڭ بەلگىلى تۇسىنان بانك ءۇيى بوي كوتەرىپ ءبىتىپ، اينالاسىنا ايبارلانا قاراپ، جارقىل-جۇرقىل جارىق شاشتى. توڭىرەگى تۇگەلدەي قارا شويىن تەكتەس، تىم-تىم بيىك، باعانورنەگى مىسىڭدى باساتىنداي مەتالل شارباقپەن قورشالدى.
بانكتىڭ جانىنان جۇرمەككە ءھام ءسان-سالتانات كەرەك سياقتىتۇعىن. ولارىڭ بىزدە قايدان بولسىن. امال نەشىك، اينالىپ كەتەر جولداردىڭ ءبارى الىس قيىرلارعا جەتەلەر. بانككە جاقىنداي بەرە بويىڭدى تىكتەڭكىرەيسىڭ. جالت-جۇلتى باسىم نەشەمە ناسات كولىكتەر، اسىرەسە، دەلەبە دەلديتەر «دجيپتەر» قاز-قاتار تىزىلگەن ماڭايدان مالماكۇبىنىڭ قىسقا پىسپەگىندەي دومالاڭداپ، پىسىق قوزعالماسقا لاجىڭ قالماس. اياعىڭنىڭ استىنا دەيىن ايناتاس پا، تايماتاس پا، انىقتاپ قاراماققا ءاددىڭ جەتپەس.
بىردە كەڭسەمىزدەن كەشىرەك شىققان ەك. مەكەمەمىزدىڭ شاۋ تارتقان شاعىر باسشىسى ءوزىن ونشا باستىقسىنباس، بيلىكتەمىن دەپ تە، بيىكتەمىن دەپ تە سەزىنبەس كۇيدە كورسەتپەككە تىرىسار. ءبىراق جۇمىس ىستەتپەكتە الگىندەيىن جايلى-جۇمساقتىعىنىڭ قارىمتاسىن قىرىق ەسەلەپ قايتارار. قاعاز-قۇجات جاساپ-جازباق مىندەتتەن قانسورپاڭ شىعىپ، قالجىراي قالتىرارسىڭ.
ۇلپاكەنتتىڭ ىمىرتى قويۋلانار مەزگىلدە جاڭا بانكتىڭ عيماراتى بايسامىرسىن مەن بالقاراعاي اراسىنان عارىشقا ۇشاتىن عاجايىپ زىمىران زالىتتەس زورايار. قاراعان مەزەت، قالجىراي قالتىلداعانىڭدى ۇمىتارسىڭ. قادامىڭدى نىقتاۋىڭ، ەڭسە شىركىنىڭدى جىقپاۋىڭ ءجون عوي مۇندايدا. قاراۋىتقان قورشاۋدىڭ ارعى جاعىندا دا، بەرگى بەتىندە دە قاراۋىلدار.
كەنەت بانكتىڭ بۇرىشىن اينالىپ ءوتىپ، بەرى قاراي ءبىر شوعىر يت شاۋىلدەي ءۇرىپ، سالىپ ۇرىپ كەلەدى ەكەن. ويۋ-ورنەكتى شارباقتان سىرتقارى شىعا قويماس دەگەن ءۇمىتىم اقتالمادى. باعانداردىڭ جان-جاعىنان وپ-وڭاي، سۋماڭداي سەكىرىسىپ، قاۋمالاي قامالادى. قۇج قارا قاراۋىلداردىڭ قوي دەيتىن ءتۇرى بايقالمايدى. قولدى سەرمەپ، دوربامەن جاسقاپ، قارسىلىق بىلدىرسەڭ، بىردى-ەكىلى بەتپاعى بالتىرىڭدى تىستەپ الۋدان تايىنباس. ءبىر ءتاۋىرى، بايتوبەتسىز، وڭشەڭ بورتىك تارىداي بىركەلكىلەۋ بالەكەتتەر ەكەن. ءبىراق ءبارىنىڭ دە جاعدايلارى جامان ەمەس ءتارىزدى. ءجۇن-جۇرقالارىنا دەيىن جىلت-جىلت ەتەدى.
باسقا جاقتىڭ ەمەس، بانكتىڭ يتتەرى ءدا.
نە ىستەمەكتى بىلىڭكىرەمەي، داعدارىپ قاراعانىمدا، قۇج قارانىڭ ءبىرى: «قاپپايدى. كەتە بەر!» — دەپ كۇجىلدەدى. شاۋىلدەكتەر شوعىرىنىڭ شۋىلى بىردەن باسەڭ تارتتى. قاراۋىلدىڭ داۋىسى قاتتى اسەر ەتكەندەي. كەت دەگەندى وزدەرىنە ەمەس، سەن سەكىلدى سىلەيمە-سەكەم سومپيمەگە ايتقانىنا يت-كۇشىكتەر ايرىقشا ريزالانىپ، سىمپىڭ قاعادى.
ال مەن العا قاراتا بىرەر اتتاپ، اڭتارىلا قاتتىم دا قالدىم.
بانكتىڭ يتتەرى اراسىنان باياعى الا كۇشىكتى انىق تانىعانداي ەدىم.
سول عوي، سول.
الدە ول ەمەس شىعار دەپ، ءسال قوزعالىپ بارىپ، كۇدىكتەنە كىدىرگەنىمدە شە، الا كۇشىك سەرىكتەرىنەن سىتىلىپ، بەرمەن قاراتا بۇرىلدى.
سول ەكەن عوي، سول. كوڭىلىڭ بوساڭسىپ، كەڭسىرىگىڭ جىبىگەندەي.
ءبىراق باياعىداعىداي ەمەس. ەمەس-ەمەس-ەمەس. دەپ قاتايا باستايسىڭ.
قۇيرىعىن بۇلعاڭداتپايدى.
جالىنىشتى، جاساۋراعان جانارلار جوق. باسقالانعان ءبارى دە.
جالپاقتاۋ جوق. ول جاعىنان دا وزگەرگەن. ءبىراق بويى وسپەيتۇعىن باكەنەلەر تۇقىمى عوي، ءسال-پال عانا قالقىڭقى.
جارباڭداۋ جوق. جىلماڭدىق بار.
قۇددى «جاڭا قازاقتارشا» اراقاشىقتىق ساقتايدى. جاقىندامايدى-ەي.
جۇمىرلانا مايلانىپ الىپتى.
ايرانىمدى دوربامنان الىپ، ايناتاسقا ازىراق قۇيعىم كەلگەن. جولاماس تا جالاماس دەپ اينىدىم.
قوڭىرقاي نانىمنان بۇراپ ءۇزىپ، ىقىلاسپەن ۇسىنعىم بار-دى. بانكتىڭ بانكەتتەرىنەن، قىمبات تاعامدار قالدىقتارىنان تاماقتاناتىن شىعار، قۇرعاق بولكەنى مەنسىنبەس. دەگەندەي كۇبىر كومەيدەن ءتۇبىر تارتىپ، رايىمنان قايتاردى.
يتتەر شوعىرى شۋىلداي شاۋىلدەپ، بيىك بانكتىڭ ارعى بەتىنە قاراي شۇبىردى.
قۇج قارانىڭ ءبىرى بانكيرلەر تىلىندە بىردەڭە دەدى مە قايدام، الا كۇشىك تابان استىنان شالا ءبۇلىنىپ، ال كەپ شابالانسىن. شىنىمەن-اق مىنا ماعان شىجبالانا شاپتىعىپ، باياعى دوسىن قاس دۇشپان تۇتا، جاۋىعا ءۇرىپ تۇرىپتى-اي...
تۇعىرسىز، تەكسىز ەكەن ءدا. اتاڭا عانا نالەت-اي...
يتجەمەدە قالعاندايىن قورلانباسقا نە شارا... اش ىشەگىڭ اشيدى-اي. تايماتاسقا جىعىلماقتان قورقارسىڭ.
كەپتەلەكتە يىنتىرەس كولىكتەرمەن يىقتاسا يت بۇلكەككە سالاسىڭ.
كەڭسەڭنەن دە يتتەپكى بوپ شىعىپ ەڭ.
جالداپ تۇرار پاتەرىڭدە يتىرقىلجىڭ كۇتۋلى.
You Might Also Like
-
ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز، ياعني وسى اڭگىمەدە ءسوز بولاتىن باعدات اعالارىڭىز ءبۇي دەدى:
