InfoHub Logo

باققوجا مۇقايدىڭ مەنىمەن جولىعىپ قالسا، ۇستىمدەگى كوستيۋمىمنىڭ و جەر، بۇ جەرىن شۇقىلاپ، استارىنا ءۇڭىلىپ: "قاي ەلدىكى؟" — دەپ سىعالاي قاراپ شىعاتىن ادەتى بار. تىم قۇرىسا بەل قۇرداس بولاتىنداي ارامىزدا بەس جاس ەمەس، ازدى-كوپتى ون جىل جاتقانىنان حابارى بار جۇرت ونىڭ بۇل قىلىعىنا تاڭىرقاسا قاراپ قالاتىنى راس. سوندىقتان مەن باققوجانىڭ مۇنىسىن وزىمشە ءتۇسىندىرىپ الەككە تۇسەمىن. ول بولسا، ارسالاڭ قاعىپ كۇلە بەرەدى قۇر.

ونىڭ دا وزىندىك سەبەبى بار. كوپ جىل بۇرىن مەن قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا قىزمەت ىستەپ ءجۇردىم دە، باققوجا "جۇلدىز" جۋرنالىندا بولۋى كەرەك، ءبىر شاڭىراق استىندا ءجيى كەزدەسەتىن ەدىك. ءاعالى-ىنىلى قالپىمىزدا امپەي-جامپەي سىرلاسىپ كەتەتىنبىز. ءبىر كۇنى ءسۇر ءتۇستى شەتەلدىك جاڭا كوستيۋم ساتىپ الدىم. ءوزى ماعان ارنالىپ تىگىلگەن سياقتى، قۇيىپ قويعانداي بويىما جاراسا كەتتى. باقكوجا ۇندەمەسە دە، كوز قىرىن سالىپ، سول كوستيۋمىمە قاراعىشتاي بەرگەن. اراعا بىرەر كۇن سالىپ، ول دا تۇپ-تۋرا سونداي كوستيۋم ساتىپ الىپ كيدى.

ول كەزدە تابىلىپ جاتسا، الىپ كيۋگە اجەپتاۋىر مۇمكىندىگىمىز بار ەدى عوي، كوپ ۇزاماي مەن تاعى دا قارا جولاعى بار، سول كەزدىڭ سانىنە ساي كەلەتىن جانە ءبىر كوستيۋم الىپ كيدىم. اراعا كۇن سالماي، باققوجا دا سودان اينىماعان كوستيۋم ساتىپ الدى. بۇل كەزدەيسوقتىق پا، جوق ادەيى جاساپ ءجۇر مە، بىلمەدىم، ءبىراق:

— وۋ، باققوجا، ينكۋباتوردان شىققانداي بولىپ كەتتىك قوي، مەنىمەن ءباسىڭ ءبىر مە وسى، نەگە باسقا ءتۇر، باسقا تۇسىنەن المايسىڭ كوستيۋمدى؟ — دەدىم ءازىل-شىنىن ارالاستىرا رەنجىپ.

ول ۇندەگەن جوق ەدى. كەلەسى كۇنى ءدالىز بويلاپ كەلە جاتسام، باققوجا سول كەزدەگى ءبىرىنشى حاتشىمىز ءانۋار الىمجانوۆپەن اڭگىمەلەسىپ تۇر ەكەن، مەنى كورە سالا:

— انەكە، قاراڭىزشى، مىنا ساكەن اعام مەن قانداي كوستيۋم السام، ەرتەسىندە تۇپ-تۋرا سونداي كوستيۋم الىپ كيىپ، جارىسىپ-اق جۇرەتىن بولدى، — دەپ قويا بەردى.

انەكەڭ مەنىڭ ۇستىمە ءبىر، ونىڭ ۇستىنە ءبىر قارادى. قاس قىلعاندا، سول كۇنى ەكەۋمىز دە بىر-بىرىنە ۇقساس كوستيۋمدەرىمىزدى كيىپ كەلىپپىز.

— ونىسى نەسى ەكەن ساكەننىڭ؟ — دەدى انەكەڭ كۇلىپ، باققوجا ءسوزىن قۇپتاعانى ما، مەنىڭ قىلىعىمدى قوش كورمەگەنى مە، بەلگىسىز سىڭايمەن.

مەن ۇندەي المادىم. ويتكەنى ءىنى ءسوزى ۇستەم شىعىپ، ءوتىمدى بولىپ تۇر ەدى. ەندى نە دەسەم دە اقتالعان بولىپ شىعارىمدى سەزىپ، ءتىل قاتپاي قالا بەردىم.

كوستيۋمىمدى تەكسەرۋىنىڭ وسىنداي ءبىر سىرى بار باققوجا كەيىنگى ءبىر جىلدارى:

— كوستيۋمىڭىزدىڭ ساپاسى ناشارلاي باستاعان با، نەمەنە، ساكەن قۇسايىنوۆيچ (كەيدە وسىلاي سويلەيتىنى بار)؟ — دەپ سۇرايتىن بولدى.

— جاس وزادى، امال نە! — دەپ مەن قويام.

"پاراسات" جۋرنالىنا باس رەداكتور بولعاننان كەيىنگى ءبىر كەزدەسكەندە:

— ءبىر توپ ولەڭ بەرسەڭىزشى، جاقسى كوستيۋمگە جەتەرلىك قالاماقى قويعىزايىن، — دەدى.

انە-مىنەمەن سالاقسىپ، ول ولەڭدەردى جىل وتكىزىپ بارىپ اپاردىم-اۋ دەيمىن. وبالى نە، مول ەتىپ جاريالادى. ءبىراق قالاماقىسى جاقسى كوستيۋمگە جەتپەدى عوي دەيمىن، سونى ناز قىلىپ ايتىپ ەم:

— دەر كەزى اكەلمەگەن وزىڭىزدەن كورىڭىز، بىلتىرعى جاعدايدا كوستيۋمگە جەتەر ەدى، قايتەسىز، ينفلياسيا! — دەدى باققوجا.

— ايتەۋىر ءبىر كوستيۋمگە قارىزسىڭ! — دەپ مەن كەتتىم. ءبىر كۇنى جەتى تۇندە تەلەفون شىرىلدادى. الىپ ەدىم، ار جاعىنان:

— ساكەنسىڭ بە، قاراعىم، — دەگەن كومەسكى داۋىس ەستىلدى.

— ءيا، — دەدىم مەن.

— بۇل ديحان اعاڭ عوي، ابىليەۆ، — ماعان اسا قاجەت بولىپ تۇرعانىڭ، — دەپ جاتتى الگى داۋىس. ءسال قارلىعىپ شىعا ما، قالاي.

بۇدان بۇرىن ءبىزدىڭ ۇيگە ديحان اعا تەلەفون سوعىپ كورمەگەنى وزىمە بەلگىلى. نە دەرىمدى بىلمەي تاڭىرقاپ:

— جاي ما، اعا؟ — دەپ سۇرايمىن.

— سەن ءبىزدىڭ ۇيگە تەز كەلىپ كەتشى، — دەيدى ول كىسى.

— ديحان اعا، ءتۇن ورتاسى بولىپ قالدى، ەرتەڭ بارسام قايتەدى؟ — دەيمىن مەن.

— ءتۇۋ، سەندەر دە كەرگىپ سونشا، كۇندە مازالاپ جاتقام جوق قوي، كەلىپ-اق كەتپەيسىڭ بە ءقازىر! — دەيدى.

— جارايدى، اعا. وندا ادرەستى ايتا قويىڭىزشى، — دەپ جاتىرمىن جالپىلداپ.

سول كەزدە ار جاقتان كۇمبىرلەگەن كۇلكى ەستىلسىن، مازاق كۇلكى.

— ءاي، قاتىردىم-اۋ! — دەيدى سابازىڭ. — ايتسە دە، دىقاڭنىڭ ادرەسىن ايتىپ بەرىپ، ءبىر جۇگىرتپەگەن ەكەنمىن.

باقسام باققوجا. ىزادان بۋلىعىپ، جازىقسىز تەلەفون تۇتقاسىن لاقتىرش جىبەردىم. "قورقىت دەگەندە، وسىنشا قورقىت دەپ پە ەدىم" دەگەندەي، ءازىل-قالجىڭنىڭ دا شەگى بار عوي، تەگى.

بۇدان بۇرىن دا وسىلاي ءبىر الداعانى بار ەدى. ول سوناۋ جەتپىسىنشى جىلداردىڭ سوڭى عوي دەيمىن، كەنەتتەن تەلەفون شىلدىرلادى.

— ساكەن اعاسىز با؟ — دەيدى ارجاعىنان ءبىر بالا، — مەن اۋىلدان، الاكولدەن كەلىپ ەدىم، سىزگە بەرىپ جىبەرگەن سالەم-ساۋقات بار ەدى، ەت بولۋى كەرەك. ءوزىم اۆتوۆوكزالدا تۇرمىن، كەلىپ، الىپ كەتپەيسىز بە؟

مەن وعان: تاكسي الىپ جەت، اقىسىن ءوزىم تولەيىن"، — دەپ، قالاي كەلەتىن جولىن ايتىپ، ءبىراز اۋرەگە ءتۇستىم-اۋ دەيمىن. ءبىر مەزەتتە:

— بۇل باققوجا ءىنىڭىز عوي. "ەت دەگەندە بەت جوق"، ءا، قاتتى ساستىڭىز عوي، — دەپ تۇر. ۇيالعان تەك تۇرماس دەپ، رەنجىپ، وكپەلەگەن بولدىم. ءبىراق نە ىستەرسىڭ! جابۋلى قازان جابۋلى قالا بەرگەن.

سول قالجىڭنىڭ اياعى كۇلكىلى ءبىر جاعدايعا دا سوقتىردى. جۇمىستا وتىر ەدىم، تەلەفون تاعى بەزىلدەپ قويا بەردى.

— ساكەنبىسىڭ، — دەدى ارجاعىنداعى داۋىس. — مەن ديحان اعاڭ عوي.

— ءاي، كوپ سويلەمەي، كوستيۋمدى قاشان الىپ بەرەسىڭ، — دەيمىن مەن، تاعى دا باققوجا ەكەن دەپ.

— ءاي، سەن ساكەنبىسىڭ، مەن ديحانمىن دەپ تۇرمىن عوي، — دەيدى ارجاعىنداعى داۋىس بەزىلدەپ.

ءسال-پال ساسايىن دەدىم. ءبىراق تاعى دا كۇلكىگە ۇشىراپ جۇرەمىن بە دەگەن كۇدىكپەن:

— ءسوزدى قوي دا، كوستيۋمدى اكەل، سودان كەيىن سويلەسەرمىز، — دەپ قويام.

— ءاي، ساكەن، ساعان نە بولعان، كوستيۋمىڭ نە؟ سەن ساكەنبىسىڭ ءوزىڭ! — دەيدى ار جاقتان وزەۋرەي.

تەلەفون تۇتقاسىن تاستاي سالدىم. ءبىر نارسەنىڭ بۇلىنگەنىن ءىشىم سەزەدى، ءبىراق انىق قاي جاعىنا شىعۋدى بىلمەي، الەككە ءتۇسىپ ءبىراز وتىردىم.

القىنىپ ەسەنعالي راۋشانوۆ كىردى:

— اعا، ماعان ديحان ابىليەۆ تەلەفون سوعىپ: "مىنا ساكەنگە نە بولعان، دەنى دۇرىس پا؟" — دەيدى. و نەسى؟ تۇسىنبەي قالدىم، — دەپ تۇر.

— وي، پالە بولدى، ەندى سۇراسا: "ساكەن جوق ەدى، جولاۋشىلاپ كەتكەن"، — دەي سال. مەن ول كىسىنى باققوجامەن شاتاستىرىپ، — دەپ، ەسەنعاليعا ءمان-جايدى تۇسىندىرگەن بولىپ جاتىرمىن.

ىشەك-سىلەسى قاتا كۇلىپ ول كەتتى.

وسى جۋىردا سول ديحان اعام تاعى دا تەلەفون سوقتى.

— ساكەن، 91 جاستىڭ اتىنان وتىنەم، مەنىڭ كىتابىمدى تەزدەتىپ وندىرىسكە جىبەرتسەڭشى، — دەيدى.

قولجازباسىنىڭ باسپادا جاتقانىنا كوپ بولا قويعان جوق. ونى باققوجا بىلمەيدى. سوندىقتان سەنىمدى تۇردە:

— ديحان اعا، رەداكتورلاردىڭ ءبارى دەمالىستا ءجۇر ەدى، سولار ورالىسىمەن قولعا الادى، — دەيىن.

— ە، ولارسىز بولماۋشى ما ەدى، ەسەنعالي ەكەۋىڭنىڭ بىرەۋىڭ قاراي سالمايسىڭدار ما؟ — دەيدى دىقاڭ.

ەسەنعالي — باسپا ديرەكتورى، مەن باسپانىڭ باس رەداكتورىمىن. ءوزى دە باسپادا كوپ ىستەگەن. كىمنىڭ قانداي جۇمىس اتقاراتىنىن جاقسى بىلەتىن ادامنىڭ سوزىنە ۇقساماي بارادى.

كۇدىگىم تاعى دا كۇشەيە باستاعان سوڭ:

— جارايدى، اعا، سويتەرمىز، ساۋ بولىڭىز، — دەپ ءسوزدى دوعاردىم دا، تەلەفون تۇتقاسىن ورنىنا قويدىم.

بۇل جولى تەلەفون سوققان باققوجا ما، دىڭاڭ اقساقالدىڭ ءوزى مە، اجىراتا الماي ءالى دالمىن...

كەي-كەيدە مەنىمەن سيرەكتەۋ ارالاساتىن جورا-جولداستىڭ ءبىرى بەيمەزگىل تەلەفون سوعىپ، سول اپتانىڭ ءبىر كۇنىنە قوناققا شاقىراتىنى بار. "وسى باققوجا بولىپ جۇرمەس پە ەكەن" دەگەن كۇدىكتەن ارىلۋ ءۇشىن، مەن اراعا از ۋاقىت سالىپ، سول ادامعا تەلەفون سوعامىن دا: "الگىندە سارسەنبى كۇنى دەپ پە ەدىڭ، انىقتاپ الايىن دەپ جاتقانىم عوي"، — دەپ قايىرا پىسىقتاپ شىعاتىن بولدىم.

ونىڭ ۇستىنە، "مەن پالەنشەمىن عوي" دەگەن ادامنىڭ ءسوزىن اسىقپاي، ۇزاق تىڭداپ الىپ بارىپ قانا جاۋاپ بەرەتىن بولدىم. باققوجانىڭ ءازىلى كىسىنى وسىلاي دا الەككە سالىپ قويادى، بار بولسىن، بار بولعىر!

---