باقسىنىڭ نەمەرەسى
مەنىڭ اجەم «ءۇش ۇلىمدى شەشەك جالمادى» دەيتىن. ۇلكەن ۇلى — مۇراتقالي اتامىز ستالين زامانىندا ۇستالىپ كەتىپ، دەنساۋلىعىن اباقتىعا بەرگەن كورىنەدى. ال، مەنىڭ اكەمدى «ءولىم سارقىتى — جالعىزىم» دەپ وتىراتىن ەدى. سول جالعىزىن پارتيانىڭ جازاسىنا ۇشىراپ كەتپەسىن دەپ، باقسىلىقتان باس تارتىپ، قازىرگى تىلمەن ايتساق، جاراتقان يە ەرەكشە دارىتقان قاسيەتتى قۋاتىن بويىندا بۋىندىرىپ، ارپالىستى كۇي كەشكەن قايران اسىل اجەم، توپىراعىڭ تورقا بولسىن!
مەنىڭ ەس بىلگەلى وسكەن اۋىلىم جىلاندى دەپ اتالادى. «...ەرتەرەكتە، بايىرعى تۇرعىنداردىڭ ايتۋىنشا، اۋىل سىرتىنداعى قوڭىر توبەنى جاز بويى وردالى جىلان مەكەندەگەن ەكەن. تال تۇستە كۇن كوزىنە شاعىلىسىپ جاتقان وردالى جىلاننان قوڭىر توبەنىڭ باۋرايى تۇتاسىپ جاتۋشى ەدى. توبەنىڭ ار جاعىندا جايىلىپ جۇرگەن جىلقىعا بارۋ ءۇشىن ءبىراز جەردى اينالىپ وتۋگە، ال وردالى جىلان كوشكەندە كولىكتى-جاياۋ توقتاي تۇرۋىنا تۋرا كەلەتىن...» دەگەن اڭگىمەنى انامىزدان ەستىپ وستىك.
«اجە، مىنە، سارى باس جۋسان» دەپ، ءوز قۇلاعىما دا جات ەستىلگەن ءبىرتۇرلى داۋىسپەن قوڭىر توبەنىڭ باۋرايىنداعى اجە ءقابىرىنىڭ باسىنا الىپ-ۇشىپ جەتكەنىمدە قورىمنىڭ تەرىستىك بەتكەيىندە جاتقان، قارى كەش ەرىپ، كۇن مەن جەلگە قابارسىپ ۇلگىرمەگەن قىزىل تومپەشىكتەن جاۋاپ كۇتە جاۋتاڭداپ، ءوزىمدى تۇڭعىش رەت دارمەنسىز سەزىنگەن سول كوكتەمنەن بەرى دە قىرىق جىلعا تاياۋ ۋاقىت ءوتىپتى.
مەن الماتىدان ساعىنىپ كەلگەنىمدە... ءوزىڭ ۇيىقتايتىن بولمەگە ءبىزدىڭ شاڭىراقتاعى تۇڭعىش وتاۋ قۇرعان نەمەرەڭنىڭ وتباسى جايعاسىپتى. دەمالىپ نەمەسە ءبىر ۋاقىت ءتاسپى تارتقانداي ساۋساق بۋىندارىڭدى كەزەكتەستىرە سيپاپ، باس بارماعىڭدى عانا تىنباي قيمىلداتىپ ءۇنسىز مۇلگىپ وتىراتىن پەش تۇبىنە قالىڭ ەتىپ كورپە توسەپ سالىنعان توسەگىڭ تۇراتىن ورىنعا كوز تاستادىم.
كۇنى كەشەگى، ەرەكشە جىلىلىققا تولى، ەڭسەلى جاپ-جارىق بولمە جاس جۇبايلاردىڭ ءساپ-ساندى تۇراعىنا اينالىپ، مۇلدەم وزگە تارتىپپەن جينالا قالىپتى. بولمەدەگى جيھازدىڭ اسەرىنەن بە، الاسارىپ، كۇڭگىرت تارتقانداي. تارىلىپ كەتكەن سياقتى. بۇل بولمەنىڭ ەندىگى جەردەگى يەسى دە، كيەسى دە بولەك ەكەنى سەزىلىپ تۇر...
كوزىمە تانىس ەشتەڭە كورىنبەدى. تابالدىرىقتان اتتاپ، توسىرقاعان قالپىمدا وڭ جاق بوساعاداعى شەگەدە ءىلۋلى تۇرعان الدەبىر كىپ-كىشكەنە اق تۇيىنشەككە كوزىم ءتۇستى. تۇيىنشەكتى ويلانباستان قولىما الىپ، شۇبەرەكتىڭ وراۋىن شەشكەنىمدە ىشىنەن قۋراعان، ءبىراق بۇرشىگى ۇگىتىلىپ ۇلگىرمەگەن ءبىر ۋىس سارى باس جۋساندى كوردىم. ءبىر شوكىمىن شىمشىپ الىپ، مۇرنىما اكەلگەنىمدە ماعان زەردەلەي قاراپ تۇرعان اق جاۋلىقتى بەينەڭ كوز الدىما كەلىپ تۇرا قالىپ ەدى-اۋ، اجەم! تۇيىنشەكتى قايتادان مۇقيات وراپ، قالتاما سالدىم دا، شەشەمنەن بەيىت باسىنا ەرتىپ بارۋىن ءوتىندىم.
مەزگىل ەرتە كوكتەم ەدى، كوك جاڭا-جاڭا قىلتيىپ شىعا باستاعان. شاعىلدى توبەدەن اسىپ، شاماردان بەيىتىنە جاقىندادىق.
...ءبىز كوشىپ كەلگەن جىلدارى وسى قوڭىر توبەنىڭ باسىنداعى بۇل قورىم شوعىرلانىپ قانا كورىنەتىن. قوڭىر توبەنىڭ بەرگى باۋرايىندا ءيىر-يىر بولىپ جوتالانىپ جاتاتىن شاعىلدىڭ سۋسىلداق قۇمى قىزعىلت ءتۇستى، قولعا ۋىستاپ الىپ، سۋىرپاقتاي توكسەڭ، الاقانىڭدا ەش توزاڭ قالدىرمايدى. تاپ-تازا قۇم. بالا بىتكەن جاز بويى شاعىلدا اسىر سالىپ وينايتىنبىز.
ايقۇلاق باپتانىڭ ەكەۋىن ۇستاپ الىپ، قولىمىزدى قاناتىپ تىستەگەنىنە قاراماي، قۇيرىقتارىن بىر-بىرىنە بايلاستىرىپ، توبەلەستىرىپ، قىزىعىنا باتاتىنبىز. الدىلەۋى ءالسىزىنىڭ قۇيرىعىن جۇلىپ اكەتەدى. وزدەرى جانتالاسا قۇمعا باتىپ قۇتىلادى. جۇلىنىپ قالعان قۇيىرشىقتىڭ قۇم ۇستىندە شولتاڭ قاققانىن قىزىقتايمىز. قايرا-ا-ان بالالىق اي! كىپ-كىشكەنە قۇلىق دەگەن جاندىك بولادى قۇمدا. ول بايعۇستىڭ جاتقان ورنىن قۇم ۇستىندەگى شۇڭقىرايعان بەلگىسىنەن تاۋىپ الىپ، تابانىمىزعا ەزىپ جاعامىز دا، وسىلاي ەتكەن ادام جۇيرىك بولادى ەكەن دەپ، ال كەپ جارىساتىنبىز. وكشەمىز قۇيرىعىمىزدى تومپەشتەپ، تىستەنىپ الىپ، اي كەپ زىمىرايتىنبىز. قۇم ىشىندەگى تاقىر الاڭقايدا بەس تاس وينايمىز. ءبىز ءۇشىن زووباق تا، قىزىقتى قالاشىق تا، تەلەديدار نەمەسە كومپيۋتەر ەكرانى دا اۋىل سىرتىنداعى وسى قىزىل شاعىل بولاتىن. ساعىز تەرىپ، باتپا قۋىپ، ۋلى جىلان، سۋ جىلان دەگەندەردى تۇستەپ-تۇگەندەپ، بىر-بىرىمىزگە تاسباقانىڭ نەگە «تاس باقا» بولعانى جايىندا ەستىگەن اڭىزدى ايتىپ دەگەندەي، مۇنىڭ ءوزى ۇزاقتى كۇنگە سوزىلاتىن تولىپ جاتقان تىرلىك بولاتىن. ابدەن قاس قارايا قارنىمىز اشقان سوڭ امالسىزدان ۇيگە قايتامىز. «كەشىككەن» كۇنى شەشەمىزدەن قورىققاننان، ۇرىسپاسىن دەپ، ايتەۋىر پايدالى ءبىر ءىس ىستەگەنسىپ، سىپىرعىشقا ءبىر-بىر قۇشاق بۇرگەم تەرىپ الا قايتاتىنبىز.
قوڭىر توبەنىڭ بەتكەيىندە تالاسا وسكەن سەلەۋ ءشوپ، ادىراسپان، جانتاق، سارى باس جۋسان، قارا جۋسان، شاعىر ارالاس قىر وسىمدىگىنىڭ ءارقايسىسى ءار ۋاقىتتا گۇلدەيدى. جاز بويى توڭىرەكتى قۇلپىرتىپ جەبەرەدى. كۇز ۇزاققا سوزىلعان جىلدارى قار تۇسكەنشە ۋاق جاندىقتىڭ جاقىن جەردەگى ءورىسى ەدى. قوڭىر توبەنىڭ ءۇستىن بويلاي تۇنىپ جاتقان قىنا كوز قىزىقتىراتىن.
ول كەزدە اۋىلدىڭ دا ەتەك-جەڭى جيناقى ەدى. ءبىز بۇل اۋىلعا مەكتەپ وقۋشىلارى ءبىرىنشى توقساندى اياقتاعان كۇنى كوشىپ كەلگەنبىز. مەن ءۇشىنشى سىنىپتا وقيتىنمىن.
اجەمنىڭ كۇن جىلىنعاننان كەيىنگى جىل سايىنعى ەرمەگى قوڭىر توبە جاققا كوز تاستاپ، تاياعىنا سۇيەنىپ دالانى بەتكە الاتىن. مۇنىسىنان ۇزاعىراق ءجۇرىپ قايتاتىنىن ايتپاي-اق تۇسىنەتىنبىز. ءبىز بولساق ونى توڭىرەكتەي قويامىز. اجەم جاز بويى، كۇزگى سۋىق تۇسكەنشە ارا-كىدىك قىدىرىپ، وسى ماڭدا وسەتىن سان-الۋان شوپتەردىڭ كەيبىرەۋىن مەزگىل-مەزگىل جيناپ الىپ جۇرەدى. ءار ءشوپتىڭ ءتۇر-تۇسىن، گۇلدەيتىن، ءدان سالاتىن ۋاقىتىن دا بىلەدى. ءبىز دە قاسىنان قالماي ءجۇرىپ، كوبىسىن تۇستەپ تانيتىن دارەجەگە جەتتىك. ءبىراق، ولاردى نە ءۇشىن جينايتىنىنا زەردەمىز جەتپەيتىن. الدەقالاي سۇراي قالساق، «بۇلاردىڭ ءار قايسىسى-اق قاسيەتتى عوي، جارىقتىق» دەيتىن، باسقا جاۋاپ ەستىمەگەن سوڭ، مازالاۋعا باتپايتىنبىز. ال، شەشەمىزدەن سۇراساق، «كىم بىلەدى، جاقسى كورەتىن بولار» دەيتىن دە قوياتىن.
الىستا قالعان كۇندەردىڭ ەلەسىنە اينالعان بالا كەزگە سان رەت قايتا ورالسام دا شەشەمنىڭ وسى ساۋالعا الدەنە دەپ جاۋاپ قاتقانى ويىما تۇسپەدى...
...شەشەم ەكەۋمىز قاتارلاسا، اركىم ءوز ويىمەن ءوزى بولىپ، قوڭىر توبەنىڭ باۋرايىنا دا جەتتىك. توبە ۇستىندە شوعىرلانىپ قانا جاتاتىن شاماردان بەيىتى ءبىر قاۋىم ەلدىڭ ماڭگىلىك مەكەن-تۇراعىنا اينالىپ ۇلگەرىپتى. شەشەم قورىمنىڭ باتىس جاعىن الا تىزەرلەي وتىرىپ، قاۋىمعا ارناپ دۇعا وقىدى. اجەم قورىمنىڭ تەرىسكەيىندە، ەتەككە تامان جاتىر. وزىممەن الا كەلگەن تۇيىنشەكتىڭ وراۋىن اشىپ، ەڭكەيە بەرىپ «اجە، مىناۋ سارى باس جۋسان» دەدىم.
مۇلگىگەن تىنىشتىق دىرىلدەي شىققان ءۇنىمدى جالماپ قويعانداي. جىلاپ جىبەرە جازدادىم. مۇسىلماندار بەيىت باسىندا جىلامايدى، ءارۋاقتى سىيلاماعان بولىپ تابىلادى دەگەن ءسوز ەسىمە ءتۇسىپ، ىشىمنەن تىنا قويدىم. سول تىنىشتىقتان قۇلاعىم ءبىتىپ قالعانداي. سىرتتاي باقىلاپ تۇرعان شەشەمنىڭ «اجەسى-اۋ، ارقالاپ وسىرگەن ۇرپاعىڭ كەلدى، جەلەپ-جەبەي جاتارسىڭ، جارىقتىعىم» دەگەنى قۇلاعىما الدەقايدان تالىپ جەتكەندەي بولدى...
...اجەتايىم، سەن ءوزىڭ ماڭايداعىلاردىڭ بىرىنە دە ۇقسامايتىن ەرەكشە جان ەدىڭ-اۋ. ءالى ەسىمدە. مەنىڭ تورت-بەس جاسار كەزىم بولاتىن. اياق استىنان جولعا اپىل-عۇپىل جينالدىڭ. شەشەمنىڭ «اكەسى نە دەر ەكەن» دەگەنىنە «نە دەۋشى ەدى، بالا سونىكى عانا ما ەكەن» دەپ، كەلىنىڭە كوزىڭدى الارتا ءبىر قاراپ، الاڭسىز ويناپ جۇرگەن مەنى جەتەلەي جونەلدىڭ. ماشينە جولدىڭ بويىنداعى ايالدامانى بەتكە الىپ، الدى-ارتىما قاراماي العاش رەت وزىڭمەن جولعا شىققانىمدى ۇمىتا المايمىن. برەزەنت بۇركەمەسى بار تاكسي دەپ اتالاتىن كولىكتى «باكتي» دەيتىنسىڭ. قيعاش بويىنداعى اۋىلدارعا كۇنىنە ءبىر-اق رەت سوعاتىن.
ەسىمدە قالعانى اۋەلى كۇيگىندەگى اقكەنجە شەشەيدىڭ ۇيىنە كەلدىك. تانىمايتىن، العاش كەلگەن ۇيدە ءبىراز توسىرقاپ تۇردىم دا، ءىشىم پىسقان سوڭ بالالارعا قوسىلىپ ويناپ كەتتىم. ال سەن بولساڭ، اجە، ىزدەپ كەلگەن توركىنىڭمەن اڭگىمەگە باس قويدىڭ...
ەكى-ۇش كۇن قوناق بولىپ، «باكتيگە» قايتا مىندىك، كەلگەن باعىتىمىزعا قارسى بەتتەن ەمەس، سول باعىتتى جالعاستىرا، ودان ءارى جول جۇردىك. ەندى كەلگەن اۋىلىمىز — شاعىرلى، مۇندا ۇلكەن ۇلىڭ مۇراتقالي اتادان قالعان ەكى قىزدىڭ بىرەۋى — زارۋحا اپام تۇرادى. بۇل ۇيدە دە ۇزاق ايالدامادىق، ساپار باعىتىن وزگەرتپەي، قانىشكەنگە جەتتىك. مۇندا سەنى قايىنجۇرتىڭ، مەنىڭ اكەمنىڭ اتالاستارى كۇتىپ وتىرار ەدى. ماشينەدەن تۇسكەن سوڭ جول تەربەپ ۇيقىلى-وياۋ ماۋجىراعان مەنى جەتەلەپ، ەكەۋمىز كوپىردەن وتتىك. و، بۇزاۋسىلان اۋىلىندا باراتىن ءۇي كوپ. رۋى بەرىش ءانۋار دەگەن اتانىڭ، ودان كەيىن ءماريدا شەشەنىڭ، ونىڭ كورشىسى، تاعى ءبىر بەرىشتىڭ ۇيىنە بارامىز.
ەرتەڭىنە بەرگى بەتكە — ۇلكەن قانىشكەنگە كەلەمىز. مۇنداعى بەرىشتەرگە بىر-ەكى قونىپ، ابدەن ماۋقىڭ باسىلعان سوڭ الگى «باكتيمەن» اۋىلعا قايتىپ كەلەمىز.
مۇنداي ساپاردىڭ نە سەبەپتى اياق استىنان بولاتىنىن تۇسىنە بەرمەيمىن. جانە سوعان كىم باس قاتىردى دەيسىڭ. ءبىز ۇيگە قايتىپ كەلگەن كۇنى شەشەم بولسا جۇمىستان كەلگەن اكەمدى كۇتىپ العاندا «ماماڭ كەلدى، توركىندەپ، ارقاسى تاراپ، سەرگىپ قالىپتى. باقسىلىق قۇرا الماي، ىشتەن تىنۋ دا، ءارۋاق ۇستاۋ دا وڭاي ەمەس قوي» دەيتۇعىن. كەيبىر سوزدەرى ماعان تۇسىنىكسىز.
ءبىر كۇنى، ايتەۋىر، قىس ايلارىنىڭ بىرىندە، شامامەن مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ قىسقى دەمالىسقا شىققان كەزى بولاتىن. كەشقۇرىم ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ الدىنا ءبىر جەڭىل ماشينە كەلىپ توقتادى. اكەم اماندىق-ساۋلىق سۇراسقاننان كەيىن جولاۋشىنى ۇيگە شاقىردى، اۋاتكومنىڭ جەكە شوپىرى ەكەن. اكەم جولاۋشىنىڭ اڭگىمەسىن ارى قاراي تىڭداپ، ەكەۋارا كۇبىرلەسىپ وتىرعان. ونىڭ اڭگىمەسىن اكەمنىڭ اسا قوش الماعانىن داۋىس ىرعاعىنان سەزدىم. بۇل كەزدە مەن بەسىنشى سىنىپتا وقيمىن. ءبىرازدان سوڭ كەلگەن كىسى شايعا قارامايتىنىن ايتىپ، وزىڭمەن سويلەسىپ وتىردى.
اۋزى ىسىرمالى شاعىن قارا سومكەڭە ونى-مۇنىڭدى جيناستىرىپ سالىپ، اكەمە قاراپ «قىزىمدى الا كەتەيىن، قىدىرىپ جۇرگەن كەمپىردە كىمنىڭ شارۋاسى بار» دەدىڭ. داۋسىڭ كەسىمدى شىقتى. اكەم باسىن يزەپ، كەلىسىمىن بەردى. ەكەۋمىز دايىن ماشينەمەن قانىشكەنگە جەتتىك. ءتۇننىڭ ءبىر ۋاقىتى بولعانىنا قاراماي، قوناققا ارنالىپ جايىلعان داستارحاننىڭ ۇستىنە (مەن تانىمايتىن ۇيگە) كەلدىك.
ءبىزدى الىپ كەلگەن ادام ءۇي يەسى ەكەن، الدىنان شىققان اققۇبا كەلىنشەككە بىردەڭەلەردى سىبىرلاپ ايتتى دا، شاي ءىشىلىپ بولار-بولماستان داستارحان باسىندا وتىرعان ەكى-ۇش ادام ۇيدى-ۇيلەرىنە تارقاستى.
اققۇبا كەلىنشەك بەسىكتەگى تىنىشسىزدانىپ جاتقان بالانى الدىڭا اكەلىپ، جاستىق ۇستىنە جاتقىزدى. كوزىن اشۋعا ەرىنگەندەي قيمىلى سىلبىر، وقتىن-وقتىن ءالسىز ىڭىرسي جىلاعان ءسابيدىڭ تيتتەي بىلەگىنەن ۇستاپ (تامىرىن تىڭداپ)، «ەشتەڭە ەتپەس، تاڭ اتسىن» دەدىڭ.
تاڭەرتەڭگى شاي ۇستىندە اڭگىمە باستادىڭ. «ەكى سۋدىڭ ار جاعىنان كەلگەن قاراسۇر ايەلدىڭ نازارى ءتۇسىپتى. بالانى قولىڭا الىپ، ومىراۋىڭدى كولەگەيلەمەي «جىربىڭداپ» وتىرىپ شاي قۇيعانسىڭ» دەپ داۋىسىڭدى قاتايتا سويلەدىڭ. ءتۇرلى شوپتەن تۇنبا جاساپ، قۇمىرسقانىڭ يلەۋىنەن ءبىر شىم-شىمنان سالىپ، ۇستىنە بۇرقىراپ قايناپ تۇرعان سۋ قۇيعىزدىڭ دا، ءۇش كۇن قايتالاپ «ءبىسىمىللاڭدى» ايتىپ، ءسابيدى الگى ءشوپ تۇنباعا شومىلدىرىپ، بەسىككە ءوز قولىڭمەن بولەدىڭ.
ءسابيدىڭ بۇرىنعىداي ەمەس، ساۋساقتارىن ەربەڭدەتىپ، ەمشەك سورۋى دا وزگەرگەنىن كورىپ، ءتىپا-تىپا دەپ ريزا بولدىڭ.
...ونىنشىعا كوشكەن جىلى جازدىڭ اياعىنا تامان كىتاپ-داپتەر، وقۋلىق ساتىپ الۋعا ءبىر قۇربىممەن اۋدان ورتالىعىنا كەلدىك. كەشكى اۆتوبۋسقا ۇلگەرمەي قالىپ، قوناتىن ءۇي ىزدەدىك. مەنىڭ ەسىمە اۋاتكوم شوپىرىنىڭ ءۇيى تۇسە كەتتى. بارساق، ۇيدە باسقا ادامدار ءجۇر ەكەن «ە، ءالفيالار ما، ولار كورپۋستان ءۇي الىپ، كوشىپ كەتكەن» دەدى.
كورپۋس دەگەنى سول كەزدە ءبىزدىڭ اۋدان ورتالىعىندا ەندى-ەندى بوي كوتەرىپ، شاعىن اۋدان ىسپەتتەس سالىنىپ جاتقان ەكى قاباتتى ۇيلەر بولاتىن، ۇلكەن قانىشكەننىڭ ارقا تۇسىندا، اۋىلدىڭ سىرتىن الا ورنالاسقان ەكەن، سۇراستىرا ءجۇرىپ، تاپتىق. ەسىكتى اشقان ءالفيا اپايدى بىردەن تانىدىم، بالالارى دا وسكەن. مەنى كىم ەكەنىمدى ايتقان بويدا-اق تانىپ، ءىلتيپات بىلدىرە قارسى الدى. وسى مەزەتتە تەلەفون شىرىلدادى. اپاي ارعى جاقتاعى اداممەن سويلەسىپ جاتقاندا «ءيا، ءيا، بالا قوناقتار بار. باقسى شەشەمنىڭ نەمەرەسى» دەگەندى ەستىپ، تاڭ قالدىم. «باقسى شەشەم» دەدى. ءوزىڭدى ەشكىمنىڭ «باقسى شەشە» دەپ اتاعانىن ەستىمەپپىن...
...اجەم جۇزدەن اسىپ قايتىس بولدى. مەنىڭ اكەمدى «ءولىم سارقىتى، جالعىزىم» دەپ، جۇمىسىنا كەتكەننەن كەلگەنشە جولىنا قاراپ وتىراتىن. كەڭەستىك بيلىكتىڭ قىلىشىنان قان تامىپ تۇرعان زاماندا بار بيلىك پارتيانىڭ ۋىسىندا بولدى. بەسىكتەن بەلىمىز ەندى شىققان ءبىز، ءسوزدىڭ ءمانىن تۇسىنۋگە زەردەمىز جەتە قويماعان كەزدىڭ وزىندە «پارتبيۋرو» دەگەن ءسوزدىڭ «قاھارلى قۇدىرەتىن» جون-جوتامىزبەن سەزىنۋشى ەدىك.
ويتكەنى، اكەمىز جۇمىستان كەلگەندە كەشكى تاماق ىشۋگە داستارحان باسىنا جينالامىز. بۇل كۇندەلىكتى بۇلجىمايتىن داعدى بولاتىن. كەيدە جۇمىسىنان قايتاتىن ۋاقىتىنان كەشىگىپ جاتقان اكەمدى «بيۋرودان امان شىقسا كەلىپ قالار» دەپ وتىراتىن شەشەمىز. ءبىزدى تاماقتاندىرىپ، «ساباقتارىڭدى قاراي بەرىڭدەر» دەپ، ءوزى ءبىرتۇرلى مازاسىزدانا اكەمىزدى كۇتەتىن. «بيۋرو» دەگەن ءسوزدىڭ ءمان-ماعىناسىنان ءبىر ءزىل اڭعاراتىنمىن. شەشەمىز كوپ سۇراق قويعاندى اسا ۇناتپايتىن. ءوزى دە جارىتىپ تۇسىنبەي مە، كىم ءبىلسىن، ايتەۋىر «قايدان بىلەيىنى» كوپ بولاتىن.
كەڭەستىك مەديسينا، كەڭەستىك ىلىمنەن باسقانىڭ ءبارى قۇدىرەتسىز دەپ تانىلعان ساياساتتىڭ داۋىرلەپ تۇرعان زامانىندا باقسى دەگەننىڭ بولاتىنىن قايدان ءبىلىپپىز. دۇنيەدەن وتكەن اجەمنىڭ اۋدان كولەمىندە اتى ءمالىم باقسى بولعانى اۋىزعا الىنباعانى بولماسا، كوپتەگەن جەرلەستەرى، سول جىلدارى اۋداندىق بيلىك باسىندا وتىرعاندار اجەمنىڭ كىم بولعانىن اتا-انالارىنىڭ ايتۋىنان ىشتەي بىلگەن سياقتى. ويتكەنى، مەنىڭ اجەم سولاردىڭ ءبىرسىپىراسىن «قوي اۋرۋ» كەسەلىنەن ەمدەپ جازسا، بالا كوتەرمەگەن ايەلدەردىڭ مەنىڭ اجەمنەن ەم قابىلداپ، جۇكتى بولعاندارى جايىندا شەشەم كەيىنگى كەزدەرى عانا اڭگىمە اراسىندا ايتىپ وتىراتىن بولدى.
بالا كەزىمدە «سارى باس جۋسان ءبۇر جارىپتى» دەپ سۇيىنشىلەي كەلگەنىمدە، اجەمنىڭ ءاردايىم ويلى دا مۇڭلى جانارىنان قۋانىش لەبىن سەزەتىن قۇپيامنىڭ سىرىن كەيىن، كەش ءبىلدىم.
ول زاماننىڭ ءتارتىبى باسقا بولاتىن. ەشكىمنىڭ باقسى دەپ اتاماعانى، ول كەزدە ولاي اتاۋعا بولمايتىنىن قايدان ءبىلىپپىز. قۇداي اتىن اۋزىنا العان قازاق بالاسى جازاعا ۇشىرايتىن اتەيزم زامانىندا ەسەيدىك. ەر جەتتىك. سىيىنارىمىز كەڭەستىك جوعارعى جاق بولدى. اتا-تەكتىڭ كيەسى، مۇسىلماندىق، شاريعات دەگەن سوزدەردى قۇلاعىمىز ەستىمەي وستىك. تامىر-دىڭنەن الىس، مۇلدەم الاستالىپ وستىك. سول ءبىر قامىت-قۇرساۋدان بۇگىنگى ازاتتىق، ەگەمەندىك العان كۇنگە دە جەتتىك. ءومىر دەگەن ارنالى وزەندە ەركىن ءجۇزىپ، بوستاندىق اتتى كەڭىستىكتە ەركىن سامعاۋدىڭ قادىر-قاسيەتىنە نە جەتسىن، شىركىن.
مەن الىستا قالعان بالالىق شاعىمدى ەسىمە ءجيى الامىن. ساعىنىشقا تولى بالالىق بال داۋرەنىمدى اڭساعان ساتتەرىمدە قارقاراداي اق جاۋلىعىن كىر شالماعان باقسى اجەمنىڭ سىرعا تولى بەينەسىمەن ويشا سىرلاسامىن. اق اجەم، سەنىڭ ءومىرىڭنىڭ ادام بالاسىنىڭ بويىنا دارىعان قاسيەتىن، ادامزاتقا پايداسى شەكسىز قاسيەتىن بويىندا تۇمشالاپ تۇنشىقتىرعان امىرشىلدىك ساياسات ۇستەمدىك ەتكەن كەزەڭدە، ۇلتىمىزدى تۇگەلدەي ارەكەتسىزدىككە باسىبايلى قىلعان عاسىردا وتكەنىنە ءىشىم اشيدى. ءوزىڭ سەكىلدى كوكىرەگى شەرگە تولى تالاي قازىنانىڭ، نەبىر اسىل-اقىقتىڭ جارقىلىن توڭىرەگىنە تۇسىرمەي كومدىرگەن زامان-اي دەسەيشى. سوندا دا وتان انا، تۋعان جەرىڭە جەتەتىن بايلىق قايدا؟ جەتپىس جىلعى قۇرساۋدان تام-تۇمداپ وسى كۇنگە جەتكەن ءبىز — تۋعان ءتىلدىڭ، قاسىرەتتى، قاسيەتتى اجەلەردىڭ جۇرناعى عانامىز.
سول جالعىز ۇلىڭدى ورال قالاسىنا وقۋعا اتتاندىرار الدىندا مەنىڭ ناعاشى اتام مايناش قاريانىڭ التى قىزىنىڭ ورتانشىسىن — مەنىڭ شەشەمدى ءوزىڭ قۇدا ءتۇسىپ الىپ بەرىپ، «اياعىن شىرماعانداعى» ويىڭ شاھارعا بارعان جالعىزىڭ بوگدە ۇلتتىڭ قىزىن الىپ، ەلدەن بەزىپ كەتپەسىن، قانىن ساقتاسىن دەگەن انالىق قامقورلىعىڭ — ەلىڭنىڭ، ءتىلىڭنىڭ ساقتالۋىنا قوسقان تامشىداي ۇلەسىڭ ەكەنىن بۇگىن ءتۇسىنىپ وتىرمىن.
وسىنداي كورەگەندىگىڭ ءۇشىن تاعزىم ەتەمىن، اسىل اجەم!
مەن سياقتى تالاي نەمەرە اجەسىن «بابۋليا» دەپ ەسەيگەن «ينتەرناسيوناليزم» تۋى جەلبىرەپ تۇرعان زاماندا قازاقى قانى بار نەمەرە بولعانىم ءوزىڭنىڭ ارقاڭ! قاسيەتىڭە باسىمدى يەمىن. وزىڭە نەمەرە بولعانىمدى، باقسىنىڭ نەمەرەسى بولعانىمدى زور باقىت سانايمىن!
You Might Also Like
-
تاتەم (اكەم) بۇعان دەيىن تۇسىمە وتە سيرەك ەنەتىن. قيمىل-قوزعالىسىنىڭ ەمىس-ەمىس بىر-ەكى دەتالى ەستە شالا ساقتالاتىن دا، تەز عايىپ بولاتىن. سويلەمەيتىن. ءوزىم ونىڭ كوزقاراسىنان، قاس-قاباعىنان نەمەسە ءۇ...
