InfoHub Logo

قۋاتتى قول كوك جەلكەسىنەن ۇستاپ تىك  كوتەرىپ العاندا دەم جەتپەي جانى كوزىنە كورىنگەن بولاتىن، ايتسەدە قانىنا بىتكەن  قايسارلىقپا  الدە، اۋىرعاننىڭ نە ەكەننىن سەزەتىن كەزگە جەتپەگەن بە، دىمىن شىعارماي ىشتەن تىندى. مىناۋىڭ ناعىز توبەت بولادا ءاي، - قاراشى سەسىن شىعارماۋىن،  -دەپ بولات كۇلىپ قويدى.   ەنەسىنىڭ باۋىرىنان شىعىپ وسى ۇيگە تۇراقتاعالى ءبىر شاما ۋاقىت بولعان سياقتى، تارامىستانىپ ءوزى ءوسىپ كەلەدى،  بۇرىنعىداي ەمەس، ىزالانىپ ءتىسىن اقسيتقانىن دا قويعان، تاڭەرەتەڭنەن قارا كەشكە دەيىن جانتاستىڭ قاسىنان ءبىر ەلى قالماي تۇيەلەردى بىرگە باعىسىپ كەلەتىندى شىعاردى. كەيدە كۇشىك قيالى الىسقا شارلاپ، كوزىن تىرناپ اشقاننان باستاپ باۋىرلارىمەن بىرگە الا قانشىقتىڭ ءتوسىن سورعىلاپ، قارىنىن تويعىزىپ الىپ،  الىسىپ - جۇلىسىپ ويناعاندارىن،  كورشى ءۇيدىڭ قارا -الا مىسىعى ىسىلدىپ ايداھارشا ايبات شەگىپ، تاپ-تاپ بەرگەنىن، انا قانشىقتىڭ ءارى كەتشەي، - دەگەندەي ءزىلسىز ىرىلداعاندارىن ەسكە الىپ وتىرعانى. الىپسوق دەگەن اتىنا ساي ناعىز قازاقى توبەت بولىپ ءوسىپ كەلەدى، كۇجىرەيگەن جون ارقاسى، سۇستى قاباعى، ءوزى قۇرالپى كۇشىكتەر تۇگىلى ۇلكەن اۋىل يتتەرىندە قايمىقتىراتىن سياقتى.                                                                                                                 

وسى ءبىر ۇزىن ارىق شال كوزىنە ىپ-ىستىق، سونىڭ قاس قاباعىنا قاراپ جاتقانى، ەندى ءقايتسىن كوزىن اشقالى وسى شالدىڭ اينالىپ، تولعانىپ ەركەلەتۋىنەن  باسقا جاماندىعىن كورمەپتى. قوڭىرىم، الىپسوعىم، -دەپ باسىنان، قۇلاق تۇبىنەن جۇلمالاسا، ەلجىرەپ ءتاتتى سەزىمگە ەلىتىپ، ەسىنەپ كوزىن جۇماتىن. الىپ سوق بار انا قاران سۋ العىردى قايتارشى دەسە، ۇشىپ تۇرادى دا جۇگىرىپ الا جونەلەدى، قۇتاقانداي كۇشىكتىڭ، شاۋىلدەپ ۇرگەنىنەن قىڭاتىن تۇيە مە، بەتىمەن كەتە بارادى. قاپ بالەم ءوسىپ الايىن اۋسەلەڭدى كورسەتەرمىن ءالى، -دەگەندەي قوڭىر كۇشىك ىرىلداپ ءۇرىپ قويادى. ەكى تۇيەنى تۇساپ قويىپ، ءبىرشاما ۋاقىت ءشوپ شابادى دا، كۇن ىسىپ كەتسە، قاپ، قانارلاردان كۇركە جاساپ، قوڭىر كۇشىك ەكەۋى، ءبىر ءسات كولەڭكەلەپ وتىرعانى. بۇگىن، قاپىلىپ ءجۇرىپ سۋدى قۇيىپ قويعان ىدىسىن دا ۇمىتىپ كەتىپتى، ەندى ءوزى ىشەتىن ايراننان باسقا ەشتەمە جوق. قوڭىر كۇشىككە كۇندە كەسەگە سۋ قويىپ بەرۋشى ەدى، ەندى ونىڭ ورنىنا امالسىزدان ايران قۇيىپ بەردى. شولدەن ابدەن دىڭكەسى قۇرىعان كۇشىك ايراندى جالاپ جۇقتاپ قويدى. مىنادايدا ءتاتتى سۇيىقتىق بولادى ەكەن عوي، باياعى ۇمىت بولا باستاعان انا ءسۇتىن كوز الدىنا ەلەستەتتى. 

تاعى دا كۇشىك قيالعا شومدى، بۇل جولى ەكى اياقتىلار جايىندا ويعا باتتى. وسىلاردىڭ بىلدىرلاعان تىلدەرىن تۇسىنبەسەدە، قاس قاباقتارىنا قاراپ، كوڭىل كۇيلەرىن، وزىنە دەگەن قارىم قاتىناستارىن ءدوپ باسىپ تۇسىنەتىن حالگە جەتكەن. جانتاس شالمەن بىرگە ورىستەن ءتىلى سالاقتاپ كەلگەندە، الدارىنان بايبىشە جادىراڭقى قارسى الاتىن ەدى. جاكەم اۋ بۇگىنگى شاپقان ءشوبىڭ تىم از عوي جاقسى جەر تابا المادىڭدار ما دەسە، وعان، مىنا قوڭىردىڭ سۋىن ۇمىتىپ كەتىپپىن، سودان كوپ قىدىرۋعا كۇشىكتى شولدەتىپ الام با دەپ، الىسقا ۇزامادىم، دەپ جاۋاپ قاتقانى. وسى ءبىر باكەنە كەمپىردىڭدە وزىنە دەگەن ىستىق ىقىلاسىن سەزەتىن سياقتى. كۇشىگىم، -دەسە ءىشى جىلىپ قويا بەرەدى، كۇندە الدارىنان شىعىپ قارسى الماسا الاعىزىپ ىزدەيتىندى شىعاردى، كەمپىرىڭ كورىنبەيدى عوي، - دەگەندەي جاكەڭە قاراپ شاڭكىلدەپ ءۇرىپ قويادى. 

بۇگىن ساسكەگە دەيىن قوراعا قاراپ جان بالاسى اياق باسپادى، قوڭىر كۇشىك، بۇلارعا نە بولدى، مىنا تۇيەلەردى شىعارماي ما ەكەن دەگەندەي ءۇي جاققا قاراپ ءۇرىپ قويادى. جاكەڭنىڭ اۋىرىپ جاتىپ قالعانىن قايدان ءبىلسىن، تۇيەلەردى باكەنە كەمپىر ءوزى شىعارىپ، اياقتارىن تۇساپ ورىسكە قويا بەردى دە كەيىن قايتتى. بىرگە ەرىپ بارعان قوڭىر كۇشىك كەرى قايتار ەمەس، تۇيەلەردىڭ سوڭىنان كەتىپ بارادى. قاسقا، شولدەپ ولدەسىڭ عوي، كەرى قايت، كەشكە بولات الدارىنان شىعىپ تاۋىپ الار دەگەنىنە دە تۇسىنبەدى ارينە، نەمەسە كونگىسى جوق. قايتكەندە دە تۇيەلەردەن ءبىر ەلى قالماي ەرىپ كەلەدى. تۇيەلەر دە بۇرىنعىداي ەمەس، سەن اق شاۋىلدەپ قويمادىڭ عوي، جارايدى سەنىڭ اق ايتقانىڭ بولسىن دەگەندەي، ىرىققا كونەتىن سياقتى ما قالاي. بۇگىن كۇندەگىدەي ەمەس ۋاقىت ءوتىپ بولساشى، كۇركە جاساپ، سۋ بەرەتىن جاكەڭدە جوق، كۇشىك كوڭىل بوس قيالداپ جاتىر، تەك ۇيگە امان ساۋ تۇيەلەردى ايداپ اپارسا بولعانى، ىشتەن تاس ءتۇيىن بوپ سوعان بەكىپ العان.   

تۇيەلەردىڭ ىزىنە ەرىپ شارشاعان بالا كۇشىك ءبىر ءسات دامىلداپ جاتىپ ەدى كوزى ءىلىنىپ بارادى ەكەن، شوشىپ وياندى، باعىنا تۇيەلەر ونشا الىسقا كەتە قويماپتى سونادايدان قارايىپ زورعا كورىنەدى. سۇيرەتىلىپ ورىنان تۇردى، كەشكى مەزگىل جاقىنداپ، كۇننىڭ رايى قايتقان سياقتى ما، سالقىنداۋ جەل سوعىپ تۇر. تىرىلداعان داۋىس ەستىلىپ كوك جۇيەكتەن شاڭ كورىندى، ءوزىن جاشىگىنە سالىپ الىپ  تالاي قىدىرتقان بولاتتىڭ تەمىردەن جاسالعان بالەسى ەكەن، دەمدە كورمەي ۇستىنەن ءوتىپ كەتتى. تۇيەلەردى كەرى ايداپ كەلە جاتقان بولات، ءوزىن تاستاپ كەتەتىندەي بولىپ كورىنگەن، الدارىنان شاۋىلدەپ ءۇرىپ جۇگىرە جونەلدى. انادايدان كورىنگەن قوڭىر كۇشىكتى اكەسىن كورگەندەي قۋانىپ قارسى العان بولات، كوتەرىپ الىپ جاس بالاشا ەركەلەتىپ، قۇلاعىن جۇلمالاپ الەك. قوڭىرىم اۋ شولدەپ قالىپسىڭ عوي، باقتاشىم اۋ، -دەپ اكەلەگەن سۋىن الدىنا توسۋدا. ماقتاعانعا ماسايراعان بالا كوڭىل قوڭىرجاي اۋەنمەن ءۇرىپ قويادى. 

بۇل كۇندە قوڭىر كۇشىك تارامىستانىپ ءوسىپ كوك جال توبەت بولعان، شىن مانىندە ناعىز باقتاشىنىڭ ءوزى.  ەكى تۇيەنى ايداپ الىپ كەتىپ كەشكە قىزىل ىڭىردە قايتا ايداپ كەرى اكەلەدى. تۇيەلەردە ابدەن الىپسوققا ۇيرەنىپ العان، ايداعانىنا كونىپ ءبىر ەلى شاشاۋ شىعاتىن ەمەس. جاكەڭدە الدا قاشان جازىلىپ كەتسەدە، ەندىگى جەردە، كوپ دالاعا شىعا بەرمەيدى، نەمەرەسىن ەرمەك ەتىپ ۇيدە وتىرعانى، انادا بولات قىسقا جەتەتىندەي قىلىپ دەم الىسىندا ءشوپ شاۋىپ اكەلىپ بەرگەن. جاكەڭ كەمپىرىمەن ەكەۋى الىپسوققا دەگەن كوڭىلدەرى مۇلدەم ەرەكشە، جەتى قازىنانىڭ ءبىرى عوي، ءبىر ادامنىڭ جۇىمىسىن اتقارىپ كەلەدى، قۇتىم عوي مەنىڭ - دەپ قوڭىر توبەتتىڭ الدىننان شىعىپ اسىن قۇيىپ، ىستىق ىقىلاسىن ءبىلدىرىپ الەك.  دەسە دەگەندەي وسى قوڭىر توبەت بۇل ۇيگە قۇت بولىپ كەلگەندەي، سوڭعى ەكى جىلدىڭ ىشىندە بولاتى ۇيلەنىپ، نەمەرە دە ءسۇيىپ وتىر، امانشىلىق بولسا ەكىنشىسىن كۇتۋدە. قوڭىر توبەت وسى ومىرگە تەك قانا تۇيە باعۋ ءۇشىن كەلگەندەي، وزگە اۋىلدىڭ يتتەرى قۇساپ، بەيسەۋبەت قىدىرىپ، نەمەسە كۇل قوقىس ارالاپ، بوسقا قاڭعۋ دەگەدى بىلمەي كەلەدى. التى اي جازىڭمەن ەكى تۇيەنىڭ قۇيرىعىنان ۇستاپ، ءبىر ەلى قالاتىن ەمەس.، قۇددى ادام سياقتى ايىبى ءتىلى جوق. 

سوڭعى كەزدە قارا مايانىڭ بوتاسى تايلاق بولىپ، بىرگە جايىلاتىندى شىعاردى، بوتاسىن قاسىنا ەرتكەن تۇيەنىڭ ۇيگە قايتقىسى كەلمەيتىنى ايدان انىق، قوڭىر نار، بولسا دا بويداق، وعان ءبارى ءبىر، ءۇيىر كورىپ قارا مايادان ءبىر ەلى قالماي ءجۇر. ەندىگى جەردە الىپسوقتىڭدا جۇگى اۋىرلاي باستادى، كەشكە تامان ۇيگە قايتقىسى كەلمەيتىن تۇيەلەردى كەرى قۋىپ الەك. قارا مايا اياعىن تارپىپ الىپسوققا ايبات شەگەتىندى شىعاردى، قارىنعا جابىسقان تالاق قۇساماي كەتشى ءارى، ساعان نە جوق، - دەگەندەي اۋزىنان كوبىك شاشىپ بوزداپ قويادى. دەسە دە كۇشىك كەزىنەن ابدەن ءسىڭىسىپ كەتكەن الىپسوقتان شىنتۋايتقا كەلگەندە قايمىعاتىن سياقتى، العا باسقان اياقتارى كەرى كەتىپ امالسىزدان ۇيگە قاراي جۇرە باcتايدى.

قوڭىر توبەتتىڭ ەكى – ءۇش كۇننەن بەرى، دەنەسى اۋىرلاپ،  تۇسىنىكسىز ءبىر كۇي كەشىپ ءجۇر، تۇنگە قاراي ءىشىن تارتىپ ۇلىيتىندى شىعاردى، مىنا الىپسوققا نە بولعان، قارا باسىڭا كورىنگىر، ۇلىعانى نەسى، -دەپ جاكەڭ كۇڭكىلدەپ قويادى. بۇگىن كۇن ىسسى بولاتىن ءتۇرى بار، تۇيەلەردى ەرتەرەك شىعارۋ كەرەك، سالقىنمەنەن جايىلىپ السىن، الىپسوقتا بولماي ءجۇر سوڭعى كەزدە، -دەپ باكەنە كەمپىر جاكەڭدى ەرتە تۇرعىزدى. سالى سۋعا كەتكەن قوڭىر توبەت الدەنە ءبىر جاماندىقتى سەزگەندەي، العا باسقان اياعى كەرى كەتىپ، تۇيەلەرگە ارەڭ ىلەسىپ بارادى. 

ەكى كۇنەن بەرى يت اتۋعا شىققان جالدامالىلار اۋىل ارسىنداعى قاڭعىعان يتتەردى تاۋىسىپ، اۋىل ماڭىنا شىققان سياقتى، الىستان تارسىلداعان مىلتىق داۋسى ەستىلىپ كەلەدى. بۇگىنگى قاتتى ىستىقتان شولدەگەن تۇيەلەردە الىپسوقتى كوپ قينالتپاي اۋىلعا قاراي اياڭداي باستادى. 

اتپاي اق قويشى مىناۋ قاڭعىباس يتكە ۇقسامايدى عوي، -دەگەن جولداسىنىڭ ايتقانىن ەلەڭ قىلماعان قاندى قول شۇرىپپەنى باسىپ قالدى. وسى كەزگە دەيىن ەكى اياقتىلاردان ەركەلەتىپ باسىنان سيپاعاننان  باسقا ەشتەڭە كورمەي وسكەن قوڭىر توبەت، وزىنە قاراي بىردەڭەنى شوشايتقان ادامعا قاراپ قالىپتى،  كوزىندە، ايدالادا نەعىپ جۇرسىڭدەر، تۇيەلەردى ۇركىتەسىڭدەر دەگەن سۇراق تۇر. شاڭق ەتكەن اششى داۋىسپەن قوسا قاڭق ەتكەن ءوزىنىڭ داۋسى بىرگە شىقتى، جەر شىر كوبەلەك اينالىپ قۇلاپ بارا جاتتى. يتتە بولسا بەس كۇندىك ماعىنالى ءومىرى،كوز الدىنان تىزبەكتەپ وتە باستادى. قاپ تۇيەلەر ۇيگە بارماي قاڭعىپ كەتەتىن بولداۋ، -دەگەن كومەسكى وي مەن بىرگە كوزىنەن ىرشىپ شىققان ءبىر تامشى جاس بەيكۇنا ءومىرىن قيعان تاعدىرىنا لاعنەت ايتىپ دومالاپ بارا جاتتى.

---