InfoHub Logo

ءبىزدىڭ باۋبەك

— مۇقا، ءوز زامانداسىڭىز باۋبەك تۋرالى نە ايتا الاسىز؟ — دەگەنىمە جالت قاراعان قارت ويلانىپ وتىرىپ قالدى. وزىنەن-وزى ىشتەي كۇبىرلەپ، اندا-ساندا «ءيا، باۋبەك تۋرالى عوي» دەپ ماڭدايىن سيپاعىشتاپ قويىپ وتىر. شاشىن، قاس-قاباعىن كۇمىس قىراۋ شالعان كىسىنىڭ ماڭدايىنان شىپ-شىپ تەر دە شىقتى. كوزى ءسال جاساۋراپ، ەكى يىعىن قومداي قوزعالىپ، ءبىر نارسەگە تىقىرشىعان سىڭاي بايقاتادى.

— ول مەنىڭ باۋىرىم عوي، باۋىرىم. وسى جەردە ونىڭ اتى اتالۋ مەنى ءقازىر بۇدان جارتى عاسىر بۇرىن ۇمىت بولىپ كەتكەن بالالىق شاعىما قايتا ورالتتى. اركىم ءوزىنىڭ قاتارىمەن عوي. ءقازىر ءار جەردە قالعان كەتىك تىستەي سيرەي باستاعان تۇستاستارىم بار. ءبىرىنىڭ كۇنى كەشەگى سۇراپىل سوعىستا، كەيبىرىنىڭ اعىندى ءومىر بۇرىلىستارىندا كەزدەن عايىپ بولعانىن دا بىلەمىن. راسىندا باۋبەكتىڭ قاتارى، تۇستاسى، قۇرداسى، كوز كورگەندەرى دەيتىن بىزدەر ازايىپ بارامىز، — ول تاعى ءبىرسىپىرا ءۇنسىز قالدى. ءار ءسوزىن ساناپ، تولعانىپ سويلەيتىن كىسى ەكەن. ءتىپتى اسىعار ەمەس. تۇنىق ءار كەز سابىر ساقتاپ تۇراتىن قوڭىر كوزىن ماعان قاداپ العان:

— ءبىزدىڭ باۋبەك جىبەكتەي سوزىلعان سالماقتى مىنەزدى، بارىنشا اق جارقىن جان ەدى، — دەپ اڭگىمەلەپ كەتتى ول ودان ءارى. — اكە-شەشەسى دە قالتقىسىز، باسقاعا دەگەندە قۇراق ۇشىپ تۇراتىن اق كوڭىل كىسىلەر بولاتىن. بۇلقىش سوزشەڭ، ورىپ سويلەيتىن، اۋىزىنىڭ جەلى بار ءسوزۋار ادام ەدى. بۇلقىشتىڭ سول مىنەزىنەن بە، الدە بارىن داستارقانىنا توگىپ، بازارلاي بىلەتىن ءباتيما جەڭگەيدىڭ كەڭ قولدى ساقىلىعىنان با، ايتەۋىر ول ۇيگە كىسى ءۇيىر ەدى. شارۋاشىلىعىنىڭ جۇپىنى كەدەيلىگىنە قاراماستان، باۋبەكتىڭ ءۇيى ءار كەز سونداي بەرەكەلى، كوڭىرسىپ تۇرۋمەن دە قوناقجايلى بولاتىن.

باۋبەكتىڭ اكەسى ءسوزۋار بولسا، شەشەسى ءباتيما دا ازىل-كەش، ويىن-ساۋىقتا كوڭىلدى وتىرۋدى ۇناتاتىن اشىق جاندى كىسى بولدى. ول كەزدە سيرەك بولسا دا بولىپ تۇراتىن ويىن-تويدىڭ گ ۇلى ەدى. شىرقاپ سالعان ءانى ءالى قۇلاعىمنان كەتپەيدى. ءباتيما جەڭگەي ءان شىرقاعاندا، تاڭدايىن قاقپايتىن، تامسانبايتىن كىسى بولمايتىن. سونداي اكە-شەشە باۋبەگىڭ دە كەڭ پەيىلدى، ونەر قۇمار، سۇيكىمدى ازامات ەتىپ ەسىرۋگە تىرىساتىن-دى.

مەن باۋبەكپەن كاتار ءوستىم. ءبىر جىلدا تۋعان، ءقازىر كوزدەرى ءتىرى، اعايىندى جاكى، سارسەن جۇمانوۆتار، وتەۋباي ساقانوۆ — ءبارىمىزدىڭ بالا شاعىمىز وسى سارلىق بويىندا ءوتتى. باۋبەكتىڭ تۋعان جەرى دە وسى جەر، — تەرەزەدەن كورىنە قوياتىنداي مۇقاش قاريا موينىن تولعان اينەككە كوز تاستادى، — وسىناۋ تۇستا تورت-بەس شاقىرىمداي-اق جەردە قولدان قۇيعان شيكى كەسەكتەن قالانعان باۋبەكتىڭ سابيلىك شاعى مەن بالالىق ءداۋىرى وتكەن بۇلقىش ءۇيىنىڭ ءقازىر ورنى، تەك سۇلباسى عانا قالدى. و، داريعا دەسەڭشى، سول ەسكى قورا-جايدىڭ تۇسىنان الدەقالاي ەتە قالسام قارقىلداپ ءماز بولىپ كۇلىپ وتىراتىن بۇلقان مەن جايلاۋ جاندى ءباتيما جەڭەشەمنىڭ سىڭعىرلاعان ءۇنى قۇلاعىما كەلەدى. ءباتيمانىڭ شىرقاپ سالعان ءانى... باۋبەكتى ايتساڭشى...

«بولاتىن بالانىڭ بەسىكتەن يىعى شىعىپ جاتادى» دەيدى عوي حالىق. سول راس ەكەن. وسى كۇندەرى ويلاپ وتىرسام، 11-12 جاسقا دەيىن بالالىق شاعى بىرگە ەتكەن باۋبەك سوناۋ ءسابي كەزىنەن-اق باسقامىزدان ەرەكشە ەكەن. ول جاسىنان ەلگەزەك بولاتىن. ۇلكەننىڭ ءسوزىن ەكى ەتپەيتىن ءتىلالعىش ەدى. سول مىنەزى ونى اۋىلىمىزعا سۇيكىمدى كورسەتەتىن. ۇلكەننىڭ الدىن كەسىپ وتپەيتىن، ۇلكەننىڭ بەتىنە اجىرايىپ قارامايتىن سول مىنەزى ءۇشىن بۇكىل اۋىلىمىز ءتىلالعىش بالا دەپ قۇرمەتتەيتىن. ول وتە سەزىمتال، زەيىندى، العىر ەدى. العاش مەكتەپ ەسىگىن دە بىرگە اشتىق. تۇڭعىش مەكتەبىمىز قورعانتاس دەگەن جەردە بولاتىن. مەنىڭ بىلۋىمشە، وسى مەكتەپ — ۇلىتاۋ وڭىرىندە سوۆەت وكىمەتى ورناعان كەزدە عانا اشىلعان، ءبىزدىڭ دارقان دالامىز ءۇشىن زور وقيعا بولعان مەكتەپ ەدى. سوندىقتان بولار، ءبۇل كۇندە تەك ورنى عانا قالعان قورعانتاس مەكتەبى ءبىزدىڭ حات تانىپ، ءبىلىم الۋىمىز ءۇشىن الەمنىڭ الىپ داربازاسىنداي بولىپ ەلەستەيدى ءالى ماعان. ءبىزدىڭ وقىتۋشىمىز كەزىندە ۇلىتاۋ ءوڭىرى، ءتىپتى سارىارقا دالاسى ءۇشىن ۇلكەن ءبىلىمدار سانالعان سەيىتجان سمايىلوۆ، اسا مەيىرىمدى كىسى ەدى. ءوزىنىڭ كەلبەتىنە قاراي اقىلدىلىعى، قامقورلىعى، پەيىلى دە باسقادان بيىك تۇراتىن. ءبىزدىڭ ءسابي جانىمىزعا العاش ىزگىلىك نىشانىمەن ءبىلىم شۋاعىن دارىتقان دا سول قادىرمەن اعا ەدى. ءبىر توعا ورىس ءتىلى، توتە وقۋ ءتارىزدى، جازۋ-سىزۋ پاندەرىن تەرەڭ مەڭگەرگەن ول ۇنەمى بىلگەنىن بالالارعا ۇيرەتۋدەن جالىققان ەمەس. ءوزى وكتيابر ريەۆوليۋسياسى الدىندا عانا ترويسك قالاسىنداعى مەدرەسەنى ءبىتىرىپتى.

ءقايسىبىر وركەن بولماسىن بىلگىر ديقان قولىنان عانا ءوز بابىن تابادى ەمەس پە، كەزىندە ءبىز دە سولاي ومىرگە كوز اشىپ، ءبىلىم العان ەدىك. سەيىتجان اعانىڭ مەيىربان قوڭىر داۋسى، بيبىگۇل جەڭگەمىزدىڭ باۋىرمال مىنەزى بىزگە كەپ ىقپال ەتسە كەرەك. سەكەڭ دە، بيبىگۇل دە سول كەزدەگى اۋىل بالاسى ىشىنەن باسقامىزدان گورى باۋبەكتى تىم ىستىق كورەتىن. «مۇنىڭ باسى التىن عوي. باۋبەكتىڭ اشۋىنا تيمەڭدەر، ەگەر بۇل اشۋلانسا، ساماي شاشىنا كاراڭدار، تىكىرەيىپ كەتەدى. نامىسقوي جاننىڭ، قۋاتتى، اقىلدى كىسىنىڭ بەلگىسى بار»، — دەيتىن.

ونسىز دا ورىنسىز سويلەپ، ۇندەمەيتىن باۋبەكتىڭ اق جارقىن مىنەزىن كوپ كورەتىن مەن زاۋىندە بولماسا اشۋلانعانىن كورگەن ەمەسپىن. ول سيرەك قوزعالاتىن جانارتاۋداي تۇلعالى ازامات ەدى ءسابي جاسىنان.

باۋبەك ەكەۋىمىز العاشقى وقۋدى سول سەيىتجان اعانىڭ ۇيىندە جاتىپ، قورعانتاس مەكتەبىندە باستادىق. تۋمىسىنان العىر باۋبەك شۋ دەگەننەن-اق ەز قۇربىلارىنان زەرەك ەكەنىن تانىتتى. وقۋدى ۇزدىك وقىدى. قاي ءپان بولماسىن ول قينالماي-اق تەز يگەرەتىن. ال ادەبيەت، تاريح، گەوگرافيا پاندەرى باۋبەك ءۇشىن وپ-وڭاي كورىنەتىن. ءبىر ەستىگەنىن ۇمىتپايتىن، ءبىر كورگەنىنەن جاڭىلمايتىن ول بۇل پاندەردى لەزدە جاتتاپ الۋشى ەدى. باۋبەك ءار ساباقتى دايىنداعان كەزدە كون ويلانىپ، كوپ تولعانۋشى ەدى. بەيسەۋبەت ءجۇرۋ، ويىنعا سالىنۋ وعان جات بولاتىن. سول ءۇشىن دە ۇستازدار باۋبەكتى جاقسى كورۋشى ەدى.

ول نازىك جاندى بولىپ ءوستى. ءالى ەسىمنەن كەتپەيدى. جاز ايى، شىلدەنىڭ ورتا كەزى. اۋىل بالالارى وسى سارلىق وزەنىن جاعالاپ كەلە جاتقانبىز. ويىن بالاسى كەزىمىز عوي. ەلەن ەتىپ، العا قاراي ۇمتىلا تۇسكەن باۋبەك:

— تىڭداڭدار، ءداۋ دە بولسا قوياننىڭ جىلاعان داۋسى، — دەدى قارا كوزىنەن وت شاشىپ. سويتكەنشە بولماي، قوياننىڭ جان داۋسىن ءبارىمىز دە ەستىدىك. الگى دىبىس شىققان جاققا جۇگىرىپ كەلسەك، ءبىر يتەلگى وزەن جاعاسىندا قوياندى دومالاتىپ، ءجۇنىن دودالاپ جاتىر ەكەن. بىزدەن ۇرىككەن ول دالباقتاپ ۇشا جونەلدى. قانشا ايتقانمەن تىرناقتى پالە ەمەس پە، قويان بايعۇستى ەداۋىر جارالاپ تاستاپتى. بارىمىزدەن بۇرىن قويانعا قولى تيگەن باۋبەك:

— مىنە، جىرتقىشتىق. ءوي، مۇنىن نە جازىعى بار. ءالى جەتكەن ءالسىزدى وسىلاي قورلاي بەرە مە ەكەن، — دەپ سويلەي ءجۇرىپ، دەنەسىنەن جوساداي بولىپ، قانى اققان قوياندى ايالاپ ءجۇر. قانىن جۋىپ، تازارتىپ بولىپ: — ال، بار، بۇدان بىلاي ساق ءجۇر. «بەرى جوق دەمە بورىك استىندا» دەگەن وسى، — دەدى دە قوياندى بوساتىپ جىبەردى. كيرەلەڭدەي باسىپ كەتىپ بارا جاتقان قوياننىڭ ارتىنان ويلى پىشىندە قاراپ تۇرعان بەينەسى ءالى كەز الدىمدا.

— بۇل — ادال اڭ. بىزگە بۇيىرعان شىعار، باۋىزداپ الايىق — دەگەن باسقامىزعا:

— جوق، انە، كوزىنە قاراڭدارشى، جىلاپ تۇر. جىرتقىشتان بوساتىپ الىپ، ەندى وعان پىشاق جۇمساۋ تاعىلىق بولار. ول دا وزىمىزدەي جان يەسى، تيمەيىك، ەركىن دالاسىنا بارسىن، — دەگەن ەدى.

وسى وقيعانى اۋىلعا ايتىپ كەلگەنىمىزدە جاسى سول كەزدە سەكسەننەن اسقان ءبىر قاريانىڭ:

— بۇلقىشتىڭ بالاسى ادام بولادى ەكەن. ءسابي كۇنىنەن جۇرەگىندە جىلىلىق، مەيىرىم ورناعان ادام. وسكەندە دە كۇندەي شۋاقتى بولادى. قورلىق كورگەنگە قول ۇشىن بەرگەنگە نە جەتسىن، — دەگەنى ءالى ەسىمدە.

تاعى بىردە كەشقۇرىم اۋىل سىرتىندا كەلە جاتىپ اياعىمنىڭ استىندا جاتقان جىلاننان قاتتى شوشىنعانىم بار. قاسىمدا باۋبەك بولاتىن. مەنىڭ سەكىرىپ تۇسكەن جەرىمە كەلگەن باۋبەك:

— ءاي، مىنا جاۋىز قارا تورعايدى جۇتىپ جاتىر، ءبىراق تاماعىنان ءارى وتپەي كەپتەلىپ قاپتى، قاقالىپ جاتىر ءوزى، — دەپ قولىنداعى تاياعىمەن جىلاندى باسقا ءتۇرتىپ ەدى، ايبات شەككەن جىلان قۇيرىعىمەن جەر سابالادى. ءوزى دە بىلەكتەي، شۇپ-شۇبار ەكەن. كوزى ۇياسىنان شىعىپ، قۇيرىعىن باۋرىنا جيناپ، اتىلارداي بولىپ جاتىر.

— مۇقاش، — دەدى باۋبەك، — اكەم جازىقسىز جانعا ءجابىر بەرمە دەپ كۇنىنە مىڭ ايتاتىن ەدى. ال، مىنانى قايتەمىز؟ مومىن تورعاي بۇعان نە ىستەي قويدى دەيسىڭ. ونىمەن قويماي قاراشى، قۇيرىعىمەن جەر سابالاپ، بىزگە دە ايبات شەگۋىن، كوزىن تەسىرەيتۋىن، — دەپ ۇلكەن ادامشا تەبىرەنگەنى ءالى ەسىمدە.

ءبىزدىڭ باۋبەك ءوز قاتارىنىڭ قارۋلىسى دا ەدى. ءبىر اۋىلدىڭ قۇربىلاس بالالارىن وتەۋباي ساقانوۆ شەتىنەن قيراتا جىعاتىن. مۇنداي ويىن كەزىندە باۋبەك وزىنە بىتكەن سابىرلىقپەن ۇنەمى قالىس قالىپ تۇراتىن. سونداي ويىننىڭ بىرىندە ءبارىمىزدى جىعىپ، شوقتىعى كوتەرىلگەن وتەۋباي:

— مىنا ۇلىتاۋ توڭىرەگىندە مىنا دادەڭدى جىعاتىن ەشكىم جوق! — دەپ بوسپەسى بار ەمەس پە! بۇرىن سويلەي قويمايتىن باۋبەك:

— ءاي، وتەۋباي، بەكەرگە ماقتانىپ نە كەرەك! — دەدى.

— نەمەنە، كۇرەسەيىن دەپ پە ەڭ؟ — دەپ وتەۋباي دا وعان جالت قارادى.

— كۇرەسسەم شە؟

— كۇرەسسەڭ، قابىرعاڭ بىرت-بىرت سىنادى دا قالادى، — دەپ وتەۋباي ساۋساقتارىن تاربيتتى.

— قويساڭ دەيمىن...

— قويمايمىن.

ەكەۋى اياق استىنان ەرەگەسىپ قالدى. كۇرەس باستالىپ كەتتى.

وتەۋباي جىلدام قيمىلدايتىن، شاپشاڭ ەدى. ول شۋ دەگەننەن-اق باۋبەكتى ۇيىرە جونەلدى. قۇشاقتاپ، بەلىن قايىستىرىپ بۇراپ الدى. ءبىراق وعان باۋبەك بەرىلە قويمادى. توپشىسىن قاتتىراق سەرمەپ، بۇلقىنىپ، تەزىرەك قيمىلداعان بويدا وتەۋبايدى جەردەن كوتەرىپ-اق العانى.

— ال، وتەۋباي، لاقتىرامىن، — دەدى دە الىپ سوقتى. — قۇر بوسقا ماقتانىپ، داۋرىعاسىڭ. ايقايدان كوتەرىلگەن جاڭعىرىقتاي بەكەرگە وزەۋرەپ نە كەرەك، — دەدى دە اياڭداپ جونىنە كەتە بەردى.

باۋبەكتىڭ نەلەر ەركە مىنەزى دە بولاتىن. جەڭگەلەرى قاتتى سىيلايتىن. جەڭگەلەردىڭ ۋىتتى ءسوزىن كوپ تىڭداپ ءوستى ول. بىردە سول كوپ جەڭگەنىڭ ءبىرى:

— قوڭىر تەنتەك،— دەپ داۋىستاپ، باۋبەكتى شاقىرىپ الدى دا، — توڭا قويماسسىڭ، سوناۋ شىلىكتىڭ اراسىندا وسى اۋىلدىڭ ءبىر توپ بۇزاۋى ءجۇر، بارىپ قۋىپ كەلە عوي، — دەدى. كوزىنەن ۇشقىن جالت ەتكەن باۋبەك ءسال تۇردى دا:

— جارايدى، — دەپ جۇگىرە جونەلدى. بىرگە تۇرا جۇگىرگەن بىزدەردى قايتارىپ جىبەردى جولدان. ءبىراق كوپ كەشىكپەي بۇزاۋلاردى قۋىپ كەلدى دە، الگى جەڭگەسىنە:

— دانا جەڭگەي، انە، بۇزاۋلارىڭ كەلدى، بايلاپ ال، — دەپ دىبىس بەردى. راسىندا بۇل جەڭگەمىزدىڭ تۇسكەنىنە كەپ بولماعان ەدى. ۇلبىرەگەن كۇيى. ارتىنشا الگى جەڭگەيدىڭ ۇيىنەن قاقالىپ-شاشالىپ شىققانىن كوردىك. ال باۋبەك ءۇيدىڭ توبەسىندە، پەشتىڭ اۋزىندا وتىر. ونى شىعا سالا بايقاعان الگى جەڭگەي:

— قالقام-اۋ، ونىڭ نە، ءۇيدى ءتۇتىن الىپ كەتتى عوي، — دەگەندە:

— تەنتەك ادام نە ىستەمەيدى، — دەپ بۇرىلىپ جۇرە بەردى. ول سونداي نامىسقوي بولاتىن. كەيىن جەڭگەلەرى «مىرزا جىگىت» اتاپ كەتتى.

كەلەسى جىلى باۋبەكتىڭ ءۇيى قارساقپايعا كوشتى.

مۇندا ءبىزدى وقۋعا اكەلىپ جۇرگەن سول كەزدە ەل اعاسى اتانعان بولىسبەك حاسەنوۆ دەگەن ادام. ول دا سەيىتجان سياقتى وقىعان كىسى ەدى. اق قۇبا ءجۇزدى، كوكشىل كوزدى كىسى بولاتىن. ول دا: — بارىڭنەن باۋبەك وزادى. ول وقۋدى جاقسى كورەدى. وقۋ — ءومىر كوزى. ال، كوزى بار — تىرلىك يەسى، حالىققا پايدا كەلتىرەدى، — دەپ وتىراتىن اقىلدى جان ەدى. ارادا ەكى-ۇش جىل وتكەن سوڭ قارساقپايعا مەن دە كەلدىم. ءبۇل باۋبەكتىڭ فزۋ مەكتەبىندە وقىپ جۇرگەن كەزى ەدى. انادايدان مەنى كورە سالا ول تۇرا جۇگىردى. ەكەۋىمىز قۇشاقتاسا كەتتىك. قاتتى ساعىنىپ قالىپپىز. ول دا، مەن دە كەزەك-كەزەك ءسۇيىسىپ جاتىرمىز. سول باۋبەك ءقازىر دە كوز الدىمدا. جاس كەزىن ادام ۇمىتا ما؟ ونىڭ سونداعى ءاربىر قيمىلى جادىمدا قالىپتى. ەسىمە السام ءىشى-باۋىرىم ەلجىرەپ، ساعىنىش جايلايدى جانىمدى.

فزۋ مەكتەبىندە وسى توڭىرەكتىڭ بارلىق جاس بالالارى وقىدى دەسەم قاتە بولماس. ايرىقشا ەسىمدە قالعاندارى ءقازىر اكادەميك ءو. بايقوڭىروۆ، پەنسياداعى شاحتەر ءا. توقتىبايەۆ، تاعى باسقا ءبىرلى-جارىم ءالى كەزى ءتىرى ەل جىگىتتەرى.

كەشە ۇلى وتان سوعىسى كەزىندەگى ونىڭ جالىندى جىرلارى مەن اڭگىمە، وچەركتەرى ەشبىر اينى قاتەسىز ونىڭ جالىنداعان جۇرەگىن تانىتادى. ونىڭ سول جازعاندارىنان بالا باۋبەكتى، قۇرداسىمدى، سۇراپىل كۇندەردە وتانى ءۇشىن ەز جانىن پيدا ەتكەن پاتريوت وتكىر جاندى باۋبەگىمدى كورەمىن. شىركىن، ءبىزدىڭ باۋبەك ىزگى جاندى ەر ازامات ەدى عوي.

دەكابر 1972 ج.

جازىپ العان ا. قاراجىگىتوۆ.

مۇقاش بيماعامبەتوۆ

ساباققا سونداي العىر ەدى

بۇلقىشيەۆ باۋبەكپەن 1932 جىلدان 1934 جىلدىڭ يۋل ايىنا دەيىن قارساقپايدا فزۋ مەكتەبىندە بىرگە وقىدىم. ءفزۋ-دى بىتىرگەننەن كەيىن ول ۇلىتاۋعا جۇمىسقا كەتتى دە، مەن جەزقازعان رۋدنيگىندە كىزمەت ىستەدىم. ەكەۋمىز ۇزبەي حات ارقىلى بايلانىس جاساپ تۇردىق. ويىمىز — بىرگە الماتىعا وقۋعا بارۋ بولدى. وسى كەلىسىم بويىنشا 1935 جىلى يۋل ايىندا قارساقپايدا كەزدەسىپ، اعاي ابدراحمان توقتىبايەۆ، اپاي شاۋەن توقتىبايەۆا تورتەۋمىز وقۋعا اتتاندىق. الماتىعا كەلگەن سوڭ، ءبىر ايداي الماتى تاۋ-كەن مەتاللۋرگيا ينستيتۋتىندا ءبىر بولمە الىپ، بىرگە تۇردىق. باۋبەك تۋرالى ەستە قالعان جاعدايلار: فزۋ-دا وقىپ جۇرگەندە پىكىرلەس، جاقسى جولداس بولدىق. ساباققا بىرگە دايىندالىپ، ءتاتۋ-تاتتى دوس بولدىق. ول ساباققا وتە العىر ەدى. اسىرەسە ەسەپ ساباعىنا جۇيرىك-تىن. مىسالى: بىردە ەسەپ ءمۇعالىمى وتە قيىن ەسەپ بەرگەندە، ون ەكى امالمەن شىعاتىن ەسەپتى ول ءبىرىنشى بولىپ شىعارعاندا، ونى بارىمىزگە ونەگە بولارلىق وسى دەپ ماقتاعانى ءالى ەسىمدە.

الماتىعا بارعاننان كەيىن ءبىر تەحنيكۋمعا بىرگە ورنالاستىق. وندا باۋبەك 1938 جىلعا دەيىن، ياعني 2 كۋرستى بىتىرگەنشە بىرگە وقىدىق.

باۋبەك اق كوڭىل، جايدارى، جولداسقا ادال، جاقسى جىگىت بولاتىن.

ماي 1977 ج.

عابدوللا بايتىشقانوۆ

جانىپ تۇرعان وت ەدى

مەن قارساقپاي مىس زاۆودىندا اشىلعان فزۋ مەكتەبىنە العاش 1930 جىلى ءتۇسىپ، 1932 جىلى ءبىتىردىم.

سودان كەيىن سول فزۋ-دا وقىتۋشىلار قاتارىندا قالدىم. ءبىزدىڭ جۇمىس ءتارتىبىمىز بىلاي بولدى: شاحتادا ىستەيتىن وقۋشىلارعا نۇسقاۋشى (ينسترۋكتور پو گورنومۋ دەلۋ) بولىپ، 6 اي رۋدنيكتە جۇمىس باسقارىپ، ەكىنشى جارتى جىلدا — مەكتەپتە ساباق بەردىم (فيزيكا، ماتەماتيكا).

وسى كەزدە كونتورششيكتەر گرۋپپاسىندا وقيتىن ۇلىتاۋلىق بالاعا نازارىم ءتۇستى. باۋبەك وتە پىسىق، جانىپ تۇرعان وت ەدى. ساباققا وتە العىر، ەلگەزەك، اعا دەپ ءىشى - باۋىرىڭنان وتەتىن. قوعام جۇمىسىنا وتە بەلسەندى. قابىرعا گازەتىن شىعارۋعا كوپ كومەكتەسەتىن. اراگىدىك ولەڭ دە جازاتىنى بار. وتە ءتىل العىش ەدى. كەرەك بولعان كەزدە مۇعالىمدەردى ۇيىنەن شاقىرىپ كەلەتىن.

1935 جىلى كومبينات مەنى الماتىعا تاۋ-كەن ينستيتۋتىنا جىبەرمەك بولدى. مەن وزىممەن بىرگە ءىنىم، قارىنداسىمدى الا كەتپەكشى بولدىم. ولار فزۋ-دى بىتىرگەن. وسىنى ەستىپ، باۋبەك تە ءوزىن الا كەتۋىمدى سۇرادى. مەن كەلىستىم.

باۋبەك اسقان باۋىرمال ەدى. مىناداي ءبىر وقيعا ءالى ەسىمدە: باۋبەك جەتىمدىك جاعدايىن ايتىپ، قازاق سسر جوعارعى سوۆەتى پرەزيديۋمىنىڭ پرەدسەداتەلى قازاقبايەۆقا جاردەم سۇراپ ارىز بەرىپتى. سوندا وزىمەن قوسا عابدوللاعا دا ارىز بەرگىزگەن. سونىمەن ەكەۋى 150 سومنان جاردەم العان. مىنە، مۇنان دا ونىڭ باۋىرمالدىعى كورىنىپ تۋر عوي.

«اتادان بالا تۋسا يگى، اتا جولىن قۋسا يگى!» دەگەندەي باۋبەك شىن ماعىناسىندا ۇلىتاۋدىڭ تۇلەگى ەدى. مۇقان يمانجانوۆپەن جاقىن سياقتى ەدى.

فزۋ قابىرعاسىندا جۇرگەندە مۇقان اۋداندىق «قىزىل كەنشى» گازەتىنە ولەڭ جازىپ تۇراتىن. مىسالى، سول كەزدە نان كارتوچكاسى جويىلعاندا «نان كوبەيدى، الاقاي »دەگەن ولەڭى ءالى ەسىمدە.

باۋبەك پەن عابدوللا الماتىعا كەلەر جولدا جاشىك تولى كىتاپتاردى كوتەرىپ جۇرۋلەرىنە تۋرا كەلدى. سونداعى باۋبەكتىڭ شىعارعان سىقاق ولەڭى ءالى ەسىمدە:

ارقادا كىتابىمىز تولعان جاشىك،

كەلسىن دە سەنبەگەندەر كورسىن اشىپ.

وقۋعا شىن تىلەكپەن اتتاندىق ءبىز،

قول سوزىپ ىلگەرىگە اياق باسىپ.

بولساق تا ءارى جەتىم، ءارى ناشار،

قارايمىز الدىمىزعا كوزدى اشىپ.

ىقىلاسپەن وقىماقپىز العى كۇندە،

جۇرسەك تە شارشاپ، شالعىپ، قارىن اشىپ.

ايتا كەتەتىن تاعى ءبىر جاي. الماتىعا جەتكەنشە، كوپ قيىندىقتارعا كەزدەستىك. ول كەزدە تەمىر جول بيلەتىن الۋ قانداي قيىن! مەن كومانديروۆكا قاعازىم بويىنشا ەكى-اق بيلەت الدىم. قالعان ەكەۋىنە جالپى شيرەتپەدە تۇرۋعا تۋرا كەلدى. جولدا ارىس ستانسياسىندا 2-3 كۇن وتىردىق. اقىرى بيلەت الا الماعان سوڭ، باۋبەك پەن عابدوللا ءبىزدى ۆاگونعا كىرگىزدى دە، وزدەرى شىقپاي قالىپ قويدى (جاتاتىن ورىندارى ەڭ جوعارعى پولكا). ءسويتىپ، يتشىلەپ الماتىعا جەتتىك.

سوندا باۋبەكتىڭ جول ۇستىندە ءبىر دە مۇڭايىپ، رەنجىگەنىن كورمەدىم. الماتىعا جەتكەسىن ۇشەۋى دە تەحنيكۋمعا ءتۇستى. سودان كەيىن ماعان كەلىپ-كەتىپ ءجۇردى.

ساباقتى وتە جاقسى وقىدى. كۇندىز وقۋ وقىپ، كەشكە ۆاگون تيەيتىن جاعداي وقۋشىلاردىڭ قايسىسىنىڭ بولسا دا باستارىنان وتكەن.

مارت 1977 جىل.
ءابدىراحمان توقتىبايەۆ
رەسپۋبليكالىق دارەجەدەگى دەربەس پەنسيونەر.

ءبىزدى لەنين كومسومولى تاربيەلەدى

مەن ءوزىم وسى كۇنگى قىزىلوردا وبلىسىندا تۋىپ ءوستىم. ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ ادامدارى قارساقپايدا، بايقوڭىردا تۇراتىن اعايىندارىنا ءجيى بارىپ تۇراتىن. 1929 جىلدىڭ جازىندا سولاردىڭ ءبىرى قارساقپاي مىس زاۆودى جانىندا قازاق جاستارىنان مامان ءجۇمىسشىلار دايىندايتىن مەكتەپ اشىلادى ەكەن، ونى ۇيىمداستىرۋشى قانىش ساتپايەۆ، سوندا ءوزى دە ساباق بەرەدى ەكەن دەگەن حابار جەتكىزدى.

جوسالىنىڭ ءبىر توپ قازاق جاستارى لەزدە - اق باس قوسىپ جەزقازعانعا اتتاندىق. ءبىرىمىز جاياۋ، ءبىرىمىز اتپەن بىرنەشە كۇن جول ءجۇرىپ جەتكەندە، بولاشاقتا وقيتىن ورنىمىز ءبىزدى قابىلداۋعا دايىن ەكەن. ءسويتىپ، وسىندا ءۇش جىل وقىپ 1932 جىلى ونىڭ مەتاللۋرگيا بولىمشەسىن بىتىرگەن سوڭ، قارساقپاي مىس زاۆودىندا قالىپشى (فورموۆششيك) بولىپ جۇمىس ىستەي باستادىم. ءبۇل كەزدە مەن زاۆود كومسومول كوميتەتىنىڭ مۇشەسى جانە مەتاللۋرگيا سەحىنىڭ باستاۋىش كومسومول ۇيىمىنىڭ سەكرەتارى بولاتىنمىن. وسىنداي كوعامدىق مىندەتتەرىمدى اتقارىپ جۇرگەن شاقتا دا فزۋ-دان قول ۇزگەن جوقپىن، اسىرەسە 1932—1933 وقۋ جىلدارىندا جاس شاكىرتتەردى وقۋعا تارتۋ ىسىنە بەلسەندىلىكپەن قاتىستىم. مىنە، وسى وقۋ جىلىندا مەن باۋبەك بۇلقىشيەۆپەن العاش رەت كەزدەسىپ، تانىستىم. سول شاقتا ونى لەنين كومسومولى قاتارىنا قابىلداعانىمىز ءالى ەسىمدە. باۋبەكتى كومسومول كوميتەتىنە ارنايى شاقىرىپ، الدىن الا اڭگىمەلەستىك. اۋىلدان قالاعا كەلگەنىنە كەپ بولماسا دا ول وتە ءتارتىپتى، وقۋعا، قوعام جۇمىسىنا ىنتالى ەدى.

تالاپتى وقۋشىلاردى ادەبيەت ۇيىرمەسىنە تارتۋ ىسىمەن شۇعىلدانىپ ءجۇردى. مەن ونى مەكتەپ ونەرپازدارى ۇيىرمەسىندە دە جانە ولاردىڭ كونسەرتتەرىندە دە ءجيى كورەتىن ەدىم. 1933-1934 جىلدارى جوسالى تەمىر جول ستانسياسىندا ورنالاسقان قارساقپاي مىس بالقىتۋ زاۆودىنىڭ اۆتوترەسى كومسومول ۇيىمى كوميتەتى سەكرەتارىنىڭ مىندەتىن اتقارىپ جۇرگەندە دە، قارساقپايداعى تاۋ - مەتاللۋرگيا تەحنيكۋمىندا وقىعان كەزىمدە دە 1935 جىلدىڭ يانۆار ايىنا دەيىن باۋبەكپەن تالاي رەت كەزدەسىپ، ونىڭ ماماندىعىن جاقسى يگەرىپ كەلە جاتقانىن، قوعامدىق جۇمىسقا جان-تانىمەن، ارالاساتىندىعىن ءبىلىپ، قۋانىپ ءجۇردىم. باۋبەكپەن 1938 جىلى ريددەردەن قىزىل ارمياعا شاقىرىلىپ، جولدا الماتىدا بىرەر كۇن توقتاعاندا سوڭعى رەت كەزدەستىم. كوپ سويلەسە المادىق. ۋاقىت بولعان جوق، ونىڭ استاناداعى ەسەپ - كرەديت تەحنيكۋمىندا وقيمىن دەگەنى عانا ەسىمدە قالدى.

ۇلى وتان سوعىسى جىلدارى اسكەري ۇشقىش بولاتىنمىن. 1942-1943 جىلدارى «كومسومولسكايا پراۆدا» گازەتىندە جاريالانعان ماقالالاردىڭ استىنا اۆتورى «باۋبەك بۇلقىشيەۆ. پوليترۋك ورىنباسارى» دەگەن جازۋلار كوزىمە وتتاي باسىلدى. سولاردى قايتا-قايتا وقيمىن دا فزۋ-دا وقىعان تالاپتى قازاق بالاسىنىڭ ۇلى وتان سوعىسى كەزىندە تەك قارۋمەن عانا ەمەس، سەمسەردەي وتكىر سوزدەرىمەن جاۋعا ولتىرە سوققى بەرىپ جۇرگەنىن قارۋلاس دوستارىم الدىندا ماقتانىش ەتەتىنمىن. باۋبەكتىڭ وتتى ماقالالارىنىڭ جاۋمەن شايقاسىپ جۇرگەن بىزدەرگە، سوۆەت جاستارىنا كوپ كۇش-قۋات، رۋحاني كومەك بەرگەنىن سەنىممەن ايتا الامىن. لەنين كومسومولىنىڭ تاربيەسىنەن وتكەن تۇلەكتەر، بىزدەر وتانىمىزدىڭ سەنىمدى قورعاۋشىلارى ەكەنىمىزدى تەرەڭ سەزىندىك. جاۋدى سوۆەت جەرىنەن قۋىپ، جەڭىسكە جەتەمىز، ءسويتىپ بەيبىت ءومىردى پاش ەتەمىز دەگەن پاتريوتتىق سەزىم بويىمىزدى تەرەڭ بيلەگەن بولاتىن.

فيەۆرال 1978 ج.

ءدارۋىش ازەربايەۆ

باۋبەك باۋىرمال ەدى

قاراعاندى وبلىسى، بۇرىنعى قارساقپاي اۋدانى، 9 - اۋىلدا تۋىپ ءوستىم. اۋىلدىق مەكتەپتىڭ 4 كلاسىن ءبىتىردىم. 1932 جىلدىڭ باس كەزىندە بايقوڭىر پوسەلكەسىندە قىزمەت ەتەتىن اقانوۆ مۇسا دەگەن جىگىتكە تۇرمىسقا شىقتىم. ول كەزدە ەلدە قازاقشىلىقتىڭ كۇشتى كەزى ەمەس پە؟! جالعىز جىگىتكە قىز بەرمەيمىز دەگەن نەشە توسقاۋىلداردان ءوتىپ، سول جىلدىڭ جاز ايىندا قاراعاندىعا كەلىپ ورنالاستىق. جولداسىم قاراعاندىنىڭ شەت اۋدانىنىڭ جىگىتى ەكەن. ول راديو كوميتەتكە، مەن جاڭادان قۇرىلعان قازاق دراما تەاترىنا ورنالاستىم. 1934 جىلى مۇسا الماتىعا وقۋعا كەتتى، ونىڭ ارتىنشا مەن دە الماتىعا كەلدىم. مەن قازاق دراما تەاترىنىڭ جانىنان اشىلعان 3 جىلدىق تەاتر ستۋدياسىنا وقۋعا ءتۇستىم. 4 كلاسس بىلىممەن قانداي وقۋعا تۇسەسىڭ. الماتىعا كەلۋ جاعدايىم وسىلاي. وسى ماماندىقپەن دراما تەاترىندا جانە ورال وبلىستىق تەاترىندا ءبىراز كىزمەت ىستەدىم. 1941 جىلى جولداسىم وتان سوعىسىنا كەتىپ، سودان كايتا ورالعان جوق. 1942 جىلدان باستاپ ماماندىقتى باسقا سالاعا وزگەرتۋگە تۋرا كەلدى. الماتى ەت كومبيناتىنا جۇمىسقا ورنالاستىم. 1951 جىلدان باستاپ تۋعان جەرگە قايتا ورالدىم. جەزقازعان ەت كومبيناتىندا سەح ماستەرى بولىپ جۇمىس ىستەدىم. 2 جىل بولدى دەربەس پەنسياعa شىقتىم. قازىرگى كاسىبىم — نەمەرە باعۋ. ارداق، دانا دەگەن ەكى نەمەرەم بار.

باۋبەكپەن اۋىلىمىز كاتار بولعانمەن ونشا ارالاستىعىمىز بولعان جوق. اكەمىزدىڭ بابىر اۋلى، بابىر بالالارى دەپ بارىپ كەلىپ، ارالاسىپ جۇرەتىنى ەسىمدە. باۋبەك پەن مۇقان 1935 جىلى الماتىعا كەلگەندە، ءبىرىنشى ءبىزدىڭ ۇيگە تۇسكەن ەدى. تۋعان جەر، اتا-انامدى، ءىنى -اعالارىمدى ساعىنىپ جۇرگەن كەزىم ەدى. ارتىمنان ەشكىم حابارلاسپاي جۇرگەندە، بۇلار ماعان تۋعان ىنىمدەي بولدى. شىنىندا دا تۋعاننان كەم بولعان جوق. مۇقاننىڭ اكەسى يمانجان مەنىڭ اكەم باتىربەكپەن جاستى ەدى. بۇل كىسى مەنى ءوز قىزىنداي كورەتىن.

باۋبەك جولداسقا ادال، باۋىرمال، جۇرەگى تولعان جالىن، ەل نامىسىن ويلايتىن ازامات ەدى. ول ءاربىر جازعان ماقالالارىنا «ۇلىتاۋ ۇلى» دەپ قول قوياتىن ەدى. جانە دە بابىردىڭ نەمەرەسىمىن دەپ جۇرەتىن. ۇلكەن جازۋشى بولسام، اتاقتى ادامدارعا ۇقساسام دەپ كۇلدىرىپ وتىرۋشى ەدى. ال مۇقان ەكەۋىنىڭ دوستىعىندا شەك جوق، تاماشا ەدى. «ءبىرىنشى ماقساتىم — مۇقاندى ۇيلەندىرۋ، رومان جازۋ، جازۋشى بولۋ قيىن ەمەس. مۇندا مۇقانعا قىز تابۋ، ۇيلەندىرۋ قيىن بولدى عوي»، — دەپ كۇلدىرەتىن. ەكەۋى مەنىڭ جولداسىمدى جەزدە دەپ كەپ وينايتىن. «قاتيراعا قالاي ۇيلەندىڭ، قالىڭ نايماننىڭ ىشىنەن قالاي الىپ شىقتىڭ؟ بىزگە ايتشى، سەندەر تۋرالى رومان جازۋعا بولادى»، — دەپ اۋرەلەيتىن ەدى.

باۋبەكپەن، مۇقانمەن بىرگە تۇسكەن سۋرەتىمىز ۇيدە جوق ەكەن. حاتتى جولداسىم سوعىسقا كەتكەنشە الىپ تۇردىق، ول حاتتار دا ساقتالماعان. باۋبەكتىڭ ءبىر حاتىندا بىلاي دەپ كۇلدىرگەنى ەسىمدە: «مۇسا، قاتيرا، حاتتىڭ قاعازى كىر بولسا كەشىرىڭدەر، تازالاپ وتىرىپ جازدىم». مۇسا باۋبەكتىڭ حاتتارىن بىرنەشە ماقالالارىمەن قوسىپ جيناپ ءجۇرۋشى ەدى، ءوزى كەتكەننەن كەيىن ول دا ساقتالماپتى.

ماقالاسىندا شەكارانىڭ شەتىنە ساقشى قويىپ جازىپ جۇرگەن مارلەنى — مەنىڭ بالام. سول كەزدە ول 2 جاستا ەدى. سول بالام ءقازىر قولىمدا، وسىندا. بالالار دارىگەرى بولىپ جۇمىس ىستەيدى. باۋبەك پەن مۇقان جونىندە ەستە قالعانى وسىلار.

يۋن 1971 ج.
قاتيرا اقانوۆا
دەربەس پەنسيونەر

ەسىمدەگىلەر

مەن «لەنينشىل جاس» گازەتىندە مادەنيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ 1938 جىلدان 1939 جىلدىڭ كوكتەمىنە دەيىن قىزمەت ىستەگەنمىن. سول كەزدە باۋبەكتى دە كورەتىنمىن. ول «لەنينشىل جاستا» جانە «وكتيابر بالالارى» گازەتىندە ىستەيتىن. سۋىق كۇز، قىس كەزىندە باسىنا قوقايما قوڭىر بورىك كيىپ جۇرەتىن. جايدارى، كوپشىل، كىشىپەيىل تالاپتى جىگىت بولاتىن. كوركەم شىعارما جازۋعا قۇشتار ەدى. بىردە ماعان ءوزىنىڭ ءبىر پوەما (ۇمىتپاسام، «ايسۇلۋ») جازىپ جۇرگەنىن ايتقان-دى. ءبىراق ونىڭ كەيىن نە بولعانىن بىلمەيمىن. ويتكەنى مەن 1939 جىلى كوكتەمدە جامبىلعا كەتىپ قالعانمىن. سوندا ونىڭ تالابى ۇلكەن ەكەنىن اڭعارعان ەدىم.

مەن «لەنينشىل جاستا» ىستەپ جۇرگەنىمدە قازاقستان لكسم ورتالىق كوميتەتى مەن جازۋشىلار وداعى تاڭداۋلى كوركەم شىعارمالارعا بايگە جاريالاعان-دى. وعان ارنالعان پوۆەست، پوەمالار «لەنينشىل جاس» رەداكسياسىنا تۇسەتىن. مەن ولاردى تىركەپ، كوميسسيا (جيۋري) مۇشەلەرىنە وقىپ بەرەتىنمىن. تاڭدالىپ، گازەتكە باسۋعا ۇسىنىلعاندارىن رەداكسياعا اكەپ، وسىنداعى جولداستارعا كورسەتەتىنمىن.

باۋبەك گ ۇلى اشىلماي، جاس كەتتى. ونىڭ مايداننان جازعان ماقالالارىن «كومسومولسكايا پراۆدادان» وقىپ، قالامىنىڭ وتكىرلىگىنە تاڭدانىپ جۇردىك. ول تۋرالى دەرەكتى پوۆەست نە كينوسەناريي جازۋ — يگىلىكتى ءىس، ونىڭ ءوزى جاستارعا اسكەري-پاتريوتتىق تاربيە بەرۋگە كومەكتەسەتىن بولادى.

وكتيابر 1974 ج.
تولەندى وڭعاربايەۆ
رەسپۋبليكالىق دارەجەدەگى دەربەس پەنسيونەر

تولعانىپ قايتا تابىستىم

باۋبەك بۇلقىشيەۆپەن العاش رەت 1939 جىلدىڭ يانۆارىندا، «وكتيابر بالالارى» گازەتىنىڭ رەداكسياسىندا كەزدەسىپ، تانىستىم. جاسىنىڭ، قىزمەتىنىڭ ۇلكەندىگىنە قاراماي، سول كەزدە جاسىم 17-گە دە تولماعان مەنى باۋبەك ءوزىنىڭ تەڭ قۇربىسىنداي كورىپ، وتە ءبىر جىلى شىرايمەن، ۇلكەن مەيىرىممەن قارسى الدى. استاناعا جاڭادان كەلگەم، تانىستارىم، جولداستارىم جوق ءارى ەلدى ساعىنىپ، كوڭىلىم جابىرقاپ جۇرگەن ماعان باۋبەكتىڭ اشىق مىنەزى، جارقىن كوڭىلى سالعان جەردەن-اق ۇناپ، وزىنە ەرىكسىز تارتىپ، باۋراپ اكەتتى.

مەن باۋبەكپەن «وكتيابر بالالارى» گازەتىنىڭ رەداكسياسىندا 1939 جىلدىڭ يانۆارىنان 1940 جىلدىڭ مارتىنا، ياعني باۋبەك اسكەرگە شاقىرىلعانعا دەيىن بىرگە قىزمەت ىستەدىم. ول بالالار تۆورچەستۆوسى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، مەن اۋەلى ادەبي قىزمەتكەر، كەيىننەن مەكتەپ جانە پيونەر ءبولىمىنىڭ، ال باۋبەك اسكەرگە كەتكەن سوڭ بالالار تۆورچەستۆوسى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، 1941 جىلدىڭ يانۆارىنان يۋلىنە دەيىن — رەداكسيانىڭ جاۋاپتى سەكرەتارى بولدىم.

باۋبەكتىڭ ءوزى تۋرالى ايتقاندارىنان ەسىمدە قالعاندارى مىنالار: اكە-شەشەسى ەرتە ولگەن. وزىمەن بىرگە تۋىسقان ءاعا-ىنى، اپا-قارىنداسىم بار دەگەنىن ەستىگەم جوق. «قۋ جەتىممىن» دەگەندى ءجيى ايتۋشى ەدى. 1952 جىلى جەزقازعاندا كىزمەت ىستەگەندە، ۇلىتاۋعا كومانديروۆكاعا بارىپ: تۋىسقاندارى بار ما؟ — دەپ ىزدەستىرگەندە، ءبىر نەمەرە اعايىن عانا تاپتىم. ول باۋبەك جونىنەن ماردىمدى ەشتەمە بىلمەيدى ەكەن، ءاتى-جونى ەسىمدە جوق. باۋبەك قارساقپايدا فزۋ مەكتەبىن ءبىتىرىپ، مىس زاۆودىندا جۇمىس ىستەدىم دەۋشى ەدى.

باۋبەكتىڭ ولەڭدەرى، اڭگىمەلەرى مەن وچەركتەرى، فەلەتوندارى 1939-1940 جىلدارى «وكتيابر بالالارى» گازەتىنە كوپ باسىلدى. گازەتتىڭ سول جىلدارداعى تىگىندىلەرىن زەر سالىپ قاراسا باۋبەكتىڭ كوپتەگەن شىعارمالارىن تابۋعا بولار ەدى. ەستە بولاتىن ءبىر جاعداي — باۋبەك جازعاندارىنىڭ باسىم كوپشىلىگىن ءوز اتىنان ەمەس، بۇركەمە اتپەن جاريالايتىن. سولاردىڭ مەنىڭ ەسىمدە قالعاندارى: «ۇلىتاۋ ۇلى»، «ب. ب.» «ق. سەيىتجانوۆ» دەگەندەر. مۇنىڭ العاشقى ەكەۋى تۇسىنىكتى، ال نەگە «ق. سەيىتجانوۆ» دەپ جازعانىن بىلمەيمىن. مۇمكىن ۇلكەن اتالارىنىڭ بىرىندە سەيىتجان دەگەن ادامنىڭ بولۋى؟ 1939 جىلى ەكەۋمىز بىرىگىپ جازعان «قورقىنىشتى ءتۇس» دەگەن فەلەتونعا ول: «سەن شىڭعىسوۆ بولساڭ، مەنىڭ ۇلىتاۋ ۇلى بولعانىم كەلىسپەس دەپ «ق. سەيىتجانوۆ» دەپ قول قويىپ ەدى.

سول جىلدارى مارقۇم مۇقان يمانجانوۆ كازاك راديو كوميتەتىنىڭ بالالار رەداكسياسىن باسقارعان بولاتىن. ول بالالارعا ارنالعان ادەبي-مۋزىكالىق مونتاجداردىڭ تەكستىن جازۋدى كوبىنەسە باۋبەككە تاپسىراتىن. باۋبەك بۇل تەكستەردى جازعاندا، وعان باسقا اقىنداردىڭ ولەڭدەرىمەن قوسا، ءوزىنىن دە كوپتەگەن ولەندەرىن ەنگىزەتىن. باۋبەك تۆورچەستۆوسىن تەكسەرىپ جۇرگەن جولداستاردىڭ وسى جاعدايدى ەسكەرىپ، قازاق راديو كوميتەتىنىن 1938 — 1940 جىلدارداعى ءارحيۆىن ءبىر ءسۇزىپ وتكەنى ءجون.

باۋبەك رەداكسيادا كىزمەت ىستەگەن جىلدارىندا «ايسۇلۋ» پوەماسىن جازۋمەن شۇعىلداندى. ءبىراق ونىسىن رەداكسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ تالقىسىنا سالعان جوق. اسىلىندا، باۋبەك سول كەزدەگى كەيبىر جاس اقىندار سياقتى ماقتانشاق، وركوكىرەك، داۋرىقپا اقىن ەمەس ەدى...

باۋبەكتىڭ شىعارمالارىنان ەسىمدە قالعاندارى ەكەۋ-اق ەكەن: بىرەۋى — «وكتيابر بالالارى» گازەتىنە باسىلعان «ۇيالعانىم - اي» دەگەن شاعىن اڭگىمەسى دە، ەكىنشىسى — ماحامبەتكە ارناپ، وعان ەلىكتەپ جازعان ولەڭدەر سيكلى. بۇلاردى گازەتتەن، نە راديو كوميتەتتىڭ ارحيۆىنەن تابۋعا بولادى.

باۋبەكتىڭ كوبىرەك ارالاسىپ، جاقىن قارىم-قاتىناستا بولعان ادامدارى مۇقان، ەسەنبي وماروۆ (سوعىستان كەيىن ءولدى)، حاسەن سەيىلحانوۆ (سوعىستا قازا تاپتى)، مۇحامەديار اقتانوۆ (سوعىستان كەيىن ءولدى). بۇلاردىڭ ءبارى دە سەميالى ادامدار ەدى. سوندىقتان باۋبەك ۇيلەرىندە بولىپ، قوناق بولىپ جۇرەتىن.

ونىڭ حاتتارىندا كوبىرەك كەزدەسەتىن ادامداردان بىلەتىنىم: ءالي ەسمامبەتوۆ — اقىن، «وكتيابر بالالارى» گازەتىنىڭ رەداكتورى، ەسەنبي وماروۆ — رەداكسياسىنىڭ قىزمەتكەرى، اسقار دەگەنى نە لەكەروۆ، نە توقماعامبەتوۆ بولۋ كەرەك. ەكەۋى دە پيونەر گازەتىنىڭ بەلسەندى اۆتورلارى بولاتىن (اسىرەسە ا. توقماعامبەتوۆ). سوعىس باستالعاندا ول كىسى «سوسياليستىك قازاقستاننىڭ» رەداكسياسىندا ىستەگەن ەدى. ساقىش — دەگەنى قۇسايىنوۆا بولۋ كەرەك، دراماتۋرگ شاحمەت قۇسايىنوۆتىڭ قارىنداسى، «وكتيابر بالالارىندا» ادەبي قىزمەتكەر بولىپ ىستەدى.

1941 جىلى ءالي ەسمامبەتوۆكە تۇرمىسقا شىقتى، كەيىندە بالادان قايتىس بولدى. حاسەن سەيىلحانوۆ — جاس جازۋشى، «پيونەر» جۋرنالىنىڭ جاۋاپتى سەكرەتارى، مايداندا قازا تاپتى. ءجۇسىبى — التايبايەۆ بولۋ كەرەك، اقتانوۆتى — مۇحامەديار اقتانوۆ شىعار، ول رەداكسيادا ىستەگەن، سوعىس جىلدارىندا، سوعىستان كەيىن «س. ق.»-نىڭ كوكشەتاۋ وبلىسىنداعى مەنشىكتى ءتىلشىسى بولدى، ەلۋىنشى جىلدارى ءولدى.

ماۋلەن نۇربايەۆ (سىربايەۆ ەمەس) — رەداكسيانىڭ قىزمەتكەرى، جاس اقىن، مەن شامالاس. باياناۋىل اۋدانىندا تۋىپ وسكەن. ونىڭ ەلى ءتىرىسىن بىلمەيمىن. مەنىڭشە، ديحان ءابىلوۆتىڭ تۋىسى بولۋ كەرەك.

ەندى باۋبەكپەن بىرگە قىزمەت ىستەگەندەردىڭ ءقازىر كەزى تىرىلەرى مىنالار: باكىباي بەيىسوۆ، «و. ب. - نىڭ» جاۋاپتى سەكرەتارى، رەداكتوردىڭ ورىنباسارى بولدى، ءقازىر كازاك سسر مەملەكەت قاۋىپسىزدىگى كوميتەتىندە ىستەيدى، پولكوۆنيك؛ حايدار بايمۋحامبەتوۆ — رەداكسيانىڭ فيزكۋلتۋرا - سپورت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، ءقازىر «سوسياليستىك قازاقستاندا» مەنشىكتى تىلشىلەر ءبولىمىن باسقارادى؛ كۇنتورە بايزاقوۆ — ادەبي قىزمەتكەر، ءقازىر «قاينار» باسپاسىندا قىزمەت ىستەپ ءجۇر؛ پەتر ياكوۆليەۆيچ رەدكو — فوتوگراف (ۇيىندە تەلەفونى بار). باۋبەكتى كوبىنە سۋرەتكە سول تۇسىرگەن. ءارحيۆى ساقتالسا، سۋرەتتەر تابىلۋى مۇمكىن. سونان سوڭ، ءتىرى بولسا، بىزدەرمەن كوبىرەك ارالاسىپ، قارىم-قاتىناس جاساعان ادامنىڭ ءبىرى اقىن قابىكەن مۇقىشيەۆ ەدى. بۇدان 2-3 جىل بۇرىن كەزدەسىپ ەدىم، قاپشاعاي جاقتا تۇرامىن دەگەن. ءدال ادرەسىن جازۋشىلار وداعىنداعى جولداستار بىلەتىن بولۋى كەرەك...

وكتيابر 1974 ج.
باتكەن ساعىندىكوۆ
زاپاستاعى پودپولكوۆنيك

---