باۋبەكتىڭ ساباقتارى
مەنىڭ باۋبەك تۋرالى ەستەلىگىم ونشا مول ەمەس — ول جونىندە ويلار كوپ. ول ۇلىتاۋ باۋرايىنان قارساقپايعا، قارساقپايدان الماتىعا اتتانعان كەزدە مەن 3—4 جاستاردا عانا بولاتىنمىن. ءبىر جازدا اۋىلعا كەلىپ، باۋبەكتىڭ كوپ ويىنشىق اكەلىپ بەرگەنى ەسىمدە بار.
سودان كەيىنگى ەستەلىك، ارينە، سوعىس جىلدارىنا بايلانىستى. مەنىڭ اكەمنىڭ اتىنا «اعا!» دەپ باستالاتىن اسكەري ءۇشبۇرىش حاتتار مەن اياعىندا «ۆس» دەگەن بەلگىسى بار اشىق حاتتار ۇزدىكسىز ءبىزدىڭ الىس اۋىلعا كەلىپ تۇراتىنىن جاقسى بىلەم. سوندا مەن وعان جاۋاپ حاتتار دا جازعان ەكەنمىن. ونى كەيىن باۋبەكتىڭ مۇقانعا جازعان حاتتارىنان ءبىلدىم. ول ءبىر حاتىندا مۇقانعا: «باۋىرىم، سەنىڭ ماقالالارىن «سق-عا» ءجيى جاريالانىپ تۇرادى دەپ ماعان اۋىلدان سەيىتجاننىڭ كىشكەنە بالاسى جازادى. مەن وعان وتە قۋانىشتىمىن»، — دەپ جازىپتى. ەكىنشى ءبىر حاتتا دا وسىلاي دەگەن.
سوندا مەن 2—3 كلاستاردا وقيتىنمىن، دەمەك سوندا «سوسياليستىك قازاقستاندى» دا قارايتىن بولعانىم عوي (ول اسا ەسىمدە جوق)، ال «وكتيابر بالالارى» گازەتىن ۇزبەي جازدىرىپ، قىزىعا وقيتىنىم ەسىمدە!
ەندى ءبىر حاتىندا (4 سەنتيابر 1941 جىل) «سەيىتجان اعايدان حات الدىم. «سەندەردەن باسقا تىلەك بىلاي قالدى»، — دەيدى. ايايمىن».
سول سەيىتجان — مەنىڭ اكەم، اۋىلدىڭ ءمۇعالىمى. باۋبەككە دە ساباق بەرگەن. باۋبەكتىڭ اكەسى بۇلقىش بايقوڭىروۆ (بايقوڭىر مەن سمايل بىرگە تۋعان) پەن اناسى ءباتيما كوزى اشىق، جازۋ-سىزۋدان حابارى بار، كوڭىلى وياۋ ادامدار بولعان.
«جاس باۋبەكتى، — دەپ جازادى جۋرناليست ۆالەريي موگيلنيسكيي «جۇلدىز» جۋرنالىندا جاريالانعان (№ 3، 1983 جىل) «باۋبەك بۇلقىشيەۆ اتىنداعى كوشە» دەگەن كوررەسپوندەنسياسىندا، — اۋىل ءمۇعالىمى سەيىتجان سمايلوۆ قاناتىنا الىپ، قامقورلىعىنا بولەدى. سەيىتجان ءمۇعالىم سونداي جانى جومارت، قۇشاعى كەڭ، قايىرىمى مول ازامات ەدى. جالعىز باۋبەك ەمەس، تالاي جاس وركەندەر سەيىتجان سمايلوۆتىڭ كومەگى ارقاسىندا ءبىلىم الىپ، ومىردەن ورىن تاۋىپ، ەل. قاتارىنا قوسىلعان».
ءوزىنىڭ تۋعان اكەسى تۋرالى جىلى ءسوز ەستۋ كىمگە بولسا دا قۋانىش. «وكتيابر بالالارى» گازەتىندە شىققان ءبىر اڭگىمەسىندە باۋبەك وتەباي دەگەن قۇرداس بالا تۋرالى ازىلدەي جازادى. وتەباي دەگەن كىسى سول اۋىلدا، سارلىقتا بولعان ساحان باربوسىنوۆ دەگەن كەزىندە امانگەلدىگە قارۋ سوققان تاماشا ۇستانىڭ بالاسى ەدى. ءوزى دە كەيىن» ۇستا بولىپ، ادال ەڭبەك ەتتى. سونداي-اق، باۋبەك مۇقاش دەگەن قۇرداسىن، دوسىن قاتتى كۇرمەتتەيتىن، سوعىس كەزىندە حات جازىپ تۋراتىن. اۋىل مەكتەبىندە بىرگە وقىعان دوستارىنان ءقازىر سول ۇلىتاۋ جەزقازعان ايماعىندا تۇرسىن ىسقاقوۆ، قاراباي تۇرسىنبايەۆ دەگەن كىسىلەر بار. ولار باۋبەكتىڭ بالا كەزىندە وتە زەرەك، سەزىمتال، بىلىمگە قۇمار، جومارت جاندى بولعانىن سۇيسىنە ايتىپ وتىرادى.
قازىرگى بەلگىلى دە بەدەلدى پۋبليسيست يۋريي جۋكوۆتىڭ سوعىس كەزىندە «كومسومولسكايا پراۆداعا» جالىندى ماقالالارىن جازعان جاس باۋبەكتى ەسىنە ساقتاپ قالعانى، ەسىنەن شىعارماعانى ءبىز ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش تا ماقتانىش بولدى عوي.
ءالى ەسىمدە، جەتپىسىنشى جىلداردىڭ باسىندا «قازاق - فيلمگە» بەلگىلى جۋرناليست -زەرتتەۋشى سەيىلحان اسقاروۆ باۋبەك تۋرالى دەرەكتى ءفيلمنىڭ سەنارييىن الىپ كەلگەن. سول ءفيلمدى جاسايتىن رەجيسسەر يۋريي پيسكۋنوۆ اۋەلى باۋبەكتىڭ تۋعان، بالالىق شاعىن وتكىزگەن جەرى — ۇلىتاۋ، قارساقپاي ايماعىنا، قازىرگى امانگەلدى سوۆحوزىنىڭ (بۇرىنعى «بىرلىك» كولحوزى، سارلىق، قورعانتاس اۋىلدارى) جەرىنە بارىپ باۋبەكتىڭ بالا كەزىنەن بىلەتىن مۇقاش بيماعانبەتوۆ سەكىلدى قارتتارمەن، باسقا دا اۋىل ادامدارىمەن كەزدەسىپ، سويلەسىپ قايتتى. ولاردىڭ ەستەلىكتەرىن فيلم ءۇشىن جازىپ الدى. ۇلىتاۋ باۋرايىنان ورالعان سوڭ، ولار باۋبەكتىڭ جالىندى پۋبليسيست بولىپ ەلىمىزگە، الەمگە تانىلعان جەرى — موسكۆاعا بەت الدى.
باۋبەكتىڭ جالىندى ماقالالارى جاريالانعان كەزدە «كومسومولسكايا پراۆدا» گازەتىنىڭ مايدان ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولعان يۋريي جۋكوۆكە بارماق، ساۋال سالماق بولدى. ول ءبىر عاجاپ ينتەرۆيۋ بولدى. كەيىن سول اڭگىمە «لەنينسكايا سمەنا» گازەتىندە تولىق جاريالاندى. باۋبەك بۇلقىشيەۆتىڭ اينالدىرعان التى جىلدىڭ ىشىندە ورىسشا بىلمەيتىن اۋىل بالاسىنىڭ قاتارىنان بۇكىل سوۆەت جاستارىنىڭ گازەتى «كومسومولكاعا» ورىس تىلىندە تەرەڭ ويلى، وتتى سەزىمدى، سەرگەك سوزدەرمەن جان تەبىرەنتەر پۋبليسيستيكالىق، ماقالالار جازۋى، جالىنداپ ەلىمىزدىڭ كوگىنە دابىل قاعا شىعۋى — عاجايىپ سامعاۋ، عالامات تالانت شىرقاۋى. قازاق حالقىنىڭ اتىن تانىتتى، حالقىمىزدىڭ رۋحاني بەينەسىن ءبىلدىردى-اۋ!
سوعىس باستالاردىڭ الدىندا الىس قازاق، اۋلىندا ءوسىپ، قارساقپايدىڭ فزۋ مەكتەبىن عانا ءبىتىرىپ، سودان الماتىعا كەلگەن، وسى استانادا اينالدىرعان التى جىل عانا تۇرعان، وقىعان، قىزمەت ەتكەن، ءسويتىپ اسكەرگە شاقىرىلىپ، ارمياعا كەتكەن. سوسىن مايدانعا اتتانىپ، ءۇش جىلدان استام قان كەشىپ جەڭىسكە ءبىر جىلدان ءسال عانا اسار مەرزىم قالعاندا قازا تاپقان.
بولاشاققا كوزدى كوپ سالاتىن، كوڭىلىن كوپ جۇگىرتەتىن. ۇنەمى بولاشاق تۋرالى ويلايتىن ەدى! «ادام دۇنيەگە جاي عانا كەلىپ، جاي عانا اتتانا بەرمەيدى، ول ارتىندا وي قالدىرادى، ويدان مۇرا قالدىرادى. ول ومىرگە ادام بولىپ كەلىپ، ادام كۇيىندە قايتادى»، — دەپ جازدى باۋبەك. ونىڭ ءومىر ۇرانى، كرەدوسى وسى ەدى عوي. ارتىمدا ءبىر الاقانداي كىتاپشام قالسا ەكەن دەپ ارمانداعان باۋبەكتىڭ ارتىندا تاماشا پۋبليسيستيكالىق ماقالالارى، ولەڭدەرى مەن پوەمالارى، اڭگىمەلەرى مەن اياقتالماعان رومانى قالدى. باعالى دۇنيە، رۋحاني سالماعى مول دۇنيە قالدىرىپ كەتتى باۋبەك!
ول اقىن دا، جازۋشى دا، كومپوزيتور دا بولۋدى ارمان ەتكەن. «مەن ءوزىمشىل ەكەم» دەيدى ول. «مەن جاسپىن، مەن ءومىر سۇرگىم كەلەدى. ەڭ قىزىقتى ءومىر ءالى دە الدىمدا ەكەنىن جاقسى بىلەمىن»، ال گەتەنىڭ «ءبىزدىڭ تاڭىردەن العان ەڭ ۇلكەن سىيىمىز — ءومىر» دەگەنىن ەسكە الادى، العا تارتادى دا سول ءبىر نەمىس سولداتىنىڭ، ءفريستىڭ ولەردە قينالعانىن كورىپ، نە ءۇشىن ولمەك ەكەنىن سۇراپتى. ول ديالەكتيكالىق دەڭگەيدە سويلەيدى. نەمىس فاشيستەرىنە قارسى بۇكىل ادال ادامزات اتىنان سويلەيدى. ءيا، باۋبەك — قازاق حالقىنىڭ پەرزەنتى، قازاقستاننىڭ ۇلى. ءار ماقالاسىندا ول ارقاسىن ءوزىنىڭ ءقادىرلى دە قۋاتتى قازاقستانىنا تىرەپ، سۇيەپ وتىرادى. سول سوعىس كەزىندە جاۋعا اتىلعان ون وقتىڭ توعىزىن قورعاسىننان قۇيىپ (اششىساي مەن تەكەلىنىڭ رۋداسىنان العان شىمكەنت قورعاسىنى)، مىسىمەن قاپتاعان (جەزقازعان مەن قوڭىرات رۋداسىنان بالقاش بالقىتقان مىس) تۋعان قازاقستاننىڭ جازۋشى ورىندى ماقتان ەتەدى. «مەنىڭ كوز الدىما: «قاراعىم ۇلىم، تاعدىرىم سەنىڭ قولىڭدا»، — دەپ تۇرعان ىزگى انا — قازاق ايەلىنىڭ بەينەسى كەلەدى. بۇل ماعان وتان ومىرىنە تونگەن ءقاۋىپتى اڭعارتادى. «ۇلىم، تۋعان ەلىڭدى ساقتاپ قال!» — دەگەندەي بولادى».
ودان ءارى جالعايدى ويىن: «جامان سولدات بولۋعا ءبىز،- ءدىڭ پراۆومىز جوق. ءبىز ەرلىكتىڭ ەكى بىردەي مەكتەبىنەن ءتالىم الدىق. ءبىز شىعىستىڭ قوبىلاندى، تارعىن سياقتى باتىرلارىنان ەرلىكتى ءبىر ۇيرەنسەك، باۋىرلاس ورىس حالقىنىڭ قولباسشىلارى سۋۆوروۆ، كۋتۋزوۆتاردان ەكى ۇيرەندىك. ءبىز يساتاي مەن ماحامبەتتىڭ، امانگەلدى مەن ابايدىڭ حالقىنىڭ بالالارىمىز».
وسىلاي ەكى دەڭگەي، ەكى سەزىم باۋبەك تولعاۋلارىندا قاتار ءورىلىپ، قاتار ءوربىپ وتىرادى. «ەكەۋمىز دە (ورىس دوسى تۋرالى ايتادى) وقتى قويىن-قونىشىمىزعا تولتىرىپ العان ەكەنبىز. ەكى قاپشىقتى ورتاعا قويىپ ول ماعان: «شىمكەنتتىڭ، جەزقازعاننىڭ دورباسىن اشىپ قويدىم»، — دەپ كۇلىمسىرەيدى... شىمكەنت، جەزقازعاننىڭ گيگانت قابىرعاسىنا ارقامدى سۇيەپ وتىرعانداي بولدىم»، — دەپ جازادى باۋبەك «جاۋىزدىق پەن ماحابباتتا». «پاي-پاي، الماتى - اي! سەنىڭ كەشكى ءبىر اۋاڭ ءتىپتى ەسىمنەن كەتپەيدى. اسىرەسە كوك جاسىلعا بولەنگەن شىلدەدەگى كەشىڭە ءتىل جەتە مە؟ تاماشا قيالعا باتىرادى. پوەزيا قالاسىسىڭ سەن! جۇرەگىمدى مىڭ بۇراپ، ويلى، اسەرلى، اسەم قيالعا بولەنگەن عاجاپ قالا، سەن تۋرالى، سەنىن باتىر ۇلدارىڭ تۋرالى جازباقپىن»، — دەپ ۋادە بەرەدى باۋبەك.
سوندا «الماتى — قالام مەنىڭ» دەگەن رومانىن باستاپ تا كەتەدى. بۇل — سول كەزدەگى (ءقازىر دە) الماتى تۋرالى العاش رومان بولاتىن.
باۋبەكتى تەك قازاق پۋبليسيست جازۋشى دەپ ساناماۋ كەرەك. ونىڭ جالىندى ماقالا حاتتارىنىڭ بۇكىل ەلىمىزدىڭ جاستارى تاراپىنان قولداۋ - قوستاۋ تابۋى، جۇزدەگەن حاتتاردىڭ كەلۋى باۋبەكتىڭ ويى مەن سەزىمى — بارلىق جاستار كوكەيىنەن شىقتى دەگەن ءسوز". سوعىس كەزىندەگى كونستانتين سيمونوۆتىڭ، يليا ەرەنبۋرگتىڭ، بوريس پوليەۆويدىڭ پۋبليسيستيكاسىنىڭ ساپىندا، ساناتىندا باۋبەكتىڭ دە اتالۋى ورىندى، زاڭدى.
ونىڭ ەڭ تاماشا پۋبليسيستيكالىق تولعاۋلارى «ءومىر مەن ءولىم تۋرالى»، «ءومىر سۇرگىم كەلەدى»، «زامان بىزدىكى»، «شىعىس ۇلىنا حات»، «تىڭدا، كاۆكاز»، «جاۋىزدىق پەن ماحاببات» 1942—1943 جىلى جازىلىپ، سول جىلدارى جاريالاندى عوي. ەڭ شابىتتى شاعى بولعان سول جىلدار باۋبەك ءۇشىن. ءبىز زەر سالار ءجايت — باۋبەكتىڭ پۋبليسيستيكاسى قىزىل ءسوز، جالپىلاما ۇران ەمەس، ناقتى مىسالدار، دايەكتى دەرەكتەرگە تياناقتاي وي تۇيەدى، سەزىم سەرپىتەدى.
ونىڭ ماقالاسىنان بۇگىنگە ۇلگى بولار ناقتىلىقتى، وي تەرەڭدىگىن، يدەيا بەرىكتىگىن، سەزىم كىرشىكسىزدىگىن كورەمىز، ۇعامىز!
باۋبەكتىڭ تاعى ءبىر ساباعى — قولدان كەلگەندە ەلدىڭ بيىگىنە، كوگىنە شىعانداپ شىرقاۋ. ەگەر ول ءوز اۋىلىمىزدا، ءوز ارامىزدا قالسا، سونشاما ەلگە تانىلار ما ەدى. بۇكىل ەل الدىنا شىعۋ ءۇشىن سول دەڭگەيدە سويلەردەي ورىس ءتىلىن سول دارەجەدە ءبىلۋ كەرەك! ءتىل عانا ءبىلۋ ەمەس سول بيىككە كوتەرەر دە كوتەرىلەر وي كەرەك! سول وي باۋبەكتە بولعان! مول بولعان! وعان دەيىن ءدال وسىنداي وداقتىڭ داڭق كوگىنە قازاق اتى ۇلى جامبىلدىڭ جىرلارىمەن شىرقاعان بولاتىن.
حالىق ءوزىنىڭ اسىل ۇلدارى، تالانتتى پەرزەنتتەرى ارقىلى الەمگە تانىلادى دەگەن. باۋبەك تۋعان حالقىن تانىتقان تاماشا پەرزەنتتەرىنىڭ ءبىرى بولدى.
مۇقان يمانجانوۆپەن ەكەۋىنىڭ دوستىعى تەك ءبىر اۋىلدا تۋىپ، ءبىر كلاستا وقىپ (ءبىر اۋىلدا تۋىپ، ءبىر كلاستا وقىعان بالالار كوپ قوي)، بىرگە وسكەندىكتەن عانا دوس ەمەس ەدى. ول بولاشاققا ارماننىڭ بىرلىگىنەن، ومىرگە ۇمتىلىستىڭ ۇقساستىعىنان، وي-پىكىردىڭ، دۇنيەگە كوزقاراستىڭ تۇيىسكەنىنەن تۋعان، شىنىققان ناعىز دوستىق بولاتىن.
ەكەۋىنىڭ بىر-بىرىنە جازعان حاتتارىنداعى جاي سەنتيمەنتاليزم ەمەس، شىنايى ەلجىرەگەن جۇرەكتىڭ سەزىمى شىپ-شىپ شىعىپ تۇرعان جوق پا؟!
باۋبەكتىڭ ءبىر تراگەديالى ولەڭى بار. عاجاپ! عالامات! ونى سول ولكەدەن شىققان مۇقاننىڭ ءىنىسى سسسر مەديسينا عىلىمى اكادەمياسىنىڭ تولىق مۇشەسى تورەگەلدى شارمانوۆ ەكەۋمىز وتىرىپ وقىعاندا قاتتى تەبىرەنگەنىمىز بار، سول ەكى ابزال اعالارىمىزدىڭ عاجاپ ءومىرىن جالىنداعان تالانتىنا، ادام قىزىعار دوستىعىنا قايران قالىپ: «شىركىن، سولارداي بولار ما ەدى!» — دەپ قىزىعاتىن ەدىك. ول ولەڭدە بىلاي دەلىنگەن:
«...مايداندا ءسويتىپ ءبىر كۇن مەن ولەرمىن،
قوشتاسىپ جەر بەتىنەن جونەلەرمىن.
ءبىر ولگەن سوڭ قايعى جوق، ۋايىم جوق،
قانداي بولار، و، سوندا جايىڭ سەنىڭ؟
ءرولىن ءوزى اتقارار ناشار جۇرەك،
تەرەڭىنە باتارسىڭ دۇنيەنىڭ،
ۇلىتاۋ قۇلاعاننان كەيىن سوقپاس،
تىرەگى تۋىپ-وسكەن ءبىزدىڭ جەردىڭ،
— ءسوز دە تۇسپەي اۋىزعا، — دەي بەرەرسىڭ،
«و، ءولىم، جاۋىز ءولىم، جاۋىز ءولىم!»
قيىن زات جان شىعۋى جاس ادامنان،
اۋىر بوپ ءوزىمدى-وزىم كوتەرە المان.
سوڭعى رەت كەن دۇنيە، شىن دوستارىم
بىرتىندەپ ءوتىپ جاتىر كوز الدىمنان.
وھ، سوندا كورىسە الماي كەتتىم - اۋ دەپ
ءبىر-اق ءسوز تىلدەن كەتپەس دەگەن «مۇقان...»
«جانىمنىڭ ورنى بوس تۇر، ول ەندى جوق، —
ەگىلىپ دەرسىڭ! — العان سۇم قارا جەر».
سوندا ءبىر جاقىن دوسىڭ تۇرەگەلىپ
جىرىڭدى «ادام» دەگەن وقىپ بەرەر.
باۋبەك پەن مۇقاننىڭ تۋعان جەرلەرى قاتار جاتىر. باۋبەك تۋعان سارلىق پەن مۇقان تۋعان ءقىزىلۇيدىڭ اراسىندا قوسشوقى تۇر، سول قوسشوقىدان كەنەمباي توعانىنا دەيىن سوزىلعان قىرلار سىلەمى بار. جازىق دالانىڭ ورتاسىندا كوگىلدىر ۇلىتاۋدىڭ قوس ءىنىسى سەكىلدى سول ەكى قوڭىر شوقىنى كورگەندە، وسى كەن جازىق دالانىڭ ەكى تاماشا ۇلىن، ماقتانىش پەرزەنتىن كورگەندەي سەزىم ۇيالايدى. كەن دالانىڭ توسىندە، ەركىن جەل قۇشاعىندا، كوگىلدىر اسپان استىندا تۋعان، ۇلىتاۋ باۋرايىندا وسكەن ەكى ازامات اۋىلدىڭ ۇلى بولىپ تۋىپ، حالقىنىڭ ۇلدارى بولا ءبىلدى. ۇلىتاۋ ساياسىندا تۋىپ، الاتاۋ اياسىندا تاماشا جازۋشى ازاماتتار بولىپ قالىپتاستى، قازاق ادەبيەتى عانا ەمەس، 40—50 جىلداردان سوۆەت ادەبيەتىنىڭ بەلگىلى وكىلدەرى قاتارىنا قوسىلدى. باۋبەك پۋبليسيستيكاسىنىڭ بۇگىنگى جۋرناليستەر ءۇشىن ساباق ۇلگى بولار قاسيەت سىپاتتارى بار. ەڭ الدىمەن، ءوز اۋىلىڭ — ءوز ايماعىندا شەكتەلىپ قالماي، ايتار ويىڭ، سول ويدى جەتكىزەر شيراق سەزىم مەن ءسوزىن بولسا، جاسقانباي، تۇيىقتالماي بۇكىل ەلدىڭ، الەمنىڭ الدىنا شىعىپ، وداق ماسشتابىندا سويلە دەگەن ساباق، باۋبەككە دەيىن وسىلاي وداقتىق تريبۋنادان داۋسى، ءسوزى ءبىر ەمەس، بىرنەشە رەت ەستىلگەن قازاق ۇلى جامبىل عانا بولاتىن. ونىڭ تاڭداۋلى پۋبليسيستيكالىق تولعاۋلارىنىڭ «كومسومولسكايا پراۆدانىڭ» بەتىندە جاريالانۋى تاماشا! بۇگىنگى ءانۋار ءالىمجانوۆ، ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ، ولجاس سۋلەيمەنوۆ سياقتى قازاق، پۋبليسيستەرىنىڭ وداقتىق دۇنيە جۇزىلىك ارەنادا كورىنۋى، سويلەۋى باۋبەك ۇمتىلعان، ارمانداعان ءىس. باۋبەكتىڭ ءومىرى مەن تۆورچەستۆوسى جاس جۋرناليستەر ءۇشىن ەرەكشە مەكتەپ، عاجايىپ ۇلگى. سونداي جالىندى، سونداي شابىتتى، سونداي ءبىلىمدى، سونداي ءونىمدى جۋرناليست بولۋ — ءارقايسىسىنىڭ ارمانىنا اينالۋى كەرەك.
وسى ورايدا قازاقستان جۋرناليستەر وداعى مەن قازاقستان كومسومولى ورتالىق كوميتەتىنىڭ جاس جۋرناليستەرگە بەرىپ وتىراتىن باۋبەك بۇلقىشيەۆ اتىنداعى ارنايى سىيلىق تاعايىنداۋى تاماشا ءىس. سوناۋ ۇلىتاۋ ورتا مەكتەبىندە باۋبەك اتىنداعى پيونەر درۋجيناسى، سارلىقتا كوشە، جەزقازعان قالاسىندا ارنايى كوشە بولۋى وتە ۇنامدى. ەندى باۋبەك بۇلقىشيەۆ اتىنداعى كوشەنى ونىڭ ءوزى سۇيگەن، قادىرلەگەن، قازاق جازۋشىلارى اراسىندا الماتى تۋرالى العاش رومان جازعان قالادان دا كورەرمىز دەگەن وقىرماندار تىلەگىنە دەن قويعان دۇرىس-اۋ.
باۋبەككە ەسكەرتكىش تە ورناتسا دەگەن س. اسكاروۆ يدەياسى دا ءبىر كەزدە ىسكە اسار.
باۋبەك ەلگە امان-ساۋ ورالعاندا، 29 جاسار جىگىت سۋساپ كەلىپ ءبىلىم كاۋسارىنا باس قويعاندا، (ول وزدىگىنەن وقىپ داعدىلانعان!) قۇلشىنىپ كەلىپ ادەبيەتكە بەل شەشىپ كىرىسكەندە (ونىڭ ويلانىپ، باستالماعان، باستالىپ اياقتالماعان شىعارمالارى قانشاما ەدى!)، ول نەندەي عاجاپ تۋىندىلار اكەلەتىن ەدى، قانداي عاجاپ جازۋشى (ول ولەڭ مەن پوەما دا، رومان مەن اڭگىمە دە، تولعاۋ مەن پۋبليسيستيكالىق ماقالا دا جازدى عوي!) بولاتىن ەدى دەگەن وزەك ورتەيتىن وكىنىشتى سۇراقتى جۇرت كوپ قويادى. اسىرەسە جاستار سونى كوپ ايتادى.
ارينە، ول عۇلاما ءبىلىم يەسى بولاتىنى ءسوزسىز ەدى. سول كەزدە ول كوپ بىلەتىن. ماقالالارىندا كەزدەسەتىن ۇلى ەسىمدەر ەستىگەننەن ەمەس، وقىعاننان بولاتىن. ارينە، ول شابىتى كەمەلدەنگەن جازۋشى بولا تۇسەتىن ەدى.
ول ادەبيەتتىڭ ءوزى يگەرە باستاعان بار جانرىندا جازار ەدى! ول، ارينە ءوزى تەڭ ءبىلىپ، تەڭ مەڭگەرىپ العان انا ءتىلى مەن ورىس تىلىندە كاتار جازار ەدى!
ارينە، ول ولەس گونچار مەن يۋريي بونداريەۆ، شىڭعىس ايتماتوۆ پەن ۆاسيل بىكوۆ سەكىلدى سوعىستىڭ فيلوسوفيالىق، مورالدىق، پسيحولوگيالىق اسپەكتىلەرىن تەرەڭ اشىپ جازار ەدى عوي!
ءاردايىم ءوز زامانىنىڭ، ءوز ۋاقىتىنىڭ تىنىسىن، تامىر سوعىسىن ءجىتى سەزىپ وتىراتىن باۋبەك سوعىستان كەيىنگى بەيبىت ومىردەن جاڭا «الماتىلىقتارى» مەن «التىن ساعاتىن» تابار ەدى!
وعان ءسوز جوق. وتكەنگە وكىنۋ ءونىمسىز شارۋا. وسىنداي ۇل بولىپ تۋىپ، قۇيرىقتى جۇلدىزداي جارق ەتكەننىڭ ءوزى ماقتانىش، جۇبانىش!
1983 جىل.
You Might Also Like
-
جىلتىرلاۋ اق قاعاز مۇقابالى وسى ءبىر كىشكەنتاي كىتاپشا مەنىڭ قولىما وسىدان جيىرما سەگىز جىل بۇرىن ءتۇسىپ ەدى. بۇل 1948 جىلدىڭ سوڭعى ايى، قاقاعان قىس بولاتىن. سول جىلى قۇلجا قالاسىندا شىعا باستاعان &l...
