باۋىرجان مومىش ۇلى «جاۋىنگەردىڭ تۇلعاسى»
ساباقتىڭ تاقىرىبى: باۋىرجان مومىش ۇلى «جاۋىنگەردىڭ تۇلعاسى»
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى،
«جاۋىنگەر تۇلعاسى» («قانمەن جازىلعان كىتاپ» جيناعىنان ءۇزىندى) جايلى تولىق مالىمەت
بەرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن، ويلاۋ بەلسەندىلىگىن، سويلەۋ شەبەرلىگىن، ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ، ولاردىڭ وي - پىكىرىن قالىپتاستىرۋ.
ب) تاربيەلىك؛ ەلىن، جەرىن، وتانىن قادىرلەۋگە، ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا،
ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: اقپاراتتىق ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتتەۋ، سالىستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، سوزدىكپەن جۇمىس، باعالاۋ، بەكىتۋ، اڭگىمەلەۋ
ساباقتىڭ فورمالارى: توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
ساباقتىڭ تيپتەرى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى، ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ، جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ، بەكىتۋ، باعالاۋ، قورىتىندىلاۋ،
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. سالەمدەسۋ.
2. ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ
3. جاڭا ساباققا دايىندىق.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. ءا. سارسەنبايەۆتىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى جايلى سۇرايمىن.
2. قالاعان ولەڭىن جاتقا سۇرايمىن.
3. قوسىمشا سۇراقتار قويۋ ارقىلى وتكەن تاقىرىپتى قورىتىندىلايمىن.
ا) ليريكا دەگەنىمىز نە؟
ب) ليريكانىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
ۆ) «سەن قۇرمەتتە ونى قاراعىم» ولەڭىنىڭ يدەياسى نە تۋرالى؟
گ) ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرلەرىنە قازىرگى تاڭدا قانداي قۇرمەت كورسەتىلىپ جاتىر؟
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
بۇگىنگى جاڭا ساباقتا وقۋشىلارعا باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى، « جاۋىنگەردىڭ تۇلعاسى» جايلى تۇسىندىرەمىن
باۋىرجان مومىش ۇلى 1910 جىلى جامبىل وبلىسى، جۋالى اۋدانى، كولباستار قونىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. اسكەري قايراتكەر، ەرجۇرەك قولباسشى، جازۋشى، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، قازاقستاننىڭ حالىق قاھارمانى. مومىش وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن، 13 جاسقا دەيىن اۋىلدا، ودان سوڭ ينتەرناتتا تاربيەلەندى. مەكتەپ ءبىتىرىپ، ءبىراز ۋاقىت ءمۇعالىم بولادى. 1932 جىلى اسكەر قاتارىنا الىنىپ، مەرگەندىك ونەرىن يگەردى. اۋلىنا ورالعان سوڭ، قارجى ورىندارىندا جۇمىس ىستەدى.
ۇلى وتان سوعىسى باستالىسىمەن گەنەرال - مايور ي. ۆ. پانفيلوۆتىڭ '
باسشىلىعىمەن الماتىدا جاساقتالعان 316 - اتقىشتار ديۆيزيانى باسقاردى. 1941 جىلى كۇزگى، قىسقى كەسكىلەسكەن شايقاستار كەزىندە ءوز باتالونىن 27 رەت شابۋىلعا باستاپ شىقتى. 5 رەت قورشاۋدى بۇزىپ، نەگىزگى جاۋىنگەرلىك قۇرامىمەن امان - ەسەن ديۆيزياسىنا قوسىلدى. رەسەيدەگى ۆولوكولومسك، گوريۋن، ماترەنينو، لوپاستينو، كريۋكوۆا، بورودينو، تراشكوۆو، قالا - دەريەۆنيالارى ءۇشىن بولعان ۇرىستاردا 9 رەت اسقان ەرلىك كورسەتتى. جاۋىنگەرلىك ءىس - قيمىلدارعا قاتىستى، ۇرىستان شىعۋ، شەگىنىس جاساۋ تاسىلدەرىنىڭ ارنايى تاراۋ بولىپ اسكەري جارىسقا ەنۋى، تاكتيكادا «وڭاشا» جانە «يكەمدى قورعانىس» ۇعىمدارىنىڭ قالىپتاسۋى باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ وسىنداي تاجىريبەلەرىنىڭ جيىنتىعى بولىپ تابىلادى. ونىڭ قولباسشى، تەرەڭ ويلاي بىلەتىن اسكەري مامان رەتىندەگى تالانتى سوعىستا پولك، ديۆيزيا باسقارعان جولدارى كەڭىنەن اشىلدى.
باۋىرجان مومىش ۇلى تۋرالى بەينەروليك پەن فوتوسۋرەتتەرى بار سلايد كورسەتىلەدى.
باۋىرجان مومىش ۇلى جاۋ شەپتەرىنە ىشكەرىلەي ەنىپ ۇرىس جۇرگىزۋ تەورياسىن سوعىس تاجىريبەسىندە العاش قولدانۋشىلاردىڭ ءبىرى بولدى. ول بۇل تەوريانى جۇزەگە اسىرۋدا بۇكىل اسكەر تۇرلەرىنىڭ ءوزارا تىعىز بايلانىستا ارەكەت ەتۋىنە باسا كوڭىل ءبولىپ وتىردى. تانك، ارتيللەريا. اسكەري بولىمدەردى پولكتار مەن ديۆيزيالار كومانديرلەرى قول استىنا بەرە وتىرىپ، ولاردىڭ وزدىگىنشە جاۋىنگەرلىك قيمىلدار جۇرگىزۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ تاكتيكاسىن قولداندى. ءوزى قاشان دا ۇرىس تاعدىرىن شەشەتىن جەردە بولدى.
«جاۋىنگەردىڭ تۇلعاسى» اڭگىمەسىنىڭ مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ.
داپتەرمەن جۇمىس:
1. اڭگىمەدە ايتىلعان قازاقتىڭ ماقال - ماتەلدەرىن جازعىزۋ، ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ
2. ەرلىك، باتىرلىق دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
3. ناعىز جاۋىنگەر تۇلعاسى قانداي بولۋى كەرەك؟
باۋىرجان مومىش ۇلى - اسكەري پەداگوگيكانى جانە اسكەري پسيحولوگيانى بايىتۋشى، باعا جەتپەس مۇرا قالدىرعان دارا تۇلعا. ونىڭ اتاق - داڭقى باتىرلىعى ا. بەكتىڭ كىتابىندا سۋرەتتەلدى. كىتاپ نەمىس، چەح، ەۆرەي، اعىلشىن، فرانسۋز تىلدەرىنە اۋدارىلدى. باۋىرجان مومىش ۇلى 1950 جىلى كەڭەس ارميانى باس شتابىنىڭ ارناۋلى جوعارعى اسكەري اكادەمياسىن ءدارىس وقۋمەن بىرگە شىعارماشىلىققا بەت بۇردى. 1956 جىلى دەمالىسقا شىعىپ، ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن شىعارماشىلىق جۇمىسپەن اينالىستى. جازۋشىلىق تالانتى تەز ۇشتالدى. ول شىعارمالارىن قازاق، ورىس تىلىندە جازىپ، قازاق ادەبيەتىندەگى اسكەري پروزا جانرىنىڭ نەگىزىن قالادى. جازۋشىنىڭ وزەكتى تاقىرىبى - ۇلى وتان سوعىسى كەزىندەگى جاۋىنگەرلەردىڭ تۇلعاسىن جان - جاقتى سۋرەتتەپ سومداۋعا ارنالعان.
ساباقتىڭ قورىتىندىسى:
ءى. ساباق سوڭىندا سۇراق قويۋ ارقىلى جاڭا تاقىرىپتى قورىتىندىلاۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالايمىن.
3. ۇيگە تاپسىرما: «جاۋىنگەردىڭ تۇلعاسى» اڭگىمەسىن وقىپ، مازمۇنىن اڭگىمەلەپ كەلۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى،
«جاۋىنگەر تۇلعاسى» («قانمەن جازىلعان كىتاپ» جيناعىنان ءۇزىندى) جايلى تولىق مالىمەت
بەرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن، ويلاۋ بەلسەندىلىگىن، سويلەۋ شەبەرلىگىن، ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ، ولاردىڭ وي - پىكىرىن قالىپتاستىرۋ.
ب) تاربيەلىك؛ ەلىن، جەرىن، وتانىن قادىرلەۋگە، ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا،
ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: اقپاراتتىق ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتتەۋ، سالىستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، سوزدىكپەن جۇمىس، باعالاۋ، بەكىتۋ، اڭگىمەلەۋ
ساباقتىڭ فورمالارى: توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
ساباقتىڭ تيپتەرى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى، ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ، جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ، بەكىتۋ، باعالاۋ، قورىتىندىلاۋ،
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. سالەمدەسۋ.
2. ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ
3. جاڭا ساباققا دايىندىق.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. ءا. سارسەنبايەۆتىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى جايلى سۇرايمىن.
2. قالاعان ولەڭىن جاتقا سۇرايمىن.
3. قوسىمشا سۇراقتار قويۋ ارقىلى وتكەن تاقىرىپتى قورىتىندىلايمىن.
ا) ليريكا دەگەنىمىز نە؟
ب) ليريكانىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
ۆ) «سەن قۇرمەتتە ونى قاراعىم» ولەڭىنىڭ يدەياسى نە تۋرالى؟
گ) ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرلەرىنە قازىرگى تاڭدا قانداي قۇرمەت كورسەتىلىپ جاتىر؟
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
بۇگىنگى جاڭا ساباقتا وقۋشىلارعا باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى، « جاۋىنگەردىڭ تۇلعاسى» جايلى تۇسىندىرەمىن
باۋىرجان مومىش ۇلى 1910 جىلى جامبىل وبلىسى، جۋالى اۋدانى، كولباستار قونىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. اسكەري قايراتكەر، ەرجۇرەك قولباسشى، جازۋشى، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، قازاقستاننىڭ حالىق قاھارمانى. مومىش وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن، 13 جاسقا دەيىن اۋىلدا، ودان سوڭ ينتەرناتتا تاربيەلەندى. مەكتەپ ءبىتىرىپ، ءبىراز ۋاقىت ءمۇعالىم بولادى. 1932 جىلى اسكەر قاتارىنا الىنىپ، مەرگەندىك ونەرىن يگەردى. اۋلىنا ورالعان سوڭ، قارجى ورىندارىندا جۇمىس ىستەدى.
ۇلى وتان سوعىسى باستالىسىمەن گەنەرال - مايور ي. ۆ. پانفيلوۆتىڭ '
باسشىلىعىمەن الماتىدا جاساقتالعان 316 - اتقىشتار ديۆيزيانى باسقاردى. 1941 جىلى كۇزگى، قىسقى كەسكىلەسكەن شايقاستار كەزىندە ءوز باتالونىن 27 رەت شابۋىلعا باستاپ شىقتى. 5 رەت قورشاۋدى بۇزىپ، نەگىزگى جاۋىنگەرلىك قۇرامىمەن امان - ەسەن ديۆيزياسىنا قوسىلدى. رەسەيدەگى ۆولوكولومسك، گوريۋن، ماترەنينو، لوپاستينو، كريۋكوۆا، بورودينو، تراشكوۆو، قالا - دەريەۆنيالارى ءۇشىن بولعان ۇرىستاردا 9 رەت اسقان ەرلىك كورسەتتى. جاۋىنگەرلىك ءىس - قيمىلدارعا قاتىستى، ۇرىستان شىعۋ، شەگىنىس جاساۋ تاسىلدەرىنىڭ ارنايى تاراۋ بولىپ اسكەري جارىسقا ەنۋى، تاكتيكادا «وڭاشا» جانە «يكەمدى قورعانىس» ۇعىمدارىنىڭ قالىپتاسۋى باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ وسىنداي تاجىريبەلەرىنىڭ جيىنتىعى بولىپ تابىلادى. ونىڭ قولباسشى، تەرەڭ ويلاي بىلەتىن اسكەري مامان رەتىندەگى تالانتى سوعىستا پولك، ديۆيزيا باسقارعان جولدارى كەڭىنەن اشىلدى.
باۋىرجان مومىش ۇلى تۋرالى بەينەروليك پەن فوتوسۋرەتتەرى بار سلايد كورسەتىلەدى.
باۋىرجان مومىش ۇلى جاۋ شەپتەرىنە ىشكەرىلەي ەنىپ ۇرىس جۇرگىزۋ تەورياسىن سوعىس تاجىريبەسىندە العاش قولدانۋشىلاردىڭ ءبىرى بولدى. ول بۇل تەوريانى جۇزەگە اسىرۋدا بۇكىل اسكەر تۇرلەرىنىڭ ءوزارا تىعىز بايلانىستا ارەكەت ەتۋىنە باسا كوڭىل ءبولىپ وتىردى. تانك، ارتيللەريا. اسكەري بولىمدەردى پولكتار مەن ديۆيزيالار كومانديرلەرى قول استىنا بەرە وتىرىپ، ولاردىڭ وزدىگىنشە جاۋىنگەرلىك قيمىلدار جۇرگىزۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ تاكتيكاسىن قولداندى. ءوزى قاشان دا ۇرىس تاعدىرىن شەشەتىن جەردە بولدى.
«جاۋىنگەردىڭ تۇلعاسى» اڭگىمەسىنىڭ مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ.
داپتەرمەن جۇمىس:
1. اڭگىمەدە ايتىلعان قازاقتىڭ ماقال - ماتەلدەرىن جازعىزۋ، ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ
2. ەرلىك، باتىرلىق دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
3. ناعىز جاۋىنگەر تۇلعاسى قانداي بولۋى كەرەك؟
باۋىرجان مومىش ۇلى - اسكەري پەداگوگيكانى جانە اسكەري پسيحولوگيانى بايىتۋشى، باعا جەتپەس مۇرا قالدىرعان دارا تۇلعا. ونىڭ اتاق - داڭقى باتىرلىعى ا. بەكتىڭ كىتابىندا سۋرەتتەلدى. كىتاپ نەمىس، چەح، ەۆرەي، اعىلشىن، فرانسۋز تىلدەرىنە اۋدارىلدى. باۋىرجان مومىش ۇلى 1950 جىلى كەڭەس ارميانى باس شتابىنىڭ ارناۋلى جوعارعى اسكەري اكادەمياسىن ءدارىس وقۋمەن بىرگە شىعارماشىلىققا بەت بۇردى. 1956 جىلى دەمالىسقا شىعىپ، ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن شىعارماشىلىق جۇمىسپەن اينالىستى. جازۋشىلىق تالانتى تەز ۇشتالدى. ول شىعارمالارىن قازاق، ورىس تىلىندە جازىپ، قازاق ادەبيەتىندەگى اسكەري پروزا جانرىنىڭ نەگىزىن قالادى. جازۋشىنىڭ وزەكتى تاقىرىبى - ۇلى وتان سوعىسى كەزىندەگى جاۋىنگەرلەردىڭ تۇلعاسىن جان - جاقتى سۋرەتتەپ سومداۋعا ارنالعان.
ساباقتىڭ قورىتىندىسى:
ءى. ساباق سوڭىندا سۇراق قويۋ ارقىلى جاڭا تاقىرىپتى قورىتىندىلاۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالايمىن.
3. ۇيگە تاپسىرما: «جاۋىنگەردىڭ تۇلعاسى» اڭگىمەسىن وقىپ، مازمۇنىن اڭگىمەلەپ كەلۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇزىندىقتى ولشەۋ. ميلليمەتر. ۇزىندىق بىرلىكتەرىنىڭ اراقاتىناسى.
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاھارمان تۇلعا - باۋىرجان مومىش ۇلى.
