باۋىرجىن مومىش ۇلىنىڭ 110 جىلدىعى
باۋىرجان مومىشۇلىنا 110 جىل
باۋىرجان مومىش ۇلى (24 جەلتوقسان 1910 جىل - 10 ماۋسىم 1982 جىل) – كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، جازۋشى، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ داڭقتى جاۋىنگەرى، اسكەري قولباسشى، ستراتەگ جانە تاكتيك. باۋىرجان مومىش ۇلى 1910 جىلدىڭ 24 جەلتوقسانىندا جامبىل وبلىسىنىڭ جۋالى اۋدانىنداعى كولباستاۋ اۋىلىندا تۋعان. دۋلات تايپاسىنىڭ شىمىر رۋىنان شىققان. اكەسى مومىش ەل اراسىندا اعاش ۇستاسى جانە ەتىكشى، زەرگەرلىگىمەن تانىمال بولاتىن. اناسى ءرازيا باۋىرجاننىڭ 3 جاسىندا دۇنيەدەن وتەدى. سول كەزدەن ول اجەسى قىزتۋماستىڭ قولىندا وسەدى. اجەسى ۇلكەن جاسقا كەلگەن كەزدە اعايىن-تۋىسى «سارى كەمپىر» دەپ اتاعان. باۋىرجان مومىش ۇلى 1924 جىلى شىمكەنت قالاسىندا 7 جىلدىق مەكتەپتى ءبىتىرىپ، اسكەري مىندەتىن وتەۋگە شاقىرۋدىن الدىندا ءمۇعالىم بولىپ جۇمىس جاساعان.
ارينە، ءاربىر قازاق باۋىرجان مومىش ۇلى دەگەن اتامىزدىن اتىن ەستىگەندە، سوعىس جىلدارى قان مايداندا قول باستاعان ديۆيزيانىڭ باتىل كومانديرى ەسكە تۇسەدى. 2010 جىلى رەسپۋبليكا بويىنشا باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ 100-جىلدىعىنا ارنالعان مەرەكەلىك ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلدى.
مىسالىعا ايتاتىن بولساق، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا داڭقى شىققان قازاق باتىرى باۋىرجان مومىش ۇلى تۋرالى «قازاقتىڭ باۋىرجانى» اتتى دەرەكتى فيلم ءتۇسىرىلىپ، قىركۇيەك ايىنىڭ 14ء-ى كۇنى الماتىدا فيلم كوپشىلىككە تانىستىرىلدى. ءفيلمدى ۇكىمەت تاپسىرىسىمەن باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا ارناپ رەجيسسەر قاليلا وماروۆ ءتۇسىردى. وسى ايدا باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ 30 تومدىق شىعارمالار جيناعى جارىققا شىقتى. بۇل شىعارمالار جيناعىنا باۋىرجان اتامىزدىڭ زامانداستارى جازعان ەستەلىكتەر مەن باتىرعا جولدانعان ارناۋ ولەڭدەرى دە ەنگەن.
جەلتوقساننىڭ 10-ى كۇنى الماتىداعى 28 پانفيلوۆشىلار ساياباعىندا كەڭەس-گەرمان سوعىسىنىڭ قاھارمانى، جازۋشى باۋىرجان مومىشۇلىنا تۇرعىزىلعان ەسكەرتكىش سالتاناتتى جاعدايدا اشىلدى. ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋىنا داڭقتى جاۋىنگەر-جازۋشىنىڭ ۇرپاقتارى، زامانداستارى، قوعامدىق ۇيىمدار وكىلدەرى، قالالىق اكىمشىلىك باسقارمالارى قاتىستى. جالپى بيىكتىگى 6 مەترلىك ەسكەرتكىشتىڭ تۇعىرى گرانيتتەن، ال باتىردىڭ ءمۇسىنى قولادان قۇيىلىپ، كەيىنگى ۇرپاققا ۇلگى ءارى ونەگە بولىپ تۇر. دالا دانىشپانى جيرەنشە شەشەننىڭ «جاقسىنىڭ اتى، عالىمنىڭ حاتى ولمەيدى» - دەگەن قاناتتى ءسوزى ناقتى باۋىرجان اتامىز سياقتى اتى اڭىزعا اينالعان تۇلعالارعا ارنالعان.
2010 جىلى 4-5 قاراشادا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «حالىق قاھارمانى باۋىرجان مومىش ۇلى جانە قازىرگى زامان» تاقىرىبىندا حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنسيا ءوتتى. كونفەرەنسيادا كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى ب.مومىش ۇلىنىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى، عىلىمي جانە ادەبي مۇرالارى ايتىلدى. كونفەرەنسيا جۇمىسىنا قاتىسقان عالىمداردىڭ، ىزدەنۋشىلەردىڭ، ماگيسترانتتاردىڭ عىلىمي ماقالالارى ۇلكەن جيناق بولىپ جاريالاندى.
ۇلى وتان سوعىسى جەڭىسىنىڭ 75 جىلدىعى اتالىپ وتكەن بيىلعى جىلى باۋىرجان مومىش ۇلى 110 جاسقا تولعالى وتىر. قازاق حالقى باتىر پەرزەنتىنىڭ ءاربىر كەلگەن جاسىن جانىنان شىعارمايدى. اتامىزدىڭ ءوز وتانىن سۇيگەندىگىن، ماقتان تۇتقانىن: «وتان ءۇشىن وتقا ءتۇس كۇيمەيسىڭ»، «ءوز ۇلتىن سىيلاماۋ، ونى ماقتانىش ەتپەۋ – ساتقىندىقتىڭ بەلگىسى» - دەگەن ناقىل سوزدەرى ناقتى دالەلدەيدى. وسى سوزدەر باتىر اتامىزدىڭ سوعىستا قانشا قيىن، اۋىر بولسادا، ءوز وتانى ءۇشىن بارىنە ءازىر بولعانىن دالەلدەيدى.
سوعىستا بولعان ءاربىر اتا-بابامىزدى ءجۇز جىل بولسىن، مىڭ جىل بولسىن ءاردايىم ءوز جۇرەگىمىزدە، ويىمىزدا، سانامىزدا ساقتاپ، قاسيەتتەي قادىرلەپ، ءوز العىسىمىزدى ءبىلدىرۋىمىز قاجەت.
جاستاردىڭ ۇلتتىق ءپاتريوتيزىمىن، وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن دامىتۋعا، ارتتىرۋعا باۋىرجان مومىش ۇلى سياقتى باتىر اتا-بالارىمىزدىڭ قوسقان ۇلەسى وتە زور. باتىر اتامىزدىڭ مىناداي ايتقان كەرەمەت سوزدەرى بار: «پاتريوتيزم دەگەنىمىز – اكە-شەشەڭدى قۇرمەتتەي ءبىلۋىڭ، ءوز ۇلتىڭدى ءسۇيۋىڭ، انا ءتىلىڭدى ارداقتاۋىڭ، ءوز حالقىڭنىڭ وتكەن جولى مەن تاريحىن قۇرمەتتەپ، وعان ءتىل تيگىزبەۋىڭ مەن ءوز وتانىڭدى جاۋدان قورعاۋىڭ».
حالىقىمىزدىڭ، ۇلتىمىزدىڭ اماندىعى، وتانىمىزدىڭ ارى قارايدا دامۋى جاس ۇرپاق قولىندا. بۇل باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ايتقانى قازىرگى جاس ۇرپاقا ءوز ءتىلىن جانە تاريحىن ءبىلۋى، قۇرمەتتەۋى، ارداقتاۋى جانە دە ەشقاشان ۇمىتپاۋى كەرەكتىگىن نۇسقاۋلايتىن سوزدەر. ءاردايىم وسى كەزدەگى بەيبىت ومىرگە اتا-بابامىزدىڭ قانى مەن تەرى، جانقيارلىق ەرلىكتەرى مەن ەرەن ەڭبەكتەرىنىڭ ارقاسىندا جەتىپ وتىرعانىمىزدى قادىرلەۋىمىز جانە ۇمىتپاۋىمىز قاجەت.
You Might Also Like
-
جىل سايىنعى Comedy Wildlife Photography Awards بايقاۋىنىڭ فيناليستەرى جاريالاندى — جابايى تابيعات ومىرىندەگى كۇلكىلى ساتتەرى بار ەڭ قىزىقتى سۋرەتتەردى نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز.
-
ماماندىق تاڭداۋ ءسوزىنىڭ ماعىناسىن ءاربىر مەكتەپ تۇلەگى تەرەڭىنەن ۇعىنارى ءسوزسىز. سەبەبى، بولاشاعىن ويلاعان كەز-كەلگەن ازامات ماماندىق تاڭداۋدا ۇزاق تولعاناتىنى انىق. دەگەنمەن، كوپ جاعدايدا جاستار كو...
