ۇلى ويشىل ءال-فارابي وركەنيەت فيلوسوفى ىزىمەن
ۇلى ويشىل ءال-فارابي وركەنيەت فيلوسوفى ىزىمەن
ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «ءال-فارابي ورتالىعى» ق ر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن ۇلى ويشىلدىڭ 1150 جىلدىعىنا، ونىڭ شىعارماشىلىق مۇراسىن جانە زامانداستارى ءۇشىن ماڭىزىن زەردەلەۋگە، سونداي-اق عىلىمدى دامىتۋدىڭ زاماناۋي پروبلەمالارىنا ارنالعان «Science Talks» فورماتىنداعى ءونلاين-ىس-شارالار سەرياسىن جالعاستىرۋدا. «Al-Farabi Science Talks» - قا بەلگىلى شەتەلدىك جانە وتاندىق عالىمدار مەن فارابيتانۋشىلار قاتىسادى.
قازان ايىنىڭ 15 كۇنى ساعات 16:00-18:00 ارالىعىندا «ءال-فارابي – وركەنيەتتەر فيلوسوفى» تاقىرىبى اياسىندا كەزەكتى ءۇشىنشى Science Talks فورماتىندا ونلاين كونفەرەنسيا ءوتتى. بۇل جولعى كەزدەسۋ «وتىرار – سان ءتۇرلى مادەنيەتتەردىڭ ءوزارا توعىسىپ جانە بىتە قايناسقان ورتالىعى» تاقىرىبى اياسىندا جۇرگىزىلدى. كونفەرەنسيانى مودەراتور ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-نىڭ فيلوسوفيا جانە ساياساتتانۋ فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ماساليموۆا ا.ر. جۇرگىزىپ وتىردى. تاقىرىپ اياسىندا، سپيكەر رەتىندە، امەريكالىق عالىم، ميۋنحەندەگى ليۋدۆيگ ماكسيميليان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (گەرمانيا) انتيكالىق جانە يسلام فيلوسوفياسىنىڭ زەرتتەۋشىسى، پروفەسسورى، لوندونداعى كينگس كوللەدجىنىڭ (ۇلىبريتانيا) فيلوسوفيا پروفەسسورى پيتەر ادامسون ءال-فارابي فيلوسوفياسىنىڭ، انتيكالىق فيلوسوفتارعا قاتىستى لوگيكالىق وي-تولعاۋلارىنىڭ ءوز زامانىنداعى فيلوسوفيا عىلىمىنداعى جاڭا شۋاق رەتىندەگى رولىنە قاتىستى ءسوز قوزعادى. اسىرەسە اريستوتەل، پلاتون ويلارىن ءال-فارابيدىڭ جەتىلدىرگەنى جانە وزىنە ءتان يدەيالاردى قوسقانى، سونىمەن قاتار يسلام فيلوسوفياسىنا دا قاتىستى قۇندى تولعاۋ جاساعانىنا ەرەكشە توقتالدى. تەك، ءال-فارابيدىڭ فيلوسوفيالىق پكىرلەرىنە شولۋ جاساماي ۇلى عالىمنىڭ مەتافيزيكالىق، ساياسي فيلوسوفياعا قاتىستى تۇجىرىمدارىن، ءال-فارابيدىڭ زەرتتەۋلەرىندەگى اتاقتى شىعىس ويشىلى يبن سينانىڭ (اۆيسەننا) ءىزى دە بار ەكەننىن پايىمدادى. جالپى پيتەر ادامسون ءال-فارابيدىڭ تاريحتاعى، عىلىمداعى ماڭىزدىلىعىنا، قۇنسىز مۇراسى جايىندا وبەكتيۆتى بايانداما جاسادى.
پيتەر ادامسون بايانداماسىنان كەيىن بەلگىلى ءدىنتانۋشى، يسلام فيلوسوفياسى جانە سۋفيزم مامانى، فيلوسوفيا جانە تەولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، قوجا احمەت ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ گۋمانيتارلىق عىلىمدار فاكۋلتەتىنىڭ پروفەسسورى، ياساۋي عىلىمي زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى (قازاقستان) دوساي كەنجەتاي ءال-فارابيدىڭ يسلام فيلوسوفياسىنا سىڭىرگەن ەڭبەگى تۋرالى فيلوسوفيا جانە تەولوگيا عىلىمىنىڭ ءنارىن تاتقان عالىم رەتىندە وي-پىكىر ءبىلدىردى، تەك ءال-فارابي زەرتتەۋلەرىنە توقتالماي دوساي كەنجەتاي ۇلى عالىمنىڭ شىققان جەرى جايىندا تۇجىرىمدالاردى تالداپ، وتىرار قالاسىنىڭ ورتاعاسىرداعى ماڭىزدىلىعى جانە فاراب اتاۋىنىڭ تەك ءبىر قالاعا ەمەس، ارال تەڭىزىنەن باستاپ قاراتاۋعا دەيىنگى وڭىرگە قاتىستى قولدانۋعا بولاتىنىن ايتتى. سەبەبى ءال-فارابيدىڭ تۋعان جەرى تۋرالى عىلىمي كەڭىستىكتە ءالى دە زەرتتەۋلەر، تالقىلار جالعاسۋدا. عىلىمي كەزدەسۋدىڭ ناتيجەسىندە ءال-فارابي تۇلعاسىنا قاتىستى شەتەلدىك عالىمدارمەن وتاندىق عالىمداردىڭ پىكىر، تاجىريبە الماسۋى، سپيكەرلەردىڭ باياندامالارى تىڭدارمان رەتىندە كونفەرەنسياعا قاتىسقان عالىمدار مەن دوكتورانتتار، ماگيسترانتتار مەن ستۋدەنتتەرگە جانە ىزدەنۋشىلەرگە قۇندى تاجىريبە بەرەتىن ءبىلىم بولدى.
ءال-فارابي راسىمەن دە ءوز زامانىنىنداعى ەڭ مىقتى ويشىلى، شىعىس وركەنيەتىنىڭ ۇلگى تۇتار وكىلى. عالىم رەتىندە ءال-فارابي انتيكالىق فيلوسوفيا مەن شىعىس فيلوسوفياسى اراسىنداعى كوپىر بولدى. عالىمنىڭ فيلوسوفيا، لوگيكا، ساياسي فيلوسوفيا سالالارىنا قاتىستى زەرتتەۋلەرى الەمدىك تاريح ءۇشىن، اسىرەسە وتاندىق تاريحىمىز ءۇشىن قۇندى، باعا جەتپەس مۇرا بولىپ تابىلادى.
«Al-Farabi Science Talks» كونفەرەنسياسى 2020 جىلى اتالىپ وتىرعان ۇلى ويشىل ءال-فارابيدىڭ 1150 جىلدىعىنا قاتىستى جۇرگىزىلىپ جاتقان ءىس-شارالار اراسىنداعى ورنى بولەك. ءال-فارابي تۇلعاسىن دارىپتەۋ بولاشاق جاس عالىمداردىڭ شابىتىن، عىلىمعا دەگەن قۇلشىنىسىن وياتادى، سول ارقىلى وتاندىق تاريح عىلىمىنىڭ دامۋىنا دا ۇلەسى زور بولماق.
اتالعان ءىس-شارالار ارقاسىندا شەتەلدىك جانە وتاندىق زەرتتەۋشىلەردىڭ ءال-فارابي تۇلعاسى، مۇراسىنا قاتىستى قۇندى تاجىريبە الماسۋعا ماڭىزدى كەڭىستىك بولىپ تابىلادى. ەگەر، وسىنداي ءىس-شارالار تۇراقتى تۇردە جۇرگىزىلىپ وتىراتىن بولسا، تەك قانا تاجىريبە، پىكىر الماسۋ عانا ەمەس، وعان قوسا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ الەمدىك دەڭگەيدەگى ءبىلىم ورتالىقتارىنىڭ بىرىنە اينالۋىنا سەپتىگىن تيگىزبەك.
بولات سايلان، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ پروفەسسورى، ت.ع.د.
ءا.ت. قۇربانباي، 1-كۋرس ماگيسترانتى.
You Might Also Like
-
ءال- فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى قازىرگى كەزدە وزىندىك تاريحى مول، قارا شاڭىراق ۇعىممەن بىرگە جاڭا عىلىمي يننوۆاسيالىق دامۋ ءۇردىسى كەڭىنەن قولعا الىنۋدا. بۇل ەڭ الدىمەن جاھاندىق دامۋ ج...
-
ەرتە-ەرتە، ەرتە دە بiر شالدىڭ كەمپiرi ءولiپ، شيەتتەي ءۇش بالاسىمەن قالسا دا، تۇمسىقتىعا شوقتىرماي، قاناتتىعا قاقتىرماي اسىراپ-باعىپ، بۇگiنگiدەي الەتكە جەتكiزiپتi. جەر ورتاسى الپىستان اسىپ، جەتپiسكە ت...
