بەلگىسىز باتىر
(پەسا)
قاتىناسۋشىلار:
تاعدىp.
مaردان.
جانجار - ونىڭ ايەلى.
سامال - ولاردىڭ قىزى.
جاندوس - سامالدىڭ سۇيگەن جىگىتى.
زۋرا.
گۇلزار - زۋرانىڭ شەشەسى.
يمان - زۋرانىڭ سۇيگەن جىگىتى.
دۇرمەك - يماننىڭ اكەسى.
ءبىرىنشى پەردە
ءبىرىنشى سۋرەت
شاڭقاي ءتۇس الاتاۋدىڭ باۋ-باقشالى ءساندى سالاسىندا ەكى داچا تۇر. ونىڭ ءبىرى مارداننىڭ، ەكىنشىسى دۇرمەكتىڭ داچاسى. ەكەۋىنىڭ دە ۇلكەن ۆەرانداسى بار الدىڭعى جارتىسى عانا كورىنەدى. الىستان ورمان قۇستارىنىڭ الۋان ءتۇرلى ادەمى ءانى ەستىلەدى. پەردە اشىلعاندا ساحنادان كورەرىمىز جانجار عانا. ول ۆەراندادا سان-سالتاناتىمەن جاسالعان ستول ءۇستىن بابىنا كەلتىرىپ اندەتىپ ءجۇر.
سامال (ۇيدەن شىعا كەلىپ). دۇرمەكەڭنىڭ ماشيناسى كەتە قالعان با؟
جانجار. ونى قايتەسىڭ؟
سامال. قالاعا بارامىن.
جانجار. قالادا نەڭ بار؟ اكەڭنىڭ ءتىلىن الماستان، الدىنان شىقپاقسىڭ با؟
سامال (ىزالانا ساقىلداپ). اكە، اكە! ءوزىن قارسى الۋىما تىيىم سالعانى ما اكەلىگى؟
جانجار. تىيىم سالعان ەشتەڭە جوق، تەك اەروپورتقا كەلمەي-اق قويسىن دەدى. ءسىرا، اكەلە جاتقان قۇپيا بىردەڭەسى بولۋ كەرەك، سەن تۇگىلى ماعان دا سولاي...
سامال (ونىڭ ءسوزىن ءبولىپ). سەنىڭ جولىڭ ءبىر باسقا.
جانجار. مەنىڭ جولىم نەگە باسقا؟
سامال (ستول ۇستىنە كوز جۇگىرتىپ). ءوزىڭ نەمەنەگە مۇنشا شابىلىپ، شاشىلىپ جاتىرسىڭ؟ شالىڭنىڭ بىزدەن جاسىرعانى - پاريجدەن اكەلگەن عاشىعى ەكەنىن ءالى سەزگەن جوقسىڭ با؟
جانجار. كۇنىم - اۋ، ەسىڭ دۇرىس پا؟ نە دەپ تۇرسىڭ؟
سامال. ەسىم دۇرىس بولماسا مۇنداي شىندىقتى ايتار ما ەدىم.
جانجار. سەنىڭشە، اكەڭ عالىمداردىڭ حالىقارالىق كونگرەسىنە ەمەس، ايەلدەردىڭ حالىقارالىق بازارىنا بارعان بولار. مۇمكىن، دۇنيەنىڭ بارلىق گازەتتەرىنە باسىلعان ونىڭ كونگرەستەگى ءسوزى ەمەس، سۇلۋلارمەن جازىسقان سىرلى حاتتارى بولار. اكەڭدى سولاي دەۋگە ۇيالساڭشى، اقىلسىز.
سامال. ماما! (شەشەسىن قۇشاقتاي الىپ.) پاپاما ەرەگەسىپ ايتا سالعان قالجىڭ ەكەنىن بىلە تۇرا، نەسىنە قارتايا قالدىڭ.
جانجار. ىلايىم كارىلىك بولسىنشى. (شاعىنا.) كەيدە اكەڭنىڭ وسىنداي داڭقتى بولعانىنا قىنجىلامىن. ءتىپتى ەسىز تاۋدا جاپا-جالعىز قالاتىنداي ۇرەيلەنەتىن كۇندەرىم دە از ەمەس.
سامال. قويساڭشى، كەمپىر، پاپامنىڭ ءوزىڭدى جانىنداي كورەتىنىن بىلە تۇرا ءمۇساپىرسي بەرمەسەڭشى. ونان دا، شالىڭ دۇنيەنىڭ قاي تۇكپىرىنە بارسا دا قاسىنان قالما.
جانجار. كەزبەلەر جەر شارىن كەزە بەرسىن، ماعان الاتاۋدىڭ وسى بۇرىشى قاناعات.
سامال. شەت ەل گازەتتەرى مەن راديوسى پاپاممەن بىرگە اتىندى اتاپ جاتسا جەك كورمەسسىڭ. مىسالى، شەت ەل راديوسىنىڭ ديكتورلارى بىلاي: (ميكروفوننان سويلەگەندەي.) بۇگىن قازاقتىڭ بەلگىلى عالىمى ماردان تەلجانوۆيچ تەلجانوۆ مىرزا، ونىڭ ايگىلى ءانىن زايىبى جانجار حانىم پرەزيدەنتتىڭ قابىلداۋىندا بولدى... قالاي، ۇناي ما؟ پوچتا كەلدى. (قۋانىشتى جۇگىرىپ كەتەدى دە، كوپ كەشىكپەي ەڭسەسى ءتۇسىپ قايتا كەلەدى. قولىندا ءبىر بۋدا گازەتتەرى بار، اۋىر ويدا.)
جانجار (قىزىنىڭ كۇيىنەن كوز الماي). ءبارى دە ۇنايدى - اۋ، تەك جاندوستىڭ حابارسىز جاتىپ العانى ۇنامايدى.
سامال. كەتكەنىنە ەكى-اق جەتى بولدى، بارماستان جاتىپ نە جازۋشى ەدى؟
جانجار. مەن سەندەي قالىڭدىق كوزىمدە اكەڭ ءبىر جاققا بارا قالسا، ەكى جەتىدە ءبىر ەمەس، جەتىسىنە ەكىدەن حات جازاتىن.
سامال. سەندەر كەشكەن ەلجىرەۋىك ماحابباتتىڭ كۇنى باياعىدا باتقان-دى.
جانجار. ءيا، بىزدەردىڭ كۇنىمىز بالبىراپ باتاتىن دا تاڭىمىز ەلجىرەپ اتاتىن، سەندەر سەكىلدى بۇزاۋشا جالاسىپ تۇرىپ، يتشە ىرىلداسا كەتۋدى بىلمەيتىنبىز. (كەتەدى. سامال راقاتتانا كۇلەدى.)
سامال (كۇلكىدەن تەز تىيىلىپ). مامامدى دا كۇدىكتەندىرىپ قويعان مىنا جاندوستىڭ ىزاسى - اي ءا؟ نە ىستەسەم ەكەن؟ (گازەتتەردىڭ اراسىنان ءبىر حات تۇسەدى. سامال الىپ قاراي سالىپ.) ليلليدان! (اشىپ وقىپ شىعادى دا، قۋانىشتى داۋىسپەن.) ماما! ماما! بىزگە ليللي حانىم كەلە جاتىر.
جانجار (سويلەي كىرەدى). ءليلليى كىم؟
سامال. سەنىڭ جەسىر، مەنىڭ جەتىم قالماۋىما كىم سەبەپ بولسا، سول.
جانجار. عاجاپ - اۋ، الگى باتىس گەرمانيادا تۇراتىن ستۋدەنت قىز با؟
سامال. ول كەزدە قىز بولعانىمەن، ءقازىر وزىڭدەي كاشتان ايەل. ول كەزدە ستۋدەنتكا بولعانىمەن، ءقازىر تۇرىك ەلدەرىنىڭ ءتىلىن زەرتتەۋشى عالىم.
جانجار. ول قاشان كەلەر ەكەن؟
سامال. قاشان كەلەتىنىن ايتپاپتى. (وقيدى.) «مەن جيىرما ءۇش جىل بويى الدانىپ كەلىپپىن. مەنىڭ بۇل كۇنگە دەيىن قان مايداندا، ورىستارمەن شايقاستا قازا بولدى دەپ كەلگەن رايحەرىم گيتلەردىڭ بۇيرىعى بويىنشا ءوز اعايىمنىڭ قولىنان ولگەن بولىپ شىقتى. سول اعايىم بۇل سۇمدىقتىڭ شىندىعىن تۇگەل ايتا الماي، بۇرناعى كۇنى ءولىپ كەتتى. ونىڭ ەڭ سوڭعى ايتقانى - رايحەردىڭ نەندەي قىلمىسى ءۇشىن ولتىرىلگەنىن ەندىگى بىلەتىن -ساعىن، ازات دەيتىن قازاقتار. مەن سول قازاقتى ىزدەپ قازاقستاندى كەزبەكپىن. سىزدەن تىلەيتىنىم: مۇمكىندىگى بولسا، قىزىڭىز مەن بارعانشا ءوز گازەتىنىڭ بەتىنە جار سالىپ، سوعىس كەزىندە نەمىستەردىڭ تۇتقىن ۇشقىنى بولعان، كەيىننەن نەمىس اەرودرومىن ءوز بومبالارىمەن بومبالاپ قاشىپ كەتكەن ساعىن، ازات دەيتىن قازاقتاردى ىزدەستىرە بەرسىنشى»، - دەپتى.
جانجار (حاتتى قولىنا الىپ). ءومىر بويى وتەلمەستەي كورىنەتىن بورىشىم وتەلەر مە ەكەن، قازاقستاندى وزىڭمەن بىرگە كەزىپ، سول باتىردى وزىڭمەن بىرگە ىزدەسەيىن، تەزىرەك كەلشى، قىمباتتىم. (حاتتى ىشىنەن وقىعان كۇيى ۇيگە كەتەدى.)
سامال(كەنەت ويلانىپ). توقتا... توقتا... مىنا قىزىقتى قارا... ونىڭ قازاقستاندى كەزىپ ىزدەيتىن ۇشقىشىنىڭ اتى ساعىن، مەنىڭ ۋكراينا جەرىنىڭ استىنان كور اقتارىپ ىزدەيتىن ۇشقىشىمنىڭ دا اتى ساعىن، وسى ەكەۋى ءبىر ادام بولعاي. (يمان كەلەدى.)
يمان. سامالداي كورشىگە سانسىز ساليۋت.
سامال. يمانداي كورشىگە يماننان سالەم.
يمان. جاڭاعى ءبىر كەزدەگى داۋىسىن ءبىزدىڭ داچانىڭ قابىرعاسىن تەسىپ جىبەرە جازدادى، جايشىلىق پا، جارقىنىم؟
سامال. جايشىلىق ەمەس. جاندوستان ايرىلىپ، ءتىرى جەسىر بولىپ قالدىم.
يمان. و، وندا ەكەۋمىز كورشى عانا ەمەس، مۇڭداس ەكەنبىز.
سامال. نەمەنە، زۋرادان ايرىلىپ سەن دە سورلاپ قالدىڭ با؟
يمان. سەنىڭ جاندوسىڭ بارعالى ول قىز حابارسىز جاتىپ الدى. موسكۆادا وقيتىن اسپيرانت قىزعا عاشىق بولىپ نەم بار دەيمىن-اۋ مەنىڭ.
سامال. وندا جاندوس قىرىمدا ەمەس، موسكۆادا ەكەن. قازىرگى كەزدە ول ەكەۋىنىڭ كۇنى بىرگە باتىپ، تاڭى بىرگە اتۋدا ەكەن.
يمان. كۇدىگىمنىڭ ءدال توبەسىنەن ءتۇستىڭ - اۋ، نە ىستەسەك ەكەن؟ ونىڭ قارىمىن قالاي قايتارساق ەكەن؟ الدە ولارعا ەرەگىسىپ ءبىز دە قۇمارلاسساق پا ەكەن؟
سامال. قۇمارلاسقانى قالاي؟
يمان. تاۋعا بارساق، گۇلدەر تەرسەك، جالىن اتقان ماحابباتتىڭ ءبىر شاعىن رومانىن قولعا الساق...
سامال. فۋ، ءازىلىڭ نەتكەن سۇمپايى ەدى. (قولىنداعى گازەتىمەن يماندى باسقا ءبىر سالىپ، تۇرىپ كەتەدى. كەنەت ويلانا قالىپ.) توقتا... توقتا... سەنىڭ مىنا ساندىراعىڭ ماعان ءبىر عاجاپ وي سالدى. سەن دەمالىسقا شىقتىڭ با؟
يمان. بۇگىننەن باستاپ.
سامال. سول دەمالىسىڭدى مەنىمەن بىرگە وتكىزسەڭ قايتەدى؟
يمان. بىرگە وتكىزگەنى قالاي؟
سامال. مەنىڭ كوپ كەشىكپەي ءبىر جورىققا اتتانۋىم مۇمكىن. ەگەر وسى ساپاردى مەنىمەن بىرگە وتكىزسەڭ ەكەۋمىز عانا وقيتىن شاعىن رومان ەمەس، بۇكىل ادام بالاسى قىزىعىپ كورەتىن ءبىر تاماشا كينو ءتۇسىرىپ قايتار ەدىڭ؟
يمان. ول قايدا باراتىن جورىق؟
سامال. قايدا ەكەنىن ءازىر ايتپايمىن، يل-18-بەن ۇشامىز دا، توعىز ساعاتتىڭ ىشىندە ءبىر ۇلكەن قالاعا بارىپ تۇسەمىز. ونان كەيىن جەتى ساعات پوەزبەن جۇرەمىز، سونان كەيىن قانشا كۇن ەكەنىن بىلمەيمىن، ءبىر قالىڭ ورماندى جاياۋ كەزەمىز.
يمان. ورمان؟ وندا نە بار؟
سامال. ءبىر بەلگىسىز باتىرلاردىڭ قابىرى بار.
يمان. قابىر؟
سامال. وكىنەسىڭ، ويلان.
يمان. وكىنەرى دە، ويلاناتىنى دا جوق، سەنىڭ رەداكتورىڭ مەنىڭ ديرەكتورىما تەلەفون سوقسىن، ەكەۋى دە اقىلدى جىگىتتەر عوي، كەلىسەر.
سامال. مەن ولاردىڭ كەلىسىمىن ەمەس، ءوز كەلىسىمىڭدى سۇراپ تۇرمىن.
يمان. مەن ەڭبەك ءتارتىبىن ساقتاۋعا كەلگەندە، اكەلەرىمە ۇقسايمىن. سوندىقتان، ديرەكتورىم نە بۇيىرسا، مەن ءارقاشان دا ءازىرمىن.
سامال. مەن جاڭا عانا ءبىلدىم: سەن وزگەنىڭ قوزعاۋسىز قيمىلدامايتىن، ءوزىڭنىڭ مىنا بىجىلداق اپپاراتىڭا ۇقسايدى ەكەنسىڭ. وسى ىنجىقتىعىڭ عوي، زۋرانى بوگەپ جاتقان.
يمان. و، وندا ەكەۋمىزدىڭ ىنجىقتىعىمىز دا ۇقساس ەكەن.
سامال. قالاي؟
يمان. جاندوستى بوگەپ جاتقان سەنىڭ ىنجىقتىعىڭ بولدى.
سامال. ول دا سەنىڭ ىنجىقتىعىڭنىڭ كەسىرى. سەنىڭ... سەنىڭ (قولىنداعى گازەتىمەن يماندى توپەلەيدى دە، شاققا قاراي كەتەدى، كەتىپ بارا جاتىپ كەلە جاتقان شەشەسىن نۇسقايدى.) نانباساڭ مىنا كەمپىردەن سۇرا.
يمان. قايىرلى كۇن، جانجار اپا.
جانجار. وركەنىڭ ءوسسىن، اسىرەسە، قىزداردىڭ الدىندا ءوسسىن، بالام.
يمان. Oh، وسى اسىل تىلەگىڭىز ءۇشىن قولىڭىزدان ءبىر سۇيۋگە رۇقسات ەتىڭىزشى. (سۇيەدى.)
جانجار. قىزداردىڭ الدىندا عانا مەرەيلى بولۋ ما ەدى ارمانىڭ؟
يمان. باسقا قىزدار مەڭىرەۋ كورسە دە مەيلى، تەك زۋرانىڭ كوزىنە مەرەيلى كورىنسەم بولدى.
جانجار. كوپ جاسا، بالام. سەنەن كۇتكەن جاۋابىم وسى ەدى. ءوزىڭ جاي كەلىپ پە ەدىڭ؟
يمان. دەمالىستىڭ جارتى كۇنى وتپەستەن زەرىگىپ كەتتىم. ەرمەك ەتەتىن جۇمىسىڭىز جوق پا؟
جانجار. نەندەي؟
يمان. وتىن جارۋ، ساماۋرىن قايناتۋ، تاعى سوندايلار.
جانجار. ونداي جۇمىس وزىمنەن دە ارتىلار ەمەس. ال، ساعان دا تاپتىم. تەلەفون سوق تا، دۇرمەكەڭنىڭ قاشان كەلەتىنىن بىلە عوي.
يمان. قورىقپاڭىز، مەنىڭ اكەم باسقادان كەشىكسە دە، تاماقتىڭ مەزگىلىنەن كەشىكپەيدى.
جانجار. ءاي، جاستار - اي، كەلەمەجشىل بولامىن دەپ، كەسەلدەنىپ بىتكەندەرىڭدى قاشان سەزەر ەكەنسىڭدەر؟
يمان. اپاتاي - اۋ، سونشاما مەن نە جازدىم؟
جانجار. سەن كەيبىر زامانداستارىڭ ءۇشىن جازالانىپ تۇرسىن، بايقا.
يمان. نەنى؟
جانجار. نەنىڭ بالاسى ەكەنى بەلگىسىز كەيبىر زامانداستارىڭا ۇقساپ كەتپە.
يمان. كەشىرىڭىز، «نەنىڭ» دەگەن سوزىڭىزگە تۇسىنە المادىم.
جانجار. «كىمنىڭ» دەۋدى ۇمىتىپ تۇرعانىم جوق-اۋ، بالام. (سىرتقا كەلىپ توقتاعان ماشينا دىبىسى بىلىنەدى.) انا كەلگەندەر كىم؟
يمان. مەنىڭ اكەم مەن بولاشاق قايىن ەنەم. ءسىز ۇيگە كىرىڭىز، مەن ولاردىڭ قىسىر كەڭەسىنە ءبىر كەنەلەيىن. (ولار كورىنبەي كەتەدى. ازدان سوڭ گۇلزار مەن دۇرمەك كەلە جاتادى.)
دۇرمەك (سويلەي كىرەدى). جالىنامىن، ءسىز مەنى دۇرىس ءتۇسىنىڭىز. مارداننىڭ ءسىزدىڭ قىزىڭىز، مەنىڭ بولاشاق كەلىنىم زۋرانى مەنىڭ كەڭەسىمسىز ءوز ينستيتۋتىنا الۋى - ەسكى جارانى ۋشىقتىرۋى مۇمكىن، سوندىقتان قىنجىلامىن. ەگەر قىنجىلا قالسام، قاتتى كەتەتىن ادەتىم بارىن ءوزىڭىز دە بىلەسىز.
گۇلزار. سوندا قالاي، ءسىز ءبىر كەزدە ساعىندى مەنىڭ جولىما قاندى قازىق ەتىپ قاققان ەدىڭىز، سول قىراعىلىعىڭىزدى تاعى دا قازىق ەتىپ ەندى زۋرانىڭ جولىنا قاقپاقسىز با؟
دۇرمەك. و، ءسىز مۇنان جيىرما جىل بۇرىنعىنى ۇمىتپاساڭىز - كەكشىل ەكەنسىز.
گۇلزار. كەكشىلدىك ەمەس، جاقسىلىقتى دا، جاماندىقتى دا ۇمىتپايتىن ادەتىم.
دۇرمەك. بىلە بىلسەڭىز، ول كەزدە جاعداي سولاي ەدى عوي.
گۇلزار. مەن دارىگەرمىن، جانىمىز قىسىلا قالسا بار كىنانى جاعدايعا جابا سالاتىن دەرتىمىزدىڭ ەمى جوق ەكەنىن جاقسى بىلەمىن. ءبىراق، ءسىزدى مۇنداي سىرقاتقا ءقازىر دۋشار ەتىپ تۇرعان جاعدايدى بىلمەيمىن.
دۇرمەك. تاعى دا جالىنامىن، ءسىز ماعان دۇرىس ءتۇسىنىڭىز. ەگەر زۋرا ءبىزدىڭ سيستەمادا ىستەسە، ماعان جاعىمپازدانعىسى كەلگەندەر ونى قولدان كوتەرەدى. قولدان كوتەرمەلەگەن ادام قۇلاماي قالمايدى، قۇلاي قالسا كۇل-تالقان بولادى. ەكىنشىدەن، ول جەر - جاۋلاردىڭ كوز تىككەن جەرى. ەگەر ءبىر قۇپياسىن جاۋلار سەزىپ قالسا كۇدىككە ەڭ الدىمەن ىلىنەتىن زۋرا. ونداي جاعدايدا، بۇگىن دۇرمەك ءازبانوۆيچتىڭ سۇيكىمدى كەلىنى اتالىپ جۇرگەن زۋرا، فاشيستەرگە ساتىلىپ، وتانىنا قارسى وق اتقان، ازعان ساعىننىڭ قىزى اتالىپ شىعا كەلەدى.
گۇلزار (قينالىپ تۇرىپ كەتەدى). مۇنىڭ ءبارىن نە ءۇشىن شەگەندەپ وتىرعانىڭىزدى بىلەمىن. «مەنىڭ كىنام نە؟» دەگەن سۇراۋدى سىزگە مۇنان جيىرما جىل بۇرىن بەرسەم، بۇگىن تاعى دا بەرگەلى تۇرمىن. زۋرانىڭ كىناسى نە؟
دۇرمەك. ول ءۇشىن قاپا بولماڭىز، زۋرانى باسقا جۇمىسقا ءوزىم ورنالاستىرامىن.
گۇلزار (كۇلىمسىرەپ). وندا قىراعىلىعىڭىز قايدا قالادى؟
دۇرمەك. ەگەر دە مەن جالعان قىراعى بولسام، يمان مەن زۋرانىڭ قوسىلۋىنا ريزالىق بەرمەس ەدىم عوي.
گۇلزار. ول ءۇشىن سىزگە العىس ايتۋىم كەرەك پە؟
دۇرمەك. مەن ومىردەن الار العىسىمدى الىپ بولعان اداممىن، سوندىقتان ءوز سەميامنىڭ نامىسىن ساقتاۋدان باسقا ويلارىم جوق.
گۇلزار. ومىردەن الارىڭىزدى الىپ بولساڭىز - قورقارىڭىز نە؟
دۇرمەك. تاعى دا جالىنامىن، ماعان دۇرىس ءتۇسىنىڭىز. مەن ەندى تەك ءوزىمنىڭ ۇرپاقتارىمنىڭ الدىندا عانا جاۋاپتىمىن، قورقار بولسام سولاردان عانا قورقامىن. ويتكەنى، بىزدەر كەشەگى ءبىر كەزدە ارى جارالانعاندارمىز.
گۇلزار. كەشىرىڭىز، مەن سىزگە ەندى عانا تۇسىنە باستادىم. ءبىراق، ءسىزدىڭ ەرتەڭگى التىننان بۇگىنگى مىستى ارتىق كورەتىن دە مىنەزىڭىز بار ەدى، سول ەسكى انىڭىزگە باسىپ كەتپەگەيسىز.
دۇرمەك. ءسىز ءار زاماننىڭ ءوز مىنەزى بارىن بىلگەيسىز.
گۇلزار. نەگە ولاي؟ نەگە بىزدەر، بار زاماندا ءبىر مىنەزدى بولمايمىز؟.. نەگە؟ كەشىرىڭىز، كەيدە قانىم قايناپ كەتەدى.
يمان (سويلەي كىرەدى). مىنە عاجاپ! مەنىڭ قىمباتتى اكەم مەن بولاشاق ەنەم شۇيىركەلەسە قالىپتى. ال، بۇلاردىڭ ءدال قازىرگى اڭگىمەسى زۋرا ەكەۋمىز ەكەنىنە مەن ءباس تىگەمىن.
دۇرمەك. اكەڭنىڭ سەن ءۇشىن شاشىلعان داۋلەتى ونسىز دا از ەمەس، ۇتىلىپ قالاسىڭ، ءباسىڭدى قويا تۇر.
يمان. قورىقپا دا، ماقتانبا، اكە!
دۇرمەك (گۇلزارعا). ەگەر دە بالالار ءسىزدىڭ ۇيدە تۇرا قالسا، مىنا جىگىتتىڭ وسىنداي قىلجاقباستىعىنا بىردەن تىيىم سالعايسىز.
گۇلزار. سول تىيىمدى ءوزىڭىز نەگە سالمادىڭىز؟
دۇرمەك. جالعىز بولعان سوڭ ەركەلەتەمىن دەپ، قولىمدى مەزگىلىنەن كەش سەرمەپ قالدىم.
يمان. اۋ، اكەمىز بەن شەشەمىز، نەمەرە سۇيۋدەن كەشىگىپ، قولدارىڭىزدى مەرزىمىنەن تاعى دا كەش سەرمەپ جۇرمەڭىزدەر.
دۇرمەك. اكەڭنىڭ وكىنىشتى قولى از سەرمەلگەن جوق-تى. ەندى قارتايعان شاعىندا وكىنە الماس. ول ءۇشىن سەنى ەركىڭە ەندى جىبەرە قويماس.
يمان. و، سەن كارىلىكتى ايتا باستادىڭ، قارقىن اشقان ەكەن. (داۋىستاپ.) جانجار اپا! قوناقتار كەلدى، اكەمنىڭ كوزىنە قاراعاندا، قارنى اش سەكىلدى.
جانجار (سويلەپ شىعادى). قوناق كەلسە، قۇتتىڭ كەلگەنى، تورلەتىڭىزدەر. (تاڭدانا قالىپ.) گۇلزار حانىم - اۋ، وسى ءسىز جاسارا بەرۋدى قاشان قوياسىز. ءتىپتى قاراڭىزشى، كۇن سايىن گۇل-گۇل جاينايسىز.
دۇرمەك. اينالايىن قۇداعيىم - اۋ، تابيعاتتىڭ بۇل سىيىن قالاي الۋدى.بىزگە دە ۇيرەتىڭىزشى.
جانجار. دۇرمەككە كوزىمىز ۇيرەنگەن سوڭ عانا ۇندەمەيمىز، ايتپەسە قارتايماعىشتاردىڭ ءبىرى ءسىز. قانە، جوعارى شىعىڭىزدار.
يمان (اكەسىنىڭ قۇلاعىنا سىبىرلاپ). ەگەر اشقاراق بولماساڭ، مۇنان دا جاس كورىنەر ەدىڭ. (دۇرمەك اشۋلى كوزىمەن قاراپ قالادى.)
جانجار. ءۇيىمىزدىڭ جاھان كەزگىش يەسى كەلگەنشە، سالقىن استان الا وتىرىڭىزدار، شەلدەسەڭىزدەر قىمىز ىشىڭىزدەر.
دۇرمەك (بالاسىنا قادالعان اشۋلى كوزىن ەندى عانا اۋدارىپ). ءسىز رۇقسات ەتسەڭىز، مەن ماردان كەلگەنشە ۇيگە بارىپ ءبىراز دەم السام...
جانجار. ءوزىڭىز ءبىلىڭىز.
دۇرمەك. بالام، سەن بەرى ءجۇرشى. (ءوز داچاسىنا كەتەدى.)
يمان. جان اپا، مەنىڭ اكەم ءسىزدىڭ سالقىن دامىڭىزدەن بۇرىن مەنىڭ قۇلاعىمنىڭ ەتىن جەۋى مۇمكىن. تەزىرەك شاقىرا كورىڭىز. (اكەسىنىڭ سوڭىنان جۇگىرىپ كەتەدى.)
جانجار. اكەسىنە تارتقان جاقسى بالا.
گۇلزار. اكەسىنە تارتقان دەيسىز بە؟ ونىسى قۋانارلىق ەمەس ەكەن.
جانجار. نەگە؟
گۇلزاp. ءسىز وسى ساپار جاڭىلعان بولارسىز.
جانجار. قالاي؟
گۇلزار. دۇرمەكەڭنىڭ دۇلەي مىنەزى بالاسىندا جوق سەكىلدى.
جانجار. ونىڭ دۇلەي كورىنەتىن تۇكسيگەن ءتۇرى مەن اربيعان دەنەسى عانا، ايتپەسە ول جان بىتكەننىڭ بارىنە قامقورشى بولعىسى كەلەتىن قايىرىمدى ادام.
گۇلزار. قامقورشىم بولماي-اق قويسىن، تەك زۋرا جانىما قايىرىمدى بولسا ەكەن.
جانجار (كۇلە سويلەپ). اركىمنىڭ تىلەيتىن قايىرىمى دا ءار ءتۇرلى، ءا. مەن سامالىم مەن جاندوسىما قامىرىمدى كەيدە اسپاننىڭ قارا بۇلتىنان تىلەيمىن.
گۇلزار. اسپاننىڭ قارا بۇلتىنان؟
جانجار. كوك جيەكتەن ءبىر قارا بۇلت كورىنە قالسا - جاندوس سول بۇلتتارمەن جالعىز الىسىپ جۇرگەندەي كورىنەدى دە؛ ناجاعايلار جارقىلداي قالسا - ول ماعان جاندوستىڭ سول اتوم تۇنباسى بار بۇلتتاردى اتقىلاعان راكەتاسى بولىپ ەلەستەيدى: سول كەزدە مەن نە ىستەرىمدى بىلمەي، ءوزىم بىلەتىن دۇعالاردىڭ ورىسشاسى مەن قازاقشاسىن قاباتىنان شۇبىرتا جونەلەمىن.
گۇلزار (كۇلىمسىرەپ). وندا ءسىز دىنگە باي ەكەنسىز.
جانجار. ال، كەيبىر جاستاردىڭ كەۋدەسىندەگى قارا بۇلتتى كورگەندە، جانىمنىڭ تۇرشىگەتىنى سونشا، سول كوپ دۇعانىڭ بىردە-بىرى اۋزىما تۇسپەي قالادى.
گۇلزار (ويلانا قالىپ). ءسىز مەنى قايدا اكەتتىڭىز؟
جانجار. وسى الماتىدان ۇزاعان جوقسىز. (جاقىنداپ كەلگەن ماشينا دىبىسى بىلىنەدى، ۇشىپ تۇرىپ.) وي، كەلىپ قالدى. (تۇرا ۇمتىلادى. قولدارىندا شەت ەل چەموداندارى بار زۋرا مەن جاندوس قارسى كەلەدى.)
گۇلزار. زۋرا! كۇنىم!
زۋرا. ما - ما!.. (ەكەۋى ۇمتىلىسىپ كەلىپ قۇشاقتاسا كەتەدى.)
گۇلزار (كوزىندە جاس، ءبىراق داۋسى قايراتتى). كۇنىم - اۋ، تەلەگرامما بەرمەستەن ساپ ەتكەنىڭ قالاي؟
زۋرا (شەشەسىنىڭ كوزىن ءسۇرتىپ). ءازىر كەلمەكشى ەمەس ەدىم، ماردان اعانىڭ بىرگە ۇشايىق دەپ جەلىكتىرىپ اكەتكەنى. جانجار اپا، امانسىز با، جان اپا؟
جانجار (الدىنا بارعان ونىڭ ماڭدايىنان ءسۇيىپ). بار بول، بالام. قايدا مەنىڭ الگى جيھان كەزگىشىم، قايدا؟
زۋرا. كەيىنگى ماشينادا كەلەدى.
جاندوس. جانجار اپا! بۇل دۇنيەدە مەن دە بارمىن.
جانجار. بالام - اۋ... كۇنىم - اۋ... (جاندوستى ماڭدايىنان ءسۇيىپ.) كوكتەن ءتۇستىڭ بە، قايدان ساپ ەتتىڭ؟
جاندوس. وسىلاي دەيتىنىڭىزدى مانا اسپاندا كەلە جاتىپ سەزگەن ەدىم. (گۇلزارمەن دە امانداسادى.)
گۇلزار. بۇگىنگى كۇن ويدا جوق قىزىقتارعا تولى كۇن بولعالى كەلەدى-اۋ وسى.
زۋرا. بۇل ءالى باستاماسى عانا. ءوز حالدارىڭىزدى كوردىك، كورشىلەرىڭىز نە كۇيدە؟
جانجار. دۇرمەكەڭنىڭ كۇيى ءدال وزىندەي. سەنىڭ بىلمەگىڭ، ارينە، سول بولار.
زۋرا(كۇلىمسىرەپ). ول عانا بولماس.
جانجار. ا، سولاي ما؟ وندا از سابىر ەت، ءقازىر ءبارىڭ دە كورەسىڭ. مىنا ساندىقتاردى ۇيگە كىرگىزىڭدەر.
گۇلزار. مەن كومەكتەسەيىن.
زۋرا. قوزعاما، ماردان اعانىڭ ولجاسى ۇلكەن بولعانىمەن، چەموداندارى جەڭىل. (جاندوس، زۋرا، گۇلزار چەمودانداردى ۇيگە اكەتەدى. جانجار الىسقا تەلمىرە قاراپ تۇر. ماناعى كەتكەن جاعىنان سامال جۇگىرىپ كەلە جاتىر.)
سامال. مەنىڭ مەيىرىمدى اكەم بە كەلگەن؟
جانجار. جوق، ول ءالى جەتە الماي كەلەدى.
سامال. كەلگەن كىم؟
جانجار. ول دا اكەڭ سەكىلدى جيھان كەزگىش بىرەۋ، مەن ونى جىبەرەيىن، كىم ەكەنىن ءوزىن تانىپ ال! (ۇيگە كەتەدى).
سامال. «تانىپ ال»... ول كىم بولدى ەكەن؟ (سامال اڭ-تاڭ بولىپ تۇرعان شاقتا جاندوس شىعا كەلەدى. سامال ەسى كەتە ۇمتىلىپ.) جاندوس! (كەنەت توقتاپ، مىسقىلدى سىڭايمەن.) ءتاۋبا، بار ەكەنسىڭ، جالعىزىم.
جاندوس. تاۋبەڭە دە راقمەت. (وتە شىعىپ كەتەدى دە، سىرتتان تاعى ءبىر چەمودان جەلە جاتادى، تاعى دا وتە شىعادى.)
سامال. ءتاۋباشىلىم - اۋ، وسىنى دا امانداسۋ دەيمىز بە؟
جاندوس. از كۇندە مۇنشا جۇدەگەندەي ساعان نە بولدى؟
سامال. مەنى قوي دا، ءوزىڭدى ايتشى. دەمالىسىڭدى بىتىرمەستەن كەلگەنىڭ قالاي؟
جاندوس. ونىڭ ءتۇرلى سەبەپتەرى بار.
سامال. ول ءتۇرلى سەبەپتەرىڭنىڭ ىشىندە مەن بارمىن با؟
جاندوس. ەڭ باستىسى سەنسىڭ - اۋ دەيمىن.
سامال. راقمەت، سۇيىكتىم... جانىم... دوسىم.. ءبارىن قوسىپ ايتسام - سۇيىكتى جاندوسىم.
جاندوس. مۇنان دا سۇيكىمدى بولۋعا تىرىسارمىن.
سامال. بوسقا ازاپتانبا، مەن وزىندە جوققا تىراشتانعان پەندەنى جەك كورەمىن. (جالت بۇرىلىپ باققا قاراي بەتتەيدى.)
جاندوس. سامال!
سامال (قايتا جالت ەتىپ). نەمەنە؟ (ۇيدەن زۋرانىڭ كۇلكىسى ەستىلەدى.) مىناۋ كىمنىڭ كۇلكىسى؟
جاندوس. زۋرانىڭ كۇلكىسى.
سامال. زۋرا! ول قاشان كەلىپ ەدى؟
جاندوس. بىزبەن بىرگە كەلدى. مەن ونى بۇرىن جەتە بىلمەۋشى ەدىم، التىن قىز ەكەن.
سامال. سەن مۇندا ءوزىڭنىڭ قالىڭدىعىڭا ەمەس، ونىڭ بولاشاق جۇبايىنا ماقتا. (جاندوستىڭ بەتىنە تەسىلە قاراي قالىپ.) قالىڭدىعىڭمىن دەۋگە حاقىم بار ما مەنىڭ؟ نەگە ۇندەمەيسىڭ؟ كەتكەنىڭە ەكى-اق جەتى بولدى. مەن بىلەتىن جاندوس مۇنداي جانسىز، جالىنسىز ەمەس-تى، نەگە مۇندا مۇزداپ تۇرسىڭ؟ ءتىپتى مەنى ءسۇيۋدى دە ۇمىتىپ كەتتىڭ عوي.
جاندوس (شوشىپ ويانعانداي). كەشىر، جانىم! (قۇشاقتاي الادى.)
سامال (كەرى سەرپىلىپ). ءجا، جەتەر، ونان دا ءوز جانىڭدى ايتىپ ءسۇيىندىر.
جاندوس. مەن قىرىمعا بارماستان موسكۆانىڭ وزىنەن قايتتىم.
سامال. موسكۆانىڭ وزىنەن!.. سولاي ما... مەنى جاڭا عانا كورگەندەي نەگە قادالا بەرەسىڭ؟ الدە كوزىڭ الابۇرتىپ مەنى تانىماي قالدىڭ با؟
جاندوس. شامالى ويلانىپ الۋعا مۇرسات بەرشى.
سامال. شىندىقتى ايتۋ ءۇشىن ويلانىپ الۋدىڭ نە كەرەگى بار؟ الدە وتىرىك ايتقىڭ كەلە مە؟
جاندوس. بىلمەيمىن. موسكۆادا جۇرگەنىمدە ءبارى دە ارىق، ءبارى دە ايقىن ەدى، ءومىردىڭ ءوزى كۇدىك دەسەدى عوي، مەن ونان وزا الماعان سەكىلدىمىن.
سامال. ويناساڭ دا ويلاپ سويلە. مەن ءۇشىن ءومىر - سەنسىڭ. مەن سۇيگەن ءومىردىڭ جالعانى جوق. سونى ەسكەر دە، مەنى اياماستان ايتا بەر، تەك جالعان سوزبەن ءوزىڭدى دە، مەنى دە جارالاماي، شىندىقتى عانا ايت... جوق، ايتپاشى. ءقازىر تۇك تە ايتپاشى... سۇراعان مۇرساتىڭدى دا بەردىم، ويلانىپ الشى. (ۇيگە جۇگىرىپ كەتەدى. جاندوس سول ورنىندا سىلەيىپ تۇرىپ قالادى. سالدەن كەيىن جالت ەتىپ تەز كەتەدى. تاعدىر مەن ماردان كەلە جاتىر. بەتى جۇلدىز تاڭبالارىمەن اياۋسىز شۇبارلانعان، بۋرىل تارتا باستاعان جالبىر شاشى يىعىنا دەيىن سالبىراپ كەتكەن تاعدىر اۋىر سالماقپەن اقىرىن ءجۇرىپ كەلەدى.)
ماردان. مىنە، ءسىز بەن ءبىزدىڭ داچامىز، مىناۋ دۇرمەك دەيتىن ءداۋدىڭ داچاسى.
تاعدىر (كوزى الاتاۋدا)
ماردان (كۇلىمسىرەپ). ەسىڭىزدە بولسىن، مەن بۇگىننەن باستاپ فرانسۋزشا بىلمەيمىن.
تاعدىر. كەشىرىڭىز. (ايتار ءسوزىن ىشىنەن سايلاپ الىپ ايتادى.) مىناۋ... الپى تاۋلارى ما دەپ تۇرمىن.
ماردان. جوق، بۇل ءوزىمىزدىڭ الاتاۋ.
تاعدىر. مەن... بۇل... تاۋلاردى... تانيتىن سەكىلدىمىن.
ماردان (قۋانىپ). انىق پا، انىق تانيسىز با؟
تاعدىر. مەن... مىنا... جەردىڭ... ھاۋاسىن دا... تاني باستادىم... جاس نارەستەنىڭ... يىسىندەي ءيىسىن قاراڭىزشى... جانىم جادىراپ بارادى...
ماردان. مىنە، كوردىڭىز بە، قازاقشانى دا تەز سويلەي باستادىڭىز. وسىدان ءبىر جىل بۇرىن ەكەۋمىزدى تابىستىرعان الگى ءبىر ولەڭنەن باسقا ءسوزدى ءجوندى بىلمەۋشى ەدىڭىز...
تاعدىر. ءيا، مەن سودان بەرى ەسكە ءتۇسىرۋدى ادەتتەنىپ كەلەمىن. اسىرەسە، اسقار تاۋلاردى، زاڭعار اسپاندى... ءبىراق ءبارى دە الدەقاشان ۇمىتىلعان ءتۇس سەكىلدى بىردەڭە. (وزىنەن-وزى كۇبىرلەپ، اعاش اراسىنا قاراي كەتە بەرەدى. سامال جۇگىرە شىعادى.)
سامال (بارلىق شاتتىق داۋسىمەن). پا - پا! (كەلە اكەسىن قۇشاقتاي بەرە كەنەت شەگىنەدى.) مۇمكىن، سەنى قۇشاقتاۋعا دا بولماس.
ماردان. ەندى بەتىمنەن سۇيسەڭ دە بولادى. (بەتىن توسەيدى.)
سامال. وندا قارسى الۋىما نەگە بولمادى؟
ماردان (تاعدىر جۇرگەن جاقتى نۇسقاپ). ونى كىم ەكەنى وزىنە دە بەلگىسىز مىنا ءبىر قوناعىمىزدان سۇرا.
سامال. كىم ەكەنى وزىنە دە بەلگىسىز؟ (اكەسىنىڭ بەتىنەن سۇيە سالىپ تاعدىر جۇرتتان جاققا قاراي كەتەدى. جانجار مەن گۇلزار كەلەدى.)
جانجار. قانە، قانە، مەنىڭ قاڭعىباسىم، جانىڭ بارىندا شىنىڭدى ايت. پاريجدان اكەلگەن عاشىقتارىڭدى قاي قالتاڭا تىقتىڭ؟
ماردان. مەنىڭ اكەلگەن عاشىعىم - وزىڭە دەگەن ساعىنىشىم. (جانجاردان كەيىن گۇلزاردىڭ ماڭدايىنان ءسۇيىپ.) ءبارىندى دە ساعىندىم، دوستارىم. تاماشا ساپار شەكتىم، ءبىراق تۋعان جەرىنە امان جەتۋ - بارىنەن دە تاماشا ەكەن. (الىستان دۇرمەك پەن يمان كورىنەدى. زۋرا قارسى بارىپ، ىزەتپەن امانداسادى. دۇرمەك ونىڭ ماڭدايىنان ءبىر سۇيەدى دە، بەرى ءوتىپ كەتەدى. يمان مەن زۋرا ءوزارا شۇيىركەلەسەدى.)
دۇرمەك (انادايدان). پريۆەتستۆۋيۋ ۆاس، پروفەسسور تەلجانوۆيچ، پريۆەتستۆۋيۋ ي پوزدراۆليايۋ. (قول الىسادى.)
ماردان. راقمەت، دۇرمەكە!
دۇرمەك. بۇگىنگى ايتىلار العىستىڭ بارلىعى سوۆەت عىلىمىنىڭ تۋىن الەم اسپانىنا كوتەرىپ قايتقان سىزگە ايتىلۋعا ءتيىستى. (داۋسىن ءسال وزگەرتىپ.) جالىنداتىپ سويلەگەنىمە عافۋ ەتىڭىز. مەن ءسىزدىڭ تابىستى كەلگەنىڭىزگە ارنالعان قابىلداۋ ماجىلىسىندە سويلەيتىن سوزىمە جاتتىعۋ ءۇشىن رەپەتيسيا جاساپ تۇرمىن.
ماردان. مەن ءۇشىن وسى رەپەتيسيا دا جەتەدى. ەندى مەنىڭ سوناۋ پاريجدەن بىرگە كەلگەن قىمباتتى قوناعىممەن تانىسىڭىزدار. (تۇرعانداردىڭ ءبارى سامالمەن قولتىقتاسىپ كەلە جاتقان تاعدىرعا قاراي قالىسادى. يمان مەن زۋرا دا جاقىندايدى. ماردان تاعدىردى ءبىر قولىمەن قۇشاقتاپ.) ءسىزدى ءوزىمنىڭ ەڭ جاقىندارىممەن تانىستىرۋعا رۇقسات ەتىڭىز. ءسىز وسى ساتتەن باستاپ مەنىڭ ءۇيىمدى ءوز ۇيىڭىزدەن، مەنىڭ دوستارىمدى ءوز دوستارىڭىزدان كورىڭىز.
تاعدىر (جاعالاي كوز جۇگىرتىپ). مىرزالارعا، كەشىرىڭىزدەر... جولداس... جوق ول دا ەمەس... قىمباتتى باۋىرلار! بارىڭە.. بارىڭە سالەم. قازاقشا اتىم تاعدىر. (ماردان مەن زۋرادان باسقالاردىڭ بارىمەن قول الىسىپ امانداسادى.)
ماردان. جانجار... گۇلزار... دۇرمەك ازبانوۆنچ!.. يمان دۇرمەكوۆيچ...
تاعدىر (جاعالاي قاراپ الىپ). جوق، ءبىرىڭىزدى دە تانىمادىم.
ماردان. جان! قوناعىمىز قالجىراپ كەلدى، مەنىڭ كابينەتىمە اپارىپ ورنالاستىرشى، دەم السىن... گۇلزار، وسى كىسىنىڭ دەنساۋلىعىن باقىلاۋ سىزگە امانات.
گۇلزار. ماقۇل، ماردان اعا.
جانجار (تاعدىردىڭ قولتىعىنان ۇستاپ). حوش كەلدىڭىز، قۋانىشىمىز بولىڭىز.
تاعدىر (كەتە بەرە كەنەت توقتاپ). اڭساپ بارامىن. مىناۋ الما باعىن تاعى دا ءبىر شارلايىنشى. (جاۋاپ كۇتپەستەن باقتىڭ ىشىنە قاراي ءجۇرىپ كەتەدى. جانجار ماردانعا قارايدى، اركىم ءوز ورنىندا قاتىپ قالىپتى. جۇرتتىڭ بۇل قالپىن دۇرمەك بۇزادى.)
دۇرمەك. ماسەلەنىڭ ءوزى كۇڭگىرتتەنىپ بارا ما، قالاي، مىناۋىڭىز كىم ءوزى؟
زۋرا. كىم بولسا دا عاجاپ ادام.
دۇرمەك. كەشىر، بالاقاي، مەن پروفەسسور تەلجانوۆتان سۇراپ تۇرمىن.
ماردان. ەگەر قاجەت بولسا، مەن سىزگە ونىڭ تاريحىن تۇگەل ايتىپ بەرەيىن. (ورىن ۇسىنادى.) وتىنەمىن، وتىرىڭىز.
دۇرمەك. قاجەتى بولماسا دا تىڭداعىم كەلەدى. (وتىرا باستايدى.)
ماردان. وتكەن جىلى فرانسيادا وتكەن كۇندەردىڭ بىرىندە مەن ءوزىمنىڭ ارىپتەسىم اكادەميك رەميدىڭ داچاسىندا قوناقتا بولدىم. ءبىزدىڭ بۇل باۋىرىمىز ءومىرىنىڭ سوڭعى جيىرما جىلىن سول ارىپتەسىمنىڭ قاراۋىندا وتكىزىپتى.
دۇرمەك. وعان قالاي تاپ بولعان؟
ماردان. ول مۇنى مۇنان جيىرما جىل بۇرىن ءوزى پارتيزان كەزىندە ورمان ىشىنەن تاۋىن الىپتى. كىم ەكەنىن بىلمەستەن وزىمەن بىرگە الا كەلىپتى دە، ينستيتۋتتىڭ باعباندىعىنا ورنالاستىرىپتى.
دۇرمەك. ەسى سونداي بۇلدىر بولسا، ول ءسىزدى قالاي تانىدى؟
ماردان. ول ەمەس، مەن تانىدىم، ءوزىن ەمەس، ءانىن تانىدىم.
دۇرمەك. ەندى ءانشى بولىپ شىقتى ما باعبانىمىز. شىعار... شىعار...
ماردان. ءبىز ەكەۋمىز كەشكە قاراي سەرۋەندەپ اعاش ىشىندە كەلە جاتىر ەدىك، الىستان بىرەۋدىڭ «اتىڭنان اينالايىن، قارقارالىنى» زارلاتا كۇڭىرەنىپ سالعان ءانى ەستىلدى. مەن تىڭداپ تۇرا قالدىم. قايىرماسى وكسىپ جىلاۋمەن بارىپ ءان دە ءبىتتى. مەنىڭ ويىم دا، كوزىم دە جاڭاعى ءان شىققان جاققا بايلانىپ قالدى. ءتىلىم دە بايلانعانداي ءۇن جوق. سول كۇيىمدى سەزگەن رەمي مەنى ءبىر قولىمەن قۇشاقتاپ سويلەپ تۇر. «ول كىم ەكەنى، قاي ەلدىڭ ادامى ەكەنى، ەڭ اقىرى ءاتى-جونى دە بەلگىسىز ءبىر باقىتسىز جان. ەندىگى بار سەرىگى - وسىناۋ ءبىر ءان. ونىڭ قاي ەلدىڭ ءانى ەكەنىن دە بىلمەيدى، بىلمەسە دە ايتا بەرەدى»، - دەدى. سول-اق ەكەن، مەن تۇرا جۇگىردىم. كەلسەم، ول ءبىر اعاشقا ماڭدايىن سۇيەپ تەڭسەلىپ تۇر ەكەن. مەن جاقىنداپ كەلىپ: «باۋىرىم-اي، سەن كىم ەدىڭ؟» - دەپ ەدىم، ول سۇيەنىپ تۇرعان اعاشتى قۇشاقتاي الىپ: «سەن بە، سەنسىڭ بە مەنى باۋىرىم دەپ تۇرعان، اعاتايىم»، - دەدى فرانسۋز تىلىندە ەگىلە سويلەپ. «جوق، مەنمىن سەنىڭ اعاتايىڭ»، - دەدىم. ول تاڭبالى بەتىن ەندى عانا بۇرىپ، ءسال كىدىردى دە، قۇشاعىن جايا تۇرا ۇمتىلدى. سول ساتتەن باستاپ ول مەنىڭ قۇشاعىمنان شىققان جوق. رەميدەن سۇراپ، ونىڭ شالا-جانسار، جارىمجان كۇيدە وتكەن جيىرما جىلدىق ءومىرىن تۇگەل ءبىلىپ الدىم دا، كەلەسى كۇنى ءوزىمىزدىڭ ەلشىلىككە تارتتىم. سول كۇننەن باستاپ مەن مۇنى ەلگە قايتارۋدىڭ جاھاتىنا كىرىستىم. ءبىر جىلعا سوزىلعان سول جاھاتتىڭ جەمىسى وسى.
دۇرمەك. ىم - م، سولاي دەڭىز. ءتىپتى جەمىسىم دەڭىز. ال، ونىڭ قازاقشا بەرىلگەن سۇراۋلارعا فرانسۋزشا جاۋاپ بەرۋى قالاي؟
ماردان. ول الگى ولەڭنىڭ سوزىنەن باسقا قازاق ءتىلىن ۇمىتىپ قالىپتى. مەن ونىڭ جان كۇيىنە تەز ءتۇسىندىم دە، قازاقشا سويلەي بەردىم، سويلەي بەردىم. ول ماعان بىرتە-بىرتە قازاقشا جاۋاپ قايتارا باستادى. العاشقى كەزدە وتە قينالىپ سويلەسە، كەلە-كەلە ەركىنىرەك سويلەيتىن بولدى.
گۇلزار. انا ءتىلىن ەسكە ءتۇسىرۋ قيىن بولماس، ءوزىنىڭ وتكەن تاريحىن ءبىلۋى قالاي؟
ماردان. ءماز ەمەس.
گۇلزار. وندا اۋىر ەكەن.
ماردان. مۇنداي جارانىن مەن بىلەتىن دۇنيەدەگى ءبىر عانا ەمى - تۋعان جەرىنىڭ اۋاسى. ەكىنشى ءۇمىت: ەگەر دە بىزدەر رۋحاني ەمدەي بىلسەك، ساۋىعىپ كەتۋىنە جەتەتىن قابىلەتى بار.
سامال. ءدال مۇنداي حالدەگى ادامنىڭ ساۋىعىپ كەتۋى مۇمكىن بە؟
ماردان. مەن تابيعاتتىڭ سونداي كەرەمەتىن ءوز كوزىممەن كورگەندىكتەن ايتىپ وتىرمىن. ول دا تاپ وسىنداي سەزىمى اۋىر جارالانعان، جارالى سەزىمىنە مەديسينانىڭ كۇشى دارىماي ون جىل بويى لەنينگرادتىڭ گوسپيتالىندا سارعايعان ەدى. پروفەسسورلار كەڭەسى ونى تۋعان جەرىنە جىبەرىپ، ءبىر جىلعا جەتكىزبەستەن جازىپ الدى.
دۇرمەك. ول كەرەمەتتى كەيىن كورەرمىز. فرانسۋزدا باعبان دەدىك، مۇندا كىم دەيمىز؟
ماردان. مۇندا مەنىڭ ءبىر انادان تۋعان باۋىرىم.
دۇرمەك. ولاي دەگەن مانداتى دا بار شىعار؟
ماردان. ونىڭ بارلىق مانداتى - بەتىندەگى فاشيستەر سالعان تاڭباسى.
دۇرمەك. جالىنامىن، ءسىز ماعان دۇرىس ءتۇسىنىڭىز. ماعان فرانسيا جەرىندە سەرۋەندەپ جۇرگەن سىزگە كەنەتتەن ەستىلگەن سوناۋ «اتىڭنان اينالايىن قارقارالىدان» باستاپ ءبارى دە قاراڭعى بولىپ تۇر.
گۇلزار. ءبىزدىڭ دۇرمەكەڭ ءوزىنىڭ سۇيىكتى رەپەرتۋارىن تاعى دا باستادى.
دۇرمەك. اۋرە بولماڭىزدار، بۇل اڭگىمەدەن كەكەسىنگە سىلتاۋ تابا المايسىزدار. مەنىڭ قوزعاپ وتىرعانىم اسا ەلەۋلى ماسەلە.
سامال. ول ادام عوي، ەندەشە ءومىردىڭ ادامنان ارتىق ەلەۋلى نەسى بار ەدى؟
دۇرمەك. شىراعىم، ويىڭ جەتپەسكە قولىڭدى سوزىپ اۋرەلەنبە.
سامال. «ادام بىرىنە ءبىرى دوس، بىرىنە ءبىرى قامقورشى» دەپ جيىلىس سايىن سۇڭقىلدايسىزدار، ەندى ونى نەگە ۇمىتا قالدىڭىزدار؟
ماردان (قىزىن مۇنان ءارى سويلەتكىسى كەلمەي). سامال...
گۇلزار. شىنىندا، ول زەيىن-زەردەسىن وتىرىك جوعالتقان تىڭشى بولۋى دا مۇمكىن-اۋ.
دۇرمەك. وعان ەشقانداي شاگىڭىز بولماسىن، ناق سولاي.
گۇلزار. كەشىرىڭىز، مەنىڭ ايتىپ وتىرعانىم ءازىل ەدى.
ماردان. ناق سولاي دەۋگە دالەلىڭىز قالاي؟
دۇرمەك. مەنىڭ بىلەر دالەلىم بىرەۋ-اق. ول - مۇنداي ءشۇبالى ادامنان ءوزىڭدى اۋلاق ۇستاۋ. اسىرەسە، ءسىز اۋلاق بولىڭىز.
ماردان. ەگەر ءوزىمنىڭ ەشقانداي ءشۇبام جوق بولسا...
دۇرمەك. ءشۇباڭىزدىڭ بولماۋى مۇمكىن ەمەس.
ماردان. ءسىز ءوزىڭىزدىڭ قولدان جاسايتىن كۇدىگىڭىزگە رەپەتيسيا جاساپ وتىرعان جوقسىز با؟ (دۇرمەك اشۋمەن اتىپ تۇرادى.)
دۇرمەك. ساقتانىڭىز! ءسىزدىڭ شەت ەلدەردى ءجيى ارالاۋىڭىز قىراعىلىعىڭىزدى السىرەتە باستاپتى.
ماردان. ولاي دەۋگە دالەلىڭىز؟
دۇرمەك. ءسىزدىڭ بىلتىرعى باتىس گەرمانيادان كەلگەن دوسىڭىز ناعىز سۇر جىلاننىڭ ءوزى بولىپ شىقتى.
ماردان. قايداعى دوس؟
دۇرمەك. بىلتىر ءسىزدى اسپانداتا ماقتاعان، ماقالاسىن باتىستىڭ تالاي گازەتتەرىنە باستىرعان جۋرناليست ايەلدى ايتامىن.
ماردان. ءيا، وعان نە بولدى؟
دۇرمەك. ول دوسىمسىنىپ، مونتانسىپ بيىل تاعى كەلگەن ەكەن، تىڭشىلىق جاساپ جۇرگەن جەرىندە قولعا ءتۇستى.
ماردان. قايدا، قاشان؟
دۇرمەك. وسى الماتىدا، وسىدان ءبىر جەتى بۇرىن.
جانجار (سويلەي كىرەدى). ال، قادىرمەندى قوناقتار، داستارقان باسىنا كەلىڭىزدەر. دۇرمەكە، جەڭگەي قايدا؟ سامال، قوناعىمىزدى كەلتىر. (سامال جۇگىرىپ كەتەدى.)
دۇرمەك. كەشىرىڭىز، قىمباتتى جانجار حانۋم. مەن ءسىزدىڭ قوناق اسىڭىزدان باس تارتۋعا ءماجبۇر بولىپ تۇرمىن. اسىڭىز ءدامدى، ءماجىلىسىڭىز ءماندى بولسىن، تىلەكتەسپىن.
جانجار. ماردان - اۋ، ايتساڭشى، ۇيگە كەلگەن ادامنىڭ دايار دامنەن تاتپاستان كەتۋى ماسقارا عوي، توقتاتساڭشى.
ماردان. وسى تاعدىر سەكىلدى ەسىنەن، ەندى بىرەۋلەرى سەنىمىنەن، ۇمىتىنەن ايرىلىپ، جەر شارىنىڭ ءار جەرىندە جۇرگەن باۋىرلارىمىز تۇگەل قايتىپ كەلەدى. سول كەلەتىندەردىڭ ءبىرى ء-وزىڭىزدىڭ حابارسىز جوعالىپ كەتكەن جالعىز ءىنىڭىز سامات. جالاڭىزدى وعان دا سايلاي بەرىڭىز. (كەتەدى.)
شىمىلدىق.
ەكىنشى پەردە
ەكىنشى سۋرەت
ساحنا بۇرىنعى قالپى.
ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەن.
تاعدىر مەن سامال كەلە جاتىر.
تاعدىر (كۇبىرلەپ). ءمولدىر كوزىم - اۋ، قايداسىڭ؟
سامال. قالاي، شارشاعان جوقسىز با؟
تاعدىر. الىستاپ كەتكەن كۇندەر مەن تۇندەردى ىزدەي - ىزدەي جانىم عانا شارشادى. (كۇرسىنىپ.) قايداسىڭ سول ءبىر كۇندەرىم؟
سامال. سوزىڭىزدە اقىندىق بار، بۇرىن كىم بولدىڭىز ەكەن ءا؟
تاعدىر. بىلمەيمىن، بىلمەيمىن، جارالى سۇڭقارداي اسپاندى اڭساي بەرەمىن، سوعان قاراعاندا ۇشقىش بولۋىم كەرەك... ءمولدىر كوز...
سامال. بۇگىن سونداي ولجامەن قايتتىڭىز عوي، ودان ايرىلىپ قالعان جوقسىز با؟
تاعدىر. كىمنەن؟
سامال. ءمولدىر كوز قارا قىزدان..
تاعدىر (ويلانا كۇبىرلەيدى). «ءمولدىر كوز... ءمولدىر كوز»... اتى كىم؟
سامال. ويلانىڭىز.
تاعدىر. شارشاپ تۇرمىن، مەن ءۇشىن سەن ويلاي سالشى.
سامال. قانە، ەكەۋلەپ ويلايىق. مىنە، الدىمىزدا سىلدىر قاعىپ باسارىقتىڭ سۋى جاتىر. سول ارىقتىڭ جاعاسىنداعى ءبىر بايتەرەككە سۇيەنىپ ءبىز تۇرمىز. كوزىمىز ارىقتىڭ ارعى بەتىندەگى جاپىرەيگەن جاداۋ ۇيدە. مىنە، سول ۇيدەن ءمولدىر كوز قارا قىز كەلە جاتىر. وسى قىزدىڭ اتى كىم؟
تاعدىر. ءمولدىر كوز... ءمولدىر كوز... (وي كەلە باستايدى، كەزۋىلدەگەن وي ونى بىرەسە شاتتاندىرادى، بىرەسە قىنجىلتادى. الدەنەنى داپتەرىنە ويلانا جازادى. ول قانداي كۇيگە تۇسسە، بىرگە ءتۇسىپ سامال تۋر. جانجار كەلەدى.)
جانجار. بالام - اۋ، بۇل بايعۇستى جەتەلەي - جەتەلەي قالجىراتتىڭ عوي، ءبىراز كۇن تىنىم بەرسەڭشى.
سامال (كوزى ويدا وتىرعان تاعدىردا). مەن ۋكراينادان كەلگەنشە ءوزى دە دەم الار.
جانجار. ۋكراينادا سەنىڭ نەڭ بار؟
سامال. رەداكسياعا كەلگەن ءبىر قۇپيا حاتتىڭ ىزىنە تۇسەمىن.
جانجار. ول كەندەي حات؟
سامال. سىرى ماڭىزدى بولعانىمەن، ءوزى كۇڭگىرتتەۋ. ونىڭ انىعىنا جەتىپ الماستان جار سالۋ - داراقىلىق.
جانجار. اپىر-اي، اكەڭ ەكەۋىڭنىڭ قۇپيالارىڭ قاشان تاۋسىلار ەكەن وسى. شەشەڭە ايتىلعان سىردىڭ داراقىلىعى بولماس، ايتا بەر.
سامال. ۋكراينانىڭ ءبىر جەرىنەن فاشيست ۇشقىشىنىڭ كيىمىن كيگەن ءبىر قازاقتىڭ ولىگى تابىلىپتى.
جانجار. فاشيست ۇشقىشىنىڭ كيىمىن كيگەن قازاق؟
سامال. ۋكراينالىق دوستارمەن بىرگە زەرتتەي وتىرىپ، سونىڭ كىم ەكەنىن اشىپ قايتۋدى رەداكسيا ماعان جۇكتەدى.
جانجار. ونى اشۋدىڭ نە قاجەتى بار؟ سوعىس كەزىندە فاشيستەردىڭ كيىمىن كىمدەردىڭ كيگەنى بەلگىلى ەمەس پە؟
سامال. بەلگىسىز دە از ەمەس.
تاعدىر (داپتەرىنە الدەنەنى ويلانا جازىپ بولىپ، تۇرا باستايدى). جانارىڭ جادىمدا مۇنشاما ساقتالعان سەن نەتكەن اسىل جان ەدىڭ؟ (سول ءسوزدى كۇبىرلەپ كەتە بەرەدى.) ءمولدىر كوزىم - اۋ. (كەتەدى.)
جانجار. از سويلەسە دە كەسەك سويلەيتىن بولىپ بارادى. دۇرمەكەڭنىڭ ايتقانى كەلمەس پە ەكەن؟
سامال. ونىڭ بىزگە بىلدىرمەستەن سالىپ جۇرگەن لاڭى از ەمەس كورىنەدى، تىم بولماسا سەن سونىڭ وتىنا ماي قۇيماشى. (كەتە بەرەدى.)
جانجار. بالام، كىشكەنە كىدىرشى. اكەڭ سىرقاتىنان ايىعا باستاپ ەدى، جۇمىس جايىن كەڭەسۋ ءۇشىن جاندوستى شاقىرتا باستادى. ەگەر سەن رەنجىمەسەڭ، جاندوسپەن سەنىڭ اناڭ رەتىندە مەن سويلەسسەم قايتەدى؟
سامال. مەن قاشاننان بەرى مۇگەدەك ەدىم. (كەتەدى.)
جانجار. سەنىڭ مۇگەدەك ەمەس ەكەنىڭدى مەن بىلەرمىن - اۋ. جاندوس ەكەۋىڭدى ويلاي-ويلاي مەن مۇگەدەك بولۋعا اينالدىم، سونى سەن قاشان بىلەر ەكەنسىڭ؟ (گۇلزار كەلەدى.)
گۇلزار. ۋھ، راقاتتىڭ ءبارى مۇندا ەكەن عوي، قالا مۇلدەم كۇيىپ تۇر، سالەمەتسىز بە؟ (ەكەۋى سۇيىسەدى.)
جانجار. وتىرا قالىڭىز دا، راقاتقا كەنەلە قالىڭىز. سالقىن قىمىز اكەلسەم قايتەدى؟
گۇلزار. مىنانداي ىستىقتا قىمىزدىڭ ءوزى شولدەتەدى عوي، بار بولسا بورجوم بەرىڭىز. (جانجار ۇيگە كەتەدى، جۇگىرىپ سامال كەلەدى.)
سامال (كەلە قۇشاقتاي الىپ). گۇلزار اپا، ءسۇيىنشى. تاعدىر اعاي بۇگىن ءبىر ۇلكەن ولجامەن قايتتى.
گۇلزار. قانداي؟ (جانجار سۋ اكەلىپ قۇيا باستايدى.)
جانجار. ۇلكەن ولجاسى سول: مىنانىڭ ءوزى ول بايعۇستىڭ وكپەسىن سۇيرەتىپ، دىڭكەسىن قۇرتاتىن بولدى.
گۇلزار. شارشاي قالسا ويى دا شالدىعاتىنىن، شالدىققان ويدىڭ بەرەرى شامالى ەكەنىن ايتقان ەدىم عوي.
جانجار. سولاي دەپ مەن دە قاقسايمىن، ەكەۋى دە تىڭدامايتىن ەركە.
گۇلزار. مۇنان بۇلاي ونداي ەركەلىكتى تاستاڭدار. يە، ونىڭ ولجاسى قانداي؟
سامال. الدىمەن سىزدەن عافۋ وتىنەمىن. ءسىزدىڭ، جاساپ بەرگەن راسپيسانياڭىزدى ءبىز بۇگىن ءبىراز بۇزىپ الدىق.
گۇلزار. نەگە، جانىم - اۋ؟
سامال. تاعدىر اعاي، ءبىر ءمولدىر كوز قارا قىزدى ىزدەپ ۇزاق ءجۇرىپ الدى.
گۇلزار. قايداعى قىز؟
سامال (كەنەت وزگەرە قالىپ). ايتپاقشى، كەمپىرلەر، ەكەۋىڭىزگە ءبىر سۇراۋ؟ سىزدەر بويجەتكەن بۇلاڭ كەزدەرىڭىزدە قاي قالادا تۇردىڭىزدار؟
جانجار. وسى الماتىدا.
گۇلزار. مەن دە.
سامال. قازىرگى اباي پروسپەكتىسى، بۇرىنعى باسارىقتىڭ بويىنداعى ۇيلەردە تۇرعاندارىڭىز بار ما؟
جانجار. جوق.
گۇلزار. مەن تۇردىم.
سامال. قاشان؟
گۇلزار. سوعىستان بۇرىن.
سامال. ەندەشە... (گۇلزاردىڭ بەتىنە ۇڭىلە قارايدى). جوق، ول ءسىز ەمەسسىز. ءسىزدىڭ كوزىڭىز ءمولدىر بولعانىمەن، ءوڭىڭىز كەلمەيدى.
جانجار. بالام - اۋ، سەن نە ايتىپ تۇرسىڭ؟
سامال. تاعدىر اعاي: «مەنىڭ جۇرەگىمدى وسى كوشەنىڭ بويىنداعى ءبىر جالاڭ قابات جاداۋ ۇيدە تۇراتىن ءمولدىر كوز قارا قىز الىپ قالعان ەدى»، - دەيدى. ون كيلومەتر جەرگە سوزىلعان اباي پروسپەكتىسى بويىنان ەسكى ۇيلەردىڭ بىردە-بىرىن تابا الماي دىڭكەلەپ قايتتىق.
گۇلزار. ءجۇرشى، وزىنە بارايىقشى.
سامال. بارايىق، تەك ءوزىڭىز جاساپ بەرگەن راسپيسانيانى ءوزىڭىز بۇزىپ جۇرمەڭىز.
جانجار. ءمولدىر كوزدى قارا قىز؟ ول كىم بولدى ەكەن؟ (ولار كەتەدى. ازدان سوڭ جاندوس پەن زۋرا كەلەدى.)
جاندوس. ءوزىڭىز التىن قىز ەدىڭىز، مىنا ءسوزىڭىز جاي قىزداردىڭ سوزىنە ۇقساپ كەتتى-اۋ.
زۋرا. قالايشا؟
جاندوس. سامال مەنىڭ ماماندىعىمدى ەمەس، ءوزىمدى سۇيمەيدى.
زۋرا. ءسىز ساعات سايىن قۇبىلىپ، مەنى مۇلدەم شاتاستىردىڭىز.
جاندوس. ناعىز شاتاسقان ءوزىم - اۋ دەيمىن.
زۋرا (سىرتتان بىرەۋدى كورگەندەي بولىپ). انا بەيباقتى قاراڭىز، الما اعاشىن قۇشاقتاپ تۇر...
جاندوس. يە، ول بەيباق. ءبىراق بەيباقتاردىڭ ىشىندەگى ەڭ باتىرى.
زۋرا. باتىر ەكەنىن قايدان ءبىلدىڭىز؟
جاندوس. ەگەر دە ول باتىر بولماسا، جاۋلار مۇنشا وشىكپەس ەدى، وشىكپەسە - بەتىن مۇنشا تاڭبالاماس ەدى.
زۋرا. شىنىندا، وسىنداي قاسىرەتپەن جيىرما جىل بويى الىسۋىنىڭ ءوزى عاجايىپ ەرلىك -اۋ.
جاندوس. ول باتىرلىعىن بىزدەر ءۇشىن جۇمساپ، مۇنداي قاسىرەتكە بىزدەر ءۇشىن دۋشار بولدى عوي، بىزدەر سونى نەگە كوبىرەك ويلامايمىز؟
زۋرا. ويلاعاندا نە ىستەيمىز؟
جاندوس. وز اكەلەرىمىز ءتىرى بولىپ، وسىنداي كۇيدە كەلسە نە ىستەر ەدىك؟
زۋرا (ويلانا سويلەپ). ءبىزدىڭ اكەلەرىمىز دە دۇنيەنىڭ ءبىر بۇرىشىندا، وسىنداي سەزىمى جارالانعان باقىتسىز كۇيدە ءتىرى ءجۇرۋى دە مۇمكىن-اۋ، ءا؟
جاندوس. مەن ءوز اكەلەرىمىز عانا ەمەس، بەلگىسىز كەتكەندەردىڭ بارلىعىن دا ءتىرى جۇرگەندەي كورەمىن.
زۋرا. مۇمكىن، وسى تاعدىردىڭ ءوزى ءبىرىمىزدىڭ اكەمىز شىعار.
جاندوس. ول دا مۇمكىن، ءتىنتى باسقا بولسا دا ءوز اكەمىزدەي كورۋ ءبىزدىڭ ادامدىق بورىشىمىز.
زۋرا. ءيا، اكەلەر الدىندا بورىشىمىز ۇلكەن.
جاندوس. بورىشتى عانا ەمەس، «كەش ورالۋ» كينوسىنداعى فرانسۋزدار سەكىلدى تۇك قامقورلىق كورسەتپەستەن، بىزدەر مۇنى بەلگىسىز بەيباق كۇيىندە ءولتىرىپ الساق، ول كىنامىزدى تاريح كەشپەيدى. سەن كۇن سايىن، لابوراتورياعا كەلگەن سايىن سونى ويلاي كەلەتىن بول.
زۋرا. ول بۇيرىعىڭىز ورىندالار، ءبىراق سامالعا جەتۋ قيىن بولار.
جاندوس. ءيا، ونىڭ جۇرەگى ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزدەن ۇلكەنىرەك.
زۋرا. ەندەشە، سول ۇلكەن جۇرەكتىڭ ءسىزدى تاني بىلمەۋى قالاي؟
جاندوس (زۋرانى ءبىر قولىمەن قۇشاقتاپ). Ex، زۋرا! زۋرا! ءومىر دەگەن وپاسىز ەكەن. (سامال كەلەدى.) سامال، قايىرلى كۇن.
سامال (ىزەتپەن). حوش كەلدىڭىزدەر. (ەكەۋىمەن دە قول الىسادى.) اكەم سىزدەردى وسى جەردە كۇتسىن دەدى.
جاندوس. سىرقاتى قالاي؟
سامال. ءدال وزىندەي. (كەتە بەرەدى.)
جاندوس. سامال! (سامال توقتايدى.)
زۋرا (جاندوسقا). مەن دۇرمەكەڭە بارىپ، نە جۇمىسپەن شاقىرعانىن ءبىلىپ كەلەيىنشى. (دۇرمەكتىڭ داچاسىنا قاراي كەتەدى.)
سامال. مەن سەنى تىڭداپ تۇرمىن عوي.
جاندوس. ايتار سوزدەن اداسىپ قالدىم. جاڭا عانا ءبارى سايراپ تۇر ەدى، ەندى ءبىرى قالماستان عايىپ بولدى... ءوز ءحالىڭ قالاي؟ تاعدىر بەيباق نە كۇيدە؟
سامال. ءوزىنىڭ باقىتسىزدىعىن مويىنداعان ادام عانا بەيباق.
جاندوس. ءوزىڭ فيلوسوف بولىپ كەتىپسىڭ عوي.
سامال. تاعى كىم بولىپپىن؟
جاندوس (ۇزاق قادالىپ). شارشاعان سەكىلدىسىڭ.
سامال. قولىم بوس كەزدە تاعدىردى قاسىما وتىرعىزىپ الىپ، قالا ارالاتامىن، دالا كەزدىرەمىن. كەشكە كينو، تەاترعا اپارامىن. ول الدەنەلەردى ەسىنە ءتۇسىرىپ شاتتانادى، ونى كورىپ مەن دە شاتتانامىن. سەنىڭ كوزىڭە شارشاۋ بولىپ كورىنگەن مەنىڭ سول شاتتىعىم بولار.
جاندوس. مەنىڭ كوزىمە سەندە باردىڭ ءبارى شاتتىق بولىپ كورىنسە ەكەن.
سامال. ول ءۇشىن مەن سەنىڭ كەۋدەڭدەگى قالتارىستاردى كورسەم ەكەن.
جاندوس. مەنىڭ كەۋدەمدە ەشقانداي قالتارىس جوق.
سامال. وندا مەنەن جاسىرىن سىرىڭدى قايدا تىعىپ ءجۇرسىڭ؟
جاندوس. ءيا، مەن ونى ساعان الدەقاشان ايتۋىم كەرەك ەدى.
سامال. ءالى دە كەشىككەن جوقسىڭ.
جاندوس. مۇنان ءارى بۇركەنىپ جۇرە بەرسەم، كەشىگەتىن ءتۇرىم بار. سوندىقتان اشىق ايتايىن، مەن وسى ساپار موسكۆادا ءبىر ايەلگە تاپ بولىپ، ءوزىمدى-وزىم بيلەي الماي قالدىم. ول ءۇشىن ءوزىمدى-وزىم قارعادىم، سىلەدىم. ءوزىمدى-وزىم «ازعىن» دا، «وپاسىز» دا اتادىم. ءبىراق ول ايەل سيقىرلى ەكەن، سونىڭ ءبارىن دە ەلەتپەي جىبەردى.
سامال. ءيا، زۋرانىڭ سونداي سيقىرلى ەكەنىن مەن دە سەزە باستادىم.
جاندوس (اڭىرىپ). زۋرانىڭ؟
سامال. كولگىرلەنبەي ايتا بەر، كەزدەيسوقتار ءۇشىن مەنى ساتپايتىنىڭدى بىلەمىن.
جاندوس. مەن سەنىڭ وسىنداي اجۋاڭا دا سۇيىنەمىن، سەن ونىڭ نەلىكتەن ەكەنىن ۇمىتپا. (سامال كەكەسىن تۇردە باس يەدى.) ءوزىمنىڭ سەنىمەن دوس بولعانىمدى ءومىر بويى ماقتان ەتەمىن، سەن ونى دا ۇمىتپا. بارىنەن دە بۇرىن سەن ءوزىڭنىڭ عاجاپ ادام ەكەنىڭدى ۇمىتپا.
سامال. سۇيمەگەن ادامىن ماقتاۋ - كولگىرلىك. ءوزىم كولگىر بولماسام دا، وسى ءسوزىڭنىڭ ەسەسىن مەن دە قايتارارمىن. ونى سەن دە ۇمىتپا. (كەتە بەرەدى.)
جاندوس. قايتار، سامالىم، تەزىرەك قايتار. ول ءۇشىن جاۋلاس مەنىمەن. سوندا عانا سەن باقىتتىسىڭ، سەن سونى دا ۇمىتپا. (سامال بۇل سوزگە تۇسىنە الماي، ويلانىپ توقتاي قالادى. جاندوس تەڭسەلىپ بارىپ اعاشقا سۇيەنەدى.)
سامال (ۇرەيلەنىپ جەتىپ كەلەدى). جان! ساعان نە بولدى؟ ءوڭىڭ ءبىر ءتۇرلى وزگەرىپ كەتتى عوي، سەن سىرقاتسىڭ با الدە؟
جاندوس. قايداعى سىرقات؟ (تەز بەكىنىپ، كۇشپەن كۇلىمسىرەيدى.) ءيا، مەن سىرقاتپىن، ءبىراق سەن ويلاعانداي دەنىم ەمەس، جانىم، اسپانىم، جەرىم. دالىرەك ايتقاندا، زامانىم سىرقات. جۋرناليست جولداس، سەن جازعىش بولساڭ سونى جاز.
سامال. جان! مىنا سوزدەرىڭ نەتكەن قورقىنىشتى؟ سەن نە ايتىپ كەتتىڭ؟
جاندوس. مەن بۇل قورقىنىشتى سەزىنگەلى قاشان. ول كەزدە مەن بالا ەدىم. مەنى ەڭ العاش شوشىتقان 58-جىلى امەريكانىڭ استاناسىنا جەتە بەرە جاۋعان ءبىر عاجايىپ قىزىل بۇرشاقتار ەدى. ول بۇرشاق بولىپ جاۋعان سونان وتىز التى ساعات بۇرىن وزدەرىنىڭ ءۇش مىڭ كيلومەتر جەردەگى سىنالۋ ءۇشىن جارىلعان يادرولىق قارۋلارىنىڭ تۇنباسى ەدى. سونان بەرى دۇنيەنىڭ تالاي جەرىندە تالاي بومبالار جارىلدى. سول بومبالاردىڭ تۇنباسى الەمدى تەگىس ۋلادى. دۇنيە جۇزىندەگى راديولارعا قۇلاق تىگىپ، اتلاستارىنا ۇڭىلسەم، سونان بەرى تالاي بالا ميسىز تۋىپ، تالاي ادام جىندانىپ كەتىپتى. سولار ەسىمە تۇسكەندە بولاشاقتىڭ جەر شارى «اجال ارالىنداي» بولىپ ەلەستەيدى.
سامال. اجال ارالى دەگەن نە؟
جاندوس. ياپونيا تەڭىزىنىڭ شىعىسىنداعى ءبىر كىشكەنە ارال. مەن ول ارالدى شەت ەلدىڭ ءبىر كينو جۋرنالىنان كوردىم. امەريكانىڭ اسپاندا جارعان العاشقى بومباسى سول ارالدىڭ اسپانىندا جارىلعان ەدى. جاسىل جاپىراعى جايناعان، بۇلبۇلدارى سايراعان تاماشا سۇلۋ بولا تۇرا قاسىرەتتىڭ ۇياسىنا اينالعان سول ارالدان مەن نەنى كوردىم؟ تاۋ-تاۋ بولىپ ءۇيىلىپ، ءشىرىپ جاتقان جۇمىرتقالاردى، جالعىز قاناتىمەن جەر سابالاپ جۇرگەن مىڭداعان بالاپانداردى، ەسىنەن اداسىپ تەڭىزدىڭ قاي جاقتا ەكەنىن بىلە الماي قۇمعا سۇڭگىپ جۇرگەن تاسباقالاردى كوردىم. مەن ولاردان نەنى كوردىم؟ ەگەر ەندى سوعىس بولا قالسا كەلەشەكتە جەر شارىنىڭ سول «اجال ارالىنداي» بولاتىنىن، بۇكىل ادام بالاسىنىڭ سول تاسباقالارداي ەسسىز، سول جالعىز قاناتى بار بالاپانداي جارتى دەنە، جارىمجان بولىپ قالاتىنىن كوردىم. مەنى تەڭسەلتەتىن وسىنداي قاسىرەت تەڭىزىنىڭ تولقىندارى.
سامال. نەتكەن قورقىنىشتى.
جاندوس. ءبىر ويعا ءتۇسىپ كەتىپ، ءوزىمدى ءوزىم ۇستاي الماي قالدىم. جۇرەگىڭدى قالتىراتاتىن لەكسيا وقىعانىم ءۇشىن كەشىر، جانىم.
سامال. سەن بۇل اۋرۋدى قايدان جۇقتىرىپ العانسىڭ؟
جاندوس. قاي اۋرۋدى؟
سامال. ءوزىڭدى-وزىڭ ۇستاي الماي قالاتىن اۋرۋدى.
ماردان (سويلەي كىرەدى). ا، جاندوس، كەلدىڭدەر مە؟ زۋرا قايدا؟
سامال. ول ءبىزدىڭ لەكسيامىزدى تىڭداعىسى كەلمەي، دۇرمەكەڭدەرگە كەتتى. (داۋىستاڭقىراپ.) زۋرا! (ءوز ۇيىنە قاراي كەتەدى.)
ماردان (قۇپيالاپ). سەن سىرقاتىڭدى سامالدان جاسىرماق بولعان بەتىڭنەن ءالى قايتقان جوقسىڭ با؟
جاندوس. جوق.
ماردان. سەنىڭ بۇل ىزگىلىگىڭنەن وعان كەلەر جەڭىلدىكتى مەن كورە الماي ءجۇرمىن - اۋ، بالام.
جاندوس. ول اقىلدى بولسا دا، ۋايىمشىل. ەگەر مەنىڭ سىرقاتىمدى سەزسە، ونىڭ مەنەن بۇرىن ولەتىنى ءسوزسىز.
سامالدىڭ داۋىسى. پاپا، تەلەفونعا.
ماردان. ءالى دە ويلان. (كەتەدى.)
جاندوس. ەح، سامالىم! سەنىڭ جۇرەگىڭ - تەڭىز جاعاسىنداعى جارتاس، مەنىڭ جۇرەگىم - سو جارتاستى سوعىپ وكسۋدەن ءبىر تالمايتىن تولقىن ەدى-اۋ. ەندى سول سورلى جۇرەك سەنى عانا ەسىركەپ - ەلجىرەۋدە. نە ىستەسەم ەكەن؟ تاعدىر ماعان كوپ جاساۋدى جازباسا، سەنى نەگە باقىتسىز ەتەم؟ (قىزۋلانىپ.) نە ىستەسەم ەكەن؟ الدە جارالى جانىمدى الدىڭا جايىپ سالسام با ەكەن؟ مەن نەنىڭ قۇربانى ەكەنىمدى اشىق ايتسام با ەكەن؟ ءبىراق ونىڭ قاباتتاسقان قاسىرەتتەن باسقا بەرەرى نە؟ (كەتكەن جاعىنان زۋرا كەلەدى.)
جاندوس. ءيا، قايىن اتاڭىز نە جۇمىسپەن شاقىرتىپتى؟
زۋرا. ول قالادان ءالى كەلمەپتى. يمان دا جوق، تەاترعا بيلەت العان ەدىم... سامال ءسىزدى اۋىر ويعا سالىپ كەتكەن بە، قالاي ءوزى؟
جاندوس. ءيا، ول مەنەن بەزەتىن بولىپ كەتتى.
زۋرا. سامال ما سىزدەن بەزەتىن؟ (جاندوس ۇندەمەيدى.) تۇك تۇسىنسەم بۇيىرماسىن.
جاندوس. ءوزىم دە ونشا ءتۇسىنىپ وتىرعانىم جوق. مەن وعان باسقا ءبىر ايەلدى سۇيەتىنىمدى سەزدىرىپ ەدىم، ءسىزدىڭ اتىڭىزدى بىردەن اتاپ سالدى.
زۋرا. مەنىڭ اتىمدى؟ مىنا مەنىڭ؟
جاندوس. ءيا، ءسىزدىڭ. مۇنىسى ماعان دا ەرسى كورىندى، ءبىراق مەن تالاسا المادىم.
زۋرا. نەگە؟ نەگە تالاسا المايسىز؟ الدە ءسىز وسى جالعان ءرولدى ويناعانىمدى تىلەيسىز بە؟
جاندوس (لاپ ەتىپ زۋرانى قۇشاقتاي الادى). رەنجىمەسەڭىز، تىم بولماسا ول ۋكرايناعا اتتانىپ كەتكەنشە ويناي تۇرىڭىزشى. ول جانى پاك ادام عوي، سول پاك جانى كىرلەنبەسىنشى، ۋلانباسىنشى. مۇمكىن، ءبىر باقىتتى جىگىت تاپ بولار دا، مەنى ۇمىتار. ول ءۇشىن ءسىز جالعان ءرولىڭىزدى جاقسىلاپ ويناڭىزشى.
زۋرا. سەبەپ؟
جاندوس. سەبەبىن ءقازىر بىلەسىز. (ماڭ-ماڭ باسىپ دۇرمەك كەلەدى.)
دۇرمەك. قايىرلى كۇن، جاندوس زاڭعاروۆيچ. ا، زۋرا شىراق، ءسىز دە كەلىپ قالعان با ەدىڭىز. وسەك-اياڭنان اۋلاق بولۋ ءۇشىن ءسىزدى وسىندا شاقىرتتىم، ول ءۇشىن عافۋ ەتەرسىز.
جاندوس. ءسىزدىڭ ءسوز ساپتاۋىڭىزعا قاراعاندا مەنىڭ كەتكەنىم ءجون سەكىلدى. (كەتە بەرەدى.)
دۇرمەك. سەن زۋرانىڭ تىكەلەي باستىعىسىڭ عوي، كەتپە. (پورتفەلىنەن ءبىر قاعاز الىپ زۋراعا ۇسىنادى.) مىناۋ ءسىزدىڭ بىزدەگى انكەتاڭىز. وسىنى تولتىرعان انىق ءوزىڭىز بە ەكەنسىز، قاراپ جىبەرىڭىزشى.
زۋرا (ول بەرگەن قاعازدى الىپ كوز جۇگىرتىپ وتەدى دە، قايتا بەرەدى). مۇنى تولتىرعان انىق ءوزىم ەكەنمىن.
دۇرمەك (قاعازدى الماستان). ءبىرىنشى سۇراۋدىڭ جاۋابىن وقىڭىز.
زۋرا (وقيدى). فاميليا... – ساعىنوۆا، اقتايەۆا.
دۇرمەك. ءسىز قاشاننان بەرى ساعىنوۆا ەدىڭىز؟
زۋرا. جيىرما بەس جىلدان بەرى. ويتكەنى ول - ءوزىمنىڭ تۋعان اكەم، اقتاي - شەشەمنىڭ اكەسى.
دۇرمەك. ىم... سولاي دەڭىز... «جيىرما بەس جىلدان بەرى» دەڭىز، «تۋعان اكەم» دەڭىز. ەگەردە ءسىز مۇنداي باتىل بولساڭىز كىمنىڭ قىزى ەكەنىڭىزدى مۇنان جيىرما بەس جىل بۇرىن نەگە مالىمدەمەدىڭىز؟
زۋرا. كەشىرىڭىز، ول كەزدە مەن بەسىكتەگى نارەستە ەدىم.
دۇرمەك. نەمەنە، جيىرما بەس جىل بويى بەسىكتە جاتتىڭىز با؟
زۋرا. قورقىنىشتىڭ بەسىگىندە جيىرما بەس جىل بويى جاتقانىم راس. اسىعىستىق ەتكەنمىن بە قالاي، قايتادان قالتىراي باستادىم.
دۇرمەك. قالتىراماڭىز دا، قامىقپاڭىز. اكەڭىز ءۇشىن ءسىزدى جازالايتىن ەشكىم جوق، تەك قىزمەتتى باسقا جەردەن تابىڭىز.
زۋرا. باسقا جەردەن؟ سوندا قالاي، مەن بۇل ينستيتۋتتان كەتەمىن بە؟
دۇرمەك. ارينە...
زۋرا. وندا جازالاماعانىڭىز قايسى؟
دۇرمەك. ءسىز ءالى باستالماعان سەميالىق ومىرىڭىزگە اۋىر سوققى بولىن تيەتىن قىلمىس جاسادىڭىز. سوندىقتان...
جاندوس. دۇرمەك ازبانوۆيچ، اعات ايتسام كەشىرىڭىز، ءسىز ءوزىڭىزدىڭ اكە ەكەنىڭىزدى ۇمىتىپ كەتكەن جوقسىز با؟
دۇرمەك. سەن بالامەن ءسوزىم كەيىن. (زۋراعا.) ءسىز اكەڭىزدىڭ قانداي جاعدايدا ولگەنىن بىلەتىن بولارسىز؟
زۋرا. ءبارىن دە بىلەمىن. ول ولگەن كەزدە باسىلعان قايعىلى ولەڭدەر مەن ازالى ماقالالاردى دا وقىعانمىن. قارا سىزىقپەن قورشالعان ەڭ سوڭعى سۋرەتىن دە كورگەنمىن..
دۇرمەك (تاڭدانا قاراپ). قايدان؟
زۋرا. فاشيستەردىڭ گازەتىنەن.
دۇرمەك (قايتا جادىراپ). سولاي ما، وندا مىناۋىڭىز نە ماسقارا؟
زۋرا. مەن فاشيستەردەن گورى ءوزىمنىڭ اكەمە سەنەمىن. شەشەمنىڭ قولىندا اكەمنىڭ ەڭ سوڭعى حاتى بار.. سول حاتتان مەن ونىڭ جۇرەگىن كوردىم. وتانىن سۇيگەن ونداي جۇرەكتىڭ جاۋعا بەرىلۋى مۇمكىن ەمەس.
دۇرمەك. سولاي ما؟ ءسىزدىڭ شەشەڭىز سوۆەت دارىگەرى بولا تۇرا سونداي حاتتى وسى كۇنگە دەيىن ساقتاپ كەلگەن بە؟ بۇل دا ءبىر قورقىنىشتى دەرەك ەكەن.
جاندوس. ماعان ءسىزدىڭ قىراعىلىعىڭىز قورقىنىشتى كورىنىپ تۇر.
دۇرمەك. بالاقاي، جۇيكەنى جۇلقىلاماي سويلە.
جاندوس. كەشىرىڭىز، ءسىز ەكى جۇرەكتى بىردەي جۇلقىلاپ تۇرسىز.
دۇرمەك (ىزبارمەن). بۇل نە ءتارتىپ؟ سەن ءوزىڭ كىمنىڭ الدىندا تۇرعانىڭدى بىلەسىڭ بە؟
جاندوس. بىلەمىن، شىندىقتى ايتۋ ەڭ جاقسى ءتارتىپ.
دۇرمەك. ەرتەڭ، ەرتەمەن ماعان كەل، مەن ساعان شىندىق پەن ءتارتىپتىڭ اكەلەرىمەن تانىستىرايىن. (زۋراعا). جالىنامىن، جانىم، ءسىز ماعان دۇرىس ءتۇسىنىڭىز. ءبىزدىڭ فيلوسوفتار ءتىلى ۇزىننىڭ ءومىرى قىسقا دەسەدى، ءتىلدى قىسقارتايىق تا، ءومىردى ۇزارتايىق. ول ءۇشىن ءسىز قىڭىرلىقتى تاستاڭىز. مەن ءسىزدىڭ انكەتاڭىزدى ليچنوە دەلوڭىزدان ۋاقىتشا عانا ءبولىپ العانمىن. جىبەرگەن قاتەڭىزدى تۇزەتۋدىڭ بىردەن-بىر جولى – وسىنى قايتا تولتىرۋ. (جاندوسقا.) ال، سەن بالا، ەرتەڭ ماعان كەلەتىن بولعانىڭدى ۇمىتپا. (ءوز داچاسىنا قاراي ءجۇرىپ كەتەدى. زۋرا سول ورنىندا تۇرىپ قالادى. ماردان كەلەدى.)
ماردان. دۇرمەكەڭ كىمگە زىركىلدەپ كەتتى؟
جاندوس. ول زۋراعا اكەڭ ساعىننان بەزەسىڭ دەپ كەتتى.
ماردان (زۋرانى ءبىر قولىمەن قۇشاقتاپ). دۇرمەكەممەن ءوزىم سويلەسەمىن. سەن قامىقپا دا قاپالانبا.
زۋرا. مەن ءسىزدى عانا تىڭداعالى كەلدىم.
ماردان. الدىن الا ەسكەرتەيىن، ءبىزدىڭ قازىرگى اڭگىمەمىز دە ونشا ءتاتتى بولماس، بەرى جۇرىڭدەر. (ۇشەۋى بەسەدكاعا بارىپ وتىرادى. ماردان جان-جاعىن بايقاپ الادى دا، ءسوز باستايدى.) قىزىم، سەنىڭ تىڭ كوزىڭە ءتۇستى مە، تۇسپەدى مە بىلمەيمىن، ءبىزدىڭ سوڭعى كەزدە جاساپ العان ءبىر زور قاتەمىز بار. مەن سەندەردى سول قاتەنىڭ زاردابىن جويۋدىڭ جولىن كەڭەسكەلى شاقىردىم.
زۋرا. مەن بەيحابارمىن، ول كىمنىڭ قاتەسى؟
جاندوس. مەنىڭ قاتەم.
ماردان. جاندوستىڭ لابوراتورياسى راديواكتيۆتىك تۇنبالاردان كەلەتىن كەسەلدەرگە قارسى كۇرەسۋ پروبلەماسىمەن شۇعىلدانۋدا بولاتىن. ول تۇنبالار لابوراتوريادا قولدان جاسالىپ، اۋىق-اۋىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلەتىن ەدى. بۇل مايداندا جەڭىسىمىز دە ۇلكەن ەدى، ماقتالىپ تا ۇلگەرگەن ەدىك. سونىڭ بارىنە قاراماستان سوڭعى ءبىر سىناۋدىڭ ۇستىندە راديواكتيۆتىك ساۋلەدەن قورعايتىن جۇيەمىز اپاتقا ۇشىراپ، ءبىر ادامىمىز سول اجال ساۋلەگە شارپىلىپ قالدى.
زۋرا (جانى ىرشىپ اتىپ تۇرادى). ول كىم؟
جاندوس. مەن!
زۋرا. قانشا مولشەردە زاقىمداندىڭىز؟
جاندوس. ءجۇز رەنتگەن مولشەرىندە.
زۋرا (شوشىنا). ءجۇز رەنتگەن!
ماردان. وسى وقيعا بولىسىمەن جاندوس جۇمىستى توقتاتتى دا، موسكۆانىڭ ماماندارىنىڭ كوزىنەن ءوتىپ قايتتى.
زۋرا. ولار نە دەيدى؟
ماردان. سىرقاتتىڭ ءورشۋ ۋىتى ونشا ءقاۋىپتى ەمەس دەيدى. مەن وعان قاراماستان جاندوسقا دەم العىزۋ كەرەك دەپ تاپتىم. سوندىقتان ول لابوراتوريانى ۋاقىتشا سەن ەكەۋمىز باسقارامىز.
جاندوس. كومەكشىلىككە مەنى دە الىڭىزدار.
ماردان. سەن جاقسىلاپ دەم الاسىڭ. (زۋراعا.) بۇعان سەن نە دەيسىڭ؟
زۋرا. كومەكشىلەرىڭىزدىڭ ءبىرى بولۋعا ءازىرمىن.
جاندوس. كەشىرىڭىزدەر، مەن عىلىمنىڭ مۇگەدەگى بولىپ جۇرە المايمىن. ءوز اجالىممەن ءوزىم الىسىپ، ءوزىمدى جالماماق بولعان تاجالدىڭ جولىن ءوزىم بايلايمىن. ول ءۇشىن مەنىڭ كەڭ وتىرىپ كەڭەسەتىن ويلارىم بار، ءسىز سونى تىڭداڭىز.
ماردان. سەن ويىندى ءازىر سابىلتپا.
زۋرا. سىزگە دەم الۋ قاجەت بولار.
جاندوس. الدىمەن قورعاۋشى جۇيەنىڭ اقاۋىن تاۋىپ، قىرسىقتىڭ سول ءبىر تەسىگىن تىعىندايىن. سونان كەيىن مەنىمەن جەردىڭ قاي تەسىگىن تىعىنداساڭىزدار دا مەيىلدەرىڭىز. ماعان ەندى ءبارىبىر.
زۋرا. ءسىزدىڭ مۇنداي سىرقات ەكەنىڭىزدى مەنىڭ شەشەم بىلە مە؟ ول وسى سىرقاتتىڭ مامانى عوي.
جاندوس. ءسىز نە تىڭداپ وتىرسىز؟ اڭگىمە ول تۋرالى بولىپ وتىرعان جوق قوي.
زۋرا. كەشىرىڭىز، باسقا اڭگىمەنى مەنىڭ تىڭداعىم كەلمەي وتىر.
ماردان. ماماڭا بۇگىن ايتىلدى.
جاندوس. ەرتەڭنەن باستاپ سول كىسىنىڭ باقىلاۋىندا بولامىن.
سامالدىڭ داۋىسى. پاپا، تەلەفونعا.
ماردان. ءقازىر، ءقازىر (زۋراعا.) سەن ەرتەڭگە دەيىن ويلان. وز ويىنا قوسا مەنىڭ ويىمدى دا سارابىڭا سال. ول ءۇشىن مىنانى ەرتەڭگە دەيىن تەكسەرىپ شىق. (ۇيدەن الا كەلگەن پاپكاسىن جاندوسقا ۇسىنادى.)
جاندوس. بۇل نە؟
ماردان. سول اپاتقا ۇشىراعان قالپىنا كەلتىرۋدىڭ جوباسى. (كەتەدى.)
جاندوس. كىرگەن مايدانىڭنىڭ قانداي قاتەرلى ەكەنىن ەندى بايقاعان بولارسىڭ.
زۋرا. مەن ءسىزدىڭ قاتەرلى ەكەنىڭىزدى عانا بايقادىم.
جاندوس. مەن بە قاتەرلى؟
زۋرا. ءسىز ادال ماحابباتتىڭ الدىندا قاتەرلىسىز. ەگەر بۇل قىلىعىڭىزدى ەستىسە، بۇكىل جاستار سامالدى جاقتاپ، ءسىزدى ايىپتايدى.
جاندوس. Ex، قىزدار، قىزدار، جاقسى جانسىڭدار - اۋ... اتتەڭ... اتتەڭ... ءتىپتى جار سۇيمەستەن جاستاي كەتتىم دەمەس ەدىم، كولەڭكەلەرىڭدى كورىپ ءتىرى بوپ جۇرسەم! جوق، ول ەمەس ارمانىم: اتوم مۇگەدەگى اتالىپ، تاعدىردىڭ مازاعى بولماسام ەكەن.
زۋرا. باسقانىڭ ءبارىن بىلگەندە، بۇل سىرقاتتان جازىلىپ كەتكەندەر دە بار ەكەنىن قالاي بىلمەيسىز؟
جاندوس (تۇرىپ كەتەدى). و، مەنى مۇگەدەك ومىردەن بەزدىرەتىن وسىنداي ەسىركەۋلەر، مۇسىركەۋلەر. دارىگەرلەر دە ماعان ءومىر سۇرەسىڭ دەيدى. مەن ول ءومىردىڭ قانداي ەكەنىن جاقسى بىلەمىن. قوش بولىڭىز. (كەتە بەرە توقتاي قالىپ.) ەگەر مەنىڭ سىرقاتىمدى سامالعا سەزدىرەر بولساڭىز، اجالىما سەبەپكەر بولدىم دەي بەرىڭىز. (كەتەدى. زۋرا ويدا، الدەنە ايتقىسى كەلىپ ۇمتىلا بەرە توقتاپ قالادى. ول ۇيگە بەتتەگەن كەزدە قارسى الدىنان تاعدىر كەلە جاتادى. تاعدىر كوزىن زۋرادان الماستان اقىرىن ءجۇرىپ كەلەدى.)
زۋرا. ءسىز ماعان نەگە مۇنشا قادالدىڭىز؟
تاعدىر. بۇكىل ەلىمنەن تانىعانىم - ءبىر عانا سەنىڭ كوزىڭ بولسا نەگە قادالمايمىن؟
زۋرا. قاتەلەسپەڭىز. مەن پاريجعا ەشۋاقىتتا بارعان ەمەسپىن.
تاعدىر. سەنىڭ كوزىڭ مەنىڭ جانى ءبىر جاقىنىمنىڭ كوزىنە ۇقسايدى.
زۋرا. ول جانى ءبىر جاقىنىڭىز كىم ەدى؟
تاعدىر. ونى بىلسەم ءوزىمنىڭ كىم ەكەنىمدى دە بىلەر ەدىم-اۋ.
زۋرا. جۇرت مەنى اكەمە تارتقان دەيدى. مۇمكىن، ءسىزدىڭ جانى ءبىر جاقىنىڭىز سول شىعار. مۇمكىن، ول ءبىر كەزدە ءسىزدىڭ مايدانداس دوسىڭىز بولعان شىعار، ويلانىڭىزشى، اتى ساعىن.
تاعدىر. ساعىن... ساعىن... اكەڭ سوعىستا كىم ەدى؟
زۋرا. ۇشقىش...
تاعدىر (اسپانعا قاراپ). ساعىن... ساعىن... قايداسىڭ... قايداسىڭ؟.. (وزىنەن-وزى وسىلاي كۇبىرلەگەن كۇيى اعىن ارناسىنا كەتەدى. زۋرا وعان اڭىرا قاراپ تۇرعان كەزدە گۇلزار كەلەدى.)
گۇلزار. بالام - اۋ، كوزىڭدى كىمگە قاداپ تۇرسىڭ؟
زۋرa (جەتىپ بارىپ شەشەسىن قۇشاقتاي الادى). ماما، مىنا جۇرگەن مەنىڭ پاپام.
گۇلزار. جاپ اۋزىڭدى.
زۋرا. انت ەتەيىن، ماما. ول جانا ماعان بۇكىل ەلدەن تانيتىنىم سەنىڭ كوزىڭ دەدى.
گۇلزار. ايتا بەرسىن، مەن اقىلىمنان ءازىر الجاسقانىم جوق.
زۋرا. ساعان الجاستىڭ دەگەن كىم بار؟
گۇلزار. ەگەر مەن اقىلىمنان الجاسپاسام سەنىڭ اكەڭدى كوزىنىڭ قاراشىعىنان دا تانيمىن.
زۋرا. سول قاراشىققا ءالى دە ءۇڭىلىپ كورشى.
گۇلزار. ساۋلىعىن تەكسەرگەن بولىپ تالاي ۇڭىلگەنمىن. ءسوزدى قوي دا، ءجۇر قايتساڭ.
زۋرا. مەن يماندى كۇتەمىن. راس ايتامىن، يماندا جۇمىسىم بار.
گۇلزار. كۇت... كۇت... مەن جالعىزدىققا ۇيرەنگەنمىن، ءوزىم - اق كەتە بەرەمىن.
زۋرا. ءجۇر، مەن سەنى ايالداماعا دەيىن شىعارىپ سالايىي. (ەكەۋى قولتىقتاسىپ كەتە بەرگەن كەزدە، الدارىنان يمان كەلەدى.)
يمان (باس ءيىپ). قايىرلى كەش...
زۋرا. مەن ءقازىر كەلەمىن. (ولار كەتەدى. يمان ەرسىلى-قارسىلى جۇرە باستايدى. سامال كەلەدى.)
سامال. كورشىم - اۋ، سەن نەمەنەگە قاپالىسىڭ؟
يمان. قاپا دەگەندى قايدان شىعاردىڭ؟
سامال. قايدان بىلەيىن، تورعا تۇسكەن تورعايداي تىپىرلايسىڭ.
يمان. زۋرانى كۇتىپ ءجۇرمىن.
سامال. سەن ونى ۇزاق كۇتەتىنىڭدى بىلەسىڭ بە؟
يمان. نەگە ۇزاق؟
سامال. سەن ەكەۋىمىز ناعىز مۇڭداس ەندى بولدىق.
يمان. ەكەۋمىز ءبىر-بىرىمىزدى تۇسىنسەك دانىشپان بولار ەدىك. (زۋرا كەلە جاتىر.)
سامال (زۋرانى كورە سالا ەرەگىسە سويلەيدى). مەن ساعان جاندوس پەن زۋرانىڭ جايلاۋلارى وسى ساپار موسكۆادا جاراسقانىن ايتىپ تۇرمىن. مۇنى ءتۇسىنۋ ءۇشىن دانىشپان بولۋدىڭ قاجەتى جوق...
يمان. ءيا، قىزعانىشتىڭ مۇنداي وسەگىنە ءتۇسىنۋ ءۇشىن دانىشپان بولۋدىڭ قاجەتى از.
سامال. بۇل قىزعانىشتىڭ وسەگى دە، كۇيىنىشتىڭ كۇيەسى دە ەمەس. نانباساڭ، مىنە، زۋرانىڭ وزىنەن سۇرا. (كەتەدى.)
يمان. زۋرا، مەن نە ەستىپ تۇرمىن؟
زۋرا. ونى ءوزىڭنىڭ قۇلاعىڭنان cۇpa.
يمان. سامالدىڭ ايتقانى راس پا سوندا؟
زۋرا. ەگەر مەن ونىڭ ايتقانى راس دەسەم، سەن نە دەر ەدىڭ؟
يمان. سەن وسىنى بەتىن بۇلك ەتپەستەن ايتىپ تۇرسىن، ءا؟
زۋرا. مەن سەنىڭ بۇلك ەتكەن بەتىڭدى كورگەلى تۇرمىن.
يمان. سەن مەنىڭ قىتىعىما ءتيۋدى توقتات. مەن دە ەركەكپىن، مەنىڭ دە ارىم، نامىسىم بار.
زۋرا. ەندەشە، سول ادامدىق قاسيەتتەرىڭ ورتا جولدا قالماي، بۇكىل ومىرگە جەتەتىن بولسىن.
يمان. سەنىڭشە قالاي، ادامشىلىقتى ورتا جولدا قالدىرماۋ ءۇشىن «ۋرا! ۋرا! مەنىڭ قالىڭدىعىم باسقانىڭ قاتىنى بولىپ كەتتى» دەپ ايعاي سالۋىم كەرەك پە؟
زۋرا. ايعاي سالما، جايلاپ قانا قالىڭدىعىڭنان وسى وسەكتىڭ ءبىر تامشى شىندىعى بار ما دەپ اقىرىن سۇرا.
يمان. ال سۇرادىم، سوندا مەنىڭ قالىڭدىعىم نە دەر ەدى؟
زۋرا. «الدانبا، مەنىڭ يمانىم» دەر ەدى.
يمان (باسەڭدەپ). وندا سامال نەگە كۇيىنىشتى. ونىڭ كوزى بىردەڭەگە جەتكەن سەكىلدى.
زۋرا. سامالدىڭ كۇدىكتەنۋىنە جەتەتىن سەبەپتەر بار.
يمان. مىنە، كوردىڭ بە؟.. ول نەندەي سەبەپ؟
زۋرا. مەن ونى ايتا المايمىن، قيناما. (ءجۇرىپ كەتەدى.)
يمان (ونىڭ قولىنان ۇستاي الىپ). جوق، ايتاسىڭ، ايتقىزامىن. (دۇرمەك كەلەدى.)
دۇرمەك. ءيا، سونىمەن ءسىز قالاي شەشتىڭىز؟
يمان. سالەم، پاپوچكا...
دۇرمەك. سەنىمەن ءسوزىم كەيىن. (زۋراعا بۇرىلىپ.) مەن ءسىزدىڭ اقتىق جاۋابىڭىزدى جىل بويى كۇتۋگە مىندەتتى ەمەسپىن، جەدەلدەتىڭىز.
زۋرا. ماعان ونداي ءسوزدى بالاڭىز عانا ايتاتىن بولسىن. (تەز كەتەدى.)
يمان (زۋراعا ۇمتىلىپ). زۋرا!
دۇرمەك. توقتا، ەي!
يمان (زۋرانىڭ سوڭىنان جۇگىرىپ كەتىپ، قايتا جۇگىرىپ كەلەدى). نە بولىپ قالدى؟
دۇرمەك (زىلدەنىپ). مۇمكىن، سەنىڭ دە ساعىنوۆ اتالعىڭ كەلەتىن شىعار؟
يمان. اتالسا نەسى بار؟ مەن زۋرادان ارتىقپىن با؟
دۇرمەك. وندا اشىق ايتايىن...
يمان (ونىڭ ءسوزىن ءبولىپ). پاپا، سەنىڭ نەنى اشىق ايتاتىنىڭدى بىلەمىن. وسى قىلىعىڭدى ەستىسە مامام نە دەر، ەكەن، سونى دا ءبىر ويلاشى.
دۇرمەك. ومىرىڭە كىمدى سەرىك ەتەرىڭدى بىلمەي، شەشەڭنىڭ جۇرەگىن مۇگەدەك ەتكەن جوقسىڭ با؟ مەن سەنىڭ بۇل قىلىعىڭدى سەزدىرسەم، ول مۇلدەم كەتپەي مە؟
يمان. پاپا - اۋ، ومىرىنە كىمدى سەرىك ەتەرىن بىلمەي، جۇرەگىن مۇگەدەك ەتكەن مامامنىڭ ءوزى عوي.
دۇرمەك. كوپ جاسا، بالام، اكەڭدى كەلەمەجدەۋگە جەتىپ قالىپسىڭ.
يمان. مەنىڭ ايتقانىم - ءوز ءسوزىڭ. ەگەر ول كەلەمەج بولسا ءوزىڭ نەگە ايتاسىڭ؟
دۇرمەك. مەنىڭ اقتىق ايتارىم سول: نە اكە-شەشەڭ بىزدەردەن، نە ساعىننىڭ قىزىنان بەزەسىڭ.
يمان. اۋرە بولما، اكە، مەنى ول قىزدان بەزدىرە الاتىن تەك اجال عانا.
دۇرمەك. تاپ سول اجال مىنا مەنمىن، ەستيسىڭ بە، مىنا مەنمىن. مەن ءوزىمنىڭ وتانىما وق اتقان وپاسىزدىڭ قىزىن كەلىن ەتە المايمىن.
يمان. ەگەر ول قىز «مەن ءوزىنىڭ مانسابى ءۇشىن بالاسىنىڭ ماحابباتىنا دەيىن ساتقىسى كەلەتىن اكەنى قايىن اتا ەتە المايمىن» دەسە سەن نە دەر ەدىڭ؟
دۇرمەك. سەن مەنى وسىلاي قايىستىرماقسىڭ عوي، ءا؟ جوق، بالاقاي، ول بولا قويماس. مەن ءتىرى تۇرعاندا، سەن ول قىزدى الا الماسسىڭ دا، سەندەر ءۇشىن مەن تىرىدەي كومىلە الماسپىن.
يمان. زۋرا ەكەۋمىزدىڭ كەسىرىمىز سەنىڭ دارەجەڭدى تومەندەتۋى مۇمكىن. دارەجەنىڭ تومەندەۋى سەندەيلەر ءۇشىن تىرىدەي كومىلۋ ەكەنى دە راس. ءبىراق، مەن ادال ماحابباتىڭدى سەنىڭ مانسابىڭنىڭ قۇربانى ەتە المايمىن.
دۇرمەك. جوعال! جوعال تەزىنەن!
يمان. ءيا، سەن جوعال دەگەن ءسوزدى بالاڭا بولماسا، مانسابىڭا ايتا المايسىڭ، ويتكەنى سەن مانساپسىز ءومىر سۇرە المايسىڭ. قوش بولىڭىز، دۇرمەك ازبانوۆيچ، مەن بۇگىننەن باستاپ ساعىنوۆپىن. (زۋرا كەتكەن جاققا جۇگىرىپ كەتەدى. دۇرمەك اۋىر ويدا تۇرىپ قالادى، كەنەت قايتا قايراتتانىپ داۋىستايدى.)
دۇرمەك. ماردان؟ ۇيدەسىڭ بە؟
ماردان (سويلەي كىرەدى). ا، كورشى، حوش كەلدىڭىز. ەسىگىمىز اشىق، تەرىمىزگە شىعىڭىز.
دۇرمەك. ءسىزدىڭ ەسىك ەشكىمدى تالعامايتىنىن بىلەمىن، راقمەت. ءسىزدىڭ شەت ەلدەردى ءجيى ارالاۋىڭىز ساياسي قىراعىلىعىڭىزدى جويا باستاعاننان بەرى مەندە ۇرەي جوق. سوندىقتان قاتتى ەسكەرتەمىن، ەگەر دە ساعىننىڭ قىزىن ەرتەڭنەن باستاپ قىزمەتتەن قۋماساڭىز...
ماردان (ونىڭ ءسوزىن ءبولىپ). كەشىرىڭىز، مەن مۇنداي سوزدەردى تىڭداۋدى الداقاشان ۇمىتقان جانمىن.
دۇرمەك. وندا ەرتەڭ ورتالىق كوميتەتتىڭ الدىندا سويلەسەرمىز. مەن ءوزىمنىڭ دوستىق بورىشىمدى وتەدىم، ەندى ءاز وبالىڭىز وزىڭىزگە. (كەتەدى.)
ماردان. وسىنداي «الا جىلان، اش باقا» كۇپىلدەكتەردەن قاشان قۇتىلار ەكەنبىز.
سامال (كوزى دۇرمەك كەتكەن جاقتا، سويلەي كەلەدى). پاپا، نازالانعان شاعىندا اباي اتامىزدىڭ ءارۋاعىن وسىلاي شاقىرۋشى ەدىڭ، دۇرمەكەڭ ءوزىڭدى قورقىتىپ كەتكەن - اۋ، ءا؟
ماردان. مەن قورىقپايمىن - اۋ، ول مەنىڭ قورىقپايتىنىمدى بىلمەيدى، سونىسى جامان.
سامال. سەن دۇرمەكەڭنەن قورقا قالساڭ عوي، زۋرا بايعۇس سەندەردەي قامقورشى اكەدەن دە ايرىلادى؟
ماردان. مۇنىمەن نە ايتپاقسىڭ؟
سامال. ەگەر زۋرانىڭ اكەسى ساتقىن بولماي شىقسا، ەرتەڭگى كۇنى ارىڭىز ازاپ شەگەدى، سونى ويلاڭىز دەمەكپىن.
ماردان (قىزىنىڭ بەتىنە ويلانا قاراپ). سەندە ءبىر سىر بارىن سەزىپ تۇرمىن، ايتارىڭدى جۇمباقتاماي اشىق ايتشى.
سامال (ءسال ويلانىپ الىپ). پاپا، بارلىق فاكتىلەرى جينالىپ، بارلىق دوكۋمەنتتەرى قولعا تۇسكەنشە ساقتالسىن دەلىنگەن ەدى، سوندا دا ساعان ايتايىن مەن بارىپ اقتاراتىن قابىرداعى نەمىس ۇشقىشى - زۋرانىڭ اكەسى ساعىن.
ماردان. بالام - اۋ، نە دەپ تۇرسىڭ؟ ونداي ادامنىڭ قابىرىن اقتارۋدىڭ نە قاجەتى بار؟
سامال. مەن بىردەڭە بىلسەم، سول قابىردىڭ ىشىندە كومىلىپ جاتقان ءبىر ۇلكەن شىندىق بار.
ماردان. قانداي؟
سامال. قانداي ەكەنىن ءازىر ايتا المايمىن، تەك ساعىننىڭ ءولىمى سىزدەرگە ءمالىم جايدان باسقاراق سەكىلدى.
جانجار (داۋىس). سامال، تەلەفونعا. (سامال ءجۇرىپ كەتەدى.)
ماردان (جالعىز). بۇل نە جۇمباق؟ ءبىز بىلەتىن - وتاننىڭ شىرىگەن جۇمىرتقاسى. ونداي شىرىگەن جۇمىرتقانىڭ بۇلاي جوقتالىپ، بۇلاي ىزدەلۋى مۇمكىن ەمەس. سوندا بۇلاردىڭ قايداعى بەلگىسىز بىرەۋدىڭ قابىرىن اقتارۋى قالاي؟
شىمىلدىق.
ءۇشىنشى پەردە
ءۇشىنشى سۋرەت
ارادا ءبىر ايداي ۋاقىت ءوتتى. ساحنا سول قالپى. كۇن كەشكىرگەن كەز. ازدان سوڭ ساحنا سىرتىنا كەلىپ توقتاعان ماشينانىڭ دىبىسى ەستىلەدى. تاس جول جاقتان ءبىر قولىندا ۇلكەن قوراپ، ەكىنشى قولىندا ءبىر شوق گ ۇلى بار ماردان كەلە جاتىر.
ماردان. كەمپەچكە! (داۋىستاڭقىراپ.) Ay، كەمپەچكە.
جانجار (ۆەراندادان كورىنىپ). مەنى كەمپەكە دەپ تۇرعان قاي الجەكە - اي؟
ماردان. مەن عوي، ءوزىڭنىڭ جاھانكەزىڭ عوي. قۇتتىقتايمىن جان دەگەندەگى جالعىز جان -جارىم. (گۇلدى ۇسىنادى.) ءومىر بويى قارتايما.
جانجار. راقمەت، شالىم. بۇل نە ءۇشىن؟
ماردان. بۇگىن سەنىڭ تۋعان كۇنىڭ، سول ءۇشىن.
جانجار. ماردان! نە دەپ تۇرسىڭ ويباي؟ (ۇرەيلەنىپ گۇلدى لاقتىرىپ جىبەرەدى ) نەمەنە، سەن دە سىرقاتتانىپ قالدىڭ با؟
ماردان. سىرقاتى نەسى؟
جانجار (ونىڭ جۇزىنە بارلاي قاراپ). مەنىڭ تۋعان كۇنىمە ءالى بەس اي بار. ەسىڭ دۇرىس بولسا، جىل سايىن تويلاناتىن ول كۇندى سەن قالاي ۇمىتتىڭ؟ ۇمىتپاساڭ نە ايتىپ تۇرسىڭ؟ كوزىمە قاراشى!
ماردان. سەنىن تۋعان كۇنىڭدى بەس اي بۇرىن ءدال بۇگىن تويلاۋىمنىڭ ۇلكەن ءمانى بار.
جانجار. نەمەنە، مەنى تۋعان كۇنىمە جەتكىزبەستەن جەرلەيىن دەپ پە ەدىڭ؟
ماردان. ساعان جاقىنداعان كىلەڭ جاقسىلىق قانا، قۋانا بەر. (گۇلدى قايتا الىپ ۇسىنادى.)
جانجار (گۇلگە سۇيسىنە قاراپ). سەنىڭ وسى قۇرمەتىڭە قۋانار - قۋانباسىمدى ءالى بىلە الماي تۇرمىن - اۋ.
ماردان. قۋانار شاعىڭ ءالى الدا. قوناقتارىڭ الدى ءقازىر كەلە باستايدى، قامدانا بەر.
جانجار. قوناق؟ قۇداي-اۋ، گۇلگە ورالعان ءازىلىڭ ەكەن دەسەم، تاعى نە دەپ كەتتىڭ. قايداعى قوناق؟
ماردان. شوشىما. كەلەتىندەردىڭ ءبارى دە ءوزىمىزدىڭ ادامدار: گۇلزار، زۋرا، يمان، جاندوس پەن ءوزىمىزدىڭ تاعدىر.
جانجار. قوناق كۇتەتىن تۇك دايىندىعىم جوق، كۇن بولسا كەشكىردى، ەندى قايتتىم؟
ماردان. ول ءۇشىن ابىرجىما، كەمپەكە. سەنى ۇياتقا قالدىرماۋدىڭ ماسەلەسى شەشىلگەن. (قوراپتى ۇسىنادى.) وسىنىڭ ىشىندە نە كەرەكتىڭ ءبارى بار.
جانجار (قوراپتى اشىپ قاراپ). وي، اينالايىنىم - اي، جانىم جاڭا جاي تاپتى - اۋ... ءبىراق ەسىڭدە بولسىن، مەن ءوزىمنىڭ تۋعان كۇنىمدى بۇلاي مازاق ەتكىزە المايمىن...
ماردان. بۇل - مازاق تا ەمەس، سەنىڭ تۋعان كۇنىڭدى تويلاۋ دا ەمەس.
جانجار. ەندى نە؟
ماردان. بۇل - وسى كەلە جاتقان بەسەۋدىڭ باسىن قوسۋدىڭ سىلتاۋى عانا.
جانجار. سىلتاۋ؟ ول نە ءۇشىن؟
ماردان (ونى ءبىر قولىمەن قۇشاقتاپ). بۇگىن سامالىڭ كەلەدى. بۇل - سونىڭ بۇيرىعى.
جانجار. بوزداعىم - اۋ، ونى مەنەن نەگە جاسىرىپ تۇرسىڭ؟
ماردان. نە ەكەنى بەلگىسىز، ايتەۋىر قىزىمىزدىڭ وسى بەسەۋىنە اكەلە جاتقان قۇپيا بىردەڭەسى بار.
جانجار. قاپتاپ كەتكەن بۇل نە جۇمباق؟ ءتىپتى جاندوس تا شاقىرىلا قالىپتى. كەشە عانا ەدى عوي سەنىڭ ونى دەم الۋ ءۇشىن ىستىقكولگە كەتكەلى جاتىر دەگەنىڭ. ەندى ونى نەسىنە شاقىردىڭ؟ ول - قىزىمىزدىڭ باعىن بايلاعىسى كەلمەي ەرلىك ەتتى، سول ەرلىگىمەن كەتە بەرمەي ەندى نەگە كەلەدى؟
ماردان. مەن ونى سامالدىڭ بۇيرىعى بويىنشا شاقىرىپ وتىرمىن. «مەنىڭ جاندوسپەن سويلەسكىم كەلەدى، مەن بارعانشا ول ەشقايدا كەتپەسىن»، - دەپتى. مىنە، تەلەگرامماسى. (بەرەدى.)
جانجار. سوندا ول ەندى نە سويلەسپەك؟.. نە؟ (كوزى تەلەگراممادا).
ماردان. ونى مەن قايدان بىلەيىن. (از ۋاقىت ءۇنسىز.) ماعان ەشكىم تەلەفون سوققان جوق پا؟ (قاتتىراق قايتالادى.) ماعان ەشكىم تەلەفون سوققان جوق پا دەيمىن؟
جانجار. مەن ساڭىراۋ ەمەسپىن، ايقايلاما.
ماردان. كەشىر، كەمپەكەم، كەشىر. (ەكەۋى ۇيگە كەتەدى. ازدان سوڭ ساحنانىڭ سول جاعىنان تاعدىر، ءوز داچاسى جاعىنان دۇرمەك كەلەدى.)
دۇرمەك. توقتاڭىز!.. بەرى جاقىنداڭىز! (تاعدىر جاقىندايدى. دۇرمەك ونىڭ بەتىنە ۇڭىلە قارايدى.) مەنى الدايمىن دەپ شارشاماي، شىنىڭىزدى عانا ايتىڭىز. (قولىنداعى گازەت بەتىن نۇسقايدى.) مىناۋ ەكى قازاقتىڭ ورتاسىندا قاسقايىپ وتىرعان ءفاشيستى تانيسىز با؟
تاعدىر (گازەتكە ءبىر قاراپ الىپ باسىن شايقايدى). جوق.
دۇرمەك. جالعان ايتاسىز، جالعان. بەتىڭىزدى ايەلىڭىز دە تاني الماستاي ەتىپ قانشا تاڭبالاتساڭىز دا، مەن ءىزدى جاقسى تانىدىم.
تاعدىر (قۋانىپ). انىق پا؟
دۇرمەك. ءسىز وسىدان جيىرما ەكى جىل بۇرىن نەمىستەرگە ساتىلعان، سول سۇرقيالىعىڭىزدىڭ ءىزىن بۇركەۋ ءۇشىن ءوزىڭىزدى ءوزىڭىز وتىرىك ءولتىرىپ، فاشيستەرگە مىنانداي قارالى گازەت شىعارتقان ساعىن دەيتىن زالىمنىڭ ءوزىسىز. مىناۋ رايحەر دەيتىن ءفاشيستىڭ وڭ تىزەسىن باسا كۇلىمدەپ وتىرعان سۇلۋ قازاق ءسىز. ءوزىڭىزدى ءوزىڭىز ەندى تانىعان بولارسىز، مىرزا.
تاعدىر (تىزەرلەپ وتىرا كەتەدى). و، جالماۋىزداردىڭ جالماۋىزى، ادامزاتتىڭ ازعىنى بولماساڭىز ايتىڭىزشى، قايدا مەنىڭ مىناۋ ەكى سەرىگىم؟ جاراتۋشى تاڭىرىمدەي كورىپ جالبارىنامىن، ايتىڭىز، جاسىرماڭىز.
دۇرمەك. ەندى ابدەن بەلگىلى بولدىڭ، وڭباعان. كوزىڭدى بۇگىن-اق جوعالتامىن، يمانىڭدى ايتا بەر ساتقىن. (كەتە بەرەدى.)
تاعدىر (جۇگىنگەن كۇيى ەتپەتىنەن ءتۇسىپ، ونىڭ اياعىن قۇشادى). جالىنامىن، يمانىمدى ايتقىزا بەرىڭىز، تەك گەستاپوعا ايتا كورمەڭىز.
دۇرمەك. سەنىڭ ونداي سايقالدىعىڭا الداناتىن مەن ماردان ەمەسپىن، جوعال! (اياعىمەن سەرپىپ تاستاپ كەتەدى.)
تاعدىر (تىزەسىمەن جۇگىنىپ). ەي، اعاتاي-اۋ، اياساڭشى، گەستاپو مەنى تاعى دا كەسكىلەيدى عوي. (كەنەت ويلانىپ.) مەن نە دەدىم؟.. مەن قايدامىن وسى؟ ماردان اعا، قايداسىڭ؟ (ايقايلاپ.) ماردان اعا! مەنى قايدا اكەلىپ قۇلاتتىڭ؟ (ەتپەتىنەن جاتا قالىپ جەردى ايمالايدى.) ەي، تۋعان جەر، مەن سەنىڭ پەرزەنتىڭ ەمەس پە ەدىم؟ تىم بولماسا سەن اياساڭشى. ايتساڭشى، مەن كىممىن وسى؟ كىممىن؟ (بەتىن جەرگە باسىپ جىلاپ جىبەرەدى.)
كەلە جاتقان گۇلزار ونى الىستان بايقايدى.
گۇلزار (جەتىپ كەلىپ باسىن سۇيەيدى). باتىر-اۋ، جەر قۇشقانداي سىزگە نە بولدى؟
تاعدىر (قايتا جادىراپ الىسقا قارايدى). باتار كۇنگە جابىسقان كوكجيەكتى قاراڭىزشى، نەتكەن سۇلۋ. فرانسيادا مۇنان باسقاراق. ءيا، ءيا، وسىنىڭ ءبارى مەن ءۇشىن دۇنيەگە جاڭا كەلگەن عاجايىپ سۇلۋلىقتار. ويتكەنى، مەن ءومىردىڭ قاسىرەتتى كوزىن ۇمىتىپپىن دا، كىلەڭ كەرەمەتتەرگە تولى باقىتتى شاعىنا تاپ بولىپپىن. سوندىقتان دا مەن ءوزىمنىڭ زەيىن-زەردەمنىڭ جوعالعانىنا كوپ وكىنبەيتىن بولىپ بارامىن. (الدەنە ايتقىسى كەلگەن گۇلزاردى سويلەتپەيدى.) و، سىزدەر ءومىردىڭ كەرەمەتتەرىن عانا سەزىنۋدىڭ قانداي باقىت ەكەنىن بىلمەيسىزدەر. ويتكەنى سىزدەردىڭ جۇرەكتەرىڭىزدە وتكەن ءومىردىڭ بالىمەن بىرگە ۋى دا بار، ونى ۇمىتا المايسىزدار. ءسىز كۇلمەڭىز... ەگەر ءومىردىڭ مەن كورىپ جۇرگەن كەرەمەتتەرىن عانا كورەتىنىڭىزگە كوزىڭىز جەتسە، ءسىز زەيىن-زەردەڭىزدى قۇربان ەتەر ەدىڭىز. (سويلەگىسى كەلگەن گۇلزاردى تاعى دا سويلەتپەيدى.) تاعدىرمەن ەگەسپەڭىز، سۇيىكتى گۇلزار. ول ەشكىمگە باس يمەيتىن تاكاپپار، ول ەشكىمدى ايامايتىن قاتال، ول ەشكىمگە قايىسپايتىن قايسار. كەشىرىڭىز مەن ءسىز بار جەردە عانا شاتتانىپ وسىلاي قاناتتانىپ كەتەمىن. ەگەر ءسىز كوزىمنەن ءسال تايساڭىز جانىم جارالانىپ، بۇكىل دۇنيە سۇرلانىپ سالا بەرەدى. مەنىڭ بۇل اۋىر ازابىمدى ءسىز ءوزىڭىزدىڭ سالقىن شىرايىڭىزبەن قالجىڭدايسىز. بۇل مەنىڭ جەڭىلدىك سۇراعان جالىنىشىم دا ەمەس، اياڭىز دەپ وتىنگەن ءمىناجاتىم دە ەمەس. جوعالسىن قاسىرەت، تەك ساعىنىم تابىلسىن، ساعىنىم.
گۇلزار (تاڭدانا شاتتانىپ). ساعىن؟ ول كىم؟
تاعدىر. ول - ءوزىمنىڭ اسپاننان بىرگە قۇلاعان دوسىم.
گۇلزار. اسپاننان بىرگە قۇلاعان؟ قايدا؟ قاشان؟
تاعدىر (ەسىنە تۇسىرە الماي قينالىپ). تاعى دا جوعالدى - اۋ.
گۇلزار. نەنى جوعالتتىڭىز؟
تاعدىر. جاڭا عانا ساعىن ەكەۋىمىز رايحەردىڭ سامولەتىمەن اسپاندا سامعاپ كەلە جاتىر ەدىم، تاعى دا اداسىپ قالدىم.
گۇلزار. جالىنامىن، اداسپاڭىزشى. ايرىلماڭىزشى سول ەلەستەن. تىم بولماسا سول قۇلاعان جەرلەرىڭىزدى ەسكە ءتۇسىرىڭىزشى.
تاعدىر (ءوز ويىمەن الىسا تۇرە كەلەدى). ساعىن!.. ساعىن!.. (الدەنەنى ەسىنە تۇسىرە الماي ىزالانادى.) ەي، جاساعان! تىم بولماسا سول تاس قابىردى ەسىمە تۇسىرسەڭشى. (ويلانا قالىپ). تاس قابىر؟ مەن نە دەپ كەتتىم؟.. قايداعى تاس قابىر ايتىپ تۇرعانىم؟..
گۇلزار. ول كىمنىڭ قابىرى ەدى؟
تاعدىر. قالىڭ ورمان... جالعىز جارتاس... جارتاس... جارتاس... (وسىلاي وزىنە ءوزى كۇبىرلەگەن كۇيى كەتە بەرەدى. گۇلزار بارىپ ونىڭ قولتىعىنان ۇستايدى. تاعدىردىڭ كۇبىرى كوپكە دەيىن ۇزىلمەيدى. ازدان سوڭ ەكىنشى جاقتان قول ۇستاسا جۇگىرىپ زۋرا مەن يمان كەلەدى.)
يمان (كوزى تاعدىر مەن گۇلزار كەتكەن جاقتا). زۋرا، سەن انا ءبىر اق قار، كوك مۇزعا شىققان ەكى قىزعالداقتى كوردىڭ بە؟
زۋرا. قارعا شىققان قىزعالداق؟ قانە؟
يمان. كوزىڭدى الاتاۋدىڭ باسىنا ەمەس، باۋرىنداعى باقتىڭ ىشىنە جىبەر.
زۋرا. سەن ونى ءوزىڭنىڭ اكەڭە ايت.
يمان. نەنى؟
زۋرا. قاسىرەت مۇزى ماحاببات گۇلىن سوندىرە المايدى. اكەڭە سونى ءتۇسىندىر.
يمان. باسى جاس قوي، كەيىن تۇسىنەر. ايتپاقشى، ول بۇگىن مەنى ەنشى ءبولىسۋ مايدانىنا شاقىرعان ەدى-اۋ. جاندوس كەلگەنشە مەن سوندا بارىپ كەلەيىن.
زۋرا. وتىنەمىن، اكەڭمەن قاتتى سوزگە بارۋشى بولما.
يمان. ماقۇل. ونىڭ ورايىنا مەنىڭ سەنەن تىلەر تىلەگىم: ەگەر سەنىڭ جولىڭدا قۇربان بولسام، الاتاۋدىڭ باسىنا جەرلەگەيسىڭ.
زۋرا. الاتاۋدىڭ باسىنا ەمەس، راكەتاعا مىنگىزەمىن دە، ايدىڭ وزىنە جىبەرەمىن.
يمان. سول ءۇشىن الدىن الا... (زۋرانىڭ بەتىنەن ءشوپ ەتكىزىپ ءبىر سۇيەدى دە، ءوز داچاسىنا قاراي جۇگىرىپ كەتەدى. زۋرا ونىڭ كەتكەن جاعىنا شاتتانا قاراپ تۇرعان كەزدە ماناعى كەتكەن جاعىنان گۇلزار كەلەدى.)
گۇلزار. بالام - اۋ، جالعىزبىسىڭ، يمانىڭ قايدا؟
زۋرا. زاتتارىن العالى اكەسىنىڭ داچاسىنا كەتتى، ءقازىر كەلەدى.
گۇلزار. قۇلىنىم - اي، سەنىڭ تىم بولماسا قايىن اتاڭدى دا «پاپا» دەي الماعانىڭ با؟ نەتكەن اۋىر ارمان ەدى بۇل؟
زۋرا. «ماما»، «پاپا» دەۋدى ارماندايتىن مەن عوي. ەگەر دە سەن ءبىر تىلەگىمدى قابىلداساڭ، مەن ول ارمانىما بۇگىن-اق جەتەر ەدىم.
گۇلزار (تاڭدانا قاراپ). بۇگىن-اق؟ قالاي؟
زۋرا. اعات بولسا قىنجىلما. مەنىڭ «پاپا» دەگىم كەلىپ جۇرگەن ادامىم تاعدىر.
گۇلزار. تاعدىر!.. مۇمكىن، ونى اكەڭنىڭ ورنىنا اكە ەتكىڭ دە كەلەر؟
زۋرا. ەگەر دە سەن...
گۇلزار (جاقتان تارتىپ جىبەرەدى). ءوشىر ءۇنىڭدى! ەگەر مۇنداي ءسوزدى ەندى قايتىپ ايتار بولساڭ، قاراڭدى دا باتىر.
زۋرا (شەشەسىن قۇشاقتاي الادى). كەشىر، ماماتاي، كەشىرە گور. (جاندوس كەلەدى.)
جاندوس. قايىرلى كەش، گۇلزار اپا...
گۇلزار. جاندوسىم - اي، سەنىڭ كەشە ءجۇرىپ كەتپەي، بۇگىنگى كەشتى بىزبەن بىرگە وتكىزگەنىڭ جاقسى بولدى-اۋ، كوڭىل-كۇيىڭ بۇگىن قالاي؟
جاندوس. نەمەنە ەكەنىن بىلمەيمىن، ايتەۋىر ءبىر بەلگىسىز قۋانىش كەۋدەمدى كەرنەپ بارادى.
گۇلزاp. بەلگىسى دە بار شىعار.
جاندوس. بار، گۇلزار اپا، بار. بىزدەر مەنى جالماي جازداعان اجالدى جەڭدىك. سول شايقاستىڭ كەزىندە قىزىڭىز ناعىز عالىم بولاتىنىن جاقسى كورسەتتى. قۇتتىقتاۋىما رۇقسات ەتىڭىز. (قول الىسادى.)
گۇلزار. كوپ جاسا، بالام، مەنى قاتتى قۋانتتىڭ. ەگەر ءومىردى ءدال فيزيكانى بىلگەندەي بىلسە، جامان قىز وسىرمەگەن سەكىلدىمىن. ەندى تەك سونداي اپاتتان امان بولسا ەكەن.
جاندوس. قىزداردىڭ اپاتى جامان جىگىتتەر عوي، زۋراڭىز ونداي اپاتقا دا ۇشىراي قويماس.
گۇلزار. ول دا مەن ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش، راقمەت، بالام. سامالىڭ بۇگىن كەلەتىن كورىنەدى، سەن دە قۋانا بەر.
جاندوس. بۇگىن!
گۇلزار (كەلە جاتقان جانجاردى كورىپ). و، جان جەڭگە، تۋعان كۇنىڭىز قۇتتى بولسىن! دەنساۋلىقتان باستاپ بارلىق باقىتتى بۇكىل اۋلەتىڭىزگە تىلەيمىن!
جانجار. راقمەت، سۇيىكتىم، بار قۋانىشىمىز ورتاق بولسىن. (ەكەۋى سۇيىسەدى، گۇلزار سۋمكاسىنان ءبىر زات الىپ بەرەدى. جانجار العىسى كەلمەي.) اپىر-اي، ماردان - اي...
جاندوس (اكەلگەن سىيلىعىن ۇسىنا بەرە باسىن يەدى). مەنىڭ اكەلگەن سىيلىعىم - ءوزىمنىڭ ماڭدايىم عانا. (جانجار ونىڭ ماڭدايىنان سۇيەدى. جاندوس ونىڭ قۇشاعىنان بوساي بەرە شەگىنە جونەلەدى.) كەشىرىڭىزدەر، مەنىڭ قالاعا جەتۋىم كەرەك.
گۇلزار. قالادا نە بار؟ (جاندوس ونىڭ قۇلاعىنا بىردەڭە سىبىرلايدى. گۇلزار ونىڭ قولتىعىنان ۇستاي الىپ ۇيگە قاراي بەتتەيدى.) ول ءۇشىم جازانى بىرگە تارتامىز، نە كورسەڭ دە بىزبەن بipگe كورەتىن بول. ءجۇر.
ولار ۇيگە كەتەدى. ازدان سوڭ ءوزىنىڭ داچاسى جاعىنان قولىندا ەكى چەمودانى بار يمان، تاس جول جاقتان سامال كەلە جاتادى. سامالدى ۇستىندە جول كيىمى، ارقاسىندا ساپار سۋمكاسى.
يمان. سامال، سەن قايدان ساپ ەتە قالدىڭ؟
سامال. جاندوس قايدا؟ ونىڭ دەنساۋلىعى قالاي؟
يمان. كەلمەستەن جاتىپ ونىڭ دەنساۋلىعىنا سەن نەگە قۇمارتا قالدىڭ؟
سامال. سويلەمە، مەن ءبارىن دە بىلەمىن.
يمان. نەنى بىلەسىڭ؟
سامال. سەن مەنىڭ سۇراۋىما جاۋاپ بەرەسىڭ بە، جوق پا؟
يمان (باپتاپ). قايىن ەنەمنىڭ حابارىنا قاراعاندا، سەنىڭ مىقتاپ ءبىر سۇيگەنىڭنەن قالاتىن اۋرۋ جاندوستا جوق سەكىلدى.
سامال. وتىرىك ايتىپ تۇرسىڭ. سوندا دا راقمەت.
يمان. تاعى ءبىر جاڭالىق، مەن زۋراعا ۇيلەندىم. ءبىراق تويىمىزدى سەنىڭ كەلۋىڭە قاراتىپ وتىرمىز.
سامال. سولاي ما؟ قۇتتى بولسىن، تويلارىنا تارتار سىيىم ءازىر. انا شامدى جاعىپ جىبەرشى.
يمان. ۇيگە نەگە كىرمەيسىڭ؟
سامال. شام جاقشى؟ (يمان شامنىڭ تەتىگىن بۇرايدى، ساحنا تۇگەل جارقىراپ كەتەدى.)
يمان. سيقىڭ مۇلدەم قيقايىپ كەتىپتى، جولىڭ اۋىر بولعان - اۋ ءسىرا؟
سامال. اتاما... (ۇيدەن جانجار كەلەدى.)
جانجار. مىنا شامداردى مەرەكەدەگىدەي جارقىراتىپ قويعان كىمنىڭ يمان، سەنبىسىڭ؟
يمان. جوق، جان اپا، مەن ەمەس. ءتۇنىمىزدى كۇندىزگە اينالدىرىپ جىبەرگەن اسپاننىڭ مىنا ءبىر قىزى.
جانجار (سامالدى ەندى عانا اڭعارىپ). بالاپانىم - اۋ، كۇنىم - اۋ، بارسىڭ با؟ سارعايتتىڭ عوي شەشەڭدى. وسىنىڭ بەتىنەن قايتا-قايتا سۇيەدى. ءۇي جاققا داۋىستاپ. اۋ، قۇرمەتتى قوناقتار، مۇندا كەلىڭىزدەر. مەنىڭ تۋعان كۇنىمە كەلگەن ەڭ ۇلكەن سىيلىقتى كورىڭىزدەر.
سامال. قايداعى تۋعان كۇن؟
جانجار. بۇل - اكەڭنىڭ جاساندى تويى، نە ءۇشىن ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەيمىن. (ۇيدەن گۇلزار مەن زۋرا كەلدى.)
زۋرا. سامال! (جۇگىرىپ كەلىپ قۇشاقتاي الادى.)
سامال. تويلارىڭ تويعا ۇلاسسىن! گۋلزار اپا قونعان قياسى بيىك بولسىن.
گۇلزار. راقمەت، جانىم. (سامالدىڭ ماڭدايىنان سۇيەدى دە، وڭاشالاپ.) مەن سەنىڭ جىلاپ جازعان حاتىڭا كۇلەتىن جاۋاپ قايتارعان ەدىم، العان بولارسىڭ.
سامال. حاتىڭىزعا كۇلگەنىم جوق، جىلاي ءتۇستىم، سول ءۇشىن راقمەت سىزگە. ويتكەنى، مەن جاندوستىڭ سىرقات ەكەنىن سەزبەستەن جارالاي ءتۇسىپپىن. (تاعدىر كەلە جاتىر. سامال ءۇنسىز بارىپ ونى قۇشاقتاي الادى.) كەشىرىڭىز ءسىزدى كورگەندە كوزىمنەن جاس شىعىپ كەتتى.
تاعدىر (سامالدى قۇشاقتاي ءتۇسىپ). سەنىڭ كوزىڭ جىلاسا، مەنىڭ جۇرەگىم جىلايدى.
سامال. قانداي ساعىنعانىڭىزدى حاتىڭىزدان سەزگەنمىن.
تاعدىر. سەن ونى الدىڭ با؟
سامال. و، العاندا قانداي! ءسىزدىڭ ول حاتىڭىز ءتيىستى جەرلەردىڭ سارابىنا دا ءتۇسىپ، مۇنان جيىرما ەكى جىل بۇرىن جازىلعان ءبىر حاتتىڭ تاريحىن دا اشىپ بەردى.
تاعدىر. حاتتىڭ تاريحىن؟
سامال. ونى ويلاپ شارشاماڭىز، ءبارىن دە ءقازىر ەستيسىز (ماردان كەلەدى).
ماردان (شاتتانا شالقىپ، سويلەي كىرەدى). جانىم مەنىڭ، ءسانىم مەنىڭ. ماقتانىم مەنىڭ. (قىزىن قۇشاقتاپ سۇيەدى.)
سامال (اكەسىنىڭ بەتىنەن سۇيە سالا جالت بۇرىلىپ). يمان، سەنىڭ اكەڭە ارناپ اكەلگەن سىيىم بار ەدى، ۇيدە بولسا شاقىرىپ كەلشى. تەز... تەز... (يمان جۇگىرىپ كەتەدى.)
جاندوس (سويلەي كىرەدى). سامال، بۇل دۇنيەدە مەن دە بارمىن. (سامال ەكەۋى بىرىنە-بىرى ءۇنسىز قادالىپ جاقىندايدى.)
سامال. مەنىڭ اقىلسىزدىق ەتكەنىمدى ەلەمەي، مۇنداي اقىلدىلىق جاساعانىڭ ءۇشىن. (قولىن بەرەدى. جاندوستىڭ قولىن بوساتپاستان.) ەگەر ماحابباتتىڭ اجالدى جەڭەتىنى راس بولسا، مەن جەڭەمىن، ساعان ازىرشە ايتارىم وسى.
دۇرمەك (انادايدان سويلەي كەلەدى). التى جاسار بالا الىستان كەلسە...
ماردان. الپىستاعى شال سالەم بەرەدى.
دۇرمەك. بابالارىمىزدىڭ سول فيلوسوفياسى بويىنشا سامالجانعا سالەم. (سامال قول الىسادى.)
يمان. سامال، اكەلگەن سىيلىعىڭ اكەمنىڭ وسى فيلوسوفياسىنا ساي بولسىن.
سامال. ا، وندا ول اڭگىمەنى وتكەن كۇننىڭ ءبىر اۋىر حيكاياسىنان باستايىن. ول ءۇشىن، تاعدىر اعا، سىزگە بىرنەشە سۇراۋ.
تاعدىر (تاڭدانا قاراپ). ماعان با؟
سامال (تاعدىردىڭ ەكى يىعىنا كەزەك اسىلا، ءبىر قولىمەن قۇشاقتاي تۇرىپ قىزىقتىرا سويلەيدى). ءسىز التىن ءتۇستى جاپىراعى جايقالعان، اراسىنان يت تۇمسىعى وتپەيتىن ءبىر قالىڭ ورماندى كوزىڭىزدىڭ الدىنا كەلتىرە وتىرىپ ويلانىڭىزشى...
تاعدىر. قالىڭ ورمان؟
سامال. سول ورماننىڭ ىشىندە الاقانداي الاڭ بار، سول الاڭنىڭ قاق ورتاسىندا جالعىز جارتاس بار، سول جارتاستىڭ ىشىندە ءبىر ۇڭگىر بار، سونى ەسىڭىزگە ءتۇسىرىڭىزشى.
ماردان. بالام - اۋ، ءوزىنىڭ ءۇيى قايدا ەكەنىن بىلمەيتىن ادام قايداعى ءبىر ۇڭگىردى قايدان ءبىلسىن.
سامال. ءوز ءۇيىن بىلمەسە دە، سول ۇڭگىردى ءبىلۋى مۇمكىن. (تاعدىرعا.) ويلانىڭىز. مەنىڭ ايتىپ تۇرعانىم - 1042 جىلى 18 سەنتيابر كۇنى وزىڭىزبەن بىرگە قۇلاعان جول اسىڭىزدى جەرلەگەن تاس ۇڭگىرىڭىز.
تاعدىر. تاس ۇڭگىر... تاس ۇڭگىر.. تاعى دا... تاعى دا...
سامال (قالتاسىنان بىلعارى تىسى بار كىشكەنە داپتەردى الىپ تاعدىردىڭ كوز الدىنا توسادى). مىنانى تانيسىز با؟ (تاعدىر ويلانىپ قالادى.) ءوزىن تانىماساڭىز ءسوزىن تىڭداڭىز. (داپتەردەن وقيدى.) مەن سەنىڭ اسپانىڭدا جارالانعان سامولەتىڭمەن پىرگە قۇلاپ، ەسسىز جاتقان كوزىمدە قولىنا تۇسكەن، ءبىراق قانشا ازاپ شەكسە دە، ءوزىڭدى سۇيۋدەن اينىماعان ازات دەيتىن پەرزەنتىڭمىن. سول سەنى سۇيگەن جۇرەك - بۇگىن بىزدەرگە جاۋدىڭ اەرودرومىن ءوز بومبالارىمەن تالقان قاتتىرعان. سول سەنى سۇيگەن جۇرەك - بىزدەردى وزىڭە قاراي الىپ قاشقان. مەن مۇنى جاۋ اەرودرومىن وزىممەن بىرگە تالقانداسقان، وزىممەن بىرگە قۇلاپ، سەكىرۋگە ۇلگەرە الماي ءولىپ كەتكەن باۋىرىم ساعىننىڭ اتىنان دا ايتامىن...
گۇلزار. ساعىن! ساعىن دەي مە؟
سامال. وتىنەمىن، از سابىر ەتىڭىزدەر. (وقي بەرەدى.) ...قانشا جەردە قاي جاقتا ەكەنىن ءدال ايتا المايمىن، وسى ماڭداعى قالىڭ ورماننىڭ ىشىندە ءبىر جارتاس بار. سول جارتاستا ۇڭگىر بار. مەن ءوزىمنىڭ ساعىنىمنىڭ دەنەسىن سول تاس ۇڭگىردەگى بىرەۋدىڭ قابىرىنە جەرلەدىم. ونىڭ كىم ەكەنىن بىزبەن بىرگە كومىلگەن بورت جۋرنالىنان كورەسىزدەر.
ىزىمە تۇسكەن يتتەردىڭ ارسىلى، يتتەردىڭ جەتەگىنە ەرگەن نەمىستەردىڭ جاقىنداپ كەلەدى. قوش، جارىق دۇنيە.
ازات نايمانوۆ، 1942 جىل. 19 سەنتيابر. ۋكراينا جەرى. شيەلى دەريەۆنياسى. ۆەرا ۆاسيليەۆنا ۆەلەكوننىڭ ءۇيى. ءوزىمدى كەشە كەشتەن بەرى پانالاتقان وسى ايەلگە مىناۋ داپتەرىممەن بىرگە بار ءۇمىتىمدى قالدىردىم.
تاعدىp. مۇنى جازعان كىم؟
سامال. ءسىز. مەنىڭ وقىپ تۇرعانىم - ءسىزدىڭ سول ايەلگە قالدىرىپ كەتكەن داپتەردەگى ءسوزىڭىز.
تاعدىر. ول ايەل قايدا؟
سامال. ءقازىر كييەۆ قالاسىندا. ول ءسىزدىڭ ىزىڭىزگە ءتۇسىپ كەلگەن نەمىستەر ءۇيىن قورشاپ العان كەزدە بۇل داپتەردى قايدا تىققانىن بىلمەي جۇرە بەرىپتى دە، جۋىردا ەسكى جاستىقتىڭ ىشىنەن تاۋىپتى.
دۇرمەك. اۋ، سامال شىراعىم، وسى ادەمى ەرتەگىڭدى نەمەن دالەلدەيسىڭ؟
سامال (تەز قيمىلداپ سۋمكاسىنان بورت جۋرنالىن سۋىرىپ الدى). مىنە، مەنىڭ دالەلىم. بۇل ساعىنمەن بىرگە كومىلگەن بورت جۋرنالى. سىزدەر وزدەرى الدانىپ بۇلاردىڭ سوققىسىنا ۇشىراعان ىزالى فاشيستەردىڭ وتىرىك لاقابىنا الدانىپسىزدار. ولار بۇلارعا ءوز وتانىن وشىكتىرۋ ءۇشىن قازاسىنا قايعىرعان بولىپ، قارالى سۋرەتتەرىمەن بىرگە جوقتاۋ ولەڭدەردى دە باسىپ شىعارعان. ءتىپتى بۇلارعا سامولەتىن بەرگەنى ءۇشىن گيتلەردىڭ بۇيرىعى بويىنشا اتىلىپ كەتكەن رايحەر دەيتىن نەمىس وفيسەرىن ورىس مايدانىندا ەرلىك ولىمىمەن وسىلارمەن بىرگە قازا بولدى دەلىنىپ، سۋرەتى وسى ەكەۋىنىڭ سۋرەتىمەن بىرگە باسىلىپ شىققان. سىزدەر سوعان الدانعانسىزدار. سوعىس كەزىندە مەنىڭ پانامدى اجالدان الىپ قالعان ليلليي حانۋم سول رايحەردىڭ جەسىرى. ونىڭ دۇنيە جۇزىنە جار سالىپ، ىزدەپ جۇرگەن ازات دەيتىن بەلگىسىز دوسى الدارىڭىزدا وتىر. (تاعدىردىڭ الدىن توسىپ.) ازات اعا، ءسىز مىنا جۋرنالدى تانيسىز با؟
تاعدىر (جۋرنالدى قولىنا الىپ ويلانا قالادى، الدەنە ەسىنە ءتۇسىپ، سونى ىزدەگەندەي جۋرنال بەتتەرىن اسىعا اقتاردى. ءبىر بەتكە كىلت توقتاپ، قۋانا ايقايلاپ، جۋرنالدى كەۋدەسىنە قىسادى. ساحنا سونىڭ شاتتىعىنا ۇيىرىلگەندەي شىر اينالدى. تاعدىر بار شاتتىق داۋىسىمەن ايقاي سالادى). تاپتىم... ءبارىن دە تاپتىم، باۋىرلار... (سونىڭ سول ايقايىنا ىلەسە سامولەتتىڭ گۇرىلى، بومبالاردىڭ تۇيدەكتەلە جارىلعان گۇرسىلى، اسپاندى سىندىرا ساتىرلاعان سناريادتاردىڭ نازاعايداي ايبىندى ءۇنى ۇلاسىپ كەتەدى. جەردەگى بومبالاردىڭ دا ءبىرىن-بىرى اتقىلاپ تالقاندالىپ جاتقانى بىلىنەدى. نەمىستەردىڭ باجىلداسقان ۇرەيلى ءۇنى ءورشىپ بارىپ وشەدى. سول سۇراپىلدىڭ ىشىنەن سول سوعىستىڭ ۇستىندە تاعدىردىڭ داۋىسى ساڭقىلدايدى.)
تاعدىردىڭ داۋىسى. سوق، ساعىنىم، باۋىرىم، سوق!.. سوق!.. سوڭعى رەت شۇيىلەمىن، سوعىپ قال!.. وتانىمىز ءۇشىن!.. قانىمىزعا بويالعان زامانىمىز ءۇشىن، سوق!.. فاشيستەردىڭ ءوز بومباسىن وزدەرىنەن اياما... اەرودرومىن تۇگەل قاۋسات!.. قاۋسات!.. (جاڭاعى سۇراپىل ۇدەي ءتۇسىپ بارىپ باسىلا بەرگەن كەزدە تاعدىردىڭ داۋىسى ەستىلەدى. قوش، نەمىس حالقىنىڭ ادال پەرزەنتى، ءبىزدىڭ باتىر دوسىمىز، رايحەر. قوش، باۋىرىم، قوش... (ونىڭ داۋىسىمەن بىزگە سامولەتتىڭ گۇرىلى دە الىستاپ كەتەدى. شام قايتا جانادى. وسىلاردى ەسىنە ءتۇسىرىپ تۇرعان تاعدىر شاتتانا تۇسەدى. ول الدەنەنى ايتىپ ءماز، ءبىراق داۋىسى ەستىلمەيدى. ءبىر كەزدە ول ويلانا قالىپ جان-جاعىنا تاماشالاي قارايدى. وزىنە-وزى سۇقتانا قاراپ، شاتتانا شالقيدى. كەنەت باسقا ويعا ءتۇسىپ سالقىن تارتادى.)
تاعدىر. اھ، ارمان... ارمان... مەن جەتكەن مىناۋ باقىتتى كۇنگە سەن جەتە الماي ارماندا كەتتىڭ - اۋ، باۋىرىم... ساعىنىم...
زۋرا (بار داۋسىمەن). ازات اعا... اعاتاي! (ۇشىپ بارىپ ونى قۇشاقتاي الادى، القىنا سويلەپ). انىق پا؟ مەنىڭ اكەم انىق سونداي باتىر ما؟ جالىنامىن، اعاتاي، انىق دەڭىزشى.
تاعدىر (قايتا جادىراپ، زۋرانى ءبىر قولىمەن قۇشاقتايدى). و، زۋراشىم... سەنىڭ اكەڭ باتىر بولعاندا قانداي. ول بۇكىل زامانىمىز ماقتان ەتەتىن باتىر. ماقتان... شاتتان، بالاپانىم! (زۋرانى ءبىر قولىمەن قۇشاقتاعان كۇيى زالعا جاقىندايدى.) سول زامانا باتىرى ساعىننىڭ ءارۋاعىن شاقىرا تۇرىپ ايتارىم: ول ءۇشىن بارشاڭىز دا ماقتانىڭىزدار، بارشاڭىز دا شاتتانىڭىزدار!
سامال (سۋمكاسىنان ورامالعا تۇيىلگەن ءبىر ۋىس توپىراق الىپ گۇلزارعا ۇسىنادى). گۇلزار اپا، مىناۋ ساعىن اكەمىزدىڭ بىزدەر قايتا جەرلەگەن جاس قابىرىنىڭ توپىراعى، قابىل الىڭىز.
گۇلزار (توپىراقتى كەۋدەسىنە قىسىپ). كەلدىڭ بە، ساعىنىم، وشپەيتىن جالىنىم، ۇزىلمەيتىن ءۇمىتىم. سەنبەيتىن جۇلدىزىم. ەندى ءقازىر ءولىپ كەتسەم دە ارمانىم جوق.
زۋرا. ءارۋاعىڭا ءومىر بويى تابىنىپ، توپىراعىنا ءومىر بويى باس ۇردىم، اكە! (توپىراققا بەتىن باسادى.)
دۇرمەك (وزىنە). مىناۋ كور توپىراعى كوزىمە شاشىلعانداي تاعى دا وكىنە باستادىم - اۋ.
يمان. تەڭىزدەي تەرەڭ سىرى قيلى-قيلى حيكايا، نەتكەن عاجاپ جان ەدى.
جاندوس. وسىنداي باتىرلاردىڭ تالايى ءالى دە بەلپاز بولىپ جاتىر-اۋ.
جانجار. بۇگىنگى كۇن - تاعدىردىڭ تۋعان كۇنى، سونى ەستەرىڭىزدە ساقتاڭىزدارشى.
سامال. وتانىمىز ءۇشىن قانى تامعانداردىڭ بارلىعى بىردەي ەستەرىڭىزدە ماڭگى ساقتالسىن! ءومىر بويى ارداقتاپ وتەيىك ولاردى. ەندىگى انتىمىز وسى بولسىن!
ماردان. ءيا، ءبارىمىزدىڭ دە ايتار انتىمىز وسى بولسىن... ەي، وتانداستار... ەي، زامانداستار! ەي، بۇكىل ادامزات بالاسى! ءوزىڭدى، ءوزىڭنىڭ ۇرپاعىڭدى قورعاپ قالعان وسىنداي باتىرلار. سول باتىرلاردىڭ ءبىر دە ءبىرىن ۇمىتپاڭدار... ۇمىتپاڭدار... ەي، ۇرپاقتار، سەندەرگە دە ايتارىمىز وسى. سەندەرگە قالدىراتىن ەڭ اسىل مۇرامىز دا وسى.
شىمىلدىق.
You Might Also Like
-
كومپلەكس جۇيەسىمەن وقىتۋدا ەكى-ۇش كلاستا ساباقتى قالاي بەرەمىز؟ ءبىر كلاسپەن الدانىپ جاتقاندا وزگە كلاسس بوس قالماي ما دەگەن سۇراق تۋادى. بۇل ماسەلە جالاڭ كومپلەكس جۇيەسىندە ەمەس، ءپان جۇيەسىندە دە م...
