ءبىر ءمۇعالىم كوپ كلاستى وقىتۋ جولدارى
كومپلەكس جۇيەسىمەن وقىتۋدا ەكى-ۇش كلاستا ساباقتى قالاي بەرەمىز؟ ءبىر كلاسپەن الدانىپ جاتقاندا وزگە كلاسس بوس قالماي ما دەگەن سۇراق تۋادى. بۇل ماسەلە جالاڭ كومپلەكس جۇيەسىندە ەمەس، ءپان جۇيەسىندە دە ءمۇعالىمنىڭ اياعىن انتەك-تانتەك باستىراتىن، ارسالاڭداتاتىن، داعدارتاتىن ماسەلە بولاتىن. اسىرەسە، شالاعاي مۇعالىمدەردى. سوندىقتان بۇل جونىنەن ازىراق ايتا كەتۋ كەرەك.
مەيلى قاي جۇيەمەن وقىتسىن، ءبىر ءمۇعالىم بىرنەشە كلاستى وقىتۋدىڭ جولدارى سوڭعى بولادى:
1. وزگە كلاستاردا وزدىگىنەن ىستەرلىك جۇمىس بەرىپ قويىپ، ءبىر كلاسپەن ءمۇعالىم ءبىر ساعاتتاي ءوزى شۇعىلدانۋ بار.
2. ءبىر كلاسپەن بىرنەشە مينۋت اڭگىمەلەسىن، وعان ماسەلە، نە ءبىر جۇمىس بەرىپ اينالدىرىپ قويىن، ەكىنشى كلاسقا كوشىپ، ولارمەن ءبىراز الدانىپ، جۇمىس تاپسىرىپ، ءۇشىنشى كلاسقا كوشەتىن جۇگىرمە بار.
3. تۇسكە دەيىن ءبىر كلاستى، تۇستەن كەيىن ەكىنشى كلاستى وقىتۋ جولى بار (الدە تۇسكە دەيىن ەكى كلاستى، تۇستەن كەيىن ءبىر كلاستى وقىتۋ رەتى كەلىپ قالار).
4. ءبىر كۇنى ءبىر كلاستى وقىتىپ، وزگەلەردى بوس قويىپ، كەلەسى كۇنى بوس قالعان كلاستى وقىتاتىن «كەزەكتەمە» جول بار.
5. وزگە جوعارعى كلاستاردى وقىتىن جاتقاندا تومەنگى كلاسقا ساباعى وزىق بالادان باسشى قوياتىن «قالپەلىك» جولى بار.
مىنە وسى ايتىلعانداردان باسقا كوپ كلاستى ءبىر ءمۇعالىم وقىتۋدىڭ جولى جوق.
بۇل جولداردىڭ قايسىسى قولايلى؟ ونى ءمۇعالىم ءوزى تاڭداۋ كەرەك. ايتسە دە ءوز پىكىرىمىزدى ايتا كەتەيىك.
بەس ءتۇرلى جولدىڭ ەڭ سوڭعىسىنان باستايىق.
ەڭ سوڭعى، بەسىنشى جولدىڭ قولايسىزدىعى: ساباعى وزىق بالانى تومەنگى بالالارعا «مولدا» قىلعانمەن، ول بالا مولدانى جولداستارى ەلەمەۋگە، باسىنىپ كەتۋگە، مازاق ەتۋگە مۇمكىن: ءبارى مەكتەپتە وقىپ جۇرگەن بالالار بىرىنەن-بىرى كەممىن دەپ ويلامايدى عوي. جانە ول قويعان «بالا مولدا» وقىتۋدىڭ ءجونىن دە بىلمەيدى، شاتاستىرادى، قورىنادى، نەمەسە «مولدا جىگىت» بوپ قوجاڭدايدى. تاربيە سوزىمەن قاراعاندا بۇل جول دۇرىس ەمەس.
ءتورتىنشى جول تاعى جارامايدى: ءاربىر كلاسس كۇن ارالاتىپ وقىعاندا ءۇش-اق كۇن ساباق وقىپ، جىلدىڭ جارىمى بوسقا وتەدى ەكەن. قازاق مەكتەپتەرىندە وقۋ مىقتاعاندا التى اي بولادى. التى ايدىق جارىمىن بوسقا وتكىزگەن سوڭ، تۇك وقىماعانعا ەسەپ قوي. جاقا بوس قالعان كۇنى بالالار تاپسىرعان جۇمىستى ورىنداماي، وقىعانى ەسىنەن شىعىپ، ويىنمەن اۋەيلەنىپ كەتەدى.
ءۇشىنشى جولدى ءسوز قىلساق، ءارى تۇسكە دەيىن، ءارى تۇستەن كەيىن وقىتىپ، كۇنىنە 8 ساعات جۇمىس قىلۋ مۇعالىمگە اۋىر تيەدى. وعان مۇعالىمدىككە جان-تانىمەن شىن بەرىلگەن، نەمەسە دەنساۋلىعى تەمىردەن جارالعان ادام بولماسا شىداي المايدى. كۇنىنە ەكى ەسە ارتىق وقىتقانىنا ارتىق اقى الاتىن بولسا دا يگى بولار ەدى. ارتىق اقى بەرىلمەگەن سوڭ، ءمۇعالىم و جاعىنان دا ەسەپتەيتىن بولۋ كەرەك. ءسويتىپ بۇل جول دا قولايسىز-اۋ دەيمىز.
ەندى قالعانى ەكى-اق جول. نە ءار ساعاتىن ءار كلاسقا ارناۋ، نەمەسە ءبىر ساعاتتىڭ ىشىندە ءار كلاسقا (جۇگىرىپ ءجۇرىپ) وقىتۋ. وسى ەكى جولدىن ءبىرىن قولدانۋ كەرەك. قايسىسىن الۋ كەرەك؟ ونى كەسىپ ايتۋعا بولمايدى. ءمۇعالىم بىلەدى. جۇگىرمە جولمان وقىتۋعا ءمۇعالىم بىلەدى، تاجىريبەلى، شالىمدى، وڭتايلى، شيراق بولۋ كەرەك. ءمۇعالىم شالىمدى، ىمقىرۋلى بولماسا، كوپ قوياندى قۋعان تازىداي ارسالاڭداپ، اقىرىن قالۋعا، ءبىر قويان دا ۇستاي الماۋعا مۇمكىن. باستاپقى جول ودان گورى ىڭعايلىراق: انا كلاستارعا جۇمىس ساباق بەرىپ قويىپ، ءوز كىرگەن كلاسىمەن ساعات بىتكەنشە الدانا بەرەدى. ەكىنشى ساعاتتا كىرمەگەن كلاسىنا كوشەدى. دەگەنمەن بۇعان دا شالىم، نازار، تاپقىشتىق كەرەك. ويتكەنى ءوزى كىرمەيتىن كلاسقا ءوز بەتىمەن ىستەگەندەي قىزىقتى جۇمىس تاۋىپ بەرۋ كەرەك. ونداي قىزىقتى جۇمىس تاۋىپ بەرە الماسا، بالالار جالىعىپ، ويناپ، شۋلاپ كەتۋگە مۇمكىن. باستاۋىش مەكتەپتەردە بۇل بولماي قويمايدى. ەندەشە ءمۇعالىم ءوزى كىرگەن كلاسىندا ساعات بىتكەنشە، نىعارلانىپ وتىرىپ الماي، اندا-ساندا بوس قالعاندارعا دا كوز سالا وتىرۋ كەرەك ەكەن. كوز سالماسقا بالالاردىڭ ءوزى دە قويار ما ەكەن؟ جاس بالا 45 مينۋتتەن نەعىپ تاپجىلماي قادالىپ ساباقپەن الداناتىن بولدى؟ قوبالجىماي، قاجىماي وتىرا الماس. ولاي بولسا ءىس جۇزىندە ءبىرىنشى جول مەن ەكىنشى جولدى ەرىكسىز ارالاس قولدانۋعا تۋرا كەلەدى. مۇمكىن ۋاقىتتىڭ كوبىرەگىن نە انا كلاسقا، نە مىنا كلاسقا كەزەك بەرىپ وتىرار، ال وزگەلەردى ءبىر جولعا يەسىز تاستاۋعا بولماس.
كوپ كلاستى وقىتۋعا كومپلەكستىڭ قانداي قولايى بار؟ دەگەن سۇراۋعا كەلسەك، ەسكى جۇيەدەن كومپلەكس ءاناعۇرلىم قولايلى دەۋگە بولادى. ۇيتكەنى كومپلەكس جۇيەسى بالانىڭ تۇرمىس قۇبىلىستارىن كوپ باقىلاۋىن، ءوز بەتىمەن جۇمىستى كوپ ىستەۋىن، كوپ جازىپ، كوپ سۋرەت سالۋىن، كوپ ەسەپتەۋىن، سالىستىرۋىن زەرتتەۋىن تىلەيدى.
جۇمىستىڭ كوبىن بالا ءوزى ىستەيتىن بولعان سوڭ ءمۇعالىمنىڭ ارقاسى بوساپ، كلاستان كلاسقا قىدىرىپ وتىرۋىنا دا مۇرشاسى كەلەدى. بالالاردى ۇنەمى مەكتەپتە ۇستاپ وتىرماي، سىرتتاعى جۇمىستارعا دا قوسۋعا بولادى. مىسالى: اۋىلداعى ادامداردىڭ اۋرۋلاردىڭ، ساۋاتسىزداردىڭ، پىشەننىڭ، اسپاپتىڭ ەسەبىن الدىرۋ. كىمنىڭ نە جۇمىس قىلاتىنىن باقىلاتۋ، مال اۋرۋلارىنىڭ ەمى، اۋىلدىڭ تاريحى سياقتىلاردان ماعلۇمات جيناتۋ، ولەڭ، جۇمباق، ەرتەگى جازىپ اكەل دەپ تاپسىرۋ. حايۋانداردى كۇتتىرۋ، سەرۋەنگە جىبەرۋ، جۇمىس ىستەتۋ سياقتى نارسەلەر – ءبارى دە مەكتەپتەن تىسقارى بولماق. مۇنداي جۇمىستار ارالاسىپ وتىرعان سوڭ، ءمۇعالىم وقىتۋعا ابدەن جاتتىعىپ، توسەلىپ، جەتىلۋ كەرەك. بالالاردىڭ وزدەرىنە ىستەتە ءبىلۋ كەرەك.
You Might Also Like
-
بۇرىنعى كەزدە ءبىر بالىق اۋلايتىن كەدەي شال بولىپتى. ونىڭ ءبىر كىشكەنتاي كەمەسى مەن بالىق اۋلايتىن تورى بار ەكەن. ول كۇندىز وزەن بويىندا بالىق اۋلايدى، تۇندە كىشكەنتاي كەمەسىن وزەن بويىندا توقتاتىپ، ...
