ءمادي
ەكى ءبولىمدى دراما
قاتىناسۋشىلار:
ءمادي - حالىقتىڭ ونەرپاز، ەر ۇلانى.
قاراشۇبار - ءماديدىڭ cepiگi.
كەلبەت - ماديمەن جاۋلاسۋشى بايدىڭ قىزى.
ناتاليا - گۋبەرناتوردىڭ قىزى.
انا - يماننىڭ اناسى.
يمان - ءماديدىڭ cepiگi.
قاناش - ول دا.
جۇماش - ول دا.
تەكەش - شونجار.
شاراپات - ونىڭ ايەلى.
تاكەجان - تەكەشتىڭ ءىنىسى.
زالين - ۋەزد ناچالنيگى.
اتامانوۆ - ءماديدى ۇستاۋعا شىققان وتريادتىڭ كومانديرى.
لاكشين - پورۋچيك.
قىزىلبورىك.
ەركەك، ايەلدەر.
وقيعا وسى عاسىردىڭ باس كەزىندە، قارقارالى ايماعىندا بولادى.
ءبىرىنشى ءبولىم
تاس قاراڭعى.
داۋىس. - «ءمادي - حالىقتىڭ قيالىنا ەرتەگىنىڭ باتىرلارىنداي ەپيكالىق وبرازدا سۋرەتتەلەدى... ول - حالىق باقىتى ءۇشىن بۇكىل ءومىرىن كۇرەسپەن وتكىزگەن قايراتكەر. ونىڭ شىعارمالارى ۇنەمى حالىقتىڭ اۋزىندا، سوۆەتتىك مۋزىكا مايدانىندا شاتتىق ۇنىندەي بوپ ەستىلەدى».
اكادەميك احمەت جۇبانوۆ.
مۋزىكادا «قاراكەسەك» ءانى.
ءبىرىنشى سۋرەت
قاق توردە كۇمبەزدى مولا تۇر. سول مولادان ءبىرىن-بىرى دەمەي، شۇبىرا شىققان اش جۇرت ساحنا تورىنە قاراي جىلجىپ كەتىپ جاتىر. ءبارىنىن دە قولدارىندا - تاياق، يىقتارىندا -قورجىن. ءبارىنىڭ دە ەڭسەسى تۇسكەن، قالجىراعان. ءبىر اق ساقالدى ادام الاقانىن اسپانعا جايىپ زارلاپ تۇر، ءبىراق مۋزىكا ونىڭ داۋىسىن ەستىرتپەيدى. قارا جامىلعان ءبىر ايەل مولانىڭ ىشىنە قاراي قايتا-قايتا ۇمتىلادى، ونى بايى جىبەرمەيدى. ءبىر رەت سول ايەلدىڭ «قۇلىنىم - اي» دەگەن داۋىسى ساڭق ەتەدى. جاسقا بۋلىعىپ الدەنەنى ايتادى، ءبىراق داۋىسى ەستىلمەيدى، اقىرىندا بايى ونى سۇيرەلەپ اكەتەدى. ازدان سوڭ ساحنانىڭ قاق تورىنەن ناجاعاي جارقىلدايدى، سول ناجاعايدىڭ ىشىنەن شىققانداي ءمادي شىعا كەلەدى.
ءمادي. ەي، باۋىرلارىم، توقتاڭدار! ىشەر اسىڭ بولاتىن مەن كەلدىم، قايتىڭدار!.. ەي، اكەتايلار، اعاتايلار، اتا مەكەن ادىرا قالماسىن، قاڭعىرماڭدار، قايتىڭدار!.. 1-ي، اعايىندار!.. (جاعالاي جار سالا مولانى اينالىپ كەتەدى. شۇبىرعان جۇرت ونى جۇرە تىڭداپ كەتە بەرەدى).
1-شال. ءسوزى جىندىنىڭ ءسوزى بولسا دا، مىرزالارشا كيىنگەن بۇل كىم ءوزى؟
2-شال. «ىشەتىن اسىڭ بولاتىن مەن كەلدىم» دەۋى ەسى ساۋدىڭ ءسوزى ەمەس، ءجۇر، كوزىنە تۇسپەي تەزىرەك ۇزاپ كەتەيىك. (ولار كەتەدى، ءمادي مولانىڭ ەكىنشى جاعىندا كەلە جاتىر.)
ءمادي. ەي، ەر-ازاماتتار، قايداسىڭدار؟ ەل باسىنا اۋىر كۇن تۋعاندا انا ءسۇتىن اقتايتىن قايسىڭ بارسىڭ؟ كىم بار اتقا ءمىنىپ، سويىل سوعاتىن؟ كىم بار ماعان تىزە قوساتىن؟(سىرتىنان قاراشۇبار كەلەدى.)
قاراشۇبار. ءتۇرى قاپ-قارا، بەتى شۇپ-شۇبار مەن بارمىن، ءماديجان، مەن...
ءمادي (قاراي قالىپ). كوزىمە تۇسكەن پەندەنىڭ كوكەيىمدە ساقتالماعانى جوق ەدى، مىنا تۇرىڭمەن سەن قالايشا ساقتالمادىڭ ەكەن؟
قاراشۇبار. كوزىڭە ءوزىم تۇسپەسەم كوكەيىڭدە شونتايىم ساقتالا ما؟
ءمادي. كورىسپەسەك سەن مەنى قالاي تانىدىڭ؟
قاراشۇبار. ەرتەرەكتە، كاسىپ ىزدەپ، اۋىل تورىعان تۇندەردىڭ بىرىندە ءانىڭدى ەستىگەنمىن. داۋىسىڭنان جاڭاعى ءبىر ەلگە قامقور ءسوزىڭنىڭ سىڭايىنان تانىدىم.
ءمادي. ءوزىڭ دە ءانشىمىسىڭ؟
قاراشۇبار. جوق، مەن توقسانعا جۋىق جانى بار اۋىل-ايماعىن اسىراۋ ءۇشىن ءومىردىڭ بارلىق كۇنىن تۇندە وتكىزۋمەن كەلە جاتقان قاراشۇبار دەيتىن ۇرىمىن.
ءمادي. سەن شىن ۇرى بولساڭ، مەن ۇلىقتاردىڭ قالامىنان جارالعان وتىرىك ۇرىمىن. جاسىڭ ۇلكەن اعا ەكەنسىڭ سالەمىمدى دابىل ال. (قولىن ۇسىنادى.)
قاراشۇبار (قوس قولداپ). ايتپاقشى، سەن ايداۋدا ەمەس پە ەدىڭ، ونان قاشان كەلدىڭ؟
ءمادي. ءالى كەلگەنىم جوق.
قاراشۇبار. ول نە ءسوز؟ كەلمەسەڭ بۇل نە؟
ءمادي. بۇل - مىناۋ توزاقتىڭ وتىنا قاناتىمەن سۋ سەپكەلى كەلگەن جانىمنىڭ قارلىعاشى عانا. (قاناش كەلىپ بۇلاردىڭ ءسوزىن تىڭداپ تۇر.) كوزى كۇلىپ، جۇرەگى جىلاپ تۇرعان سەن كىمسىڭ، ىنىشەك؟
قاناش. مەن ءسىزدىڭ اتساڭىز - وعىڭىز، شاپساڭىز - قىلىشىڭىز بولعىسى كەلەتىن قاناش دەيتىن قامبارمىن.
ءمادي. ءسوزىڭ ادەمى ەكەن، باۋىرىم، كوپ جاسا! ءجا، تەككە تۇرمايىق وندا. مەن مىنا شۇباپ كەلە جاتقان ەلدىڭ جولىن توسايىن، سەندەر جاڭاعى كەتكەن ەلگە تەز جەتىڭدەر دە، كەرى قايتارىڭدار.
قاراشۇبار. سوندا ول ەلدى جۇباتارىمىز نە بولماق؟
ءمادي. مەن پاتشا اعزامنىڭ ءامىرى بويىنشا قاقابايدان ءجۇز جىلقى، تۇنەكبايدان ەكى ءجۇز جىلقى ەنشى الاتىن بولدىم. سول ەنشى جىلقىمدى تۇگەلدەي اكەلەمىن دە اشىققان ەلدىڭ قان تالاۋىنا سالامىن. سولاي دەپ جار سالىڭدار دا، جاۋعا شابار نامىسى بار جىگىتتەردى جيناڭدار.
قاناش. ەنشى؟
قاراشۇبار. ونىڭ قانداي ەنشى ەكەنىن مەن بىلەمىن، كەتتىك، قاناشىم (قاناش ەكەۋى كەتەدى).
ءمادي (جالعىز). ەي، جاساعان، وسىنشا بايتاق دالادان تاندىرىنا تالشىق بولاتىن ءبىر ءتىلىم نان تابا الماي اشتان قىرىلعانداي، قالعاندارى قاڭعىرعانداي نە جازدى بۇل قازاق؟ وسى ما سەنىڭ ادىلدىگىڭ؟ جوق، بۇل - ادىلەتسىزدىك. ەندەشە، مەن ءوزىمنىڭ ادىلەتسىزدىككە قارسى شاباتىن ەجەلگى ادەتىمە تاعى باستىم. ونى تەرىس دەسەڭ كەككە تولى كەۋدەمنەن قان سوقتالى جۇرەگىمدى سۋىرىپ تاستا دا، ءوزىڭ بەرگەن جانىمدى ەندى ءوزىڭ الا بەر. شىبىن عۇرلى كورمەسكە انت ەتتىم. (اتقي جونەلەدى.)
قاراڭعىلىق. مۋزىكادا جورىق سارىنى. ازدان سوڭ قالىڭ قول ءدۇبىرى، سول قالىڭ ءدۇبىردىڭ اراسىنان ءماديدىڭ داۋسى ساڭقىلدايدى. ات ءدۇبىرى بىرتە-بىرتە جاقىنداي تۇسەدى، الىستايدى. ساحناعا جارىق بەرىلەدى. قاراشۇبار باستاعان بىرنەشە جىگىت ساحناعا سويىل قاعىسا كەلەدى. باسقالار شەتتە، ورتادا - قاراشۇبار مەن قاناش.
قاراشۇبار (قاناشتىڭ سويىلىن قايتا-قايتا قاعىپ ءجۇر). نە تاك... نە تاك... ءماديجاننان ۇيرەنگەن جالعىز اۋىز ورىسشامنىڭ يگىلىگىن الدەن كورە باستادىم، جولىم بولار، ءسىرا، ءتاۋبا، ءتاۋبا... قانە، سويىلىڭدى ۇزىنىراق ۇستا دا سىلتە... نە تاك... قاتتىراق.
قاناش. باسىڭىزدى جارىپ السام قايتەسىز؟
قاراشۇبار. سەنىڭ ۇرعانىڭا جارىلسا ونداي باستىڭ ءىشىن ۇرايىن، ۇرىپ تۇرىپ قانجىعاما بايلارمىن. ءسوزدى قوي دا، سوق اياماي، جاۋدى اياساڭ جارالىسىڭ، اياما.
قاناش. ونى ءوزىم دە بىلەمىن.
قاراشۇبار. بىلسەڭ ايتا قويشى، ماسەلەن، قۋعىنشىلار كەلەدى دە، جەتتى؛ جەتتى دە، شايقاستى. سوندا سەن قايتەسىڭ؟
قاناش. نە قايتەتىنى بار، مەن دە شايقاسامىن.
قاراشۇبار. نە تاك. جاۋمەن شايقاسۋ قىزدارمەن ايقاسۋ ەمەس. الدىمەن ونىڭ سويىلىن بىلاي قاعىپ جىبەر، سونان كەيىن سويىلىڭدى بىلاي سىلتە. ول ءۇشىن نە كەرەك؟
قاناش. كۇش كەرەك.
قاراشۇبار. نە تاك. ونداي كەزدە ەڭ كەرەگى شاپشاڭدىق. ەگەر قيمىلىن نايزاعايداي اتىلماسا، ءوزىڭ مەرت بولاسىڭ. ۇقتىڭ با؟
قاناش. ۇقتىم.
قاراشۇبار. سول ۇققانىڭ ۇرىستىڭ ۇستىندە ەسىڭنەن شىقپاسىن. (شەتتەگىلەرگە.) ەي، سەندەردىڭ سويىل قاعىستارىڭ شولاق بايتالدىڭ قۇيرىق قاعىسىنا ۇقساپ كەتتى عوي. انە، باتىردىڭ ءوزى دە كەلە جاتىر. ونىڭ جورىقتى كەلە باستاۋى مۇمكىن. جۇرتىندا قالعىلارىڭ كەلمەسە، قيمىلدى قىزدىرىڭدار. (سويىل قاعىسى قىزا بەرەدى. الىستان ءماديدىڭ ءان سالعان داۋسى ەستىلەدى.) انە، ول ءبىزدى انىمەن دە قايراپ كەلەدى. (ءبارى دە تىنا قالادى.)
نەمەنە، كورگەن قىزىق كورمەگەندەي،
جاس داۋرەن جاۋار بۇلتتاي ورلەگەندەي.
جىگىتتىك كوك سەمسەردىڭ ءجۇزى ەمەس پە،
قايراپ اپ قالىڭ جاۋعا سەرمەگەندەي...
(ءمادي ساحناعا وسى ءاندى ايتا شىعادى.)
قاراشۇبار. ءماديجان - اۋ، مىناۋىڭ جان بالاسى جارالعالى ەستىمەگەن تاماشا ءان عوي، تاعى ءبىر اۋەلەتىپ جىبەرشى. يمانىمىزداي جاتتاپ، جادىمىزعا ساقتاپ الايىق.
قاناش (ىنتىعا). ءمادي اعا، تاعى دا.
داۋىستار (جان-جاقتان). تاعى دا، تاعى دا، تاعى دا.
ءمادي (اسپانعا قاراپ). ءيا، سولاي، قۇدىرەتتى قۇداي. سەنىڭ دە كوزىڭدى ءشول باسقان بولدى.
قاراشۇبار. استاپراللا... ءماديجان - اۋ، جورىققا اتتانعالى تۇرسىڭ عوي، ونداي كۇپىر ءسوزدى ايتپاساڭشى. ءتاۋبا دەشى. جاڭاعى ايتقانىم جاي قالجىڭ ەدى دەشى قۇدايعا.
ءمادي (ءوز ويىمەن الىسا ءجۇرىپ اقىرىن اندەتەدى). اتىڭنان اينالايىن، قارقارالى...
قاراشۇبار (قامشىسىمەن جەردى ءبىر سالىپ). نە تاك... قازاقتار قاتىنى مەن بالاسىنان باسقانى اينالايىن دەمەيدى.
ءمادي. كەلەر شاعىم مۇنارلى كۇن، تۋماڭدى ءتۇن سەكىلدى. وسىنى ەلەستەتكەن جاڭاعى ءبىر ءان ايسىز ءتۇندى جارىپ اقان جۇلدىزداي كەۋدەمدى جارىپ بارادى. دالامىز ءبىر كەرنەسىن، ءبارىڭ قوسىلىپ شىرقاڭدارشى. (ءمادي ىڭىلداپ ءاندى باستاپ بەرەدى دە، ءوز ويىمەن الىسىپ ءجۇرىپ كەتەدى، ءبارىنىڭ قوسىلىپ ايتقىسى كەلەدى، ءبىراق بىردە-بىرى ايتا الماي ىڭىلداپ بارىپ توقتايدى.)
قاراشۇبار. ۋ-ا-اي... كوك سەمسەردى سەرمەگەندەي - اي... جوق، بۇل مەنىڭ قولىمنان كەلەتىن شارۋا ەمەس ەكەن... ءاي، جۇمان، سەن وڭاشادا بۇلبۇلشا سايراۋشى ەدىڭ عوي، تىم بولماسا قارعا بولىپ قارقىلداشى.
جۇمان. ءاي، وسى ءسىز دە ساندالىپ شاتا بەرەدى ەكەنسىز. ەسىمە ءانى تۇسسە - ءسوزى تۇسپەي، ءسوزى تۇسسە - ءانى تۇسپەي دىڭكەمدى قۇرتىپ تۇرعان جوق پا؟
قاراشۇبار. مەنىڭ كوكەيىمدە ءبار-بارى سايراپ تۇر، اتتەڭ، اۋزىما تۇسپەي قور بولدىم!
ءمادي.
باسىندا ءۇشقارانىڭ بالعىن ەدىم
كوكوراي سازعا بىتكەن شالعىن ەدىم.
ەكەۋدىڭ ءبىرى بولسام ارمانىم جوق،
مەن تۋعان ءبىر انادان جالعىز ەدىم.
قاراشۇبار. باسقانى بىلمەيمىن، ءوزىم مەڭىرەۋ ەكەنمىن، وعان كوزىم جاڭا جەتتى. (ىزالانىپ بارىپ تاسقا وتىرا كەتەدى.)
ءمادي (ءوز ويىمەن). قيال قۇسى ءار تاراپقا شارق ۇرادى، قايدا بارىپ قۇلار ەكەن؟
قاراشۇبار (جەردى قامشىمەن ءبىر تارتىپ قالىپ اتىپ تۇرادى). نە تاك...
ءمادي. ەندى قالاي؟
قاراشۇبار. قالاي ەكەنىن ايتا بىلمەيمىن، ايتەۋىر نە تاك ەكەنى كوكەيىمدە سايراپ تۇر.
ءمادي. (قاراشۇباردى ءبىر قولىمەن قۇشاقتاپ.) جانىڭ اپپاق، ءتۇرىڭ نەگە قارا، بەتىڭ نەگە شۇبار بولدى ەكەن؟
قاراشۇبار. بەتىمدى ءوزىم شۇبارلاپ، ءتۇرىمدى ءوزىم قارايتىپ العانمىن.
ءمادي. نەگە؟
قاراشۇبار. سونداي ءبىر كىناراتىم بولماسا، اعايىندار كۇندەيدى. كۇندەي - كۇندەي جانىمدى كىرلەيدى. جانىمدى كىر شالعاننان ءتۇرىمنىڭ كۇيەدەي بولعانى جاقسى.
ءمادي. سوندا شىن اتىڭ كىم؟
قاراشۇبار. شىن اتىم شاپيباي.
ءمادي. اۋ، وندا «شاپيباي - اۋ» ءانىڭ مۇنان بىلاي ءبىزدىڭ شاپيبايدىڭ ءانى دەپ سالايىق تا.
قاراشۇبار. نە تاك. مەن وزگەنىڭ ءانى تۇگىلى ايەلىن دە يەمدەنگەن پەندە ەمەسپىن.
ءمادي. ونىڭ دا جاقسى قاسيەت.
اۋلاقتا تۇرعان قاناش ءماديدىڭ جاڭاعى ءانىن شىرقاپ جىبەردى. وعان ءماديدىڭ ءوزى دە، باسقالار دا قوسىلادى. ءان بىتىسىمەن قاراشۇبار بارىپ قاناشتى قۇشاقتايدى.
قاراشۇبار. مىڭ جاسا، باۋىرىم، مىڭ جاس. اقىسىنا بۇگىنگى ولجا جىلقىنىڭ بىرەۋىن سىيلارمىن.
ءمادي. شىنىندا، داۋىسىڭ ماقتارلىق ەكەن.
قاراشۇبار. جاڭا ءوزىم قاعىسىپ بايقادىم، سويىل سىلتەسى دە كەسەك.
جۇمان. وزىڭنەن باسقا جان جوقتاي كۇمپىلدەي بەرمەي بىلاي تۇرشى، سويىل قاعىسى قانداي ەكەنىن مەن كورسەتەيىن.
قاراشۇبار. ويباي، مىنا ءوزىم اسىراعان تەكەشىكتىڭ وزىمە سەكىرۋىن قارا - ەي. ول، شىنداپ قاقسا، سەن تۇگىلى مەنى دە بىلاي قاعادى. (جۇماندى قاعىپ جىبەرىپ، شالقاسىنان تۇسىرەدى.)
جۇمان. وي، تىربيعان ساقالىڭدى. (تۇرا ۇمتىلا بەرگەن كەزدە ءمادي ونىڭ جەلكەسىنەن ۇستاي الادى.)
ءمادي. سەنىڭ ىنىلىگىڭ - اعانى سىيلامايتىن وسىنداي ىندەت بولسا، سەنىڭ اعالىعىڭ - ىزىنە ءشوپ شىقپايتىن وسىنداي الاپات بولسا، ەكەۋىڭ دە جوعالىڭدار.
قاراشۇبار. كەش، ءماديجان، كەش. كەشپەسەڭ، مىنە، ارقام. (ارقاسىڭ توسادى.) تاسپا تىلسەڭ دە ءوزىڭ ءبىل.
ءمادي (وعان جاۋاپ بەرمەستەن، جۇمانعا ءزىل تاستايدى). مەن ساعان جوعال دەدىم عوي.
جۇمان (باسىنداعى بوركىن الىپ قارشۇباردىڭ الدىنا تاستايدى). اياعىڭىزعا باس ۇردىم، قارەكە. (ءمادي ءجۇرىپ كەتەدى.)
قاراشۇبار (قايتا جادىراپ). وي، اينالايىن اۋ سارىم. ءماديجان بولماعاندا مەن سەنىڭ شۇرقىلتايىڭدى شۇرقىراتاتىن ەدىم، باعىڭ بار ەكەن. كەل، توسكە ءتوس سوعىستىرىپ، اشۋدى قيراتىپ تاستايىق. (ەكەۋى ءتوس سوعىسادى.)
ءمادي. ءان دە سالىندى، جانجال دا باسىلدى، كۇش تە سىنالدى. كۇن دە كەشكىرىپ، اتتاناتىن مەزگىل دە جاقىندادى. ەگەر، الداعى جورىقتان جولىمىز بولماي قايتار بولساق، كۇش دەگەنىمىز - كوبىك، ءان دەگەنىمىز - جانازا، سونى ەسكە ساقتاڭدار دا، جولعا ازىرلەنىڭدەر. (ءمادي مەن قاراشۇباردان باسقالارى كەتەدى.)
قاراشۇبار. قاي مىرزانىڭ سوراسىن اعىزاتىن بولدىق؟
ءمادي. تۇنەكبايدىڭ.
قاراشۇبار. تاعى دا ما؟
ءمادي. ءيا.
قاراشۇباp. باۋىرىم - اۋ، ويداعى وياز، قىرداعى بولىستار ونىڭ الاقانىندا عوي، ەسكى جاراسىن ۇشىقتىرساڭ ول سەنى يت جەككەننەن ءبىر-اق شىعارادى عوي.
ءمادي. ونى ءوزىم دە سەزەمىن، ءبىراق باسقا امالىم جوق. جەر شۇرايىن سورىپ جاتقان سونىڭ جىلقىسى عانا اشتارعا ازىق بولاتىن. (كەتە بەرەدى.)
قاراشۇبار (جەردى سابالاپ). ءاي، تۋماي كەتكىر كەلبەت - اي، قارعايىن دەسەم - قىمباتسىڭ، قيمايمىن. قارعامايىن دەسەم - ەلدى وسىلاي قينايسىڭ.
ءمادي. كەلبەت؟ ول قىزدىڭ اتىن سەن قايدان بىلەسىڭ؟
قاراشۇبار. بەسىك تاڭباسى بەلىنەن كەتپەي جاتىپ سەنى قاراقشى اتاندىرعان ول قىزدى بىلمەيتىن بۇل دۋاندا كىم بار؟ ءوزىن كورگەنىم بيىل عانا ەدى، شىركىن، جولىنا قان بولۋعا تاتيتىن قىز ەكەن!
ءمادي. سىلەكەيىڭ شۇبىرىپ كەتتى عوي، سوندايلىق سۇلۋ ما؟
قاراشۇبار. سۇلۋ بولعاندا قانداي، ءۇرىپ اۋىزعا سالعانداي! (كۇرسىنە سويلەپ.) كەلبەت دەسە كەلبەت - اۋ، شىركىن!
ءمادي. ول قىزدى كورگەندەردىڭ ءبارىنىڭ دە كەۋدەسى وسىلاي كورىكشە كۇمپىلدەيدى، جۇرت ماقتاعان سول قىزدى ءبىر كورسەم بە ەكەن!
قاراشۇبار. باۋىرىم - اۋ، نە دەپ تۇرسىڭ؟ سەن ول قىزدى ءالى كورگەن جوقپىسىڭ؟
ءمادي. جوق، كورسەم دەگەن ءبىر ارمانىم التى جىل بويى الىسۋدامىن.
قاراشۇبار. كورمەسەڭ قالاي قىزىقتىڭ، قىزىقپاساڭ اكەسىمەن قالاي جاۋلاستىڭ؟
ءمادي. مەن تۇنەكبايمەن جاۋلاسسام قىزىن بەرمەگەنى ءۇشىن ەمەس، نامىسىمدى قورلاعانى ءۇشىن جاۋلاستىم.
قاراشۇبار. نامىستى قورلاعانى قالاي؟
ءمادي. ونىڭ ورتانشى قىزى نازگۇل مەنىڭ امەڭگەر جەڭگەم عانا ەمەس، جانىم سۇيگەن جاقسى جارىم ەدى. ءبىر ساتقان قىزىن ەكى ساتۋ ءۇشىن تۇنەكباي ونى مەنەن ايىرىپ باسقاعا بەرىپ نامىسىمدى ءبىر قورلاسا، ونىڭ تولەۋىنە بەرمەك بولعان ون ءۇش جاستاعى كەنجە قىزى كەلبەت ءۇشىن توعىز ءۇيىر جىلقى سۇراپ ەكى قورلادى. جالعىز اتتى كەدەي ەكەنىمدى بىلە تۇرا وسىلاي قورلاعان ىزاسى مەنى وشىكتىرگەن.
قاراشۇبار. سولاي ما ەدى؟
ءمادي. ول كەزدە مەن ون جەتىگە جاڭا جەتكەن بالا ەدىم. سول بال-بۇل جانعان بالا جالىن داۋىلدى كۇنگى ورتكە اينالعان.
قاراشۇبار. ەڭ ابزالى - وتكەنگە وكىنبەۋ.
ءمادي. نامىسىم ءۇشىن وتقا تۇسسەم دە، وققا بايلانسام دا وكىنبەن. جىگىتتەر، اتتانىڭدار!
(كەتە بەرەدى.)
شىمىلدىق.
ەكىنشى سۋرەت
ساحنا بۇرىنعى قالپى. الىستان ەلدىڭ كۇڭىرەنگەنى، اتتاردىڭ شاپقان ءدۇبىرى، سويىلداردىڭ قاعىسى ەستىلەدى. سول سارىن باسىلا بەرگەن كەزدە يىعىندا كىشكەنتاي قورجىنى بار، اناسىن ارقالاپ يمان كەلە جاتادى. ول مولاعا جەتە بەرە توقتاپ شەشەسىن ارقاسىنان ءتۇسىردى دە، سۋسىن ىشكىزدى.
انا. كوپ جاسا، قۇلىنىم. مەن جەتەر جەرىمە جەتتىم. مۇنان گورى باسار جەردىڭ دە، كورەر جارىق دۇنيەنىڭ دە ماعان كەرەگى جوق. سەن مەنى وسى اۋليەنىڭ قاسىنا قالدىر دا، ءوزىڭ الشىنبايدىڭ ءماديىن ىزدە.
يمان. مەن اناسىن قۋ دالاعا تاستايتىن ازعىن ەمەس، اداممىن، ادام.
انا. مەنىڭ بۇل جارىق دۇنيەدەگى جالعىز جۇماعىم - وسى مولا. سەن ونى قۋ دالا دەپ قورلاما.
يمان. ەسىنەن جاڭىلا باستادى - اۋ... اعۋزى... ءبىللاھي...
انا. يمانىڭدى قويا تۇر دا، اكەڭنىڭ ولەردە ايتقان اماناتىن تىڭدا.
يمان. ەرنىڭ كەزەرىپ كەتتى، كوجەدەن تاعى ءبىر جۇتساڭ قايتەدى؟
انا (باسىن شايقايدى). ءوزىڭ جۇت، ءوزىڭ، سەنىڭ جاسايتىن ءومىرىڭ الدا. سەن اكەڭنىڭ كىسى قولىنان ولگەنىن بىلسەڭ دە، ناقتى كىمنىڭ قولىنان ولگەنىن بىلمەيسىڭ. ونى ءبىلىپ ال (السىرەيدى).
يمان. كىم؟.. ايتشى، اپاتاي، كىمنىڭ قولىنان؟
انا. ونى ولتىرگەن - تەكەش مىرزا مەن ءىنىسى تەكەجان، ولتىرتكەن - تەكەشتىڭ جاتىرى قاعىنعان قاتىنى شاراپات.
يمان. نەگە؟ نە ءۇشىن؟
انا. وزگە ايەلدەر اكەڭنىڭ زەرگەرلىگىنە قىزىقسا، شاراپات حانىم ونىڭ وزىنە قىزىعىپتى. اكەڭ بايعۇس ءدام تاتقان قۇدىعىنا تۇكىرمەيتىن ادال جان ەدى، سول ادالدىعى ونىڭ تۇبىنە اجال بولىپ جەتكەن.
يمان. قالاي؟ قالاي ەكەنىن ايتا ءتۇسشى، اپاتاي.
انا. دۇنيە كۇڭگىرتتەنىپ بارادى، مەنى مولاعا تەزىرەك كىرگىزشى. (تۇرا باستايدى. يمان ونى دەمەپ ەكەۋى مولاعا بەتتەيدى.) ەگەر، اكە كەگىن قۋار بولساڭ، ءماديدى ىزدە. تەكەشتەي شونجاردان كەك الا الاتىن سول عانا.
يمان. اپاتاي - اۋ، ايداۋداعى ءماديدى مەن قايدان تابام؟ قايدان؟ (مولاعا كىرەدى.)
انا. ىزدە... ىزدە...
ساحنانى قاراڭعى ءتۇن باسادى. الىستان كۇن كۇركىرەپ ناجاعاي جارقىلدايدى. ساحنا تاس قاراڭعى. ازدان سوڭ الىستان ايعاي-شۋ، قالىڭ جىلقىنىڭ قاپتاي جوسىعان ءدۇبىرى، الدەكىمدەردىڭ اتتان سالىپ باجىلداعان داۋىسى، وعان ىلەسە ءمادي مەن قاراشۇباردىڭ ايبىندى ءۇنى كەزەك ەستىلەدى.
ءماديدىڭ داۋسى. ەي، سورلى، بايدىڭ مالى ءۇشىن جانىڭدى قيماي، جوعال!
قاراشۇباردىڭ داۋىسى. «قاسقالانعىڭ كەلمەسە، قايت جانىڭ بارىندا، قايت!»
سارت تا سۇرت سويىل قاعىسى ەستىلەدى. قالىڭ جىلقىنىڭ ءدۇبىرى جاقىنداي تۇسەدى، شۇرقىراپ كىسىنەگەندەرى دە ەستىلە باستايدى. ساحنا الاكولەڭكەلەنەدى. ازداپ سوڭ ءمادي، قاراشۇبار، قاناش، جۇماندار كەلەدى.
ءمادي. جۇمان! جىلقىنى شاتقالعا كىرگىزىڭدەر دە، كۇزەتتى كۇشەيتىڭدەر، قۋعىنشى كەلسە جولىن ءبىز توسامىز. بىردە-بىر جىلقى شاشاۋ شىقپاسىن، جونەل (جۇمان كەتەدى. ءمادي مولاعا جاقىندايدى.) و، قاسيەتتى ارۋاق! قاراڭعى ءتۇندى قارماي قاسىڭا كەلدىم. جاۋىمنان قاشىپ، جاۋىڭنان ىعىپ كەلگەنىم جوق. ساعان، سەن ارقىلى جاساعانعا جالبارىنعالى كەلدىم. باسقالارى جامساپ قالسا دا، قۋعىنشىلاردىڭ باتىرسىنعان بىرەۋى اتتان سالىپ قىر سوڭىمنان قالمادى. «قايت» دەگەن ءتىلدى المادى. قاراڭعىدا جەر مولشەرىن ءدال بىلە الماي قولىمدى قاتتىراق سەرمەپ قالىپ ەدىم، ول جالپ ەتتى دە، قايتىپ ءۇن شىققان جوق. بايدىڭ مالى ءۇشىن باسىن ولىمگە بايلاعان سول سورلىنىڭ جانىن ساقتاي گور، جاساعان. (ءبىر تىزەسىن بۇگەدى.)
قاراشۇبار. ەي، اللا تاعالا، راسۋلۋللا، ءماديجاننىڭ وسى تىلەگى مەنىڭ دە تىلەگىم، راحىم ايلا، اللاۋ اكپار. (بەتىن سيپايدى.)
قاناش. قارەكە - اۋ، جاناعىڭىز جاراپازان با؟
قاراشۇبار. نە تاك، جارتىسى قۇراننان، جارتىسى وزىمنەن قۇراپ العان دۇعام.
قاناش. دارەتىڭىز بار ما ەدى؟
قاراشۇبار. مەن ونداي دۇعانى دارەتسىز - اق وقي بەرەمىن.
قاناش (شوشىپ داۋىستاپ.) اعاتايلار، مىنانىڭ ىشىندە بىرەۋ بار. (ۇشەۋى تىڭ تىڭداي قالادى.)
قاراشۇبار. شىنىندا، بىرەۋ بار سەكىلدى.
قاناش. شايتان بولسا دا بىرەۋ بار. ەي، كىم بولساڭ دا شىق بەرى!
قاراشۇبار. توقتاي قال، قانىشىم. كىم بولسا دا وعان مەنى جىبەر. شايتان بولسا شاشىنان، ادام بولسا اراعىنان سۇيرەپ ماديۋكاننىڭ الدىنا اكەلەيىن. (ەسىككە جەتىپ بارادى.) ەي، سويىلىمنىڭ جەنتەگى بولعىڭ كەلمەسە شىق بەرى.
يماننىڭ داۋىسى. اعاتاي - اي، توقتاڭىزشى. ءبىز شايتان ەمەسپىز.
قاراشۇبار. ەندى كىمسىڭدەر؟
يمان. قاڭعىرعان ءبىر جەتىمەكتەرمىز.
قاراشۇبار. وسىنداي يت باسىنا ىركىت توگىلىپ جاتقان زاماندا قاڭعىرىپ جۇرگەن نەتكەن جەتىمەكسىڭدەر؟
يمان. سول يت باسىنا توگىلگەن ىركىتتىڭ ءبىر تامشىسى دا اۋزىمىزعا تامباي، سىزدەي باتىرى بار ەلدەن پانا تابا الماي، ءولىنىڭ مولاسىن سىعالاعان جەتىمدەرمىز.
قاراشۇبار. نە دەيسىڭ - ەي؟ قالاي-قالاي دەدىڭ؟ قايتا ايتشى - ەي؟
يمان. اپام ۇيىقتاپ جاتىر، داۋرىقپاڭىزشى.
ءمادي. باتىرسىنامىن دەپ بالادان جەڭىلىپ قالدىڭ - اۋ. بالاقاي، بەرى شىق. (يمان سىرتقا شىعادى.)
قاناش. ءيا، ەلسىزدەگى مولانى پانالاپ جۇرگەن نەندەي بەيباقسىڭدار؟
يمان. ۇشارىن جەل، قونارىن ساي بىلگەن قاڭباقپىن.
ءمادي. «قاڭباقپىن» دەۋىڭ قامال بۇزعانداي ەكەن، الماعان قامالىڭ بولماسىن دەپ تىلەيىنشى.
قاراشۇبار. ءماديجاننىڭ وسى ءسوزى پەرىشتەلەردىڭ قۇلاعىنا شالىنسىن، اللاۋاكپار. (بەتىن سيپايدى.)
ءمادي. ءوزىڭ قايدا باراتىن ەدىڭ؟
يمان. تەكەش دەيتىن شونجاردا كەتكەن اكەمنىڭ كەگىن الۋ ءۇشىن ءسىزدى ىزدەپ كەلەمىن. اكەمنىڭ ولەردە ايتقان اماناتى دا، شەشەمنىڭ سىزگە ايتقان سالەمى دە وسى.
ءمادي. اكەڭ اتى كىم؟
يمان. نويان.
قاراشۇبار. وي، سەن الگى... الگى قىستى كۇنى تەكەشتىڭ كىلەتىنە تۇسكەن ۇرىلاردىڭ قولىنان ولگەن زەرگەر نوياننىڭ بالاسىمىسىڭ - ەي؟
يمان. سول نوياننىڭ بالاسىمىن، ءبىراق اكەمنىڭ ءولىمى ءسىز ايتقانداي ەمەس.
قاراشۇبار. ەندى كىم ايتقانداي؟
يمان. ونى ولتىرگەن - تەكەشتىڭ ءوزى مەن ءىنىسى تاكەجان، ولتىرتكەن - بايبىشەسى شاراپات. (ءماديدىڭ قۇلاعىنا الدەنەنى سىبىرلايدى.)
قاراشۇبار (وزىنە). ونىڭ راس، بالاقاي، اكەڭدى ولتىرۋشىلەردى كوزىمەن كورگەن مىنا مەن عانا، ءبىراق ونى ايتا المايمىن.
ءمادي، تەكەش... تەكەش... سەندە دە تالايلاردىڭ كەگى بار. ءاربىر كەكتىڭ اتىلار ءوز وعى بار. سول وقتىڭ اتىلار كەزى ساعان دا جەتكەن بولار. (جۇمان كەلەدى.)
جۇمان. ءمادي اعا، شۇبىرعان ەل جىلقىعا قاراي قاپتاپ كەلەدى، ولارعا نە ىستەيمىز؟
ءمادي. ءار ەكى تۇتىنگە ءبىر جىلقىدان: ءالى جوقتارىنا وزدەرىڭ سويىپ، ءالى بارلارىنا تىرىدەن ۇلەستىرىڭدەر.
قاراشۇبار. ءار ەكى ۇيگە بىردەن؟ سوندا وزىمىزگە نە قالماق؟
ءمادي. بەسەۋدەن الساڭدار دا، سەندەرگە قالعانى جەتەدى.
قاراشۇبار. اشىعىپ وتىرعان توقسان ادامى بار مەنىڭ اۋىلىما بەس جىلقى نە بولماق.
ءمادي. قاناش، جۇمان، مىنا ەكى جەتىم، سول بەسەۋىمىزدىڭ سىباعامىزدى سەن ال. ەندى تويدىڭ با؟
قاراشۇبار. بەسەۋ دە بەسەۋ. ە، وندا تويدىم، جانجالى قۇرىسىن، قويدىم. (الىستان ايقاي ەستىلەدى.)
ايعاي. جاۋ... جاۋ... ءمادي اعا، قۋعىنشىلار كەلەدى.
قاراشۇبار. اتى اۋىزدىعىمەن الىسقان مىنا بىرەۋى الدەن شىعا كەلدى-اۋ.
ءمادي. قۋعىنشىلار بولسا، بۇل - ءسوز سايىسىنا بولىنگەن جەز تاڭدايى، سويىلشىلارى تاۋ ساعالاپ كەلە جاتقان بولار، ساق تۇرىڭدار.
قاناش. اۋ، قۋعىنشى دەگەنىمىز جالعىز اتتى جولاۋشى عوي.
قاراشۇبار. He تاك. جولاۋشى بۇلاي اتويلامايدى.
قاناش. كەسەلىن قارا، ءبىزدىڭ قاراكەڭە سالەم بەرمەستەن، جىلقىعا قاراي بەتتەپ باردى.
قاراشۇبار. مىنانىڭ ىزاسى - اي، ءا. (الىستان زىرىلداۋىقتىڭ ءۇنى ەستىلەدى.) اتتان - اي، زىرىلداۋىعى بار ەكەن. جىلقىنى قۋا جونەلۋگە سايلانىپ كەلگەن ناعىز قۋعىنشىنىڭ ءوزى بولدى-اۋ.
قاناش ەكەۋى ءماديدىڭ ءامىرىن ىنتىعا كۇتىپ تىپىرلايدى. ماديدە ءۇن جوق، ويلى كوزى الىستا.
قاناش. ماسقارا، انانى قارا، ءبىزدىڭ جۇماندى قامشىمەن ءبىر سالىپ ءوتتى.
قاراشۇبار. وي، تۇعيانىڭدى... (تۇرا ۇمتىلادى.)
ءمادي. توقتا! جالعىز اتتى ءبىر بالاعا ءبارىڭ بىردەي جابىلماقسىڭدار ما ۇيالماي. سەن كەيىنگىلەرىنە كەرەكسىڭ. قاناش، قاسىڭا ەكى جىگىت ال دا، جەت. اتى ايدىك ەكەن، ات ۇستىنەن ارقان كەرىپ جولىن كەسىڭدەر. وجارلىق جاساپ، قول جۇمساۋشى بولماڭدار، جونەل! (قاناش كەتەدى.)
قاراشۇبار. ءماديجان - اۋ، كورىپ تۇرمىسىڭ؟ مىناۋ جالعىز اتتى بولسا دا، ءبىزدىڭ جىگىتتەردى ءبيتىم عۇرلى كورەر ەمەس قوي. ءوزى ءتىپتى مازاق ەتىپ جۇيتكيدى - ەي. دامەسىن قارا، مەن كوز تىگىپ كەلگەن بوز ايعىردىڭ ءۇيىرىن ءبولىپ اكەتپەك. قۇداي ءۇشىن، كوكداۋىلىڭدى بەرە تۇرشى، قۇيىن بولسا دا قۋىپ جەتىپ، جەلكەسىن ءۇزىپ الدىدا الىپ كەلەيىن.
ءمادي. ار جاعىڭا قارا.
قاراشۇبار (الاسۇرىپ ساحنانىڭ انا شەتىنە ءبىر، مىنا شەتىنە ءبىر بارادى). اي، قۋ كەدەيلىك - اي، اياعىما تۇساۋ، قولىما بۇعاۋ بولدىڭ-اۋ... وي، وڭكەي كوتەرەم نەمەلەر، سوڭىنان جالباقتاي بەرمەي، الدىن وراساڭدارشى، نە تاك... نە تاك دەيمىن... توقتا، مىنا قىزىقتى قارا، جىلقىنى تاستاي سالا ءبىزدىڭ كوتەرەمدەرگە قارسى شاۋىپ كەلەدى. جوق، ىزدەگەنى ءبىز ەكەنبىز.
ءمادي. مۇندا ءبىر ۇلكەن گاپ بار، داڭعىرلاي بەرمەي سونى ويلا.
قاراشۇبار. گاپ؟
ءمادي. قۋعىنشىلارىن تۇگەل جامساتىپ كەتكەن بىزدەرگە جالعىز مۇنىڭ باتىلى قالاي جەتتى؟ الدە وق جۇمساعالى كەلگەن بىرەۋ مە؟
قاراشۇبار. ءيا، ارۋاق! ءيا، قازىبەك بابامنىڭ ارۋاعى قولداي گور! جارايسىڭ، قانىشىم، جارايسىڭ، توبەمىزگە ويناقتاعان نەمەنى قاڭباقتاي ەتىن ادەمى ۇشىردىڭ! ساۋعا، ءماديجان، ساۋعا. مەنىڭ سۇرايتىن ساۋعام - سول باتىردىڭ تۇلپارى.
ءمادي. ەگەر ونىڭ اتى جىعىلماسا سەن ءوز جانىڭدى ساۋعا دەيتىن ەدىڭ.
قاراشۇبار. نە تاك (يمان مەن قاناشتىڭ الدىنا ءتۇسىپ كەلبەت كەلە جاتىر.)
كەلبەت. ارمىسىزدار، قاراقشنى اعالار.
قاراشۇبار. نە-مە-نە؟
ءمادي وعان زىلمەن جالت قارايدى. كەلبەتكە اشۋمەن ۇمتىلعان قاراشۇبار كەيىن شەگىنىپ بارىپ، باسقالاردى الا كەتەدى.
كەلبەت. ساربازدارىڭىز قالعان شاڭنىڭ استىنا ءسىزدى قالدىرعىم كەلمەي ايىبىڭىزدى بەتىڭىزگە باسا كەتكەلى ورالعان ەدىم، جولىما قۇرعان تۇزاعىڭىزعا قاپيادا ءتۇسىپ قالدىم. (ءمادي ءۇنسىز قادالۋدا.) اۋزىڭىزدا جالىندى سەل بارىن بىلسەم دە، كوزىڭىزدە قاندى شەل بارىن بىلمەدىم. ومىردە وشپەس كوگىڭىز بارىن بىلسەم دە، قىزداردى قيادان شالاتىن كەكتى ەكەنىڭىزدى بىلمەدىم. ول ءۇشىن كەشىرىم سۇراپ تاعزىم ەتەر ەدىم، جارالى تىزەم بۇگىلەر ەمەس.
ءمادي. ءسوزىڭ سىرلى، ءوزىڭ جۇمباق سەن كىم ەدىڭ، اياۋلىم؟
كەلبەت. مەن قارت باتىر بايىستىڭ مۇڭىن جوقتاۋشى، جاس باتىر ءماديدىڭ نامىسىن قورعاۋشى بىرەۋمىن...
ءمادي. جاس باتىردىڭ نامىسىن كەيىن قورعارسىڭ، قارت باتىردىڭ قانداي مۇڭى جوقتارىڭ؟
كەلبەت. جاۋدا كەتكەن جالعىز ءۇيىر جىلقىسى.
ءمادي. ونىڭ جىلقىسىن كىم اكەتىپتى؟
كەلبەت. شاشى ۇزىننىڭ ءبارىن تۇنەكبايدىڭ قىزى، جال-قۇيرىعى ۇزىننىڭ ءبارىن تۇنەكبايدىڭ جىلقىسى دەپ بىلەتىن ءسىز اكەتىپسىز. تۇنەكبايدىڭ توعىز مىڭ جىلقىسىن تۇگەل اكەتسەڭىز دە ەلەمەيتىن ەدىم، نايزاسىن ۇستاپ جاۋعا شابار بالاسى جوق، قارت باتىردىڭ قارا ءتۇندى كۇڭىرەندىرگەن اششى زارى، ساقالىنان تارامدالىپ اققان كوز جاسى ءسىزدىڭ الدىڭىزعا مەنى ايداپ اكەلگەن.
ءمادي. سەنى مەنىڭ الدىما ايداپ اكەلگەن تەك سول عانا بولماس.
كەلبەت. مۇمكىن.
ءمادي. سەن مەنىڭ نامىسىمدى قورعايتىن قامقورشىم بولساڭ، مەن سەنىڭ كىمىڭ بولعانىم؟
كەلبەت. ءسىز مەنىڭ اتا جاۋىمسىز. ويتكەنى، ءسىز مەنىڭ اكەمنىڭ دە، ناعاشىمنىڭ دا، قايىن-جۇرتىمنىڭ دا، جەزدەلەرىمنىڭ دە، سولار تەكتەس، تەڭدەس بايلاردىڭ ءبارىنىڭ دە، ويداعى وياز، قىرداعى بولىستاردىڭ دا جاۋىسىز. سوندىقتان، مەن دە ءسىزدىڭ جاۋىڭىزبىن. ءبىراق مەن ءسىز ءۇشىن جاستايىنان جازىلماستاي جارالانعان جاۋىڭىزبىن. «جاۋىڭىزبىن» دەي تۇرا قويار جالعىز ساۋالىم بار. ءبارىمىزدىڭ دە بابامىز، ءسىزدىڭ تۋعان باباڭىز قاز داۋىستى قازىبەك بي - حالقىمىزعا الىسپەن دە دوستاسۋدىڭ جولىن سالعان ەدى، ءسىزدىڭ جاقىنمەن دە جاۋلاسۋدىڭ جولىن سالعانىڭىز قالاي؟
ءمادي. مەنىڭ بەتىمە باسقالى كەلگەن تاڭباڭ بۇل عانا بولماس؟
كەلبەت. الدىمەن بەرىلگەن ساۋالدىڭ جاۋابىنان قۇتىلىڭىز.
ءمادي. ومىرىمدە ءبىر كورسەم دە كىم ەكەنىڭدى تانىدىم. كورگەنىڭ از جاس بولساڭ دا، سانالى قىز ەكەنىڭدى دە تانىدىم. سەن دە مەنى تانىپ ال: تاۋ سۋىنداي تاسقىنداعان كۇشىم بار، سول تاسقىندى سىعىمداپ تامشىلاتۋدان ءبىر تالمايتىن بۇعاۋ بار. سونىڭ ءبارىن وي تارازىسىنا سالماستان اعات ايتقان ءسوزىڭ بار. جاپا-جالعىز جاۋ جاراقسىز قۋىپ كەلگەن ەرلىگىڭ مەن ەستىمەگەن ەرتەگى. سول ەرتەگىدەي ەرلىگىڭ ءۇشىن اعات ايتقان سوزدەرىڭنىڭ بارلىعىن كەشىرمەسكە شارام جوق. سەن جەڭدىڭ، مەن جەڭىلدىم، ءبىراق جەر بەتىندە جىبىرلاپ ءجۇرىپ اسپانداعى ايدى دا جالماعىسى كەلەتىن سوناۋ كىسى جەگىش جەندەتتەر جەڭە الماعان ءماديدى نەندەي قۇدىرەتپەن جەڭگەنىڭدى ءبىل. بۇل جارىق دۇنيەدە مەنى جارالاي العان ءبىر عانا سەن ەدىڭ. ەندى جازالاي الاتىن دا سەن بولدىڭ. نەشە جىلدار بويى كۇرسىنۋمەن وتكەن كۇندەر مەن تۇندەر ءۇشىن جازالا. نازامەنەن قاياۋلانىپ جارالانعان جان ءۇشىن دە جازالا. زار يلەۋمەن دىرىلدەگەن پاك جۇرەك ءۇشىن دە جازالا. مولتىلدەگەن كوزدىڭ جاسى ءۇشىن دە جازالا. تەك سونىڭ بارىنە ءوزىڭدى ورتاق ەمەسپىن دەپ ويلاما.
كەلبەت. اللاي، نە دەيسىز؟ انىق پا؟ انىق ءسىز مەنى سونداي ءسۇيدىڭىز بە؟
ءمادي. مەن جالىنۋدى قانداي بىلمەسەم، جالعان ايتۋدى دا سونداي بىلمەيمىن. قانداي اۋىر كۇن تۋسا دا، بۇگىلۋدى ءبىر بىلمەگەن تىزەم بۇگىن ساعان عانا بۇگىلدى.
كەلبەت. تىزە بۇگۋ ءسىز ءۇشىن جامان ىرىم بولار، جالىنامىن، تەز تۇرىڭىز. (ءوزى دە تىزەرلەپ وتىرا قالادى. ەكەۋى ءبىرىن-بىرى دەمەي تۇرەگەلەدى.)
ءمادي. قارا تۇندەي، ءتۇن تۇنەكتەي سۇم ءومىردىڭ سەن سەكىلدى اق ساۋلەسى بارىن مەن نەگە ەرتەرەك سەزىنبەدىم.
كەلبەت. مەن ءۇشىن ەندى وزىڭىزگە وشىگەرسىز، وتكەنگە وكىنۋدى تاستاڭىز.
ءمادي. وشىگەمىن. وسىنداي اۋىر وكىنىشتە قالدىرعان سۇم ءومىردىڭ اسپانداعى ايى مەن كۇنى، جەردەگى كەلبەتىنەن باسقانىڭ بارىنە دە وشىگەمىن.
كەلبەت. بۇل ءسوزىڭىز ماعان عانا جاراساتىن، مەن عانا ايتاتىن ءسوز ەكەن. سونى ەسكەرىڭىز دە، ەندىگى ايتارىڭىزدى حات ارقىلى جالعاڭىز. ەندى كەشىكسەم مەنى قولدى بولدى دەپ ويلاعان قۋعىنشىلار قاپتاپ كەلىپ قالار، قوش ايتىسايىق. (قول الىسادى.) قاستاندىقتىڭ قارا قۇرتى قالادان دا، دالادان دا قاپتاعالى كەلەدى، ساق بولىڭىز.
Mءادي. ساقتانىپ قانا قويماسپىن، سايىسۋعا دا ءازىر بولارمىن. اكەڭە سالەم ايت: مەنەن قاستاندىعىن اياماسىن، مەن ونىمەن جاۋلاسۋدى سەنىڭ جولىڭا قۇربان ەتتىم.
كەلبەت. ول مەن ءۇشىن ونشا قىمبات قۇرباندىق ەمەس، ويتكەنى مەن ءسىز ءۇشىن ءوزىن-وزى قۇربان ەتكەن پەندەمىن. (الدەنە ايتپاق بولعان ءماديدى سويلەتپەيدى.) مۇمكىن، سوڭعى ءسوزىم بولار، بولمەڭىزشى، قۋىپ كەلگەنىم - بايىستىڭ جىلقىسى ەمەس، ءوزىمنىڭ ارمانىم ەدى، ارمانىم: تىرشىلىگىمدە ءسىزدى ءبىر كورۋ ەدى، تىلەگىمە جەتتىم. توقتاڭىزشى، قۇداي ءۇشىن، ەندى ءۇن قاتپاڭىزشى. مەن كوزىڭىزدەن عايىپ بولعانشا، وسى جەردە ءمىز باقپاي تۇرىپ قالىڭىزشى. قوش دەپ تە ايتپاڭىز، تەك كەسكىنىڭىزدى جانارىما ءتۇسىرىپ الايىن، كوزىڭىزدى كوزىمنەن تايدىرماڭىز. (شەگىنىپ الىستاي بەرەدى.) ريزامىن... ريزامىن. بۇگىن سىزگە ايداپ اكەلگەن ءوزىمنىڭ اجالىم بولسا، وعان دا ريزامىن. تەك، تاعدىرىما ريزا ەمەسپىن. قوش، جان اعا. (جالت بۇرىلىپ شىعا جونەلەدى.)
ءمادي (كوزى كەلبەت كەتكەن جاقتا). ەي، قاسىرەتى مول جاساعان، وسىنداي جاقسى قىزدارعا دا «قاراقشى» دەگىزگەندەي نە جازدىم مەن ساعان؟ جازىعىم ادىلدىك ءۇشىن الىسقانىم با؟ وندا ماعان جاۋىزدىقپەن جاۋلاساتىن سانانى نەگە بەردىڭ؟ ەلىن، جەرىن سۇيەتىن جۇرەكتى نەگە بەردىڭ؟ جاۋاپ بەر، جاساعان! قاسىرەتتىڭ قانداي ءزىلى باسسا دا قايىسپايتىن قايسار قايراتتى نەگە بەردىڭ؟ كەسكىلەسپەي باسىلمايتىن نامىس كەگىن نەگە بەردىڭ؟ ءبىر باسىما سونىڭ ءبارىن ۇيىپ-توگىپ بەردىڭ دە، ءبىر دە بىرەۋىنە ەركىندىك بەرمەدىڭ. بۇل قالاي؟ تىم بولماسا، سوناۋ ورىس باۋىرلارعا وق اتىپ جاتقان جاپوندارمەن شايقاسىپ ولۋگە دە ەركىندىك بەرمەدىڭ. قازاق سياقتى بۇراتانا حالىقتىڭ مەندەي ۇلىنا قارۋ بەرمەيتىن پاتشامىزدىڭ زاڭى سەنىڭ دە زاڭىڭ بولعانى ما؟ سوندا مەن ءوزىڭ بەرگەن ار-نامىستى، ءوزىڭ بەرگەن كۇش-قايراتتى قايدا اپارىپ تىعامىن؟ كورىمە الا كەتۋىم كەرەك پە؟ جوق، جاساعان، ونداي قورلىق - جارلىعىڭا ولگەننەن سوڭ بولماسا، تىرشىلىكتە كونە المان! ءاربىر بايدىڭ جۇرەگىندە مىڭ كەدەيدىڭ كوز جاسى بار. سول قاندى جاستى ولاردىڭ كەۋدەسىنەن سىعىپ الماي، مەن جاي تابا المان. جايداي سوعار كەكتىڭ وتىنا ەندىگى قاقتارىم - تەكەشتىڭ جۇرەگى، تەكەشتىڭ. (قاسىندا ەكى جىگىت بار قاراشۇبار جەتىپ كەلەدى.)
قاراشۇبار. ءماديجان - اۋ، بىزدەر باسىمىزدى ولىمگە تۇنەكبايدىڭ قىزى ءۇشىن بايلاعان جوق ەدىك قوي، بۇل قالاي؟
ءمادي. جازىقسىز بىرەۋدى شابۋ ءۇشىن دە بايلاعان باسىمىز جوق-تى. تۇنەكبايدى شاپساق، وندا ەلدىڭ سەل بولىپ اققان كوزىنىڭ جاسى، شەر بولىپ قاتقان كەۋدەسىنىڭ كەگى بار. مەن قايتارسام، وزىمىزدەي سورلىنىڭ مالىن قايتاردىم.
قاراشۇبار. انانى قارا، مەن يەمدەنىپ كەلگەن قىلاڭداردى تۇگەل اكەتىپ بارادى. جوق، مەن ول جىلقىلاردىڭ جالعىز تال قىلشىعىن دا بەرە المان.
جىگىتتەر (سويىلدارىن تۇيگىشتەپ). يە، ولىسپەي بەرە المايمىز، بەرە المايمىز، قولىندا ولەمىز، جولىندا ولەمىز.
ءمادي. سەندەرگە ول جىلقىنى بەرەتىن كىم؟
قاراشۇبار. كىم ەكەنىن ءقازىر-اق كورسەتەيىن. جىگىتتەر، تارتىڭدار!
ءمادي. توقتا. (اتىلىپ بارىپ قامشىمەن تارتىپ جىبەرەدى.) توقتا دەدىم عوي مەن ساعان! (قاراشۇبار تالتىرەكتەپ بارىپ قۇلاپ تۇسەدى. ءمادي ءجۇرىپ كەتەدى.) و، جاساعان، مۇنان دا مەنى دالانىڭ جىرتقىشىمەن جولداس ەتسەڭ ەدى.
قاراشۇبار. جىرتقىش؟ اپىر-اي، ءماديجان - اي، مىنا ءسوزدى سەن ماعان قالاي ايتتىڭ؟
ءمادي. سەن ەكەۋىڭ ەكى تايدى جەتەكتەپ جوعالىڭدار دا، مۇنان بىلاي مەنىڭ كوزىمە كورىنبەڭدەر.
1-جىگىت. ەلىمىزدىڭ سىباعاسى قايدا؟
2-جىگىت. ءوزىمىزدىڭ ۇلەسىمىز قايدا؟
ءمادي. ەل سىباعاسى سەندەردەي قۇزعىنعا بەرىلمەيدى.
جىگىتتەر (سويىلدارىن تۇيگىشتەيدى). نەگە؟ نەگە؟
قاراشۇبار. نەگە؟.. نەگە؟.. وي، تۇعياندارىڭدى... ءما، سەندەرگە ەلدىڭ سىباعاسى، ءما... (ەكەۋىن قامشىمەن سابالاپ قۋىپ اكەتەدى.)
ءمادي (جالعىز). تۇسىنبەيمىن، بۇل قۇدىرەتتى قۇداي دۇنيەنى جىرتقىشتار بيلەيتىن ەتىپ نەگە جاراتتى؟ نەگە؟ ماعان وسىنى تۇسىندىرەتىن كىم بار؟ زۇلىمدىقتىڭ ق ۇلى ەتەر بولسا، ىزگىلىكتى نەسىنە جاراتتى؟ مەن كەيدە سولاي دەپ بار داۋىسپەن ايقاي دا سالامىن. بۇكىل دۇنيە مەڭىرەۋ جارتاس بولىپ كەتكەندەي، ەستيتىنىم - ءوز داۋسىمنىڭ جاڭعىرىعى عانا. بۇل قالاي؟ وسى ساۋالدىڭ جاۋابىن بەرەتىن ادام، زۇلىمدىقتى ىزگىلىكتىڭ تابانىنا سالاتىن جاۋابىن بەرەتىن ادام، زۇلىمدىقتى ىزگىلىكتىڭ تابانىنا سالاتىن زامان بولا ما بۇل، جوق پا؟ (سىرتتان داۋىس ەستىلەدى.)
داۋىس. جاۋ... جاۋ... ءمادي اعا، قۋعىنشى كەلەدى، جاۋ... جاۋ...
ءمادي. انە، زامانىمنىڭ ماعان بەرەر جاۋابى. (مولانىڭ ىشىنەن شەشەسىنىڭ ولىگىن كوتەرىپ يمان كەلە جاتادى.)
يمان (جاسقا بۋلىعىپ). ءمادي اعا، مەنىڭ اپام... (جىلاپ جىبەرەدى.)
ءمادي (بەتىن ءبىر سيپايدى دا، قالتاسىنان ورامالىن الىپ انانىڭ بەتىنە جابادى دا، ولىكتى يماننىڭ قولىنان كوتەرىپ الىپ سۇيرەپ شىققان جاققا قاراي ءجۇرىپ كەتەدى.) قايداسىڭدار، قان ىشەرلەر؟! مەن سەندەردى انالاردىڭ اق سۇتىمەن دە اتامىن، كەلىڭدەر؟
شىمىلدىق.
ءۇشىنشى سۋرەت
ۋەزد ناچالنيگى ءزاليننىڭ كەڭ اۋلاسى. ساحنا سىرتىندا اۋەنمەن قوسا شالقي بيلەپ جۇرگەن ءساندى توپتىڭ شەتى كورىنەدى.
سىرتتان تەكەش پەن تەكەجان كەلە جاتىر.
تەكەش (سويلەي كەلەدى). ەرتەڭگى جيىنعا سەن قالاسىڭ، مەن ويازدان رۇقسات الامىن دا، وسى تۇننەن قالماي ەلگە قايتامىن. سەن كەيىن اسكەر الىپ شىعاسىڭ.
تەكەجان. قايداعى اسكەر؟
تەكەش. انا قاراقشىدان جانىڭدى ساقتاپ، باعىڭدى قورعايتىن اسكەر. مىناۋ ۇيدە توي-دۋمان بار سەكىلدى-اۋ! اعايىندى ەكەۋمىزدىڭ بىردەي جالباقتاعانىمىز جاراسپاس، سەن وسى جەردەن قايتا بەر.
تەكەجان (ءازىل-شىنى ارالاس). ءسىز جالباقتاعان كەزدە مەن بۇلاڭداسام قايتەدى؟
تەكەش. قۇيرىعىڭدى جۇلدىرعىڭ كەلسە، بۇلاڭدا.
تەكەجان. وندا سونىڭ ەكەۋىن دە سىزگە سىيلادىم، ساۋ بولىڭىز. (كەتەدى.)
تەكەش (ەرسىلى-قارسىلى زىر قاققان داياشىلاردىڭ ءارقايسىسىنا ءبىر ۇمسىنىپ). ەي، شىراق... ەي، بالاقاي، ەي، ماتۋشكا... (ءبىر داياشى قىز جەتىپ كەلەدى).
قىز. مىرزا، سىزگە كىم كەرەك؟
تەكەش. وسى ءۇيدىڭ يەسى وياز مىرزانىڭ ءوزى كەرەك. سول ۇلى مارتەبەلى مىرزاعا مەنىڭ دۇعاي-دۇعاي سالەمىمدى تەزىنەن جەتكىزشى. تەكەش مىرزا دەسەڭ ءوزى دە بىلەدى.
قىز. تەكەش؟ ونىڭ ورىسشاسى قالاي (زالين كەلە جاتادى.)
زالين. ساقتان، مارۋسيا، تەكە - ەشكىنىڭ سەندەي قىزدارىنىڭ بايى. (قارقىلدايدى، قىز بەتىن باسىپ جۇگىرىپ كەتەدى.)
تەكەش. كەلەمەجدەپ بولدىڭىز با، تاقسىرىم.
زالين. كەلەمەج ەمەس، مەن ءقازىر شاتتانعان شاعىمدا وسىلاي كەڭكىلدەيتىن ادەتىم.
تەكەش. شاتتىعىڭىزعا ورتاقپىن.
زالين. ءبىر عانا ءسىز ەمەس، بۇل شاتتىعىما بۇكىل قارقارالى دۋانى تۇگەل ورتاق. (ورىن ۇسىنادى.) وتىنەمىن.
تەكەش (دۋمان جاققا كوز جىبەرىپ). قاتەلەسپەسەم، مەن، ءتىپتى، ءبىر تويدىڭ ۇستىنە تاپ بولعان سەكىلدىمىن - اۋ.
زالين. قاتەلەسكەن جوقسىز. بۇل - ۇلى مارتەبەلى گەنەرال-گۋبەرناتور تاقسىردىڭ پەتەربۋرگتە وقيتىن سۋرەتشى قىزى ناتاليا الەكساندروۆنانىڭ كەلۋىنە ارنالعان سالتاناتتى كەش.
تەكەش (تاڭدانا). گۋبەرناتوردىڭ قىزى دەيسىز بە؟
زالين. ول وسىندا ءبىر اي جاتىپ، «شايتان كولدىڭ» سۋرەتىن سالماقشى. سول سۋرەت بىتكەن كۇنى قارقارالى ۋەزىنە قاراعان جيىرما ەكى بولىستى تۇگەل جيناپ، ۇلكەن توي جاسايمىن. سول تويدىڭ شارۋاشىلىق جاعىن ءسىز باسقاراسىز.
تەكەش. قىزمەتىڭىزگە ءار قاشان دا ءازىرمىن. قىمباتتى مەيمانىمىزعا سىي-قۇرمەتىمىز دە ءازىر بولار.
زالين. ءسىزدىڭ سونداي جومارت ەكەنىڭىزدى بىلەمىن، الدىن الا راقمەت سىزگە. مىناۋ اققۋداي سىلاڭداپ جۇرگەن سۇڭعاق بويلى سۇلۋ قىز سول بيكەش.
تەكەش. قۇداي ءۇشىن، بيكەش دەمەي باقىت قۇسى دەڭىزشى.
زالين. قۇلاعىم سىزدە، كەلگەن شارۋاڭىزدى ايتا بەرىڭىز.
تەكەش. مەزگىلسىز كەلىپ مازاڭىزدى العانىم ءۇشىن عاپۋ ەتىڭىز. (ءتوس قالتاسىنان ءبىر قاعاز الادى. بەس بولىس بوشان، تورت بولىس قاراشور ەلىنىڭ اتىنان، توعىز بولىستىڭ قولى قويىلىپ، ءمورى باسىلعان مىنانداي پريگوۆورمەن كەلگەن جايىم بار.
زالين. پريگوۆور؟ ول نە تاعى؟
تەكەش. تاعى دا سول اتاقتى قاراقشىنىڭ لاڭى.
زالين. اتاقتىلارىڭ ءمادي ەدى، ول ايداۋدا. قاپتاپ كەتكەن بۇل نە اتاقتى؟
تەكەش. سول اتاقتىمىز ايداۋدان قاشىپ كەلىپتى. ءبارى مىنا قاعازدا جازىلعان.
زالين (قاعازدى وقىپ بولدى دا، ويلانىپ ءجۇرىپ كەتەدى.) ەگەر ول شىندىق بولسا، ءسىز بەن ءبىزدىڭ اسىرەسە، ءسىزدىڭ اشىق اسپانىڭىزدان توبەڭىزگە جاي تۇسەتىنى دە شىندىق.
تەكەش. ءدال ايتاسىز، تاقسىرىم. ول ەندى ءبىزدىڭ مالىمىزدى شاشسا، ءسىزدىڭ قانىڭىزدى شاشۋدان تايىنبايدى. سوندىقتان بىزدەردىڭ سىزدەن ەندىگى تىلەگىمىز ونىڭ بايلانىپ ايدالۋى ەمەس، دارعا اسىلۋى.
زالين. ىم... دا... ايداۋدان قاشقانىمەن قويماي، مىنانداي قيمىل جاساۋى ونىڭ نايزاسىنا كوك سەمسەرگە اينالعانىن كورسەتەدى.
تەكەش. بايقايمىن، ونان ءوزىڭىز دە سەسكەنەتىن سەكىلدىسىز.
زالين. ءيا، سەسكەنەمىن، سوندىقتان بۇگىننەن باستاپ مەن ونى مەملەكەت جاۋى دەپ جاريالايمىن. وعان قارسى جۇمسالاتىن كۇشتىڭ قارۋى - بىزدەن، قارجىسى - سىزدەردەن.
تەكەش. بىزدەن بولعاندا، مولشەرى قانشا بولار ەكەن؟
زالين. ءماديدىڭ قۇنى قانشا بولسا، سونشا.
ناتاليا (تەكەشتى كورىپ توقتاي قالادى). مىنا ءبىر مىرزانىڭ كەسكىنى وريگينالنىي ەكەن، سۋرەت سالاتىن اسپاپتارىمدى اكەلە قويىڭىزشى، قارىنداش پەن داپتەردىڭ ءبىرىن اكەلسەڭىز دە بولار. (لاشكين كەتەدى. ناتاليا زاليندەرگە جاقىندايدى.)
زالين. مەنىڭ سۇيىكتى پەرىشتەم، كەشىرىڭىز، ھاماندا وسىنداي جارىق، اجارىڭىز ھاماندا وسىنداي جارقىن بولسىن. سيقىرى مول اسپەتتى قولىڭىزدان تاعى ءبىر سۇيۋگە رۇقسات ەتىڭىزشى. (ناتاليانىڭ قولىنان سۇيەدى دە، تەكەشتى يەگىمەن نۇسقايدى). تانىسىڭىزدار، بۇل مىرزا مەنىڭ...
ناتاليا. مەن ءۇشىن وسى تانىستىرعانىڭىز دا جەتەدى، راقمەت. تەك قوزعالماسىن، سونى ەسكەرتىڭىز. (لاشكين اكەلگەن داپتەرگە تەكەشتىڭ سۋرەتىن سالا باستايدى.)
زالين. سۋرەتىڭىزدى پەتەربۋرگكە الا كەتسىن، قىبىرلاماي، جىبىرلاماي تۇرىڭىز. (ازدان سوڭ ناتالياعا.) مىنانداي قازاقپەن تانىسۋعا قالايسىز؟ (تەكەش اكەلگەن قاعازدى كورسەتەدى.)
ناتاليا. بۇل نە؟
زالين. وقىڭىز.
ناتاليا. قولىم بوس ەمەس، ءوزىڭىز وقىڭىز. (زالين قاعاز ءسوزىن ونىڭ قۇلاعىنا قۇيادى. ناتاليا سۋرەت سالا وتىرىپ سويلەيدى). مەن اتىنا سىرتتاي قانىق ءمادي دەيتىن ءبىر قاراقشى بار ەدى، بۇل سول ما، باسقا ما؟
زالين. عاجاپ - اۋ، ونى ءسىز قايدان بىلەسىز؟
ناتاليا. مەنىڭ گۋبەرناتوردىڭ قىزى ەكەنىمدى ۇمىتپاڭىز. ونى ۇمىتپاساڭىز، گۋبەرناتوردىڭ كەڭسەسىنە قاراۋىنداعى حالىقتىڭ جاقسىلىعىنان گورى جامانشىلىعى كوبىرەك جەتەتىنىن، اسىرەسە، ءمادي سياقتى قاراقشىلاردىڭ تاريحى توم-توم بولىپ جەتەتىنىن، ودان تاريحتى وقۋعا مەن سياقتى ەركە قىزداردىڭ قۇمار كەلەتىنىن بىلگەيسىز. (تەكەشكە). راقمەت سىزگە. (كەتە بەرەدى.)
زالين. ناتاليا الەكساندروۆنا، ءسال كىدىرىڭىزشى. (ناتاليا مويىن بۇرماستان تۇرا قالادى.)
ناتاليا. مەن ءسىزدى تىڭداپ تۇرمىن.
زالين. ءسىز، شايتان كولدىڭ سۋرەتىن الاڭسىز سالۋ ءۇشىن ءبىر جەتى بويى قالادان شىقپايتىن بولىڭىز.
ناتاليا. نەگە؟
زالين. نەگە ەكەنىن جاڭاعى قاعازدان بايقاعان بولارسىز. ول ايداۋدان قاشىپ كەلىپ، ەل شاۋىپ جۇرگەن كورىنەدى. ونى نە قولعا تۇسىرمەي، نە قۋا - قۋا ەلدەن بەزدىرمەي، ءسىزدى قالادان شىعارۋ مەن ءۇشىن اۋىر قىلمىس.
ناتاليا. ەگەر دە ول قولعا تۇسپەسە، نە ەلدەن بەزىپ كەتپەسە قايتەمىز؟ مەن شايتان كولدىڭ سۋرەتىن سالماستان كەتە بەرمەكپىن بە؟
زالين. بىزدەر ءار ەلدىڭ ءوز ىشىنەن وترياد قۇرىپ، حالىقتى جاپپاي اتتاندىرامىز. ونى ۇستاپ بەرگەن ادامعا باس سايىن بەس ءجۇز سومنان سىيلىق بەرىلەتىنىن ايتىپ جار سالامىز. جان كۇيەر جاقىن ادامدارىن كەپىلدىككە ۇستايمىز. ەلدىڭ ىشىنە جانسىزداردى قاپتاتامىز. قىسقاسى، مىنا سياقتى مىرزالاردىڭ قالتاسىنا سۇيەنگەن قارۋ مەن ايلامىزدى قابات جۇمساپ، ونى قالاي دا بۇل ۋەزدىڭ جەرىنەن جوق ەتەمىز. وعان دەيىن ءسىز دەم الاسىز.
لاكشين. ناتاليا الەكساندروۆنانىڭ ءبىر تال شاشى جەرگە تۇسە قالسا تالايىڭىزدىڭ (تەكەشكە قاراپ) باستارىڭىز دوپشا قاعىلادى. ول ەستەرىڭىزدە بولسىن.
ناتاليا. قورىقپاڭىزدار، مەن ونشالىقتى قىمبات ەمەسپىن. ويتكەنى، مەن سۋرەتشىمىن. ءبىزدىڭ ۇلى روسسيادا سۋرەتشىلەر مەن اقىنداردىڭ قۇنى ارزان. (ءجۇرىپ كەتەدى.)
زالين. ىم... دا، ءوزى كۇندەي، ءسوزى زىلدەي.
تەكەش. زاحار زاحارىش، قۇداي ءۇشىن، ءبىزدىڭ ەلگە باراتىن اسكەرىڭىز وسىنداعىلاردىڭ ىشىندەگى ەڭ جويقىنى بولسىنشى.
زالين. ءوزى جويقىننىڭ شىعىنى دا جويقىن ەكەنىن ەسكەردىڭىز بە؟
تەكەش. ول قاراقشىنىڭ قاراسى وشەر بولسا، قانشا شىعىن بولسا دا شىبىن عۇرلى كورمەسپىن.
زالين (داۋىستاپ). مەنىڭ قىرىپ سالىم - اتامانوۆ قايداسىڭ؟
اتامانوۆ (ماساڭداۋ). شتابس-كاپيتان اتامانوۆ، مىنە، كەلە جاتىر، ءامىرشىم. نە بۇيىراسىز؟
زالين. مەنىڭ قاراۋىما كەلگەنىڭە از بولسا دا، جاۋ جۇرەك ەكەنىڭدى تانىپ ەدىم، بۇل ايماقتىڭ تاريحى بۇرىن كورمەگەن ءبىر جويقىن جورىقتى سەن باستايسىڭ.
اتامانوۆ. جويقىن جورىق؟!
زالين. ءيا، ەندى ءبىر جەتىدەن كەيىن مىنا مىرزانىڭ ەلىنە اتتاناسىڭ. نە ىستەيتىنىڭدى كەزىندە ايتامىن. ازىرگە ايتارىم: ول جورىقتىڭ اقىرى قاندى شايقاسقا اينالۋى مۇمكىن، سوعان ءوزىڭدى-وزىڭ مىقتاپ ازىرلە.
اتامانوۆ. مەن شەشەمنەن تۋعاندا قان شەڭگەلدەپ تۋعان ەكەنمىن، سوندىقتان با بىلمەيمىن، قاندى شايقاسقا جانىم قۇمار. (ەكەۋى ءماز.)
تەكەش (وزىنە كۇبىرلەپ اۋلاقتا تۇر). مىنا ءبىر دوڭبەكتەي نەمەسى مۇرىندىقسىز بۇقاعا ۇقسايدى ەكەن، ساۋ باسىما ساقينا تىلەپ الماسام يگى ەدىم.
زالين (تەكەشكە مەزىرەت جاساپ). تەكەش مىرزا، قۇرمەتتى مەيمانىم بولىڭىز. (بۇلار ۇيگە بەتتەگەن كەزدە الىستان شىققان انگە قۇلاعىن تىگە ناتاليا كەلە جاتادى. ءان - «قاراكەسەك». ول اسقاقتاپ جاقىنداعان سايىن ناتاليا سۇيسىنە تۇسەدى.)
ناتاليا. و، عاجاپ، مەنى مىناۋ ەلدىڭ ءانى دە سيقىرلاپ الدى. بۇل قالاي؟ (ءاننىڭ قايىرماسىنا قوسىلادى.)
شىمىلدىق.
ەكىنشى ءبولىم
ءتورتىنشى سۋرەت
جازعى اۋىل سىرتى.
تەكەش ءبىر قولىمەن كەلبەتتى قۇشاقتاي سويلەپ كەلەدى.
تەكەش. مەنىڭ جاھانداعى ەڭ قىمبات بالدىزىم دا، ەڭ ءتاتتى بالىم دا سەنسىڭ.
كەلبەت (كۇلىمسىرەپ). ول مەنىڭ سىزدەن تالاي ەستىگەن ەرتەگىم، جانىمسىڭ دەمەسەڭىز بولدى.
تەكەش. اللا تاعالا ماعان ولاي دەۋدى دە جازعان، ءبىراق اسپاننىڭ كۇنى توبەمدە تۇرعاندا ايەل زاتىن جانىم دەمەيتىن ادەتىم.
كەلبەت. و، عاجاپ، مىنا ءبىر جارقاناتتىڭ جارباڭداۋىن قاراڭىز.
تەكەش (شوشىپ). جارقانات؟ قايدا؟.. قايدا؟ (باسىنداعى بوركىن الىپ قايتا-قايتا ەربەڭدەتەدى.)
كەلبەت. توبەڭىزدە شىر اينالىپ ءجۇر. ۋى كوزىڭىزگە تامىپ كەتەر، قاراماڭىز.
تەكەش. قيامەت... قيامەت... «قيامەت قايىم بولاردا دۇنيەگە ءتۇرلى-تۇرلى بالە تولعاي» دەگەن وسى دا. كەتتى مە؟ كەتتى مە؟
كەلبەت. سىزدە ءبىر ءوشى بولۋ كەرەك، ءتۇيىلىپ كەلىپ، قايتا-قايتا شۇيىلەدى.
تەكەش. بۇل دا الگى ءماديدىڭ قىرسىعى، ايتپەسە، و زامان دا بۇ زامان جارقاناتتىڭ كۇندىز ۇشقانىن بىزدەن باسقا كىم كورگەن. جانىمدى تاڭىرىمە، باسىمدى ساعان تاپسىردىم، بالدىزىم. (باسىن كەلبەتتىڭ ەتەگىمەن بۇركەمەك بولادى.)
كەلبەت (ىرشىپ كەتەدى). قورىقپاڭىز، جارقانات دەگەنىم ءسىزدىڭ ەلەسىڭىز ەكەن.
تەكەش. وي، قىز بولماي كەتكىر. ونىسى نەسى - اي، شىبىنىمدى سونشا شىرقىراتقانى.
كەلبەت. كەشىرىڭىز، جانىڭىز قىسىلعان شاقتا جارقاناتقا ۇقساپ كەتەتىنىڭىزدى بىلمەدىم.
تەكەش. نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، قۇداي ءامىرى، وسى جارقانات دەيتىن يتتەن ولەردەي قورقامىن.
كەلبەت. مەن دە سولايمىن، ءبىراق مەن جارقاناتتىڭ وزىنەن ەمەس، سوعان ۇقسايتىن ادامداردان قورقامىن.
تەكەش. جارايدى، جارقاناتتىڭ ەلەسى دە، ءوزى دە قۇرىسىن. مىنا ءبىر جىبەك كىلەمدى اۋلاققا ادەيى سەن ءۇشىن جايدىرعان ەدىم. كەلشى، جانىما كەلىپ جانتايشى، جاقسىلاپ ءبىر كەڭەسەيىك.
كەلبەت. مەن جانتايسام جامباسىڭىزعا تاس باتار، ونان دا جاڭاعى ەرتەگىڭىزدى جالعاڭىز.
تەكەش. ەرتەگىڭ نە؟
كەلبەت. مانادان بەرگى ايتقاندارىڭىز قۇراننىڭ سوزىنە ۇقسامايدى.
تەكەش. «قۇراندا بىلاي، قۇراندا ولاي» دەپ سوعا بەرەتىن سوقىر موللا ەمەسپىن مەن. ازدى-كوپتى وقىعانىم بار، سول وقۋدان توقىعانىم بار. سونىڭ بارىنەن ءبىر بايقاعانىم: «ءشوپتىڭ باسى جەل بولسا عانا قيمىلدايدى».
كەلبەت. جەل ايداعان ءشوبىڭىز كومەيىڭىزگە كەپتەلىپ قالدى ما، نەگە بوگەلدىڭىز؟
تەكەش. سوڭعى كەزدە وسى ەلدىڭ اۋزى سەن جايىندا كوبىرەك جىبىرلايتىن بولىپ كەتتى، سونى ايتۋعا اۋزىم بارماي، قينالىپ وتىرمىن.
كەلبەت. سوندا ەلىڭىزدىڭ اۋزى مەن جايىندا نە دەپ جىبىرلايدى؟
تەكەش. ولاردىڭ ايتىسىنا قاراعاندا، سەنىڭ ماديمەن جاسىرىن بايلانىسىڭ بار كورىنەدى.
كەلبەت. اپىر-اي، ءا، ونى ءسىز قايدان بىلە قالدىڭىز؟ قۇرانىڭىز سولاي دەدى مە؟
تەكەش. تامۇقتىڭ تۇبىنە تىعاتىن ونداي ءسوزدى تاستا دا، مەنىڭ سۇراۋىما ءجون جاۋاپ بەر.
كەلبەت. ەلىڭىزدىڭ اۋىزى تۇگەل جىبىرلاعانداي مەن نە ىستەپپىن؟ الدىمەن ءسىز سونى ايتىڭىز؟
تەكەش. ءماديدىڭ ءقازىر قايدا ەكەنىن سەن بىلەتىن كورىنەسىڭ، سەنىڭ بىلەتىنىڭدى مەن دە سەزىپ ءجۇرمىن.
كەلبەت. و، ءسىزدىڭ ءتىپتى اۋليەلىگىڭىز دە بار ما ەدى؟..
تەكەش. اۋليەلىگىم بولماسا دا، سەندەي قىزدىڭ سىرىن بىلەرلىك سايتانىم بار.
كەلبەت. يە، سايتەكە، ءماديدىڭ بار سىرىن بىلەتىنىمدى ءسىز قايدان ءبىلدىڭىز؟
تەكەش. بىلگەنىم بەكەر بولماسا، قايدان بىلگەنىمدى سۇراپ قايتەسىڭ.
كەلبەت. راقمەت، جەزدەكە، ەكى كۇن بويى ىزدەپ تابا الماي جۇرگەن ۇرىمدى جاقسى تاۋىپ بەردىڭىز.
تەكەش. استاپىراللا، قايداعى ۇرى؟
كەلبەت. ۇياتىڭىز قايدا؟ الدە قوناعىڭىزدىڭ قالتاسىنا ءتۇسۋدى ۇيات دەپ بىلمەيسىز بە؟
تەكەش (اشۋلى). كىم؟ كىم سەنىڭ قالتاڭا تۇسكەن؟
كەلبەت. ءسىز... ءسىز... تۇسپەسەڭىز قالتامداعى ءماديدىڭ حاتى قايدا؟
شاراپات (كولگىرسىپ كۇلە سويلەي كۇرەدى). ءوزىمىز قىز كەزىمىزدە، مۇنداي وڭاشادا كەزدەسكەن جەزدەلەرىمىز جەلەكتەي جەلپىلدەۋشى ەدىك، سەنىڭ جەزدەڭ نەمەنە، تارتتىرعان تەكەدەي مىقشيىپ قالعان؟
كەلبەت. جەزدەلەرىڭ جەلەكتەي جەلپىلدەگەن شاقتاردا وزدەرىڭ قايتۋشى ەدىڭدەر، جايناماز بولىپ جايىلۋشى ما ەدىڭدەر؟ جوق، الدە...
شاراپات. داۋىسىڭدا ءبىر كەسىر كەردەڭ بار عوي. ونداي شاقتا بىزدەر ماۋىققان مىسىقشا مياۋلايتىنبىز. وسى بولار ماعان ەندىگى ايتتىرماعىڭ؟
كەلبەت. مەنىڭ بەتىم دۋىلداپ بارادى، حاتىمدى بەرشى، تەزىرەك كەتەيىن.
شاراپات. حاتىڭ نە ايتىپ تۇرعان؟
كەلبەت. سايقالدانبا، مەنىڭ قالتامدى اقتارۋعا باتىلى جەتەتىن سەن عانا.
شاراپات. مەن بىلەتىن حات مىناۋ عانا... (ءبىر جاپىراق قاعازدى ۇسىنادى.)
كەلبەت. بۇل نە؟
شاراپات. ساعان زور مارتەبەلى ويازىمىزدىڭ ءوزى دە عاشىق كورىنەدى. «تەزىنەن قالاعا جەتكىز» دەپ تورەجانعا بۇيرىق بەرىپتى. جاڭا شابارمان كەلىپ وسىنى بەرىپ كەتتى.
كەلبەت (قاعازدى وقي سالا تەكەشكە قادالادى). ءسىزدىڭ مانادان بەرگى وقىعانىڭىز مەنىڭ جانازام ەكەن عوي؟
تەكەش. جانازا؟
كەلبەت. دامەتپەي-اق قويىڭىز، مەنىڭ جانازام سىزگە بۇيىرمايدى. تەك قۇدايىڭىز بار بولسا، ءبىر سۇراۋعا اشىق جاۋاپ بەرىڭىز. مەنىڭ ولىگىمدى باسقىش ەتكەندە، قانداي مۇراتقا جەتپەكسىز؟
تەكەش. اپىر-اي، بالدىزىم - اي، مىنا ءسوزىڭ شىمبايىما باتىپ كەتتى-اۋ.
كەلبەت. مەن قۇداي ءسوزىن سۇراپ تۇرمىن عوي. ول ءۇشىن شىمبايىڭىز نەگە قيراي قالدى؟ الدە قۇداي ءسوزىن ايتۋ جاندى قينايتىن ازاپ پا؟
شاراپات. جانىم - اۋ، جانازاڭ نە ايتىپ تۇرعان؟
كەلبەت. كەشىرىڭىزدەر، مەن ءوزىمنىڭ ادام ەكەنىمدى ۇمىتىپ تۇر ەكەنمىن. (تەز كەتەدى.)
شاراپات. اللا، اللاي، جۇرەگىم نە بوپ كەتتى. تاقسىرىم - ay، ايتىپ تۇسىندىرسەڭىزشى، جانازاسى نە؟
تەكەش. ءبارى سەنەن... سەنەن. (ىزامەن جەردى تۇيگىشتەيدى.)
شاراپات. مەن نە ىستەدىم؟
تەكەش. نە ىستەمەدىڭ؟ ەگەر ونىڭ قالتاسىن اقتارماساڭ، ونىڭ حاتىن الماساڭ، ول حاتتى ماعان بەرمەسەڭ، مەن تەكەجانعا جىبەرمەسەم، تەكەجان ول حاتتى ويازعا بەرمەسە، كەلبەت مۇنداي كەسەلگە كەزدەسەر مە ەدى؟ و الجاسقان باسىم، الجاسقان باسىم... ول ماسكۇنەمنىڭ كەلبەتتەن الا الماي جۇرگەن قىساسى بارىن نەگە ويلامادىم؟
شاراپات. كەسەل! ول نە؟
تەكەش. ءمادي قولعا تۇسپەسە، ونىڭ ورنىنا كەلبەتتىڭ يت جەككەنگە وسى كەتكەنى كەتكەن. بارشى، وسىنى ايتىپ ءتۇسىندىر دە، ءماديدىڭ قايدا ەكەنىن سۇراشى، بارشى.
شاراپات. قۇدايىم - اۋ. (ۇيگە بەتتەيدى. جول كيىمىن كيگەن كەلبەت قارسى كەلەدى.) كۇنىم -اۋ... (جىلاپ جىبەرەدى.)
كەلبەت. جىلا، جىلا، سەن جىلاۋ ءۇشىن عانا جارالعان جانسىڭ. (تەكەشكە قاراي وتە شىعىپ.) ءماديدىڭ مەن بىلەتىن ءبىر عانا مەكەنى بار ەدى، سىزگە سونى ايتا كەتكەلى سوقتىم، جەزدەكە.
تەكەش. ءسويتشى، قاراعىم. سەن سونداي اقىلدى ەدىڭ عوي. سوندا سەنىڭ دە، ءبىزدىڭ دە كەنەيىمىز تۇگەل.
كەلبەت. كەنەيىڭىزدى مەنىڭ سۇيەگىممەن تۇگەندەي بەرىڭىز. ءماديدىڭ مەن بىلەتىن مەكەنى -مەنىڭ جۇرەگىم.
تەكەش. سولاي ما؟ (Taپ بەرەدى.)
شاراپات (اراعا ءتۇسىپ، قارسى تۇرا قالادى). تاقسىرىم - اۋ، كوزىڭىز قانتالاپ كەتتى عوي، ءتاۋباعا كەلسەڭىزشى.
تەكەش. جوعال جولىمنان. (شاراپاتتى سەرپىپ جىبەرەدى دە، شەڭگەلىن ىڭعايلاپ كەلبەتكە جاقىندايدى.)
كەلبەت. ءسىزدىڭ شەڭگەلىڭىزگە مەنىڭ قارا تىرناعىم دا سىيمايدى، شاماڭىزعا قاراڭىز.
تەكەش (ىزامەن قولىن كوتەرە بەرە توقتاپ قالادى). اتتەڭ، اتتەڭ، بەس دۋانعا بەلگىلى اتاعىمنان ۇيات، ايتپەسە مەن سەنىڭ جۇرەگىڭدى سۋىرىپ الىپ انا قىزىلبورىكتىڭ قانجىعاسىنا بايلار ەدىم دە، ءوزىڭدى قاراشۇبارعا قوساقتاپ تۇرىپ ايدار ەدىم!
كەلبەت. ءسىز بوسقا وكىنىپ تۇرسىز، سىزگە لايىعى سونداي جەندەتتىك قانا.
تەكەش. جەندەت؟!
كەلبەت. ءيا، جاقسىلاپ جاتتاپ الىڭىز.
تەكەش. مەن سەنى ءقازىر-اق جەنتەك ەتەيىن ەندەشە. (اشۋمەن كەتەدى.)
كەلبەت (ەكى قولىن ايقاستىرا شاراپاتقا ۇسىنادى). بايلا.
شاراپات. ويباي، نە ءۇشىن؟
كەلبەت. قالتاما نە ءۇشىن تۇسسەڭ - سول ءۇشىن.
شاراپات. باۋىرىم - اۋ...
كەلبەت. باۋىرىڭدى يت جەسىن، ءوشىر ءۇنىڭدى!
شاراپات (كەلبەتتىڭ اياعىن قۇشا قۇلايدى). مەنەن ءبىر بىلمەستىك ءوتتى، كەشىر، باۋىرىم، كەشىر.
كەلبەت (اياعىمەن سەرپىپ جىبەرەدى). توقتا، مەن كەشىرسەم سەن قاراشۇباردى قۇتقاراسىڭ با؟
شاراپات. ويباي-اۋ، بايلاۋلى جاتقان ادامدى مەن قالاي قۇتقارامىن؟
كەلبەت. سەزدىرمەي بارىپ قولىن بوساتساڭ، قالاي قۇتىلۋدى ءوزى بىلەدى.
شاراپات. جانىم - اۋ، قولىمنان كەلمەيتىن ىسكە جۇمساماساڭشى.
كەلبەت. وندا اياعىمدى بىلعاما. (شاراپاتتى اياعىنان سەرپىپ تاستاپ ءجۇرىپ كەتەدى. ونىڭ سوڭىنان قۇشاعىن جايا ۇمتىلىپ شاراپات تا كەتەدى. بۇلارعا الىستان قادالىپ تەكەش كەلە جاتىر.)
تەكەش. كەسكىلەسەر جاۋىم ءۇشىن كەپىلدىككە ءوزىمنىڭ ەڭ قىمبات بالدىزىمدى ۇستاپ بەردىم -اۋ، ەستىگەن قاۋىم نە دەر ەكەن؟ (ەكى قولى ارتىنا بايلانعان قاراشۇباردى الدىنا سالىپ قىزىلبورىك پەن ءبىر جىگىت كەلەدى. تەكەش ولارعا ىزبار شاشىپ.) ايداپ اكەتە بەرمەي، بۇل جەكسۇرىندى ماعان نەسىنە اكەلدىڭدەر؟
قىزىلبورىك. «سىزگە ايتار ارىزىم اقتىق قويار تىلەگىم بار» دەگەن سوڭ اكەلدىك.
تەكەش. الدىمەن ول ءبىزدىڭ تىلەگىمىزدى قابىلداپ، ءماديدى ۇستاپ بەرە مە، جوق پا، سونى ايتسىن.
قىزىلبورىك. ءوزى دە سونى ايتاتىن سەكىلدى.
تەكەش. وندا قۇلاعىم سەندە، باتىر.
قاراشۇبار. وزىڭىزدەن باسقا جانعا ايتپاسقا اللا اتىمەن انت ەتىڭىز.
تەكەش. مەنىڭ بارلىق ءسوزىم اللا اتىمەن عانا ايتىلادى. انتتاسپاي-اق ايتا بەر ايتارىڭدى. (يەك قاعادى، قىزىلبورىكتەر كەتەدى.)
قاراشۇبار. مەنىڭ جالعاندا ىستەگەن جالعىز، جالعىز بولسا دا جارتى الەمنەن اۋىر ءبىر كۇنام بار. سول ءۇشىن شاراپات حانىمنان كەشىرىم سۇراعالى كەلىپ ەدىم، قالاي كورسەم ەكەن!
تەكەش. ەگەر دە شاراپات حانىم كۇناڭدى كەشىرسە، سەن ءماديدىڭ قايدا ەكەنىن ايتار ما ەدىڭ؟
قاراشۇبار. وندا ءسوز جوق ايتار ەدىم. ءاي، كۇنام تىم اۋىر ەدى، كەشىرە قويماس.
تەكەش. ءسوز جوق، كەشىرەدى، مەن كەشىرتەمىن. (داۋىستاپ.) بايبىشە، جاينامازىمدى اكەپ بەرشى. انە، كەلە جاتىر، ايتا بەر.
قاراشۇبار. الدىمەن حانىمنىڭ كەشىرىمىن الايىن. (شاراپات جايناماز اكەلەدى.)
تەكەش. مىنا باتىر سەنىمەن قوشتاسقالى كەلىپتى.
شاراپات. مۇنىڭ قوشتاسقانى ماعان نە كەرەك؟
تەكەش. كۇپىر سويلەپ كۇناكار بولما، بايبىشە. كارىپ جولعا كەتىپ بارا جاتقان ادامنىڭ كۇناسى بولسا كەشىرە سال. ساۋاپ بولادى. قۇراندا سولاي دەگەن. (اۋلاققا بارىپ نامازعا كىرىسەدى.)
شاراپات. قۇلاعىم سەندە، قاراشۇبار باتىر.
قاراشۇبار. نە تاك، شاراپات حانىم. مەن قاراشۇبار ەمەس، قاراشۇباردىڭ كيىمىن كيىپ كەپ تۇرعان نوياننىڭ ارۋاعىمىن.
شاراپات. ساندالىپسىڭ. (كەتۋگە بەتتەيدى. قاراشۇبار قارسى الدىنا تۇرا قالادى.)
قاراشۇبار. نە تاك. ەگەر دە مەن نە تاك ەكەنىن ايتىپ، ايقاي سالسام، ەل جينالار، ەل جينالسا ءسىز جىندانارسىز.
شاراپات. ەسىڭ دۇرىس پا، مەن نەگە جىندانامىن؟
قاراشۇبار. ءسىز مەنى ءالى تانىماي تۇرسىز. كەبىنىمنەن قورىقپاڭىز، مەن تەك سىزدەن كەشىرىم سۇراي كەلدىم.
شاراپات. كەشىرىم؟ نە ءۇشىن؟
قاراشۇبار. ادالدىعىم ءۇشىن، اڭعالدىعىم ءۇشىن، سول ەكەۋىنىڭ كەسىرىنەن مەن ءسىزدى كەشىلمەيتىن اۋىر كۇناعا باتىردىم، سول ءۇشىن...
شاراپات. نە ساندىراقتاپ تۇرسىڭ؟ ادالدىقتىڭ كەسىرى بولا ما ەكەن؟
قاراشۇبار. بولادى ەكەن. مەن ونى وزىمنەن ءبىلدىم.
شاراپات. قالاي؟
قاراشۇبار. ەگەر دە مەن ادال بولماي، ءسىزدىڭ تىلەگىڭىزدى قابىلداپ، ويناسىڭىز بولسام، ءسىز بايىڭىزدى ماعان وشىكتىرمەيتىن ەدىڭىز. ول وشىكپەسە، مەنى ولتىرمەيتىن ەدى. ول ولتىرمەسە، مەن ولمەيتىن ەدىم. ءسىز بار جازانى جالعىز ءوزىڭىز تارتاتىن سونداي اۋىر كۇناعا باتپايتىن ەدىڭىز. سونىڭ بارلىعى مەنىڭ ادالدىعىمنىڭ قىرسىعى. سول ءۇشىن سىزدەن كەشىرىم سۇرايمىن. (تەكەش ناماز وقىعان بولىپ وتىرىپ الاي-دۇلەي كۇيگە تۇسەدى.)
شاراپات (سىقىلىقتاپ سايقالدانا سويلەيدى). ءوزىڭ ادەمى ساندىراقتايدى ەكەنسىڭ - ەي، تاعى دا، تاعى دا.
قاراشۇبار. وندا مەن ءوزىڭىزدىڭ سول كۇنگى ءبىر ءسوزىڭىزدى ەسىڭىزگە سالايىن. «ەت شاۋىپ بەر» دەگەن سىلتاۋمەن مەنى كىلەتكە الىپ كىردىڭىز عوي، كىلەتتىڭ ءىشى تاس قاراڭعى ەكەن، مەن «شىراعىڭىز قايدا؟» دەدىم، سوندا ءسىز نە دەدىڭىز؟
شاراپات. سۇمدىق - اي... حا... حا... (قاراشۇباردىڭ داۋىسىن ەستىرتپەۋ ءۇشىن كۇلكىسىن كۇشەيتىپ كەتكىسى كەلەدى. قاراشۇبار الدىن كەس-كەستەپ جىبەرمەي، ءسوزىن ايتا بەرەدى.)
قاراشۇبار. سوندا ءسىز: «دەمىڭدى دەمىمە تيگىزسەڭ، ءتىلىڭدى تىلىمە ءبىر بەرسەڭ دۇنيەدەگى بار شىراق بىردەن جارق ەتىپ جانادى» دەدىڭىز عوي. مەن دەمىڭىزگە دەمىمدى تيگىزبەدىم، ءتىلىمدى تىلىڭىزگە بەرمەدىم. ءسىز جىندانا جازداپ بىرەسە مياۋلادىڭىز، بىرەسە قىڭسىلادىڭىز، اقىرىندا ءوزىڭىزدى ءوزىڭىز ۇستاي الماي ايقاي سالدىڭىز. (تەكەش جاينامازىمەن بەتىن جاۋىپ زىتا جونەلەدى.)
شاراپات (جىندانا كۇلە تۇرىپ بىلەگىندەگى التىن بىلەزىگىن الىپ قاراشۇباردىڭ قوينىنا تىعا سالا، ۇيىنە قاراي جونەلەدى). حا-حا... حا-حا... حا-حا... (سىقىلىقتاپ كۇلگەن كۇيى كەتەدى.)
قاراشۇبار. بۇكىل ءومىرىن جىندانۋمەن وتەر، قۋ سايقال. اۋ، تەكەشەكە، حانىمىڭىز مەنىڭ قوينىما التىن جىلان تاستاپ كەتتى، كەلىڭىز دە سونى الىڭىزشى. (اۋىر كۇرسىنىپ.) قايتەيىن، قولىمنان كەلەر بار قاستاندىعىم وسىناۋ ءبىر شىندىقتى ايتۋ عانا بولدى. ءوزىمنىڭ سول كۇنى ەت ۇرلاۋعا بارىپ سول كىلەتتىڭ ىشىندە بۇعىپ جاتقانىمدى جاسىرسام دا، كورگەن سۇمدىعىمدى جاسىرا المادىم. ەندى قۇدايدىڭ الدىندا دا كۇناسىز شىعارمىن. (ايقايلاپ.) ەي، جەندەتتەر، قايداسىڭدار؟ مەن جاۋىمدى جايراتپاسام دا، شىندىقتىڭ تاڭباسىن بەتىمە باسىپ قانسىراتتىم. ەندى مەنى ايداي بەرىڭدەر. (كەتكەن جاعىنان ماناعى قىزىلبورىك پەن جىگىت كەلە جاتادى.) و، قۋىس كەۋدە دۇلەيلەر، كىمدى ايداۋدى قاشان بىلەر ەكەنسىڭدەر؟ (تەڭسەلە باسىپ كەتە بەرەدى.)
شىمىلدىق.
بەسىنشى سۋرەت
تاۋ ءىشى. ءمادي توبى. ءماديدىڭ ءوزى وت باسىندا الدەنەنى ويلانا، الدەنە جازىپ وتىر. سەرىكتەرىنىڭ ءارقايسىسى ءار جەردە، ءار تاسقا سۇيەنىپ ءماديدىڭ «شىركىن-اي» ءانىن اندەتۋدە. ءبارىنىڭ دە كوزى الىستا، الدەكىمدى اڭساي كۇتۋدە.
قۋعىننان كوز اشا الماي جۇرگەن جانمىن،
قىزىعىن ءبىر كورە الماي اتقان تاڭنىڭ.
قارا تاس بىزدەر ءۇشىن مامىق بولدى-اۋ،
جاتا الماي توسەگىنە سۇيگەن جاردىڭ.
ەركە بوپ، ەر اتاندىم بالا جاستان،
بوي بەرمەي ۇلىقتارعا اۋەل باستان
قۇدايدىڭ ماعان بەرگەن ابىرويى –
بىلمەدىم يمەنۋدى بي، بولىستان.
ءمادي. سوعان مىنا شۋماقتى جالعاڭدارشى. (جازعانىن اندەتە وقيدى.)
بالاسى الشىنبايدىڭ ءمادي اتىم،
ءار ەلدىڭ كوپ ەستىدىم ءمىناجاتىن.
بايعۇزداي تاس جاستانىپ تاۋدا جاتپاي
كەلدىم دە كوردىم زوردىڭ قياناتىن.
يمان. ءمادي اعا، وسى ءسىزدىڭ اندەرىڭىز وزگە اندەردەن نەگە بولەك؟
ءمادي. بىلمەيمىن، مۇمكىن ءوزىم وزگەلەردەن بولەكتەۋ شىعارمىن. ەشتەڭە كورىنبەي مە؟
قاناش. جوق.
يمان. جولىنا قاراي-قاراي كوز تالدى.
ءمادي. ونىڭ مۇنشا كەشىگۋى جۇرەكتى دە تالدىردى.
قاناش. تۇندە جورتىپ جۇرە الماي، كۇندىز ەلگە سىن الماي، كەلبەتكە دە كەزدەسە الماي، نە تاك... نە تاك دەپ جۇرگەن شىعار.
ءمادي. ونداي جولبارىس تۇندە دە جاقسى جورتادى. ءبىر سۇمدىقتى سەزگەندەي جۇرەگىمدە مازا جوق.
يمان. ءمادي اعا، اق كيىمدى، اق بوز اتتى بىرەۋ بىزگە قاراي قۇيعىتىپ كەلەدى.
جۇمان. ءيا، ارۋاق.
قاناش. جوق، بۇل ءبىزدىڭ جولبارىس ەمەس، ساقتانۋ كەرەك بولار.
يمان. الىستا كەلەدى عوي، ول ەمەس ەكەنىن قايدان ءبىلدىڭ؟
قاناش. اتى دا، كيىمى دە بوتەن.
ءمادي. اتى دا، كيىمى دە بوتەن، ءبىراق ءوزى بوتەن ەمەس.
قاناش. سوندا كىم؟
ءمادي. جىلاپ كەلەدى، تاعى قانداي قاسىرەتكە كەزدەستىك ەكەن؟
قاناش. كەرەمەت - اۋ، ءبىزدىڭ كوزىمىز وزىنە دە جەتكەن جوق، ءسىزدىڭ كوزىڭىز ونىڭ كوزىنە قالاي جەتتى؟
ءمادي. قايتادان قايراتتانىپ الدى. (شاپقان اتتىڭ ءدۇبىرى جاقىنداي تۇسەدى.)
قاناش. و، عاجاپ! (داۋىستاپ.) سالەم، قارەكە.
قاراشۇبار (شىعا كەلىپ). بارمىسىڭدار، باۋىرلارىم؟
ءمادي. ءتۇرى تۇندەي، جانى كۇندەي، قارەكەم - اۋ، قينادىڭ عوي، مۇنشا زارىقتىرىپ قايدا ءجۇرسىڭ؟ (قۇشاعىن جايىپ.) كەلشى.
قاراشۇبار. نە تاك، ءماديجان، نە تاك، مەن ول دۇنيەگە بارىپ قايتتىم، سەن سوعان تاۋبە دە. (ەكەۋى ءتوس سوعىستىرادى.)
ءمادي. ول دۇنيەگە؟ قالايشا؟
قاراشۇبار. كەلبەت تەكەشتىڭ ەلىنە كەتكەن ەكەن، سونى ىزدەپ بارعان جەرىمدە قولعا ءتۇستىم. ونان تەكەشتىڭ تەرگەۋىنە، ونان قامشى مەن تەپكىسىنە ءتۇستىم. ونان جانىم قانشا قينالسا دا، ءماديدىڭ قايدا ەكەنىن ايتا الماي، ايداۋىنا ءتۇستىم.
ءمادي. ءماديدىڭ قايدا ەكەنىن نەگە ايتا المادىڭ؟
قاراشۇبار. جانىم قينالعان شاقتاردا ايتقىم - اق كەلەدى، ءبىراق نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، ارىم جىبەرمەيدى. سونان ەكى قولىم ارتىما بايلانىپ قالاعا ايدالىپ، جولداعى ەلدىڭ بىرىنە تۇنەپ جاتقان جەرىمدە، ءتۇن ورتاسى كەزىندە كۇن شىقتى. كۇن دەگەنىم كەلبەت ەكەن. ءبارىن ايت تا، ءبىرىن ايت، سول كەلبەتجان بولماسا مەن مۇردەمگە مۇلدەم كەتكەن ەم. (قويىن-قونىشىنان الدەنەنى ىزدەي باستايدى.)
ءمادي. جوعىڭدى كەيىن تابارسىڭ، اكەلگەن حابارىڭدى تەزىرەك ايتشى.
قاراشۇبار. حابارىم ونشا جاقسى ەمەس.
ءمادي. جاقسى حاباردى ءوزىم دە كۇتكەن ەمەسپىن.
قاراشۇبار. كەلبەتجاننىڭ ايتىسىنا قاراعاندا، بوشاننىڭ بەس بولىسى، قاراشوردىڭ ءتورت بولىسى قولدارىن قويىپ، مورلەرىن باسىپ ويازعا پريگوۆور ءتۇسىرىپتى. توعىزىنىڭ دا تىلەگەنى - سەنىڭ دارعا تارتىلۋىڭ. ونى ويازعا جەتكىزگەن تەكەش مىرزا كورىنەدى.
ءمادي. توعىز دەيمىسىڭ؟ اڭشىلار اتقان اڭىن «ۇيىرىڭمەن ءۇش توعىز بول» دەپ بوساعاعا سوعۋشى ەدى عوي، ءبىز دە سولاي دەيىكشى. تاعى قانداي بايلىق اكەلدىڭ؟
قاراشۇبار. اتامانوۆ دەيتىن اتى شۋلى جەندەت بىزدەردى ىزدەپ شىعىپتى. قاسىندا تەكەشتىڭ ءىنىسى تەكەجان بار، بۇگىن جىلاندىداعى ەلگە قوناتىن كورىنەدى.
ءمادي. جالعىز با ەكەن؟
قاراشۇبار. ايتۋشىلاردىڭ ءسوزى ءار ءتۇرلى. بىرەۋلەر التاۋ دەيدى، ەندى بىرەۋلەر جەتەۋ دەيدى. ولارعا ءوز جاساعىن قوسۋ ءۇشىن تەكەش مىرزا ەلدەگى ايدىك جىگىتتەر مەن سايگۇلىكتەردى جيناپ جاتقان كورىنەدى.
ءمادي. ول سايگۇلىكتەردىڭ نەشەۋىن بىزگە سىيلايدى ەكەن؟
قاراشۇبار. كىمدە-كىم سەنى ۇستاپ بەرسە، وعان بەس ءجۇز سوم سىيلىق بەرەتىن بولىپتى.
ءمادي. بەس ءجۇز سوم دەگەنىڭ - ون جىلقى. بايلاردىڭ قىزى - قىرىق جەتى جىلقى. سوندا مەنىڭ قۇنىم - سول ءشوپ جەلكە قىزداردىڭ ءتورت بوربايىنىڭ بىرەۋىنىڭ قۇنىنا جەتپەگەن ءا. تىم ارزان ەكەنمىن - اۋ.
قاراشۇبار. جوق، ارزان ەمەسسىڭ. مەنىڭ ايتىپ وتىرعانىم - ءبىر بولىستىڭ عانا سىيى. سەنىڭ باسىڭدى بايگەگە تىككەن بولىستىڭ سانى توعىز.
قاناش (ازىلمەن). سوندا بولادى ەكەنسىز - توقسان جىلقى.
ءمادي. سوندا دا ارزان ەكەنمىن، سوندىقتان قولدارىنا تۇسپەي-اق قويايىن. (قاراشۇبار ىزدەپ وتىرعان قاعازىن تاۋىپ ماديگە بەرەدى.)
قاراشۇبار. ءمىنى، كەلبەتجاننىڭ حاتى. ءوزىم قۇتىلعاننان كەيىن سونى قۇتقارامىن دەگەن ۇمىتپەن قالاعا دەيىن باردىم، قۇتقارا المادىم. (ءمادي حاتتى اشادى، كەلبەتتىڭ ەلەسى كورىنەدى.)
كەلبەت. ءمادي اعا. مەن ءسىزدىڭ كەپىلىڭىز بولدىم. ءسىز ءۇشىن قۇربان بولسام دا وكىنبەن، سوندىقتان مەن ءۇشىن قاپا بولماڭىز. تەك قورقارىم: سوڭعى كەزدە ۇيىقتاماستان ءتۇس كورەتىن ادەت پايدا بولدى. تۇسىمدە ىلعي ءسىزدى كورەمىن. كورگەن سايىن بالاپان قۇستاي تالپىنىپ قانات جايا ۇمتىلامىن، ءبىراق قانشا ۇمتىلسام دا سىزگە جەتە المايمىن. كەيدە جەتكەندەي بولىپ شاتتانامىن، ءبىراق قانشا شاتتانسام دا كۇلە الماي قينالامىن. ءسىرا، كۇلكىسىز ومىرگە ساپار شەگەتىن شىعارمىن. قوش بولىڭىز. سوڭعى ايتار اقتىق تىلەگىم: مەن ءۇشىن قولعا تۇسپەڭىز. بۇل تىلەگىمدى اقىرەتتىك دوستىڭ تىلەگى دەپ ءبىلىڭىز. (كەلبەتتىڭ ەلەسى وشەدى، ءمادي اۋىر ويدا تۇرىپ قالادى.)
ءمادي. كەك... كەك... تىرلىكتە سالار ۇرانىمنىڭ دا اتى - كەك، ولەردە ايتار يمانىمنىڭ دا اتى - كەك. ۇرپاقتارىما قالدىرار مۇرامنىڭ دا اتى - كەك، سەندەرگە ايتار اماناتىمنىڭ دا اتى - كەك. كوكتە دە قۇداي، جەردە دە قۇداي، ءار قۇدايدىڭ قولىندا الۋان ءتۇرلى بۇعاۋ بار. سول بۇعاۋلاردىڭ كەشىكپەي مەنى دە جالمايتىن ءتۇرى بار. مەن سالا الماي كەتكەن اندەردى ەندى سەندەر سالىڭدار، مەن الا الماي كەتكەن كەكتى ەندى سەندەر الىڭدار. سەندەرگە سول امانات. يمانىم، سەنىڭ سەمسەر بولىپ سەرمەلەر شاعىڭ جەتتى. سەن بۇگىن بىزدەن ءبولىن دە، ەرتەڭ جاۋجۇرەك جىگىتتەردىڭ بەسەۋىن الىپ، اي باتىسىمەن تەكەشتىڭ اۋىلىنان تابىلاتىن بول.
يمان. ءماسساعان!
قاناش. تەكەشتىڭ اۋىلىنان؟
جۇمان. بۇل قالاي؟
ءمادي. بۇل سولاي، باۋىرلار. اتامانوۆ ءبىزدى ىزدەي - ىزدەي ەلدىڭ زىقىسىن شىعارادى. زىقىسى شىققان ەل ءبىزدىڭ تىلەۋىمىزدى تىلەۋدەن قالادى. سوندىقتان، بىزدەر اتامانوۆتىڭ ءوزىنىڭ زىقىسىن شىعارىپ، ەلدەن بەزدىرمەسەك بولمايدى. ونىڭ ءساتتى كۇنى - ەرتەڭگى ءتۇن. ونان كەشىكسەك ەل تىنىشتىعىنان كەشىگەمىز دە، اۋىر وكىنىشتە قالامىز.
قاراشۇبار (ءبىر تىزەرلەپ ءماديدىڭ الدىنا وتىرا قالادى). ءماديجان - اۋ ءوزىمىزدى ءوزىمىز ولاي وققا بايلامايىق تا.
قاناش (قاراشۇباردىڭ قاتارىنا بارىپ ءبىر تىزەرلەپ وتىرا كەتەدى). ويلانىڭىز، اعاجان. (جۇمان دا ءبىر تىزەرلەيدى.)
ءمادي. يمان، سەن نە دەيسىڭ؟
يمان. مەن دە سولاي دەيمىن.
ءمادي. سوندا قالاي؟ ءارى ەلدىڭ زىقىسىن شىعارتىپ، ءارى بىزدەر ءۇشىن تورعا تۇسكەن جازىقسىز جاس قىزدى قۇتقارۋعا دا ۇمتىلماي، جان ساۋعالاپ قاشامىز با؟ جوق، باۋىرلار، سەندەر سولاي دەگەندەرىڭمەن، مەنىڭ ارىم ولاي دەمەيدى. جاۋلارىم مەن ءۇشىن كەپىلگە كەلبەتتى ۇستاسا، مەن ءبىر كەلبەت ءۇشىن ولاردىڭ جەتى جەندەتىن بىردەي، باستىعى تەكەش پەن اتامانوۆتىڭ ءوزى ەتىپ ۇستايمىن، كەلبەتتى قۇتقارۋدىڭ دا، ازاماتتىق بورىشتى وتەۋدىڭ دە جولى وسى عانا.
قاناش. ءمادي اعا، جولىڭىزعا جانىمىز پيدا، ءبىراق بۇل العان بەتىڭىز تىم قاتەرلى.
ءمادي. قاتەرلى ەكەنى راس، وبالدارىڭا قالماي، نە كورسەم دە ءوزىم جالعىز كورەيىن. سەندەرگە مەن ريزا، قۇداي ريزا، وسى جەردەن تاراڭدار دا، ءارقايسىڭ ءوز جوندەرىڭدى تابىڭدار.
قاراشۇبار. نە تاك، ءماديجان. (اتىپ تۇرادى.) نە تاك. بۇل بىزدەر ەستيتىن ءسوز ەمەس. (باسقالار دا اتىپ تۇرادى.)
يمان. ونداي ءسوزدى ايتپاڭىز، ءمادي اعا.
قاناش. بىزدەر ءسىز ولگەن جەردە ولەتىندەرمىز. سولاي عوي، جىگىتتەر، ءا؟
ءبارى. سولاي،.. سولاي.
قاراشۇبار. مەن قاتىنىما دا سولاي دەپ كەتكەنمىن.
ءمادي. وندا بىلاي: الداعى ىڭىردە تەكەشتىڭ اۋىلىنا اتامانوۆتىڭ اتىنان جارلىق جەتكىزەمىز. ول جارلىق: تەكەشتىڭ وزىنە قاراعان ۇيلەردى وزگە اۋىلدان اۋلاققا قوندىرادى، يتتەرىن جۇرتىنا بايلاتادى، بەيساۋات ادامداردى جۇرگىزبەيتىن ەتەدى. بۇل - بىزگە اشىلار جولدىڭ ءبىر تاراۋى، ەكىنشى تاراۋى... (قاناشتىڭ يىعىنا قولىن سالىپ.) سەنىڭ قارا سويىلىڭدى - قانجارعا، ءوزىڭدى نايزاعا اينالدىراتىن شاق جەتتى، قاناشىم. اتامانوۆ بۇگىن جىلاندىداعى ەلگە قونسا، تەكەشتىڭ اۋىلىنا ەرتەڭ كەشكە قاراي جەتەدى. قاسىنا جۇماندى ال دا، ونان ءسال بۇرىن سەن جەت. قورىقپا، ىڭىرلەتە كۇيمەلەتىپ مەن دە جەتەمىن. ءوزى قاشقىن ءماديدى كۇيمەمەن ءجۇر دەپ ەشكىم دە ويلامايدى. اي باتا يماندار دا جەتەدى. ىشتەرىندە وسىلاي سىزدىقتاپ ەكى - ۇشتەن جەكەلەپ كىرمەسەك سەزىكتەندىرەمىز دە، ءوزىمىز مەرت بولامىز. مەن قولىنا ەكى ءتۇرلى قاعاز جاساپ بەرەمىن، سەن سول قاعازدارمەن تەكەشتىڭ ميىن ۋلاي تۇراسىڭ. كىمگە نە دەيتىنىڭدى، نە ىستەيتىنىڭدى كەزىندە ايتامىن. سوروكيننىڭ شوشقاسىن ەكى جىل باققاندا ۇيرەنگەن بىردەڭەڭ بار شىعار.
قاناش. كوپ بولماسا دا، تەكەشتىڭ ءتىلماشى بولۋعا جەتەرلىگىم بار.
ءمادي. وتە جاقسى.
قاناش. كۇيمەنى قايدان تاباسىز؟
ءمادي. مىناۋ اراداعى سپاسسكى زاۆودىندا باسقا گۋبەرنيانىڭ ادامى بولسا دا، تەكەشپەن قانى قاس شاديار دەيتىن اتاقتى باي ساۋداگەر بار. ول ساۋداگەر سونداعى وكىمەت ادامدارىن اۋىزىنا قاراتىپ العان ايلاكەر. ول تەكەش پەن تەكەجانعا قارسى اتامىن دەسەم زەڭبىرەكتەن باسقانىڭ ءبارىن تاۋىپ بەرە الادى. سەندەرگە كيەتىن سىيلى كيىمدى دە سونان الامىز. ءسات ساپار. (كەتە بەرەدى.)
قاراشۇبار. يا، قازەكەمنىڭ ارۋاعى قولداي گور. (كەتە بەرەدى. ساحنا قاراڭعىلانادى.)
التىنشى سۋرەت
ساحنا ەكىنشى سۋرەتتەگىدەن ءسال وزگەرگەن. جاڭا قونىپ بولعان اۋىلدىڭ ءار ءتۇرلى بەلگىسى بايقالادى. اۋلاقتا كىلەمنىڭ ۇستىندە قارنىن سابالاپ تەكەش جاتىر.
تەكەش (جالعىز). تاۋبە دە، تەكەش، تاۋبە دە. ويداعى تاسىڭ ورگە قاراي ھاماندا وسىلاي دومالاي بەرسىن، دومالاي بەرسىن. (الىستان الدەكىمدى كورگەندەي.) اپىر - ay، اتتارى دا، وزدەرى دە ايدىك، بۇلار كىم بولدى ەكەن؟ (قاناش پەن جۇمان سالەم بەرە كەلەدى. ەكەۋى دە ءساندى كيىنگەن.)
قاناش. اسسالاۋماعالەيكۇم.
تەكەش. ۋاعالايكۇماسسالام! ە، مىرزالار، تانىمادىق، جول سۇراماق بىزدەن بولسىن.
قاناش. قۇداي جولىن سىلتەمەك سىزدەن بولسىن. بىزدەر سوناۋ قارا وتكەلگە قارايتىن اتباساردىڭ ازاماتتارىمىز.
تەكەش. الىس ەلدىڭ مىرزاسى ەكەندەرىڭدى ات سابىلتقان جۇرىستەرىڭنەن كورىپ وتىرمىن. جولدارىڭ بولسىن. ىزدەگەندەرىڭ قۇدايدىڭ قانداي جولى؟
قاناش. ىزدەگەنىمىز - كەكتىڭ جولى.
تەكەش. استاپىراللا، بۇل مەن ەستىمەگەن ءسوز... قۇدايدان كومەك سۇرايتىنداي كەگىڭ كىمدە كەتكەن ەدى؟
قاناش. قاراكەسەكتىڭ ءبىر قاراقشىسى جان كورمەگەن قورلىقتى كورسەتىپ، توسەگىمدى ويرانداپ، نامىسىمدى تاپتاپ كەتتى. سونىڭ ۇستىنەن ارىز ەتكەلى وسى دۋاننىڭ ويازىنا كەتىپ بارامىن.
تەكەش. ارىزىڭنىڭ ءجونىن كەيىن ايتارسىڭ، «توسەگىمدى ويرانداپ كەتتى» دەگەن ءسوزىڭنىڭ ءمانىسىن ءتۇسىندىرشى؟
قاناش. جەتى بولىس ەلدەن تاڭداپ، جەتى ءۇيىر قىسىراقتى ءبىر كۇندە ماتاپ بەرىپ العان زايىبىمدى ۇرلاپ اكەتتى.
تەكەش. ويپىر - اۋ، مىناۋ ءماديدىڭ قيمىلى عوي. و، جاساعان، و زامان دا بۇ زامان، قاتىن ۇرلاعاندى بىزدەن باسقا كىم كورگەن. قاتىنىڭدى قاتىن، ءوزىڭدى جازىم ەتكەن ول جاۋىڭنىڭ كىم ەكەنىن بىلەسىڭ بە، مىرزا. بىلمەسەڭ مەن ايتايىن، ول - اتاقتى الشىنباي ءبيدىڭ نەمەرەسى ءمادي. مۇنداي قيمىل باسقانىڭ قولىنان كەلمەيدى.
قاناش. اپىر-اي، تاقسىر - اي، ناعىز اۋليەنىڭ ءوزى ەكەنسىز عوي. ءوزىمنىڭ دە نىساناعا الىپ كوزدەگەنىم سول ءمادي. بولىسىمىز قولىن قويىپ، ءمورىن باسىپ تۇرىپ جازعان قاعازى مىنەكي. مىناۋ وسى دۋاننىڭ ويازىنا، مىناۋ سول قاراقشىنىڭ بولىس اعاسى قاقاباي مىرزاعا جازىلعان. قۇدايدان جاسىرماعان سىرىمدى سىزدەن نەسىنە جاسىرايىن، ەكەۋىن دە وقىڭىز. (ەكى پاراق قاعاز ۇسىنادى.)
تەكەش. مىنا بىرەۋى ورىسشا ەكەن، ويازعا بولار. (ەكى قاعازدىڭ ءبىرىن قايىرا بەرىپ، ءبىرىن ىشىنەن وقىپ شىعادى.) مىرزا، سەن ءبىر، قۇدايدىڭ سۇيگەن ق ۇلى ەكەنسىڭ. كومەكتى مەنەن سۇراماستان الاتىن بولدىڭ، قۋانا بەر.
قاناش. اۋزىڭىزعا ماي.
تەكەش. سول ءماديدى ۇستاۋ ءۇشىن اتامانوۆ مىرزانىڭ ءوزى بۇگىن وسى اۋىلعا كەلەدى.
قاناش. ا، قۇداي، اقسارباس، انىق بۇگىن كەلە مە؟
تەكەش. وتكەن ءتۇنى قازاق ءتىلىن شالا بىلەتىن ءبىر ورىس سولاي دەپ جار سالىپ كەتتى.
قاناش. نە دەپ؟
تەكەش. «بىزگە ارنالعان ءۇي ەلدەن اۋلاققا، كوك شالعىننىڭ ۇستىنە تىگىلسىن. يت ءۇرىپ، مىسىق مياۋلاپ مازانى المايتىن بولسىن، بەيساۋات بىردە ءبىر ادام جۇرمەسىن!» - دەپتى.
قاناش. باسە، يتتەرىڭىز كورىنبەيدى.
تەكەش. ءبارى دە قويشىمىزدىڭ ۇيىندە قاماۋلى.
قاناش. ول اتامانوۆىڭىز جالعىز با؟
تەكەش. جوق، قاسىندا ءبىر ءوزى ەلۋ قازاقتى قىرىپ سالاتىن ءتورت سولداتى بار.
قاناش. ولاردىڭ ءماديدى ءوز ەلىنەن ىزدەمەي، قيىر شەتتەگى بۇل ەلدەن ىزدەۋى قالاي؟
تەكەش. وسى ماڭدا باياعى قالماقتاردىڭ قامالى بولعان ءبىر تاۋ بار. ءماديدى سول تاۋدىڭ ىشىندە قىز-قىرقىنداردىڭ قىزىعىنا باتىپ ءجۇر دەگەن سىبىس بار.
قاناش. مەنىڭ سۇلۋىم دا سولاردىڭ ىشىندە سورلاپ ءجۇر-اۋ، ءا؟
تەكەش. سۇلۋ بولسا سورلاي قويماس. ال مەن سەنىڭ تەكتى اتانىڭ بالاسى ەكەنىڭدى كەسكىن -كەيپىڭنەن كورىپ وتىرمىن، ءاتى-جونىڭ كىم؟
قاناش. ءوز اتىم ساقاتاي، اكەم اتى ماقاتاي.
شاراپات (سويلەي كىرەدى). تاقسىرىم - اۋ، ەسكى سىرلاسىڭىزداي ىشەك - قارنىڭىزدى كىمگە اقتارىپ جاتىرسىز؟ ءتىپتى، نامازىڭىزدى دا ۇمىتىپ كەتتىڭىز عوي.
تەكەش. ءماديدىڭ جاۋى ەكەنىن بىلسەم، باسقاسىن ءبىلۋ ماعان قاجەت ەمەس. كىمدە-كىم ونىڭ جاۋى بولسا، مەنىڭ جان باۋىرىم. (كەتە بەرە شاراپاتتىڭ قۇلاعىنا كۇبىرلەيدى.) بۇل مىرزاعا ءبىر باعلاندى ارناعايسىڭ. (كەتەدى.)
قاناش. ارمىسىز، جەڭەشە.
شاراپات. مۇمكىن اپايىڭىز بولارمىن، «جەڭەشە» دەپ سالعاننان ايدار تاققانىڭىز قالاي؟
قاناش. اپايىم بولساڭىز دا جەڭەشە دەگىم كەلەدى؟
شاراپات. نەگە؟
قاناش. مەن جەڭگەلەرىمدى جانىمداي كورۋشى ەدىم، ءسىز سولارعا قاتتى ۇقسايسىز.
شاراپات. اپىر-اي، ءا، جەڭگەلەرىڭىزدىڭ ماعان ۇقسايتىن نەندەي كەرەمەتتەرى بار ەدى؟ (داۋىستاپ). ءاي، قوناقتارعا قىمىز اكەلىڭدەر.
قاناش. ولاردىڭ كوزدەرى شايتاندى دا ارباي الاتىن ءسىزدىڭ كوزىڭىزدەن اينىمايدى. (قىمىز كەلتىرىلەدى.)
شاراپات. ونداي سيقىرىم بولسا جىلاننىڭ ارباۋىنا ىلىنگەن تورعايداي الدىما كەلىپ توپ ەتەرسىز، ساقتانىڭىز.
قاناش. ارباۋشى جىلانىم ءسىز بولساڭىز، اربالعان تورعايىڭىز بولۋدان قاشا قويماسپىن.
شاراپات. جىلانىم موينىڭىزعا ورالعان شاقتا جانىڭىز شىعىپ كەتپەسىن.
قاناش. مەنەن بۇرىن نەشە جىگىتتىڭ جانىن شىعارعان ەدىڭىز؟
شاراپات (ءسال ويلانادى). ءازىلىمىز جاراسپاسا دا، ءبىراز جارىستى، وسىمەن دوعارعانىمىز ءجون بولار. قىمىز الىڭىزدار.
قاناش. جارىسقان ءازىلدىڭ جاراسپايتىنى بولمايدى.
شاراپات. ءازىلىڭىز ۋداي ەكەن، جاراسا قويماس.
قاناش. قورىقپاڭىز، مەنىڭ ۋىم وزگەنىڭ بالىنداي. (الىستان قوڭىراۋ داۋسى ەستىلەدى.)
شاراپات. ءبىزدىڭ تورە جىگىت... اۋىلىنا وتە شىقپادى... قوناقتار دا جاقىنداعان بولدى. ءاي، ىدىستاردى اكەتىڭدەر. (ءبىر ايەل كەلىپ ىدىستاردى اكەتەدى. ەكىنشى جاقتان قورجىن كوتەرگەن ءبىر جىگىت بار، ءوزى ماساڭداۋ تەكەجان كەلەدى.)
تەكەجان. امانسىڭدار، مىرزالار، مىرزاشالار. بەيتانىس، مىرزالار، سىزدەرگە دە سالەم.
قاناش. سالەمەت بولىڭىز.
شاراپات. تورەجان - اۋ، الگى ءاتىراتىڭ قايدا؟
تەكەجان. سوناۋ كورىنگەن سولاردىڭ شاڭى. سىزدەن تىلەگىم، جەڭەشەتاي، اتامانوۆ مىرزانىڭ ءوزى قاتىنجاندى نەمە سەكىلدى، تاماعىڭىزبەن سىيلاپ، قاباعىڭىزبەن سيقىرلاي ءبىلىڭىز. مىنا مىرزالار كىم؟
شاراپات. اعاڭنىڭ الىستاعى ءبىر تامىرى سەكىلدى، جالعىز وزىنە باعلان ارنا دەۋىنە قاراعاندا، تىم ءقادىرلى بىرەۋ. ءارى ءماديدىڭ قاس جاۋى دەيدى اعاڭ.
تەكەجان. مىرزا، ماديدەن ءسىز قانداي ءزابىر كورگەن ەدىڭىز؟
قاناش. ونى ايتۋدىڭ ءوزى ازاپ، مىنا ءبىر حاتتى وقىساڭىز ونان كورگەن ءزابىرىمنىڭ قانداي اۋىر ەكەنىن ءوزىڭىز دە بىلەسىز. (جاڭاعى قاعازدى بەرەدى.)
تەكەجان (قاعازدى وقىپ شىعادى). قامىقپاڭىز، مىرزا، كەلىنشەگىڭىز كەتسە دە، كەگىڭىز كەتپەيدى. جەردىڭ تەسىگىنە كىرىپ كەتسە دە، ول قاراقشىنى تابامىز، تابامىز دا باسىن شابامىز. ءسىز ونىڭ باسىن قانجىعاڭىزعا بايلايسىز دا قايتاسىز. ال، جەڭەشە، مىناۋ الا قورجىن سىزگە. وزىڭىزگە اكەلگەن بازارلىعىم دا، قوناعىڭىزعا اكەلگەن اراعىم دا وسىنىڭ ىشىندە، قابىل الىڭىز. (اتشىسىنا يەك قاعادى.) ۇيگە كىرگىز.
شاراپات. مەن مۇنداي سىيلىقتى سەنەن بۇرىن كورگەن ەمەس ەدىم. كەلبەتتىڭ قايدا ەكەنىن ايتساڭ قايتەدى؟
تەكەجان (ءۇي جاققا داۋىستاپ). ءاي، انداعى شىنىلاردىڭ ءبىرىن اشىپ جىبەرىڭدەرشى، ءقازىر، جەڭەشەتاي، ءقازىر، مەن شولدەپ كەتتىم. (جۇگىرىپ ۇيگە كىرىپ كەتەدى.)
قاناش (جۇمانعا). سەن اتتاردىڭ قامىن ويلا. (جۇمان كەتەدى، كەتكەن جاعىنان قينالا تىرجيىپ تەكەجان كەلە جاتادى.)
تەكەجان. كەلبەت قايدا دەيسىڭ بە، جەڭەشە؟ كەلبەت، كەلبەتىڭىز، ءسىرا، كەلمەسكە كەتەتىن بولار.
شاراپات (شوشىنا). نەگە؟ نە ءۇشىن؟
تەكەجان. نەگە دەيسىڭ بە؟ بىرىنشىدەن، مەنى قوينىنا الماعانى ءۇشىن، ەكىنشىدەن، ۇكىمەتتىڭ قاس جاۋى ءماديدى جاسىرعانى ءۇشىن. ۇشىنشىدەن، جولشىباي قىزىل بورىكتى الداپ قاراشۇباردى قۇتقارىپ جىبەرگەنى ءۇشىن.
شاراپات. قۇدايىم - اۋ، نە سۇمدىقتى ايتىپ تۇرسىڭ؟
تەكەجان. ايتىپ تۇرعانىم وتىرىك بولسا، ونىڭ نەسى سۇمدىق؟
شاراپات. وتىرىك پە؟
تەكەجان. ارينە. شىن بولسا ساعان وسىلاي ەستىرتەر مە ەدىم؟
شاراپات. وتىرىك بولماسا، كەلبەتتىڭ ءقازىر قايدا ەكەنىن ايتشى.
تەكەجان. گەنەرال گۋبەرناتوردىڭ پەتەربۋرگتە وقيتىن سۋرەتشى قىزى «شايتان كولدىڭ» سۋرەتىن سالۋ ءۇشىن قارقارالىعا كەلگەن ەكەن، كەلبەت سول قىزبەن بىرگە سەرۋەندە. (تەكەش كەلە جاتادى. تەكەجان تىزەرلەپ وتىرا قالادى.) اسسالاۋماعالەيكۋم، الديار!
تەكەش (ىزبارلى). الدىم سالەمىڭدى، كوردىم سيقىڭدى، باتىر قاراڭدى. (ءۇي اينالىپ كەتەدى.)
تەكەجان. وعان مەنىڭ اراق ىشكەنىمدى ايتقان قايسىڭ؟
شاراپات. ءوزىڭنىڭ وسى وتىرىسىن ايتىپ بەرگەن جوق پا؟
تەكەجان. سولاي ما؟ (قوڭىراۋ داۋسىن ەستي سالا اتىپ تۇرادى.) بىردە - ءبىرىڭ دىمدارىڭدى شىعارساڭدار مەنەن جاقسىلىق كۇتپەڭدەر. (جۇگىرىپ كەتەدى.)
قاناش. جەڭەشە، ورىستاردىڭ قوناقتى قارسى الۋ كادەسىن ءبىلۋشى مە ەدىڭىز؟
شاراپات. جو - عا.
قاناش. بىلمەسەڭىز: ءبىر شاي كەسە اراق، ءبىر شاي كەسە اراق قوسىلعان قىمىز، ەكى باۋىرساق ازىرلەڭىز.
شاراپات. سونان كەيىن؟
قاناش. سونىڭ ءبارىن پادنوسقا، بولماسا ءبىر تاباققا سالاسىز دا، قوناقتاردىڭ الدىنان الىپ شىعاسىز.
شاراپات. ءبىر شاي كەسە اراق... ءبىر شار كەسە... (كەتەدى. تەكەش كەلە جاتادى.)
تەكەش. ساقاتاي مىرزا، اتامانوۆ مىرزانىڭ بۇل ماڭايدا بەيساۋات ادام جۇرمەسىن دەگەن جارلىعى بار ەدى، سونان قورىققانىمنان مەن سەنى تۋعان جيەنىم دەگىم كەلىپ تۇر.
قاناش. مەيلىڭىز. اتامانوۆ مىرزانى تانۋشى ما ەدىڭىز؟
تەكەش. ە - ە، باۋىرىم-اي، ءماديدىڭ كەسىرىنەن بىزدەردىڭ قاي ۇلىقتىڭ جەمى بولمادى دەيسىڭ جەم جۇرگەن جەردە تانىستىقتىڭ ءبارى دە جۇرەدى عوي. (قاناش ايتقان ءار ءتۇرلى ءدامدى كوتەرىپ شاراپات كەلەدى.)
اتامانوۆ كورىنەدى، ونىڭ الدىندا قۇرداي جورعالاپ تەكەجان كەلە جاتىر.
اتامانوۆ (ساحناعا شىعا بەرە كەلگەن جاعىنا قاراپ). مەنىڭ سايىپقىراندارىم، بۇيرىعىمدى تىڭداڭدار! مىلتىقتارىڭ وقتاۋلى، قىلىشتارىڭ قايراۋلى بولسىن! وزدەرىڭ سول كوك شالعىننىڭ ۇستىندە جايعاسىڭدار.
تەكەجان. اناۋ مەنىكى ۇلكەن برات، مەن ونىكى كىشى برات. قاسىنداعىسى ونىكى ۇلكەن جەنا، مەنىكى ۇلكەن جەڭگە، اتى شاراپات. ونىڭ ار جاعىنداعى وقشاۋ تۇرعان ونىكى كىشى توقال، مەنىكى كىشى جەڭگە. ال، مىنا مىرزا...
تەكەش. حوش كەلدىڭىز، زور مارتەبەلى تامىرىم. (ەكى قولىن قابات ۇسىنا جاقىندايدى.)
اتامانوۆ. سالەم، تەكەش شومبالوۆيچ.
قاناش. كەلگەندەرىڭىزگە وتە قۋانىشتىمىز، شتابە كاپيتان مىرزا.
اتامانوۆ. ءبىر ءسوزىڭىزدىڭ وزىنەن جاقسى قازاق ەكەنىڭىزدى كوردىم، ءسىز كىمسىز؟
تەكەش. بۇل كىسى موي... مويا مەنىكى جيەن. ماعان ايتارىڭىزدى وسى كىسىگە ايتا بەرىڭىز. مۇنىڭ ايتقانى - مەنىڭ ايتقانىم. اتى - ساقاتاي.
قاناش. بۇل كىسى مەنى ءوزىنىن تۋعان جيەنى ەكەنىن ايتىپ تۇر. اكەم اتى ماقاتاي.
اتامانوۆ. وتە جاقسى ساقاتاي ماقاتايەۆيچ. سىزدەي مادەنيەتتى قازاقپەن سويلەسۋگە مەن وتە قۇشتارمىن. اتامانوۆ.
قاناش. زور مارتەبەلى شتابە كاپيتان مىرزا، ەكى حالىقتىڭ اسىل ءدامىن قابات ۇسىنىپ الدىڭىزدا تۇرعان سۇلۋ كەلىنشەك ءبارىمىزدىڭ سۇيىكتىمىز شاراپات حانىم.
اتامانوۆ (شاراپاتقا سۇقتانا قاراپ). اسىڭىزدان بۇرىن ءوزىڭىزدى جۇتىپ جىبەرسەم قايتەدى؟
قاناش. اسىقپاڭىز، ءبارىن دە جۇتاسىز.
اتامانوۆ. الدىن الا راحمەت. (اراقتى جۇتىپ جىبەرىپ.) و، كوپتەن بەرى ىشكەن جوق ەدىم، ساعىنىپ قالعان ەكەنمىن، قاراباقايىما دەيىن كەتتى-اۋ دەيمىن. (توقاشتىڭ ءبىرىن اساپ جىبەرىپ بار كەسەدەگى قىمىزدى باسىنا ءبىر-اق كوتەرەدى.) و، سىزدەردىڭ كوڭىلدەرىڭىز ءۇشىن تۇگەل ىشەمىن دەپ تۇنشىعا جازدادىم. ەندى ءوز ءدامىڭىزدى تاتايىنشى (شاراپاتتىڭ قولىنان سۇيەدى.)
شاراپات (تەكەشكە). تاقسىرىم - اۋ، تامىرىڭىزدىڭ تارپا باس سالعانى قالاي؟
تەكەش. شۇرق ەتپە، وزدەرىنىڭ سالتى سولاي.
اتامانوۆ. سۇلۋ ايەلدەردىڭ قىرعيى ءماديدىڭ كوزىنە ءسىز قالاي تۇسپەي ءجۇرسىز؟ تۇسسەڭىز ول قالايشا ءسىزدى تاۋعا اكەتپەي ءجۇر؟
قاناش. ەلى باسقا بولعان سوڭ كورمەي جۇرگەن بولار، كورە قالسا بار نامازىن وسى كىسىنىڭ توسەگىندە وقىر ەدى.
تەكەش. مەيمانىمىزدى ۇيگە باستاڭىز. (تەكەجانعا.) سەن انا كىشى قوناقتاردىڭ قاسىندا بول. بايبىشە، قوناقتاردىڭ ۇيدەگىسىنە دە، تۇزدەگىسىنە دە داستارقان ازىرلەت. (شاراپات تەز كەتەدى. ساحنا اينالىپ ءۇيدىڭ ءىشى كورىنەدى. شاراپات داستارقان جاساپ ءجۇر. اتامانوۆ پەن قاناش كەلەدى.)
شاراپات. حوش كەلدىڭىزدەر، ءقادىرلى مىرزالار، تورلەتىڭىزدەر. (كەتەدى.)
اتامانوۆ (سىبىرلاي سويلەيدى). ساقاتاي ماقاتايەۆيچ، مىناۋ حانۋم مەنى الدەن ەسەڭگىرەتتى. ءبىر امالىن تاپپاساڭىز، مەنىڭ وسى تۇننەن قالماي جىنداناتىن ءتۇرىم بار.
قاناش. ول وڭاي، تەك ءسىز بىر-ەكى ءسوزدى جاتتاپ الىڭىز.
اتامانوۆ. ول نە ءسوز؟
قاناش. بايىنا دا، وزىنە دە نە ىستەيمىن دەسەڭىز دە كوندىرەتىن ءسوز. ايتىلار شاقتا مەن قاباق قاعامىن، سول كەزدە ءسىز ءتۇسىڭىزدى سۋىتىپ الىڭىز دا «نويان قايدا؟» دەپ اقىرىڭىز. مەن نوياننىڭ كىم ەكەنىن سۇرايمىن، ءسىز مەنىڭ قۇلاعىما ۇزاق سىبىرلاعان بولىڭىز. ارا-اراسىندا كوزىڭىزدى ەجىرەيتىپ قويىڭىز. ونان ارعىسىن ءوزىم بىلەمىن.
اتامانوۆ. قايتالاڭىزشى، مەن جازىپ الىپ جاتتايىن. (قالتاسىنان قاعاز - قارىنداش الىپ جازا باستايدى).
قاناش. نويان قايدا؟
اتامانوۆ (جازا باستايدى). نويان قايدا؟ ول قايداعى ادام؟
قاناش. ول دۇنيەدە.
اتامانوۆ. ول دۇنيەدەگى ادام بۇل دۇنيەدەگى بىزدەرگە نە ءۇشىن كەرەك؟
قاناش. ءسىزدىڭ جىندانىپ كەتپەۋىڭىز ءۇشىن.
تەكەجان (تەڭسەلە باسىپ كەلەدى). رۇقسات ەتىڭىزدەر.
قاناش. رۇقساتتى سۇراماي-اق الىپ تۇرعان جوقسىز با؟
تەكەجان. مەن رۇقساتتى ءوز اعامنىڭ ۇيىنە كىرۋ ءۇشىن سۇراپ تۇرعانىم جوق، قاتىندارىم مەنى ىزدەپ جىندانا باستاپتى، سولاردىڭ جىنىن باسىپ كەلۋ ءۇشىن ەرتەڭگە دەيىن مۇرسات سۇراي كەلدىم. مارتەبەلى تاقسىرعا سولاي دەڭىز.
قاناش. ونداي رۇقساتتى مەن دە بەرە الامىن. مەنىڭ قوناعىمنىڭ اۋىزى اراققا ءالى تيگەن جوق، ءسىزدىڭ قوناعىڭىزدىڭ جايى قالاي؟
تەكەجان. ولار مىڭ جارىم جىلقىسى بار مەنەن باي، ءحالىنىڭ قانداي ەكەنىن سونان بايقاي بەرىڭىز.
قاناش. وندا كەتە بەرىڭىز.
تەكەجان. كوپ جاساڭىز. (كەتەدى.)
اتامانوۆ (وزىنەن ءوزى قيالدانىپ سويلەپ جاتىر). Ex، ءمادي، ءمادي... سەن قاراقشىنى ىزدەمەسەم عوي ناتاليانى سەرۋەندەتىپ، «شايتان كولدىڭ» باسىنا كۇن سايىن مەن ەرتىپ بارامىن دا، جۇپار يىسىنە كۇندە قارق بولامىن.
قاناش. سوندا ول بيكەش كول باسىنا كۇندە بارا ما؟
اتامانوۆ. كۇن اشىق بولسا، ول قىزدىڭ كولگە باراتىن جولى دا اشىق. (تەكەش پەن شاراپات كەلەدى.)
شاراپات. قۇداي ايداپ كەلگەن قوناعىمىز شولدەپ قالدى-اۋ.
تەكەش. انا شايتان سۋىن مەنىڭ كوزىمە كورسەتپەن، ستول استىنا جىبەر.
قاناش. شايتان سۋىن ماعان بەرىڭىز. قۇداي ايداماستان كەلگەن قوناعىمىزدىڭ قۇرمەتى ءۇشىن ىشپەسەك بالەسىنە قالارمىز.
تەكەش. ءبىز ءۇشىن دە ءوزىڭ، قاراعىم، ءوزىڭ. ءبىز قىمىز ىشەيىك.
قاناش. زور مارتەبەلى شتابە كاپيتان مىرزا، مىنا توستى...
اتامانوۆ. توقتاڭىز، وسىندا مەنەن دە مارتەبەلى ادام وتىر. مەن بۇل توستى دۇنيەدەگى سيرەك كەلەتىن سۇلۋلاردىڭ سۇلۋى شاراپات حانۋم ءۇشىن كوتەرۋلەرىڭىزدى سۇرايمىن. (ءىشىپ سالىپ، جەمدى كومەيلەي وتىرىپ سويلەيدى، ءسوزى ۇعىلمايدى.)
تەكەش. ساقاتايجان، مىنا تاقسىر ءبىزدى بىردەڭە دەپ وتىرعان جوق پا؟
قاناش. «ىزدەگەن جاۋىمىز ءبىر بولعاندا، ىشەتىن اسىمىز نەگە ءبىر بولمايدى؟ ءبىز ىشكەن اراقتى ءۇي يەلەرى نەگە ىشپەيدى؟ الدە اراعىنا قوسىلعان ۋى بار ما» دەيدى.
تەكەش. باۋىرىم - اۋ، ءبىز مۇسىلمانبىز عوي، مۇسىلماندار اراق ىشپەيدى عوي.
قاناش. سوندا قالاي، ءسىز مۇسىلمان قىزىنان تۋىپ، ءىنىڭىز تەكەجان كاپىر قىزىنان تۋعان با ەدى؟
تەكەش. استاعىپىراللا، ولاي دەمەشى، جارقىنىم.
قاناش. ولاي دەمەسىن دەسەڭىز قوناقتىڭ اشۋىن كەلتىرمەي، قىمىز قوسىڭىز دا، ءىشىپ جىبەرىڭىز، سوندا قوناق تا ريزا، قۇداي دا ريزا.
اتامانوۆ. ەي، مىرزالار، اراق سۋىپ كەتتى عوي.
قاناش. ءقازىر، تاقسىر، ءقازىر ىشەدى. مۇنداي مارتەبەلى قوناقتار ءۇشىن سىيلىقتىڭ ەڭ ۇلكەنى - توست كوتەرۋ.
تەكەش. توست دەگەن نە؟
قاناش. دەنى ساۋ بولسىن، ىزدەگەنى جاۋ بولسىن، كوتەرگەنى تاۋ بولسىن دەپ تىلەيسىز دە، اللا دەپ اراقتى قاعىپ سالاسىز. توست دەگەن سول. جەڭەشە، ءسىز دە ىرىم ەتىڭىز.
شاراپات. ويباي، جانىم، مەنى قيناما.
قاناش. مەن قيناماسام قوناعىڭىزدىڭ زورلايتىن ءتۇرى بار.
تەكەش (ءىشىپ سالىپ ءىشىن سيپالاپ). ويباي، ءىشىم، جانىپ بارام، كۇيىپ بارام. قۇدايىم - اي، توزاعى دا تىرىدەي سالدىڭ - اۋ.
اتامانوۆ (كوزىن ەجىرەيتىپ). نويان قايدا؟ نويان؟
تەكەش پەن شاراپات قيمىلسىز قاتىپ قالادى.
قاناش. نويانىڭىز كىم؟ (اتامانوۆ ونىڭ قۇلاعىنا سىبىرلاي باستايدى.) سىزدەردىڭ نويان دەيتىن زەرگەر كورشىلەرىڭىز بولدى ما؟
تەكەش. ءيا، بولعان، قىستى كۇنى ءبىزدىڭ كىلەتىمىزگە تۇسكەن ۇرىلاردىڭ قولىنان قازا بولعان.
قاناش. گۋبەرناتورعا تۇسكەن مالىمەتكە قاراعاندا، ونىڭ ءولىمى ۇرىنىڭ قولىنان ەمەس سەكىلدى. قانداي سوققىدان ولگەنىن انىقتاۋ ءۇشىن ەرتەڭ سونىڭ كورى اقتارىلىپ، سۇيەگى وسى ۇيگە اكەلىنەتىن كورىنەدى.
تەكەش. سۇمدىق - اي، نە دەيدى؟ و زامان دا بۇل زامان كور اقتارعان سۇمدىقتى كىم كورگەن؟
قاناش. بىزدەر كورمەگەن سۇمدىق جەر بەتىندە قالماس.
تەكەش. جوق، ونى كورە الماسپىز. مۇسىلماننىڭ كورىن كورە تۇرا اقتارتىپ، قۇداي الدىندا قارابەت بولا الماسپىز.
قاناش. ورىستار ايتپايدى، ايتقانىنان قايتپايدى، ەرەگىستىرمەڭىز.
تەكەش. توس، مىرزالار، توس. (شاراپاتتى نۇقىپ قالادى.) توس...
شاراپات. توس.. توس... مىرزالار...
قاناش. توس بولسا توس بولسىن، ءبارى دە قوش بولسىن، اللاۋاكپار. (ءبارى دە ىشەدى. الىستان ەستىلگەن قوڭىراۋ ءۇنى جاقىنداپ كەلىپ توقتايدى.)
تەكەش. عاجاپ - اۋ، ءتۇن ىشىندە قوڭىراۋلاتىپ كەلگەن بۇل كىم بولدى ەكەن؟ ۇلكەن ۇلىقتاردىڭ ءبىرى مە؟ سولاي بولار، بايبىشە، سەن ءبىلشى.
شاراپات تەز كەتەدى، قولىندا بەس اتارى بار ءبىر ورىس سولداتى كىرىپ كەلەدى.
سولدات. زور مارتەبەلى گەنەرال گۋبەرناتوردىڭ جاڭا اديۋتانتى، ورىس ارمياسىنىڭ كاپيتانى اتىمتايەۆ داۋىلباي مىرزانىڭ كەلگەنىن حابارلاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر. (ايتا سالا قايتا كەتەدى.)
تەكەش. باسە... باسە..
اتامانوۆ. كاپيتان؟ اديۋتانت؟ (ول ساسقالاقتاپ ءمۋنديرىن كيگەنىنە، تەكەش سيىرشىلاپ تۇرەگەلگەنشە، كاپيتان فورماسىندا كيىنگەن، ءتۇرلى قارۋلار اسىنعان، كوزىندە كوك كوزىلدىرىگى بار ءمادي كىرىپ كەلەدى.)
ءمادي. كەش جارىق، مىرزالار... و، مەنىڭ ۇلى مارتەبەلى تاقسىرىم... (توردەگى كەرەگە باسىندا ءىلۋلى تۇرعان نيكولاي پاتشانىڭ سۋرەتىنە جەتىپ بارادى.) ايداي جارقىراپ الدىمنان اق پاتشانىڭ ءوزى شىقتى، جولىم بولادى ەكەن. سىزگە ايتار وتە قايعىلى حابارىم بار، ۇلى مارتەبەلى پاتشام. الدىمەن مىنا مىرزالارمەن تانىسىپ الايىن. (اتامانوۆقا.) قاتەلەسپەسەم، مەن ءبىر تاۋلىكتە جەتكەن جەرگە جەتى كۇن ءجۇرىپ زورعا جەتكەن شتابە كاپيتان اتامانوۆ مىرزا ءسىز بولارسىز؟
اتامانوۆ. تاك توچنو، زور مارتەبەلى كاپيتان مىرزا.
ءمادي. مىنا قارقىنىڭىزبەن ول قاراقشىنى كورىڭىزگە تۇسكەننەن كەيىن تاباسىز، ونى دا «تاك توچنو» دەيسىز بە؟
اتامانوۆ. تاك توچنو...
ءمادي. اقىماق. (قاناشقا.) ءسىز كىمسىز؟
قاناش. مەن الىستان كەلە جاتقان ءبىر جولاۋشى ەدىم.
ءمادي. جولاۋشى بولساڭىز، اي باتپاي ءجونىڭىزدى تابىڭىز. (قاناش كەتەدى.) «تانىساڭ شورمان، تانىماساڭ قۇدايدان سوڭعى زورمىن» دەيتىن قاراشوردىڭ شونجارى تەكەش مىرزا ءسىز بولارسىز. وتىرىڭىزدار. وتىرىڭىز، شتابە كاپيتان مىرزا. (اتامانوۆتى يىعىنان قاتتى قاعىپ قالىپ سىلق ەتكىزەدى.) كەشىرىڭىز، قاۋقارىڭىزدىڭ ىشەك - قارىنىڭىزدا ەكەنىن بىلمەدىم.
اتامانوۆ (يىعىن سيپالاپ). وقاسى جوق، وقاسى جوق.
ءمادي. مەن سىزدەرگە ءوزىمنىڭ ەڭ تابىنار ءتاڭىرىم، ەڭ ۇلى مارتەبەلى ءامىرشىمنىڭ امىرىمەن بىرگە ءبىر قايعىلى حابار ايتقالى تۇرمىن. ونى ەستىگەن شاقتا اتامانوۆ مىرزا ءسىزدىڭ ءوزىڭىزدى ءوزىڭىز جازىم ەتۋىڭىز مۇمكىن. سول سەبەپتى قارۋىڭىزدى ۋاقىتشا ماعان بەرە تۇرىڭىز.
اتامانوۆ. مەملەكەت قارۋىن باسقاعا بەرۋ اۋىر قىلمىس ەكەنىن ءوزىڭىز جاقسى بىلەسىز عوي.
ءمادي. ءسىزدىڭ جەتى كۇنگى ساياحاتىڭىز ۇلى ءماديدىڭ قولعا تۇسپەي كەتۋىنە جول اشىپ بەردى. سول قىلمىسىڭىزدى، ءھام دارەجەڭىزدىڭ مەنىڭ دارەجەمنەن تومەن ەكەنىن ەسكەرىڭىز دە، ءامىرىمدى تەز ورىنداڭىز. (اتامانوۆ قيپاقتاي وتىرىپ قارۋىن بەرەدى.)
تەكەش. قۇرمەتتى تاقسىر، قۇدىرەتتى تاقسىر، مارتەبەلى تاقسىر، قانىمىز ءبىر قازاقبايدىڭ بالاسىمىز عوي، دامگە وتىرىڭىز.
ءمادي. جولدان كەلگەن بەتتە جارتى ساعات وسىلاي ءجۇرىپ الماسام ءدام ىشە المايمىن.
تەكەش. حابار سالماستان ساپ ەتكەن سوڭ ازداپ ابىرجىپ قالعان جايىمىز بار، ءجونىڭىزدى سۇراۋعا دا مۇرشامىز...
ءمادي. مەن ءوزىمنىڭ ۇلى ءامىرشىمنىڭ ءامىرى بويىنشا بايۋدىڭ جولىن ىزدەپ شىققان اداممىن.
تەكەش. دەگەنىڭىزگە جەتىڭىز.
ءمادي. ءسىز تىلەمەسەڭىز دە جەتەمىن. وتكەن جىلعى ساناقتىڭ ەسەبىنە قاراعاندا، ءسىزدىڭ ەكى مىڭ جىلقىڭىز، ءىنىڭىز تەكەجاننىڭ ءبىر جارىم مىڭ جىلقىسى بار. مىڭداعان قوي مەن ەشكى، جۇزدەگەن سيىر مەن تۇيەلەرىڭىز جانە بار. ەكەۋىڭىزدە بەس ايەل ەكى بالا بار، بارلىعى توعىز جانسىزدار. سول توعىزدىڭ ىشىندە اس ءىشىپ، اياق بوساتۋدان باسقانى بىلەتىن بىرەۋىڭىز جوقسىزدار. سوندا وسىنشا مول بايلىق سىزدەرگە قايدان، قالاي كەلدى؟ بايۋدى كوكسەگەن مەنىڭ قۋ ءناپسىم سىزدەن سونى ءبىلىپ العىسى كەلەدى.
تەكەش. باۋىرىم - اۋ، ول قۇدايدىڭ بەرگەنى ەمەس پە.
ءمادي. مەن ەكى دۇنيەنىڭ عىلىمىنان حاباردار ساۋاتتى قازاقپىن. قۇدايدىڭ نەسى بار، نەسى جوعىن جاقسى بىلەمىن. سول سياقتى، ءار بايدىڭ جۇرەگىندە السىزدەردىڭ قانىن سورىپ الىپ، مالعا اينالدىراتىن سيقىرلى جىلانى بارىن دا بىلەمىن. مەنىڭ ىزدەگەنىم - سونداي سيقىرلى جىلان. سىزدەن تىلەي كەلگەنىم سول جىلانىڭىزدىڭ ءبىر كۇشىگى عانا.
تەكەش. قۇدايىم-اۋ، ءسىز نە ايتىپ كەتتىڭىز؟ اللا اتىمەن انت ەتەيىن، مەن ونداي جىلاندى بىلمەيمىن.
ءمادي. بىلەسىز، تەك جانىڭىز سول جىلانىڭىزدىڭ تىلىنە بايلاۋلى بولعاندىقتان، كۇشىگىن قيماي وتىرسىز. ەگەر جىلانىڭىزدى قيماساڭىز، ءبىر قۇپيا سىرىڭىزدى ايتىڭىز.
تەكەش. ايتايىن، تاقسىر، نەندەي سىر بولسا دا ايتۋعا اللا اتىمەن انت ەتەيىن، تەك...
اتامانوۆ. كاپيتان مىرزا، مەنىڭ دارەتكە بارعىم كەلەدى، رۇقسات ەتىڭىزشى.
ءمادي. شالبارىڭىزعا وتىرا بەرىڭىز، سونداي ءبىر جازا تارتساڭىز قازاقتىڭ تەگىن تاماعىن ىشە بەرمەيتىن بولاسىز. (تەكەشكە.) ءوزىڭىزدىڭ قالتاڭىزدى قاعۋعا شەبەر دوسىڭىز ۋەزد ناچالنيگى زالين مىرزانىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، ءماديدى دارعا تارتىلۋىن تالاپ ەتكەن توعىز بولىستىڭ پريگوۆورىن اپارعان ءسىز كورىنەسىز.
تەكەش. ءيا، مەن.
ءمادي. مۇنشا وشىگۋىڭىزگە قاراعاندا، ول ءسىزدىڭ جىلقىڭىزدى كوبىرەك جاۋلاپ، ايەلدەرىڭىزدى كوبىرەك باۋراعان سەكىلدى. مەن سونى، اسىرەسە، ونىڭ قاي ايەلىڭىزدى كوبىرەك باۋراعانىن بىلگىم كەلەدى.
تەكەش. بەكەر، ءبارى بەكەر. ول مەنىڭ جىلقىمنىڭ دا، ايەلدەرىمنىڭ دە ماڭىنا جۋىعان ەمەس. ءتىپتى كورگەن دە ەمەس.
ءمادي. ءسىز جالعان نامىستىڭ ق ۇلى بولىپ وتىرعان جوقسىز با؟ سونداي ءبىر قياناتى بولماسا، ءسىزدىڭ مۇنشا وشىگۋىڭىز مۇمكىن ەمەس قوي.
تەكەش. مەن وشىكسەم ونىڭ مازاعىنا ءتۇسىپ ماسقارا بولعان باسقا بايلاردىڭ كەرىن كيمەۋ ءۇشىن وشىكتىم.
ءمادي. ارينە، ماسقارا بولعانداردىڭ كەرىن كيگەننەن ءولىنىڭ كەبىنىن كيگەنىڭىز جاقسى. ءبىراق ءسىز كەبىننەن باسقانىڭ ءبارىن كيىپ بولعان ولەكسەسىز عوي.
تەكەش. ولەكسە؟ ەي، شىراعىم، مەنىمەن جاندارالدار دا بۇلاي سويلەسپەيتىن. ءسىز ءوزىڭىز كىممەن سويلەسىپ تۇرعانىڭىزدى بىلەسىز بە؟
ءمادي. مەن جاندارالدىڭ جاندارالى، سىزدەيلەردىڭ ازىرەيىلىمىن. (كوزىلدىرىگىن قالتاسىنا سالادى دا، ءوز التى اتارىن قولىنا الادى.) ەندى تانىعان بولارسىز؟ (تەكەش ۇرەيلەنىپ شالقاسىنان تۇسەدى.)
اتامانوۆ (اتىپ تۇرىپ). بۇل نە؟
ءمادي (جەلكەسىنەن سالىپ قالىپ سىلق ەتكىزەدى). ءسىز دە تانىپ الىڭىز، ىزدەگەن ءماديىڭىز مەنمىن. شۋ شىعارساڭىز باسىپ قالامىن. تەكەش مىرزا، مەنى تانىپ بولساڭىز، اياعىمنىڭ استىندا جاتىڭىز دا ءبىر ساۋالعا جاۋاپ بەرىڭىز: جانىممەن بىرگە قارالعان ارىم كەۋدەمدە تۇرعاندا، جۇرەگىمنىڭ وتىمەن قايناسقان كۇش-قۋاتىم بىلەگىمدە تۇرعاندا، مەن جاۋلاسپايتىن قانداي قاسيەتتەرىڭىز بار؟ ايتار جاۋابىڭىز جوق، ويتكەنى مەندەيلەر جاۋلاسپايتىن بىردە-بىر قىلىقتارىڭىز جوق. سونىڭ ءبىر ايعاعى ەتىپ مەن ءسىزدى ءقازىر ات قۇيرىعىنا بايلاپ اكەتەمىن. يمانىڭىزدى ايتا بەرىڭىز. ال ءسىز، اتامانوۆ مىرزا...
تەكەش (اتا جونەلەدى). اي، اندا كىم بار؟ (قارسى الدىنان مىلتىق كەزەنىپ يمان كىرىپ كەلەدى.)
يمان. مۇندا اكەسىنىڭ كەگىن قۋعان مەن بارمىن، تەكەش مىرزا.
قاراشۇبار (ىلەسە كىرىپ كەلىپ). نە تاك، بالاقاي، تىرىلەردىڭ دە كەگىن قۋعاندار بار دە. (قامشىسىن بىلەي تەكەشكە جاقىندايدى.) «قويعا شاپقان باتىرىڭ باتىردى كورسە قوي بولار» دەگەن وسى ەكەن-اۋ. ءوزىڭ قاراڭعىعا تۇسكەن قويانداي ادەمى قالتىرايدى ەكەنسىڭ، قاتتىراق قالتىراشى. مەن ساعان قاتتىراق دەدىم عوي. (قامشىمەن تارتىپ جىبەرىپ تەكەشتى ەتپەتىنەن تۇسىرەدى.) قالاي، قامشىنىڭ ءدامى ءتاتتى مە ەكەن؟ (قاناش پەن جۇمان كەلەدى.)
قاناش. ءمادي اعا، اي باتتى، جاۋ جاتتى.
ءمادي (تەكەشتى يەگىمەن نۇسقاپ.) اكەتىڭدەر. قارەكە، شاراپات حانىمعا ەسكەرتكەيسىڭ. مەن قالاعا باراتىن جولدىڭ توعىز جەرىنەن توسقاۋىل قويامىن. ەگەر ءۇش كۇنگە دەيىن قالاعا قاراي ءبىر شاپقىنشى جىبەرە قالسا...
قاراشۇبار. ماعان، ءماديجان، ماعان. ونان ارعىسىن ايتۋدى ماعان قالدىر. ول سايقالعا ايتىلار ءسوزدى ءدامىن كەلتىرە تىعىزداپ، ايىزىن قاندىرا مەن ايتىپ بەرەيىن. قانە، مەنىڭ قىراندارىم، ايداڭدار. (يمان، جۇمان ۇشەۋى تەكەشتى ايداپ كەتەدى.)
ءمادي. اتامانوۆ مىرزا، سىزبەن ءسوزىم قىسقا. قاعاز، قارىنداشىڭىزدى الىڭىز دا، گۋبەرناتوردىڭ اتىنا حات جازىڭىز.
اتامانوۆ. حاتىڭىز نە؟
ءمادي. جەتى كۇننەن بەرى مەنى قالاي ىزدەگەنىڭىزدى جازىڭىز.
اتامانوۆ. الدىمەن قارۋىمدى قايتارىڭىز.
ءمادي. جانىڭىزدى ولجا كورىڭىز.
اتامانوۆ. وندا مەن ەشقانداي حات جازبايمىن.
ءمادي. مەن جازدىرامىن، ءسىز جازاسىز.
اتامانوۆ. مەن ولسەم دە جازبايمىن.
ءمادي. ولگەننەن كەيىن جازساڭىز وعان دا كەلىسەمىن. ەكى مينۋت مۇرسات بەرەمىن، ونان كەشىكسەڭىز، جارتى مينۋتقا جەتكىزبەستەن جانىڭىزدى سىعىپ الامىن. (ساعاتىنا قاراپ.) ال، ءومىر مەن ءولىمنىڭ ءسىز ءۇشىن جارىسقا تۇسكەن مينۋتى باستالدى.
اتامانوۆ (ۇرەيلەنىپ). توقتاڭىزشى.
ءمادي. جازىڭىز!
اتامانوۆ. كەلىسەيىكشى.
ءمادي. ەندىگى كەلىسىم كەلبەتتى قۇتقارعاننان كەيىن جازىڭىز!
اتامانوۆ. ءبىر عانا سۇراۋعا جاۋاپ بەرىڭىزشى.
ءمادي. جازىڭىز! (قاناش قامشىسىن بىلەپ جاقىندايدى.)
اتامانوۆ (سەسكەنىپ). نەنى جازايىن؟
قاناش. ەڭ الدىمەن تەكەش مىرزانىڭ مەنى تۋعان جيەنىم دەپ ءوزىڭىزدى الداعانىن جازىڭىز. سونان كەيىن سولداتتارىڭىزدى اراعىمەن ۋلاپ تاستاپ، بار قارۋىن سىپىرىپ بىزگە بەرگەنىن جازىڭىز.
اتامانوۆ. سولداتتار؟ ولار قايدا؟
قاناش. قارۋى بىزدە، وزدەرى امان-ەسەن بايلاۋدا.
ءمادي. ونى دا جازعايسىز. ەڭ اقىرىندا مەنىڭ وزىڭىزگە ەشقانداي ءزابىر كورسەتپەگەنىمدى جازىڭىز... قولىڭىزدى قويىڭىز... (ونىڭ جازعان قاعازىن قولىنا الىپ.) ەندى الدىما ءتۇسىڭىز.
اتامانوۆ (جىندانا ايقايلاپ اتىپ تۇردى.) قايدا؟ (تىزەرلەپ قايتا وتىرا كەتەدى.) قايدا؟
ءمادي. تەكەش ەكەۋلەرىڭىز كەلبەتتىڭ تولەۋىنە بەرىلەسىزدەر نە ول دۇنيەگە جونەلەسىزدەر. ءجۇرىڭىز، (ايداپ كەتە بەرەدى.)
شىمىلدىق.
التىنشى سۋرەت
ءتۇن.
قارا بۇلتى قاپتاپ، ناجاعايى جارقىلداعان اسپاننان وت نوسەرلەپ تۇرعانداي سەزىلەدى. سول وت نوسەرىنىڭ اراسىنان ءبىر تاستان ءبىر تاسقا سەكىرىپ اندەتىپ جۇرگەن كەلبەت كورىنەدى. كيىمدەرى ءورىم-ورىم، شاشى جالبىراپ بەتىن جاۋىپ كەتكەن، ىڭىرسىپ اندەتىپ ءجۇر، ءانى تاتيانانىڭ ءانى.
كەلبەت:
سەن جارالى جولبارىس ەڭ،
مەن كيىكتىڭ لاعى ەم.
ءتىرى قالدىم ولمەي ارەڭ
قاتتى باتتى تىرناعىڭ
(ويلانىپ قالىپ.) توقتا «ءتىرى قالدىم» دەۋىم قالاي؟ ءتىرى قالسام ۇجماققا قالاي كەلدىم؟ ۇجماقتا بولسام پۋشكيننىڭ بۇل ولەڭى، ابايدىڭ بۇل ءانى، تاتيانانىڭ بۇل زارى مەنىڭ ەسىمە قايدان ءتۇستى؟ الدە ولار وسى ۇجماقتىڭ ىشىندە مە؟ وندا بۇل ءاندى ماعان ۇيرەتكەن ءمادي قايدا؟ ول بار بولسا مەنى تابار ەدى عوي. جوق قوي. ۇجماق، ۇجماق... سەن جاقسى ەكەنسىڭ، ءبىراق ءماديسىز قىزىعىڭ جوق ەكەن. (الگى ءاندى اندەتەدى.)
ءتاڭىرى قوسقان جار ەدىڭ سەن،
جار ەتە الماي كەتىپ ەڭ.
ول كەزىمدە بالا ەدىم مەن
اياماسقا بەكىپ ەڭ.
(ىڭىرسىپ اندەتكەن كۇيى كەتەدى.) جارىق بەرىلەدى.
زادنيكتە جان-جاعى جاقپار تاس، ءزاۋلىم قاراعايلارمەن كومكەرىلگەن. شايتان كولدىڭ سۋرەتى. ساحنا جيھازدارى - قويتاستاردى، قالىڭ قاراعايلاردى بەينەلەيدى. ناتاليا مەن لاكشنن كەلە جاتىر.
ناتاليا. جوق، پورۋچيك مىرزا، داۋلاسپاڭىز، حالقى سۇيگەن ونداي اداممەن جەندەتتەر عانا جاۋلاسادى.
لاكشين. ونى حالقى سۇيەتىنىن ءسىز قايدان بىلە قالدىڭىز؟
ناتاليا. ونى كەپىلگە سۇراپ مەنىڭ اكەمنىڭ اتىنا جازعان ءبىر مىڭ ەكى ءجۇز قازاقتىڭ ارىزىن وقىدىم. سىزشە بۇل بىلگەندىك ەمەس پە؟ وكىمەت تاراپىنان ايىپتالىپ ايداۋدا جۇرگەن ءبىر اقىن ءۇشىن وسىنشا ادامنىڭ ارا ءتۇسۋى نەنى كورسەتەدى؟
لاكشين. مۇمكىن، بۇل سۇراۋىڭىزدى ءوزىڭىزدىڭ مارتەبەلى اكەڭىزگە دە بەرەرسىز.
ناتاليا. كەزدەسۋگە كۇنىم، تىلدەسۋگە ءۇنىم جەتە قالسا، پاتشا اعزامنىڭ وزىنە دە بەرەر ەدىم.
لاكشين. ءسىز تابيعاتتى تاماشالاۋعا جارالعان جانسىز عوي ساياساتتى قايتەسىز؟
ناتاليا. اۋەنىڭىز نەگە وزگەرە قالدى؟
لاكشين. ەگەر مەن سىزدەي سۋرەتشى بولسام مىنانداي باسىن كۇن شالعان قاراعايلى شىڭداردىڭ قول تۇبىنەن كورىنەتىن سۋرەتىن سالار ەدىم. قاراڭىزشى، قانداي تاماشا.
ناتاليا. شايتان كولدىڭ وسى سۇلۋ كوركى عوي مەنى كۇن شىقپاستان باسىنا الىپ كەلگەن. بۇل تاۋدى كورگەن جاھانكەزدەردىڭ ىشىندە شۆەيساريا دەپ اتاماعان بىرەۋى جوق، ءتىپتى سولاردىڭ جازعاندارىنان وقىپ الىپ مەنىڭ اكەم دە سولاي دەيدى. قاراڭىزشى، قانداي تاماشا: سوقىرعا كوز، مىلقاۋعا ءتىل بىتىرگەندەي.
لاكشين. سىزدەي سۋرەتشى بولار ما ەكەنمىن، مەن دە تىربانىپ كورەيىنشى. (قالتاسىنان قاعاز، قارىنداش الىپ، ناتاليا سالعان سۋرەتتى سالماق بولىپ اۋرەلەنەدى.)
ناتاليا. پورۋچيك مىرزا، ەسكى انىڭىزگە بۇگىن نە ويمەن باستىڭىز؟
لاكشين. تۇسىنبەدىم.
ناتاليا. ونداي ادامدى قاراقشى دەۋدىڭ ءوزى ۇيات ەكەنىن، ءوزىمنىڭ ونداي ۇيات اڭگىمەنى تىڭداعىم كەلمەيتىنىن كەشە ەسكەرتكەن ەدىم عوي.
لاكشين. سوندا بىزدەر ونى نە دەپ اتايمىز؟
ناتاليا. ءوز اتىمەن اتاڭىزدار، ايتپەسە قازاقتىڭ دۋبروۆسكييى دەڭىزدەر.
لاكشين (شامدانىپ). دۋبروۆسكييى؟ ناتاليا. ءيا.
لاكشين. كەشىرىڭىز، ءسىز سىرقات ەمەسسىز بە؟
ناتاليا. ءازىر امانمىن.
لاكشين. امان بولساڭىز، مۇنان بىلاي مەنىمەن ول تاقىرىپتا سويلەسپەڭىز.
ناتاليا. نەگە؟ مەن شىندىقتى عانا ايتتىم عوي، شىندىقتان نەگە سونشا شوشىدىڭىز؟
لاكشين. ءسىز ونىڭ قانداي قاتەرلى جاۋ ەكەنىن بىلمەيسىز.
ناتاليا. تالاي جىلدان بەرى اكەمنىڭ اتىنا تۇسكەن ماتەريالداردان بار ءومىرىن زەرتتەپ السام نەگە بىلمەيمىن.
لاكشين. نەشە جىل زەرتتەسەڭىز دە، ونىڭ جايىن بىزدەن ارتىق بىلمەيسىز، بوسقا اداسپاڭىز.
ناتاليا. سىزدەردىڭ ول جايىندا بىلەتىندەرىڭىز - اۋىلداعى نادان بولىستاردىڭ ساسىق بايلاردىڭ بىلگەنى. ايتاتىندارىڭىز - سولاردىڭ جالعان جالاسى. جوقتايتىندارىڭىز -سولاردىڭ جوعالتقان جىلقىسى، كوكسەيتىندەرىڭىز - سولاردىڭ پاراسى. ال ونىڭ كوكسەيتىنى -ادىلدىك.
لاكشين. ءسىزدى مۇنشا اشىندىرعان كىم ەكەنىن بىلۋگە بولا ما؟
ناتاليا. بولادى. بيىلعى اشتىقتىڭ اپاتىنان سىزدەر بىردە ءبىر ادامدى قۇتقارا الماساڭىزدار، ول جۇزدەگەن ادامدى قۇتقارىپ قالدى. سونىڭ سالدارىنان حالقىنىڭ الدىندا سىزدەردەن گورى ونىڭ بەدەلى كوتەرىلىپ كەتتى. سىزدەر وعان سول ءۇشىن دە وشىگۋدەسىزدەر. سول دارمەنسىز، ۇياتسىز قىلىقتارىڭىز مەنى اشىندىرعان.
لاكشين. وندا ءسىز بىزگە عانا ەمەس اكەڭىزگە دە نارازى ەكەنسىز.
ناتاليا. راحمەت، مەنى جاڭا عانا تاني باستادىڭىز.
لاكشين. مەنىڭ بايقاۋىمشا، ءسىز سول قاراقشىمەن ەرتەدەن تانىس، ءتىپتى سىرلاس سەكىلدىسىز.
ناتاليا. البەتتە.
لاكشين. قاشاننان بەرى ەكەنىن بىلۋگە بولا ما؟
ناتاليا. ون سەگىزىنشى عاسىردان بەرى. دالىرەك ايتقاندا، قازاقتاردىڭ روسسياعا قوسىلار كەزىنەن باستاپ.
لاكشين. ءسىز ءتۇس كورىپ وتىرسىز با؟
ناتاليا. مەن ءوزىم بىلەتىن تاريح شىندىعىن ايتىپ وتىرمىن. ول كەزدە مۇنىڭ باباسى قازىبەك، اتاقتى ابىلاي حاننىڭ اقىلشىسى بولاتىن. ول - حالقىنىڭ كەلەشەگى روسسيامەن بىرگە ەكەنىن كورە بىلگەن دانىشپان. ەگەردە مەن اكەمنىڭ ورنىنا گۋبەرناتور بولسام قازىبەككە التىننان ەسكەرتكىش جاساتار ەدىم دە ونى جۇڭگو شەكاراسىنا ورناتار ەدىم.
لاكشين. ەسكەرتكىش؟ نە ءۇشىن؟
ناتاليا. حاندارى مەن باتىرلارىنا ىقپال جاساپ، وسىنشا بايتاق دالانى جوڭعار باسقىنشىلارىنان قورعاپ قالعانى ءۇشىن. ەلىن روسسيا ەلىمەن ەلدەستىرگەنى ءۇشىن. مەن ءماديدى دۋبروۆسكييگە تەك وسى جاقىندىعىنان عانا تەڭەيمىن، ايتپەسە ول روبين گۋدكە كوبىرەك ۇقسايدى.
لاكشين. روبين گۋد؟ ول كىم؟ ول دا قازاق پا؟
ناتاليا. ول - اعىلشىن حالقىنىڭ مۇنان سەگىز عاسىر بۇرىنعى باتىرى.
لاكشين. سوندا ول باتىردىڭ جاۋلاسقان جاۋى كىم ءسىزدىڭ اكەڭىز سەكىلدى گۋبەرناتورلار ما؟
ناتاليا. سىزدەردىڭ ماديلەرىڭىز سەكىلدى، ونىڭ دا جاۋلاسقان جاۋى - كىلەڭ بايلار مەن بايلاردىڭ بايلىعىن قورعاپ، حالىقتىڭ نامىسىن قورلايتىن ءسىز سياقتىلار. (ءمادي تاس باسىنا شىعا كەلەدى، قولىندا التىاتار.)
ءمادي. جاسا، جان باۋىرىم، مىڭ جاسا. (ناتاليا مەن لاكشين ۇرەيلەنىپ ۇشىپ تۇرەگەلەدى.) وفيسەر مىرزا، اجالىڭىزعا ولاي اسىقپاڭىز، ءسىز قورشاۋداسىز.
قاراشۇبار (ەكىنشى جاقتان شىعا كەلىپ قولىنداعى مىلتىعىن تۇيگىشتەيدى). وكرجون، وكرجون!
جوعارىدان يمان، قاناش، جۇمان جانە بىر-ەكى جىگىت كورىنەدى، ولار دا مىلتىقتىڭ زاتۆورىن ساتىرلاتىپ ايدىن شاشادى.
ءمادي. وفيسەر مىرزا، قارۋىڭىزدى تاستاڭىز دا، قولىڭىزدى كوتەرىڭىز...
قاراشۇبار. نە تاك. (وفيسەردىڭ قولىن مىلتىقپەن كوتەرەدى.) بىلاي... بىلاي...
ءمادي. ەندى سول قالپىڭىزدى بۇزباستان كولدىڭ جاعاسىنا جاقىنداڭىز دا، اجالىڭىزدى سول جەردەي كۇتىڭىز. كۇزەتشىلەرىڭىزدەن كومەك كۇتپەڭىز، ولار بايلاۋلى. (ناتالياعا.) قىمباتتى قارىنداس، مەن ءوزىڭىز جاڭا عانا اعىلشىننىڭ روبين گۋدىنە، ورىستىڭ دۋبروۆسكييىنە تەڭەگەن قازاقتىڭ ءماديىمىن.
لاكشين (ۇرەيلى داۋىسپەن). ءمادي؟
ناتاليا (اقىرىن). ءمادي؟
ءمادي (لاكشينگە.) وفيسەر مىرزا، ەگەر ءۇنىڭىزدى ەندى شىعارار بولساڭىز كول تۇبىنە كەتتىم دەي بەرىڭىز... اسىل قارىنداسىم ناتاليا، ءسىزدىڭ ۇلى بابام تۋرالى ايتقان جاڭاعى ءبىر جىلى لەبىزىڭىز مەنىڭ ەركىمدى قولىڭىزعا بەردى. (جاقىنداي تۇسەدى.)
ناتاليا (ىرشىپ). جاقىنداماڭىزشى. مەنىڭ اتىمدى ءسىز قايدان بىلەسىز؟
ءمادي. مەن جاقسىلىقتىڭ بارىنە قۇشتار اداممىن. سول قۇشتارلىق مەنى بۇگىن وسى جەرگە الىپ كەلگەن. سالەمەتسىز بە؟
ناتاليا. سالەمدەسۋدىڭ شاعى ءوتىپ كەتكەن جوق پا؟
ءمادي. جوق، سۇيىكتىم. ساۋلىق سۇراسىپ، تىلەۋ تىلەسەتىن دوستىق شاعىمىزدىڭ تاڭى جاڭا عانا اتىپ كەلەدى. وتىنەمىن، ءسىز مەنەن قورقۋشى بولماڭىز.
ناتاليا. مەن قورقىپ بولدىم، ەگەر انىق ءمادي بولساڭىز ەندى سىزبەن سايىسۋعا دا ءازىرمىن.
ءمادي. مەن سىزدەي جاقسى قىزدارمەن سايىسۋعا جوق اداممىن. اڭدىعانىم ءسىز، اڭساعانىم وزىڭىزدەي اياۋلى كەلبەت دەيتىن قىز ەدى، ول مەن ءۇشىن ازاپ شەگىپ وسى قالانىڭ تۇرمەسىندە جاتىر.
ناتاليا. بىلەمىن، اكەسىنىڭ قاس جاۋى بولساڭىز دا، ول قىزدىڭ سىزگە قانداي عاشىق ەكەنىن دە بىلەمىن.
ءمادي. قايدان؟ قالاي؟
ناتاليا. ءسىزدى بىلە ءتۇسۋ ءۇشىن ول قىزبەن ۇزاق سىرلاسقانمىن.
ءمادي. وندا سونداي ابزال سىرلاسىڭىزدى نەگە قاماتتىڭىز؟
ناتاليا. ونىڭ قامالۋ - قامالماۋ ەركى مەندە بولعان جوق، ءارى ءسىزدى ءبىر كورۋ ماقساتىمەن، قامالۋىنا قارسى دا بولعانىم جوق.
ءمادي. نەگە؟
ناتاليا. ءسىزدىڭ ول قىزدى قۇتقارۋ ءۇشىن ءوزىڭىز كەلىپ بەرىلەتىنىڭىزدى سەزدىم.
ءمادي. ول ءۇمىتىڭىز اقتالمادى عوي.
ناتاليا. كەلبەتتى قۇتقارۋدىڭ جولى مەنى قولعا ءتۇسىرۋ دەپ كەلسەڭىز، ءسىزدىڭ دە ءۇمىتىڭىز اقتالا قويماس.
ءمادي. قالايشا؟
ناتاليا. ءسىز مەنى كەپىلگە ۇستايسىز دا، مىنا وفيسەردى ۋەزد باستىعىنا جىبەرەسىز. قويار شارتىڭىز - كەلبەتتى بوساتۋ. ولار مەنىڭ اكەمنەن قورىققانىنان ءسىزدىڭ شارتىڭىزدى قابىلدايدى دا، كەلبەتتى مەنىمەن ايىرباستاۋ ءۇشىن الىپ كەلەدى، سولاي عوي.
ءمادي. و، عاجاپ!
ناتاليا. ەگەر دە ولار كەلبەتپەن كوزىڭىزدى الداپ تۇرىپ، ءوزىڭىزدى قورشاپ السا قايتەسىز؟.. توقتاڭىز، مەن ايتىپ بولايىن. ءسىزدىڭ اتقان وعىڭىزدىڭ جولىنا ولار كەلبەتتى بايلايدى، ءسىز ولاردىڭ وعىنا مەنى بايلايسىز. وسى ما ءسىزدىڭ ءۇمىتىڭىزدىڭ اقتالعانى؟
ءمادي. قورىقپاڭىز، مەن ولاردىڭ وعىنا ءوزىمدى بايلاسام دا، ءسىزدى بايلاماسپىن.
ناتاليا. ءبارىبىر، مەن ءتىرى قالمايمىن.
ءمادي. نەگە؟
ناتاليا. سىزدەيلەردىڭ قولىنا تۇسكەن قىزدىڭ قانداي اتاققا ىلىنەتىنىن بىلەمىن. بۇكىل روسسياعا جايىلاتىن ونداي جامان اتتى جامىلىپ ءتىرى جۇرە المايمىن.
ءمادي. سولاي ما؟ سىزشە مەن ەندى نە ىستەۋىم كەرەك؟
ناتاليا. بىلمەيمىن. بار بىلەرىم: ءوزىڭىزدى وتە قادىرلەيتىن ەكى قىزدى قۇربان ەتەسىز دە، سىبىرىڭىزگە كەتە بەرەسىز.
ءمادي. و دۇنيەگە كەتسەم دە قولىڭىزدان ءبىر ءسۇيىپ كەتەيىنشى. (قول ۇسىنادى. ناتاليا قولىن بەرمەيدى.)
قاراشۇبار. ءماديجان - اۋ، كوزىڭ تۇلكى كورگەن قىراننىڭ كوزىنە ۇقساپ كەتتى عوي. «بورىك استىندا ءبورى بارىن» ويلاساڭشى.
ءمادي. شىرايىڭىز قاشقان شاعىڭىزعا تاپ بولدىم - اۋ، سۇيىكتىم، شاتتىعىڭىز شالقىعان شاعىڭىزدى ءبىر كورەر مە ەدىم.
ناتاليا. وندا قايتەر ەدىڭىز، مەنى دە تاۋعا الىپ كەتەر مە ەدىڭىز؟
ءمادي. قولىمنان كەلسە، اكەڭىزدىڭ ورنىنا گۋبەرناتور ەتەر ەدىم.
ناتاليا. مەنى اكەمنىڭ ورنىنا بەس مينۋتتىك گۋبەرناتور ەتىپ قويىڭىز دا، وعان ايتارىڭىزدى ماعان ايتا بەرىڭىز.
ءمادي. توقتاڭىز. ءسىز ويناپ ايتساڭىز دا، عاجاپ وي سالدىڭىز. شىنىندا، ءسىز ءبىزدىڭ قارقارالىنىڭ باسىندا وتىرعان مىرزالاردىڭ كوزىنە گۋبەرناتوردىڭ وزىنەن كەم كورىنبەسسىز دەيمىن.
ناتاليا. مەن دە سونى ايتىپ تۇرمىن، تەك ءوز باسىڭىزعا بوستاندىق سۇراماڭىز، وعان مەنىڭ گۋبەرناتورلىعىم جۇرمەيدى.
ءمادي. سىزدەن ونى ءوزىم دە سۇرايمىن، ءبىراق كەلبەتتى قۇتقارۋ قولىڭىزدان كەلەتىنىنە سەنەمىن.
ناتاليا. ول سەنىمىڭىزدى اقتايمىن. (قولىن ەندى بەرەدى.)
ءمادي. زور مارتەبەلى گۋبەرناتور مىرزا، الدىمەن اتامانوۆ دەيتىن جەندەتىڭىزدىڭ مىنا ءبىر حاتىن قابىلداڭىز. (قالتاسىنان قاعاز الىپ بەرەدى، ناتاليا ونى ىشىنەن وقىپ تۇر، ءمادي ءسوزىن جالعاي بەرەدى.) جاۋى بولماعاندىقتان، مەملەكەتتىڭ قارۋىن وزىنە قايتارامىن، ونى كۇزەتشىلەرىڭىزدىڭ قانجىعاسىنا بايلاپ بەرەمىن، سولاردى قابىلداپ الىڭىز دا، قالاعا تەز جەتىڭىز، جەتىڭىز دە، كەلبەتتى قۇتقارىڭىز.
ناتاليا. گۋبەرناتور قايسىمىز بولىپ كەتتىك، مەن بە، ءسىز بە؟
ءمادي. مەن ءالى تىلەك ايتۋشى عانامىن. ەندى وفيسەر مىرزامەن قوشتاسىڭىز.
ناتاليا. ونىمەن نەگە قوشتاسامىن؟
ءمادي. قاشان كەلبەت كەلگەنشە ول مەنىڭ قولىمدا بولادى.
لاكشين (شوشىنا). نە-مە-نە؟
ءمادي. نەمەنە، قورعاسىننان ۋ جۇتقىڭ كەلدى مە؟
ناتاليا. ەگەر مەنىڭ كەلبەتىڭىزدى قولىڭىزعا اكەلىپ بەرەتىنىمە سەنسەڭىز، مۇنى الىپ قايتەسىز؟
ءمادي. ءسىز وعان مىنانى قاتتى ەسكەرتىڭىز. مەن ءمۇلت جىبەرۋدى مۇلدەم بىلمەيتىن قازاقپىن، قاشا قالسا كوزدەمەستەن مۇردەم جىبەرەمىن. سونى ەسىنەن شىعارماسىن. ءارى كەزەپ كەلگەنىم ءسىزدى، ءارى ونى قويا بەرىپ قۇرالاقان قالاتىن اقىماق ەمەسپىن، ول ءسىزدىڭ دە ەسىڭىزدە بولسىن.
ناتاليا. مەنىڭ گۋبەرناتورلىعىمنان ەشتەڭە شىعار ەمەس، تەزىرەك كەتەيىن. (لاكشينگە قاراي ءجۇرىپ كەتەدى.)
ءمادي (قاراشۇبارعا قاراي كەلە جاتىر). مەنىڭ ويلاعان جەردەن ءبىر تاماشا قارىنداس تاۋىپ العانىمدى كوردىڭدەر مە؟
قاراشۇبار. سوزدەرىڭنىڭ تۇگىنە دە تۇسىنگەنىم جوق، ءبىراق قاباقتارىڭ جاقسى جاراستى، باۋى بەرىك بولسىن.
يمان. قۇدايدان قانشا تىلەسەڭىز دە ونداي كورىكتى قىزدىڭ باۋى بەرىك بولا قويماس.
ءمادي. قىلجاقتى قوي دا، بار، ولجا قارۋلاردى قايتارۋعا ازىرلەڭدەر. (يمان كەتەدى، ءمادي قاراشۇبارعا الدەنە ايتا باستايدى.)
ناتاليا. ءيا، «قاراقشىڭىزدىڭ» نە دەگەنىن ەستىدىڭىز بە؟
لاكشين. سىزگە ايتار ۇكىمىنەن باسقاسىن تۇگەل ەستىدىم.
ناتاليا. ماعان ۇكىم ايتاتىن ادام دۇنيەگە ءالى كەلمەگەن بولار.
لاكشين. ءسىز ول قىزدىڭ ءقازىر قايدا ەكەنىن بىلمەي ونى الدادىڭىز دا، ءوز ۇكىمىڭىزدى ءوزىڭىز ايتتىڭىز.
ناتاليا. قايدا ەكەنىن بىلمەگەنى قالاي؟
لاكشين. ول قىز ءسىز ويلاعانداي تۇرمەدە ەمەس.
ناتاليا. ەندى قايدا؟
لاكشين. وسى تاۋدىڭ ىشىندە قاڭعىپ ءجۇر.
ناتاليا (ۇرەيلى). قالايشا؟
لاكشين. تۇرمەنىڭ تەمىر تورلى تەرەزەسىن كورگەندە شوشىنعان ەكەن، سونىڭ سالدارىنان جىندانىپ كەتىپتى.
ناتاليا. جىندانىپ كەتىپتى؟! قاشان؟ قايدا؟
لاكشين. تۇرمە باستىعى بۇرناعى كۇنى بوساتىپ جىبەرگەن ەدى. كەشە بىرەۋلەر وسى تاۋدىڭ ىشىندە جۇرگەنىن كورىپتى.
ناتاليا. جەندەتتەر!
ءمادي (قارسى ءجۇرىپ). قىمباتتىم، سىزگە نە بولدى؟
ناتاليا (كوزىن جۇمىپ). كوزىمدى بايلاڭىزشى.
ءمادي. نە ءۇشىن؟
ناتاليا. مۇنان ءارى ءسىزدى دە، كەلبەتتى دە كورگىم كەلمەيدى، سول ءۇشىن.
ءمادي. ءسىز نە سۇمدىقتى ايتقالى كەلەسىز؟
ناتاليا. مەن تاني بىلگەن ءمادي بولساڭىز، كوزىمدى تەز بايلاڭىز، سوندا عانا مەن سىزبەن ەركىن سويلەسە الامىن.
يمان. جاۋ... جاۋ... (جۇگىرىپ كەلەدى.) ءمادي اعا، تەكەجان باستاعان قالىڭ قول قاراعاي ىشىندە قاپتاپ كەلەدى.
قاناش. قالا جاقتان مىلتىقتىلار دا كورىندى. باستاپ كەلە جاتقان قارا ويازدىڭ ءوزى.
ءمادي. كەلسىن، زالين مىرزا قايتارتسىن جەندەتتەرىن. الدەرى كەلسە تاپتاسىن مەنىڭ داڭ سوقتالى جۇرەگىمدى. مەن كەلبەتتىڭ كەگىن الماي كەتپەيمىن، سەندەر كەتىڭدەر. تەز... تەز...
قاراشۇبار. جوق، ءماديجان، سەن ەلگە كەرەكسىڭ. ءوز قاتىنىنان باسقاعا كەرەگى جوق، مەن توسايىن جاۋدىڭ جولىن، سەن قۇتىل.
ءمادي. اۋرە بولما، قارەكە. (اتىسۋعا ازىرلەنەدى.)
قاراشۇبار. اۋرە بولمايىن، مىنا مىلتىقتىڭ ۇشىمەن اتىپ، دۇمىمەن ۇرىپ تالايىن جامساتامىن دا، سەنى قۇتقارامىن.
جۇمان. ويباي، كەلىپ قالدى، ويباي! (قاشا جونەلەدى.)
ءمادي. مەن سەندەرگە كەتىڭدەر دەدىم عوي.
قاناش پەن يماندى قامشىمەن ەكى تارتادى، ولار وفيسەردى الا جونەلەدى، قاراشۇبار قاسارىسىپ تۇرىپ الادى.
قاراشۇبار. جوق، ءماديجان، مەن سەن ولگەن جەردە ولەتىن قازاقپىن. (قارسى جاققا جۇگىرىپ كەتەدى.)
ءمادي. باۋىرىم ناتاشا، كەلبەتىمنىڭ ءولى بولسا ولىگى، ءتىرى بولسا تاعدىرى سىزگە امانات. ەكىنشى تىلەگىم: اكەڭىزگە سالەم ايتىڭىز، ەگەر ءوزىنىڭ ارى بولسا مەنىڭ كىم ەكەنىمدى ءبىلىپ ءولتىرسىن. قوش... (مىلتىق كەزەنگەن تەكەجان تاس باسىنا شىعا كەلەدى.)
تەكەجان. مەنىمەن دە قوشتاسىپ قال قاراقشى. (ءمادي ىرعىپ ناتاليادان اۋلاق كەتەدى دە، اتىسۋعا ىڭعايلانادى.)
ءمادي (ناتالياعا). كەيىن كەتىڭىز، كەيىن.
ناتاليا (قولىن كوتەرە ەكى اراعا ۇمتىلىپ). مىرزالار، توقتاتىڭىزدار!
زالين (ەكىنشى جاقتان بۇعا تۇرىپ داۋىستايدى). ءمادي مىرزا، قارسىلاسۋدان پايدا جوق، ءسىز قورشاۋداسىز، قارۋىڭىزدى تاستاڭىز.
ءمادي. ايەلىڭىز مازاڭىزدى المايتىن ەتەيىن، بەرى جاقىنداڭىز.
زالين. ناتاليا ميحايلوۆنا، قۇداي ءۇشىن، مەنى اكەڭىزدىڭ قولىنان ولتىرە كورمەڭىز، ساقتانىڭىز.
ناتاليا. مەن ءۇشىن قاپا بولماي، اتىستى توقتاتىڭىزدار.
زالين (قۇپيالاپ ءوز ادامدارىنا). قورشاڭدار! قۇتىلىپ كەتسە مەنەن اياۋشىلىق كۇتپەڭدەر!
ءمادي. وتىنەمىن، وق جولىنان كەتىڭىز.
ناتاليا. جوق مەن ەكى وقتىڭ جولىنا ءبىر ءوزىمدى بايلادىم. قانە، اتىڭىزدار، مىرزالار. (قاق ورتادا تۇرىپ قالادى.) ءمادي ءوزىنىڭ «قارقارالى» ءانىن اندەتە شەگىنە ءجۇرىپ، ەكى جاعىنا كەزەك وق جىبەرەدى.
اتىڭنان اينالايىن، قارقارالى،
سەنەن بۇلت مەنەن قايعى تارقامادى،
ساياڭنان ساياق قۇرلى سايا تاپپاي
مەن بولدىم ءبىر قاشقىن جان ارقاداعى.
ناتاليا. و، عاجاپ، اجال اۋزىندا تۇرىپ تا ءان شىرقايدى، بۇل نەدەن جارالعان ادام؟
(ءمادي ءاننىڭ قايىرماسىن ىزالى ۇنمەن اۋەلەتە بارىپ توردەگى جارتاستىڭ باسىنا شىعادى، جاۋلار جان-جاقتاعى تاستاردىڭ اراسىنان بۇقپانتايلاپ وعان جاقىنداي تۇسەدى. ناتاليا ولاردىڭ بىردە-بىرىن ەلەمەيدى، ءاننىڭ قايىرماسى قايىستىرعانداي بىرتە-بىرتە يىلە بەرەدى. شىمىلدىق اقىرىن جابىلا باستايدى.)
شىمىلدىق.
You Might Also Like
-
بۇگىنگى تاڭدا ينتەرنەت تەك كوممۋنيكاسيانىڭ تەحنولوگيالىق قۇرالى نەمەسە قاشىقتىقتاعى رەسۋرسقا قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ارنا عانا ەمەس. سونىمەن بىرگە، عالامدىق جەلىنىڭ ءوزى رەسۋرس پەن الەۋمەتتى...
-
ساپالى بىلىمگە قول جەتكىزۋ دەڭگەيى ولشەنگەننەن كەيىن ماڭعىستاۋ وبلىسى ەڭ ناشار ناتيجە كورسەتتى
