بەسىك جىرى
تاقىرىبى: بەسىك جىرى
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ بويىنا حالقىمىزدىڭ رۋحاني بايلىعىن يگەرتۋگە، ۇلتتىق وزىق داستۇردەن ۇلگى الۋعا باۋلۋ
دامىتۋشىلىق: حالقىمىزدىڭ سالت - ءداستۇر مادەنيەتىن، وزىندىك ۇلگى ونەگەسىن بالالار بويىنا ءسىڭىرۋ. كوشپەلى عۇمىر كەشكەن بابالارىمىزدان قالعان قاسيەتتى بەسىكتىڭ، بالاعا ايتىلاتىن بەسىك جىرىنىڭ بالا ومىرىنە پايدالىلىعىن ۇعىندىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلارعا حالىقتىق مول قازىنانى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، بەسىك، اربا، پلاكاتقا جازىلعان سوزدەر.
قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر: ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىك، سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ
ب) وقۋ قۇرالدارىن دايارلاتۋ
شاتتىق شەڭبەرى:
كۇنگە قاراپ كۇلەمىز،
ءيىلىپ سالەم بەرەمىز.
باقىت، شاتتىق سىيلايسىڭ،
كۇنىم ساعان سەنەمىز.
II. وتكەندى قايتالاۋ:
بالالار ءبىز سەندەرمەن «جازدىگۇنى شىلدە بولعاندا دەگەن» ۇلكەن تاراۋدى اياقتادىق. سول تاراۋدى قورىتىندىلاپ تەست جۇمىسىن ورىندايىق
(بالالار تەست جۇمىسىن ورىنداپ، وزدەرىن وزدەرى باعالايدى. دۇرىس جاۋاپ
تاقتاعا ىلىنەدى).
III. جاڭا ساباق:
بالالار بۇگىن ءبىز سەندەرمەن «سارقىلماس قازىنا» دەگەن تاراۋدى باستايمىز. بۇل تاراۋدادا بىرنەشە تاقىرىپتار قامتىلعان.
بەسىك جىرى
ءتورت تۇلىك تۋرالى جىرلار
ەرتەگىلەر
شەشەندىك سوزدەر
ماقال - ماتەلدەر
جۇمباقتار
سەندەرمەن بۇگىنگى وتەتىن تاقىرىبىمىز «بەسىك جىرى».
بەسىك دەگەن نە؟
ونى كورگەندەرىڭ بار ما؟
ءمۇعالىم:
بەسىك - كوشپەلى عۇمىر كەشكەن بابالارىمىزدان قالعان قاسيەتتى مۇرا.
قازاقتا «ەل بولامىن دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە» دەگەن ۇلاعاتتى مارجان ءسوز بار.
ولار تەگىن ايتىلماعان.
بەسىك - ۇلتتىق ونەرىمىزدىڭ تۋىندىسى، سالتىمىزدىڭ جۇرناعى، ۇلتتىق تاربيە
قۇرالى. كوشىپ - قونعان حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى تاجىريبەسىنەن تۋىنداعان، ۋاقىت زامان سىنىنان سۇرىنبەي وتكەن كيەلى بەسىكتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى، تۇرمىسقا بەيىمدىلىگى، بالا ومىرىنە پايدالىلىعى وراسان زور.
بەسىكتىڭ ەڭ قاراپايىم ءتۇرى قايىڭ، تال، تاعى باسقا وڭاي يىلەتىن ءارى جەڭىل اعاشتان جاسالادى. بەسىكتىڭ قۇرامى 15 بولىكتەن تۇرادى.
ولار: بەل اعاش، ەكى بوگەن، ءتورت جاقتاۋ، ءتورت شاباق، ەكى ساباۋ، ەكى جورعادان تۇرادى. قازاق دۇرىس بولەنىپ، بەسىك كورگەن بالانىڭ دەنى ساۋ، تاربيەسى ءتۇزۋ بولادى دەيدى. سوندىقتان بالانى بەسىككە بولەۋدىڭ ءمانى زور. بەسىككە بولەگەننەن كەيىن قوڭىرقاي اسەم داۋىسپەن بەسىك جىرى ايتىلادى.
VI. داپتەرمەن جۇمىس:
بالالار داپتەرىمىزدى اشىپ، بۇگىنگى كۇننىڭ رەتى مەن تاقىرىپتى جازىپ الايىق.
بەينەسيۋجەت
بالالار وسى مەكتەپتىڭ ۇلگىلى اعا ۇستازى، كوپتى كورگەن انامىز، بۇگىنگى كۇنى اجە بولىپ وتىرعان جۇماعايشا ءمۇعالىمنىڭ بەينەسيۋجەتىن تاماشالايىق!
ەندى مىنا بەينەسيۋجەتتى تاماشالايىق!
سەرگىتۋ ءساتى:
بەسىك، بەسىك، بەسىك،
سەن ارقىلى بىلىمگە اشتىق ەسىك.
سەنەن العان تاربيەنىڭ نەگىزىندە،
كەلەدى ۇرپاقتارىڭ ءتۇزۋ ءوسىپ.
VII. وقۋلىقپەن جۇمىس:
بالالار وقۋلىعىمىزدىڭ 302 - ءىنشى بەتىن اشىپ «بەسىك جىرىن» ءتۇسىنىپ تىزبەكتەي وقىپ جىبەرەيىك.(وقۋشىلارعا تىزبەكتەي وقىتۋ).
تۇساۋ كەسۋ ءراسىمى: قاز باسىپ جۇرە باستاعان ءسابيدىڭ تۇساۋىن كەسەردە،
ونى ءۇش ءتۇرلى تىلەكپەن كەسەدى. ءبىرىنشى، بالانىڭ تۇقىمى شوپتەي كوكتەپ ءوسسىن دەپ، اياعىن شوپتەن ەسكەن جىپپەن كەسەدى. ەكىنشى، مالى كوپ جانە سەمىز كۇيلى بولسىن دەپ اياعىن تىك ىشەكپەن كەسەدى. ۇشىنشىدەن، ادال بولسىن بىرەۋدىڭ الا ءجىبىن اتتامايتىن شىنشىل بولسىن دەپ، بالانىڭ اياعىن الا جىپپەن كەسەدى.
ءمۇعالىم:
بالالار بۇرىنعى كەزدە اتا - بابالارىمىز بالاعا بەسىكتى قولدانسا، قازىرگى
دامىعان كەزدە بەسىكتىڭ ورنىنا ءتۇرلى اربالاردى قولدانۋدا. ونى مىنا بەينە
سيۋجەتتەن تاماشالاي الاسىزدار.( ءسۇيىنشى، ءسۇيىنشى).
ساباقتى بەكىتۋ:
مىنانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ جىبەرەيىك.
ا) اناسى بالاسىن قالاي جۇباتادى؟
ب) ولەڭ نەلىكتەن «بەسىك جىرى» دەپ اتالعان؟
ۆ) بالانىڭ تۇساۋىن كەسەردە نەشە ءتۇرلى جىپپەن كەسەدى؟
گ) «كوپ قيىننان وتەرسىڭ» دەگەن جولدىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىر؟
بالالار ۇيگە وزدەرىڭ بىلەتىن بەسىك جىرلارىن دايىنداپ كەلۋگە بەرگەن بولاتىنبىز. قانە، كىم ايتادى؟
قورىتىندىلاۋ:
سونىمەن، بۇگىن سەندەر بەسىك تۋرالى، بەسىك جىرى تۋرالى ءبىراز ماعلۇماتتار بىلدىڭدەر. بەسىك سياقتى قاسيەتتى قۇندىلىقتى ساقتاي بىلەيىك. ساۋ بولىڭدار.
باعالاۋ
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ بويىنا حالقىمىزدىڭ رۋحاني بايلىعىن يگەرتۋگە، ۇلتتىق وزىق داستۇردەن ۇلگى الۋعا باۋلۋ
دامىتۋشىلىق: حالقىمىزدىڭ سالت - ءداستۇر مادەنيەتىن، وزىندىك ۇلگى ونەگەسىن بالالار بويىنا ءسىڭىرۋ. كوشپەلى عۇمىر كەشكەن بابالارىمىزدان قالعان قاسيەتتى بەسىكتىڭ، بالاعا ايتىلاتىن بەسىك جىرىنىڭ بالا ومىرىنە پايدالىلىعىن ۇعىندىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلارعا حالىقتىق مول قازىنانى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، بەسىك، اربا، پلاكاتقا جازىلعان سوزدەر.
قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر: ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىك، سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ
ب) وقۋ قۇرالدارىن دايارلاتۋ
شاتتىق شەڭبەرى:
كۇنگە قاراپ كۇلەمىز،
ءيىلىپ سالەم بەرەمىز.
باقىت، شاتتىق سىيلايسىڭ،
كۇنىم ساعان سەنەمىز.
II. وتكەندى قايتالاۋ:
بالالار ءبىز سەندەرمەن «جازدىگۇنى شىلدە بولعاندا دەگەن» ۇلكەن تاراۋدى اياقتادىق. سول تاراۋدى قورىتىندىلاپ تەست جۇمىسىن ورىندايىق
(بالالار تەست جۇمىسىن ورىنداپ، وزدەرىن وزدەرى باعالايدى. دۇرىس جاۋاپ
تاقتاعا ىلىنەدى).
III. جاڭا ساباق:
بالالار بۇگىن ءبىز سەندەرمەن «سارقىلماس قازىنا» دەگەن تاراۋدى باستايمىز. بۇل تاراۋدادا بىرنەشە تاقىرىپتار قامتىلعان.
بەسىك جىرى
ءتورت تۇلىك تۋرالى جىرلار
ەرتەگىلەر
شەشەندىك سوزدەر
ماقال - ماتەلدەر
جۇمباقتار
سەندەرمەن بۇگىنگى وتەتىن تاقىرىبىمىز «بەسىك جىرى».
بەسىك دەگەن نە؟
ونى كورگەندەرىڭ بار ما؟
ءمۇعالىم:
بەسىك - كوشپەلى عۇمىر كەشكەن بابالارىمىزدان قالعان قاسيەتتى مۇرا.
قازاقتا «ەل بولامىن دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە» دەگەن ۇلاعاتتى مارجان ءسوز بار.
ولار تەگىن ايتىلماعان.
بەسىك - ۇلتتىق ونەرىمىزدىڭ تۋىندىسى، سالتىمىزدىڭ جۇرناعى، ۇلتتىق تاربيە
قۇرالى. كوشىپ - قونعان حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى تاجىريبەسىنەن تۋىنداعان، ۋاقىت زامان سىنىنان سۇرىنبەي وتكەن كيەلى بەسىكتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى، تۇرمىسقا بەيىمدىلىگى، بالا ومىرىنە پايدالىلىعى وراسان زور.
بەسىكتىڭ ەڭ قاراپايىم ءتۇرى قايىڭ، تال، تاعى باسقا وڭاي يىلەتىن ءارى جەڭىل اعاشتان جاسالادى. بەسىكتىڭ قۇرامى 15 بولىكتەن تۇرادى.
ولار: بەل اعاش، ەكى بوگەن، ءتورت جاقتاۋ، ءتورت شاباق، ەكى ساباۋ، ەكى جورعادان تۇرادى. قازاق دۇرىس بولەنىپ، بەسىك كورگەن بالانىڭ دەنى ساۋ، تاربيەسى ءتۇزۋ بولادى دەيدى. سوندىقتان بالانى بەسىككە بولەۋدىڭ ءمانى زور. بەسىككە بولەگەننەن كەيىن قوڭىرقاي اسەم داۋىسپەن بەسىك جىرى ايتىلادى.
VI. داپتەرمەن جۇمىس:
بالالار داپتەرىمىزدى اشىپ، بۇگىنگى كۇننىڭ رەتى مەن تاقىرىپتى جازىپ الايىق.
بەينەسيۋجەت
بالالار وسى مەكتەپتىڭ ۇلگىلى اعا ۇستازى، كوپتى كورگەن انامىز، بۇگىنگى كۇنى اجە بولىپ وتىرعان جۇماعايشا ءمۇعالىمنىڭ بەينەسيۋجەتىن تاماشالايىق!
ەندى مىنا بەينەسيۋجەتتى تاماشالايىق!
سەرگىتۋ ءساتى:
بەسىك، بەسىك، بەسىك،
سەن ارقىلى بىلىمگە اشتىق ەسىك.
سەنەن العان تاربيەنىڭ نەگىزىندە،
كەلەدى ۇرپاقتارىڭ ءتۇزۋ ءوسىپ.
VII. وقۋلىقپەن جۇمىس:
بالالار وقۋلىعىمىزدىڭ 302 - ءىنشى بەتىن اشىپ «بەسىك جىرىن» ءتۇسىنىپ تىزبەكتەي وقىپ جىبەرەيىك.(وقۋشىلارعا تىزبەكتەي وقىتۋ).
تۇساۋ كەسۋ ءراسىمى: قاز باسىپ جۇرە باستاعان ءسابيدىڭ تۇساۋىن كەسەردە،
ونى ءۇش ءتۇرلى تىلەكپەن كەسەدى. ءبىرىنشى، بالانىڭ تۇقىمى شوپتەي كوكتەپ ءوسسىن دەپ، اياعىن شوپتەن ەسكەن جىپپەن كەسەدى. ەكىنشى، مالى كوپ جانە سەمىز كۇيلى بولسىن دەپ اياعىن تىك ىشەكپەن كەسەدى. ۇشىنشىدەن، ادال بولسىن بىرەۋدىڭ الا ءجىبىن اتتامايتىن شىنشىل بولسىن دەپ، بالانىڭ اياعىن الا جىپپەن كەسەدى.
ءمۇعالىم:
بالالار بۇرىنعى كەزدە اتا - بابالارىمىز بالاعا بەسىكتى قولدانسا، قازىرگى
دامىعان كەزدە بەسىكتىڭ ورنىنا ءتۇرلى اربالاردى قولدانۋدا. ونى مىنا بەينە
سيۋجەتتەن تاماشالاي الاسىزدار.( ءسۇيىنشى، ءسۇيىنشى).
ساباقتى بەكىتۋ:
مىنانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ جىبەرەيىك.
ا) اناسى بالاسىن قالاي جۇباتادى؟
ب) ولەڭ نەلىكتەن «بەسىك جىرى» دەپ اتالعان؟
ۆ) بالانىڭ تۇساۋىن كەسەردە نەشە ءتۇرلى جىپپەن كەسەدى؟
گ) «كوپ قيىننان وتەرسىڭ» دەگەن جولدىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىر؟
بالالار ۇيگە وزدەرىڭ بىلەتىن بەسىك جىرلارىن دايىنداپ كەلۋگە بەرگەن بولاتىنبىز. قانە، كىم ايتادى؟
قورىتىندىلاۋ:
سونىمەن، بۇگىن سەندەر بەسىك تۋرالى، بەسىك جىرى تۋرالى ءبىراز ماعلۇماتتار بىلدىڭدەر. بەسىك سياقتى قاسيەتتى قۇندىلىقتى ساقتاي بىلەيىك. ساۋ بولىڭدار.
باعالاۋ
You Might Also Like
-
ترەنينگ تاقىرىبى: «ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەست - ءبىلىم ساپاسىنىڭ نەگىزى»
