تابيعات - تال بەسىگىڭ، ايالاي ءبىل!
8 سىنىپ
تاقىرىبى: «تابيعات - تال بەسىگىڭ، ايالاي ءبىل!»
ماقساتى:
ادامعا قاجەتتى تابيعاتتىڭ قۇندىلىعى مەن تابيعاتتىڭ بايلىعىن ساقتاۋداعى ادامنىڭ ءرولى تۋرالى ۇعىمدى تەرەڭدەتۋ، تابيعاتتى ەموسيالىق سەزۋدى دامىتۋ، تابيعاتقا دەگەن قامقورلىق قاتىناسىن دامىتۋ.
ادىستەرى: جىل مەزگىلدەرىنە، تابيعاتتىڭ تاماشا كورىنىستەرىنە سۋرەت سالۋ، ءتۇرلى سەزىمدەردى، ويىن - تاپسىرمالاردى توپپەن اڭگىمەلەۋ، شىعارماشىلىق جۇمىس، «تىنىشتىق مەزەتى»، پراكتيكالىق جۇمىس.
قوسىمشا قۇرالدار: «سارجايلاۋ» كۇيى جازىلعان ۇيالى تەلەفون، قاعاز پاراقتارى، ءتۇستى قارىنداشتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. شاتتىق شەڭبەرى. بالالاردى شاتتىق شەڭبەرىنە تۇرعىزامىن، قولىمىزدان ۇستاپ
ارمىسىڭ، شاپاعاتتى كۇنىمىز!
ارمىسىڭ، مەيىرىمدى جەرىمىز!
ارمىسىڭ، تابيعات انامىز!
كەلدى سىزگە ءوزىڭىزدىڭ بالاڭىز! – دەپ ولەڭ شۋماعىن بارلىعىمىز داۋىستاپ ايتامىز.
«تابيعات تاماشالارى» اتتى شىعارماشىلىق تاپسىرمالاردىڭ ورىندالۋىن قورىتىندىلاۋ.
ساباقتىڭ ەپيگرافىنان ا. فرانستىڭ «ادام تابيعاتقا تاۋەلدى بولسا،
تابيعات تا وعان تاۋەلدى» - دايەك ءسوزىن وقيمىن. سودان كەيىن تەڭىز شۋى، قۇستاردىڭ ءان سالۋى، جاپىراقتاردىڭ سۋسىلى دەگەن تابيعاتقا ارنالعان مۋزىكالىق شىعارما «سارىجايلاۋ» كۇيى وينالادى. بالالار سالعان سۋرەتتەرى بويىنشا تابيعاتتى كوركەم بەينەلەيدى، سودان كەيىن ءبارىمىز بىرگە كىمنىڭ سۋرەتتەرى جارقىن جانە تابيعاتتىڭ ءتىلىن تۇسىنۋگە ۇيرەنۋ قاجەت ەكەنىن اڭگىمەلەيمىز.
«ادام - تابيعاتتىڭ پاتشاسى» دەگەن ۇعىمى بار.
وسى ۇعىممەن ءسىز كەلىسەسىز بە؟
تابيعاتتى ءسۇيۋ جانە ءتۇسىنۋ دەگەن نە؟
تابيعاتپەن كەزدەسۋدەن قالعان جارقىن مەزەتتەردى ەسىڭە ءتۇسىر. ول تۋرالى اڭگىمەلەپ بەر.
ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، تابيعات ادامدى سەزە جانە تۇسىنە بىلە مە؟
داپتەرمەن جۇمىس:
داپتەردە 1 تاپسىرمانى ورىنداۋ. بالالاردىڭ سۋرەتتەرىنەن «ءبىز جانە تابيعات» كورمەسىن ۇيىمداستىرۋ. بارلىق ىقىلاس بىلدىرگەندەر ءسوز سويلەيدى.
تىنىشتىق مەزەتى:
بارلىقتارىڭىز كوزدەرىڭىزدى جۇمىڭىز. ءسىز تابيعاتتىڭ ەڭ كوركەم جەرىندە ەكەنىن ەلەستەتىڭىز. جاسىل ءشوپ ءسىزدىڭ اياعىڭىزدى سيپاپ جاتقان سەزىمدە بولاسىز (تىنىشتىق). كۇننىڭ كوزى جەر بەتىن قىزدىرۋدا (تىنىشتىق). ءسىز گۇلدىڭ، ءشوپتىڭ جانە بالدىڭ ءيىسىن سەزەسىز (تىنىشتىق). ءسىز ءالى وزەننىڭ سىڭعىرلاعانىن، كوڭىلدى قۇستار ءان سالىپ جاتقانىن ەستيسىز..... (تىنىشتىق).
تىنىشتىقتا تۇرىپ، ءوزىمىزدى تىڭدايىق، تابيعات - انامىزدى تىڭدايىق. الاقاندارىڭىزدى كۇننىڭ كوزىنە جايىڭىز. كوك اسپاننان جانە كۇزگى جەردىڭ سۋىعى اعاتىن جىلى كۇننىڭ ساۋلەلەرىن سەزىڭىز (تىنىشتىق). ءقازىر ءبىز كوزىمىزدى اقىرىن اشىپ، باسقا جاققا قاراي قولىمىزدى جايىپ، بىزگە ءومىر، دەنساۋلىق، قۋانىش جانە جاقسى كوڭىل كۇي سىيلاعان انا - تابيعاتقا «راحمەت» دەپ ايتامىز.
سىزگە «تىنىشتىق مەزەتى» ۇنادى ما؟
تابيعاتتا سەرۋەندەگەندە سەندەردە قانداي سەزىمدەر بولادى؟ (بالالاردىڭ ويىن تىڭداۋ).
وقۋلىقتارمەن جۇمىس:
ق. تولىبايەۆتىڭ «قايىڭنىڭ قاسىرەتى» اڭگىمەسىن وقۋ. اڭگىمە ءماتىنى بويىنشا پىكىرلەسۋ.
- ادامدار تابيعاتقا نەلىكتەن زالال كەلتىرەدى؟
- تابيعات تا جىلاي ما؟
- تابيعاتتىڭ زاڭدىلىقتارىن بۇزۋ قانداي جاعدايعا اكەپ سوقتىرادى؟
سۋرەتتەرگە قاراپ، تابيعات اپاتتارىنان ساقتانۋدىڭ جولدارىن كورسەتەتىن جوبا جاساۋ.
تابيعاتتى تانۋ - بۇل قىزىقتىراتىن تانىمدى پروسەسس، ءقازىر ءبىز قايتادان كوز جەتەتىن ءوزىندى تانۋ سەكىلدى.
ويلاڭىز جانە سۋرەت سالىڭىز: ءسىز مىنەزىڭىز بويىنشا كىمگە نەمەسە نەگە كوپ ۇقسايسىز، مىسالى: گۇلگە، شىڭعا، اعاشقا، اسپانعا، قۇسقا ت. ب.
ءبىر - ءبىرىنىڭ سۋرەتتەرى بويىنشا بالالار قانداي دا ءبىر كەسكىن كىمگە ۇقسايدى جانە نەگە ەكەنىن تۇسىندىرەدى.
«جۇرەكتەن جۇرەككە دەيىن» شەڭبەرى:
بىزدە قانداي تاماشا «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ساباعى ءوتتى. مەن بارلىق بالالاردى «جۇرەكتەن جۇرەككە دەيىن» شەڭبەرىنە تۇرۋعا شاقىرامىن. ءبىر - ءبىرىمىزدىڭ قولىمىزدان مىقتاپ ۇستايىق. ءبىز بۇگىن وتە كوپ جانە قىزىقتى جاڭالىقتاردى ەستىدىك. ءبىز - «تابيعات – انا» دەيمىز. انا - تابيعات، ال ادام – تابيعاتتىڭ بولشەگى. ادام، وسىمدىكتەر، اعاشتار، گۇلدەر، جانۋارلار، قۇستار، جاندىكتەر، اندار – انا - تابيعاتتىڭ بولشەگى. ءبىز ولارعا قامقورلىق جاساپ، قورعاۋىمىز قاجەت - ولار جەردىڭ ءىنجۋ - مارجانى، ءومىردىڭ باعا جەتپەس اشەكەيى.
ءوزىن - ءوزى تانۋ – تابيعات – بۇل باعا جەتپەس سىي ەكەنىن ەستە ۇستاۋعا ۇيرەتەدى. سوندىقتان دا ءبىز انا – تابيعاتتى قاستەرلەۋىمىز قاجەت.
تاقىرىبى: «تابيعات - تال بەسىگىڭ، ايالاي ءبىل!»
ماقساتى:
ادامعا قاجەتتى تابيعاتتىڭ قۇندىلىعى مەن تابيعاتتىڭ بايلىعىن ساقتاۋداعى ادامنىڭ ءرولى تۋرالى ۇعىمدى تەرەڭدەتۋ، تابيعاتتى ەموسيالىق سەزۋدى دامىتۋ، تابيعاتقا دەگەن قامقورلىق قاتىناسىن دامىتۋ.
ادىستەرى: جىل مەزگىلدەرىنە، تابيعاتتىڭ تاماشا كورىنىستەرىنە سۋرەت سالۋ، ءتۇرلى سەزىمدەردى، ويىن - تاپسىرمالاردى توپپەن اڭگىمەلەۋ، شىعارماشىلىق جۇمىس، «تىنىشتىق مەزەتى»، پراكتيكالىق جۇمىس.
قوسىمشا قۇرالدار: «سارجايلاۋ» كۇيى جازىلعان ۇيالى تەلەفون، قاعاز پاراقتارى، ءتۇستى قارىنداشتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. شاتتىق شەڭبەرى. بالالاردى شاتتىق شەڭبەرىنە تۇرعىزامىن، قولىمىزدان ۇستاپ
ارمىسىڭ، شاپاعاتتى كۇنىمىز!
ارمىسىڭ، مەيىرىمدى جەرىمىز!
ارمىسىڭ، تابيعات انامىز!
كەلدى سىزگە ءوزىڭىزدىڭ بالاڭىز! – دەپ ولەڭ شۋماعىن بارلىعىمىز داۋىستاپ ايتامىز.
«تابيعات تاماشالارى» اتتى شىعارماشىلىق تاپسىرمالاردىڭ ورىندالۋىن قورىتىندىلاۋ.
ساباقتىڭ ەپيگرافىنان ا. فرانستىڭ «ادام تابيعاتقا تاۋەلدى بولسا،
تابيعات تا وعان تاۋەلدى» - دايەك ءسوزىن وقيمىن. سودان كەيىن تەڭىز شۋى، قۇستاردىڭ ءان سالۋى، جاپىراقتاردىڭ سۋسىلى دەگەن تابيعاتقا ارنالعان مۋزىكالىق شىعارما «سارىجايلاۋ» كۇيى وينالادى. بالالار سالعان سۋرەتتەرى بويىنشا تابيعاتتى كوركەم بەينەلەيدى، سودان كەيىن ءبارىمىز بىرگە كىمنىڭ سۋرەتتەرى جارقىن جانە تابيعاتتىڭ ءتىلىن تۇسىنۋگە ۇيرەنۋ قاجەت ەكەنىن اڭگىمەلەيمىز.
«ادام - تابيعاتتىڭ پاتشاسى» دەگەن ۇعىمى بار.
وسى ۇعىممەن ءسىز كەلىسەسىز بە؟
تابيعاتتى ءسۇيۋ جانە ءتۇسىنۋ دەگەن نە؟
تابيعاتپەن كەزدەسۋدەن قالعان جارقىن مەزەتتەردى ەسىڭە ءتۇسىر. ول تۋرالى اڭگىمەلەپ بەر.
ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، تابيعات ادامدى سەزە جانە تۇسىنە بىلە مە؟
داپتەرمەن جۇمىس:
داپتەردە 1 تاپسىرمانى ورىنداۋ. بالالاردىڭ سۋرەتتەرىنەن «ءبىز جانە تابيعات» كورمەسىن ۇيىمداستىرۋ. بارلىق ىقىلاس بىلدىرگەندەر ءسوز سويلەيدى.
تىنىشتىق مەزەتى:
بارلىقتارىڭىز كوزدەرىڭىزدى جۇمىڭىز. ءسىز تابيعاتتىڭ ەڭ كوركەم جەرىندە ەكەنىن ەلەستەتىڭىز. جاسىل ءشوپ ءسىزدىڭ اياعىڭىزدى سيپاپ جاتقان سەزىمدە بولاسىز (تىنىشتىق). كۇننىڭ كوزى جەر بەتىن قىزدىرۋدا (تىنىشتىق). ءسىز گۇلدىڭ، ءشوپتىڭ جانە بالدىڭ ءيىسىن سەزەسىز (تىنىشتىق). ءسىز ءالى وزەننىڭ سىڭعىرلاعانىن، كوڭىلدى قۇستار ءان سالىپ جاتقانىن ەستيسىز..... (تىنىشتىق).
تىنىشتىقتا تۇرىپ، ءوزىمىزدى تىڭدايىق، تابيعات - انامىزدى تىڭدايىق. الاقاندارىڭىزدى كۇننىڭ كوزىنە جايىڭىز. كوك اسپاننان جانە كۇزگى جەردىڭ سۋىعى اعاتىن جىلى كۇننىڭ ساۋلەلەرىن سەزىڭىز (تىنىشتىق). ءقازىر ءبىز كوزىمىزدى اقىرىن اشىپ، باسقا جاققا قاراي قولىمىزدى جايىپ، بىزگە ءومىر، دەنساۋلىق، قۋانىش جانە جاقسى كوڭىل كۇي سىيلاعان انا - تابيعاتقا «راحمەت» دەپ ايتامىز.
سىزگە «تىنىشتىق مەزەتى» ۇنادى ما؟
تابيعاتتا سەرۋەندەگەندە سەندەردە قانداي سەزىمدەر بولادى؟ (بالالاردىڭ ويىن تىڭداۋ).
وقۋلىقتارمەن جۇمىس:
ق. تولىبايەۆتىڭ «قايىڭنىڭ قاسىرەتى» اڭگىمەسىن وقۋ. اڭگىمە ءماتىنى بويىنشا پىكىرلەسۋ.
- ادامدار تابيعاتقا نەلىكتەن زالال كەلتىرەدى؟
- تابيعات تا جىلاي ما؟
- تابيعاتتىڭ زاڭدىلىقتارىن بۇزۋ قانداي جاعدايعا اكەپ سوقتىرادى؟
سۋرەتتەرگە قاراپ، تابيعات اپاتتارىنان ساقتانۋدىڭ جولدارىن كورسەتەتىن جوبا جاساۋ.
تابيعاتتى تانۋ - بۇل قىزىقتىراتىن تانىمدى پروسەسس، ءقازىر ءبىز قايتادان كوز جەتەتىن ءوزىندى تانۋ سەكىلدى.
ويلاڭىز جانە سۋرەت سالىڭىز: ءسىز مىنەزىڭىز بويىنشا كىمگە نەمەسە نەگە كوپ ۇقسايسىز، مىسالى: گۇلگە، شىڭعا، اعاشقا، اسپانعا، قۇسقا ت. ب.
ءبىر - ءبىرىنىڭ سۋرەتتەرى بويىنشا بالالار قانداي دا ءبىر كەسكىن كىمگە ۇقسايدى جانە نەگە ەكەنىن تۇسىندىرەدى.
«جۇرەكتەن جۇرەككە دەيىن» شەڭبەرى:
بىزدە قانداي تاماشا «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ساباعى ءوتتى. مەن بارلىق بالالاردى «جۇرەكتەن جۇرەككە دەيىن» شەڭبەرىنە تۇرۋعا شاقىرامىن. ءبىر - ءبىرىمىزدىڭ قولىمىزدان مىقتاپ ۇستايىق. ءبىز بۇگىن وتە كوپ جانە قىزىقتى جاڭالىقتاردى ەستىدىك. ءبىز - «تابيعات – انا» دەيمىز. انا - تابيعات، ال ادام – تابيعاتتىڭ بولشەگى. ادام، وسىمدىكتەر، اعاشتار، گۇلدەر، جانۋارلار، قۇستار، جاندىكتەر، اندار – انا - تابيعاتتىڭ بولشەگى. ءبىز ولارعا قامقورلىق جاساپ، قورعاۋىمىز قاجەت - ولار جەردىڭ ءىنجۋ - مارجانى، ءومىردىڭ باعا جەتپەس اشەكەيى.
ءوزىن - ءوزى تانۋ – تابيعات – بۇل باعا جەتپەس سىي ەكەنىن ەستە ۇستاۋعا ۇيرەتەدى. سوندىقتان دا ءبىز انا – تابيعاتتى قاستەرلەۋىمىز قاجەت.
You Might Also Like
-
تەحنولوگيا پانىنەن 5 - 9 سىنىپقا ارنالعان تەست جيناعى (ادىستەمەلىك قۇرال)
