ءبىر سەميا
ءتورت پەردەلى بەس سۋرەتتى پەسا
قاتىناسۋشىلار:
سەرگەي ستەپانوۆيچ بوگدانوۆ — اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ سەكرەتارى.
ايدوس — تەڭىز قۇرىلىسىنىڭ باس ينجەنەرى.
جانار — ونىڭ ايەلى، كولحوز پرەدسەداتەل.
الەكساندر پەتروۆيچ كرەمليەۆ — حيرۋرگ.
داۋرەن — كولحوزدا پارتيا ۇيىمىنىڭ سەكرەتارى.
گۋلپان — جاس دارىگەر.
ماجەل — ايدوستىڭ دوسى، تەڭىز قۇرىلىسىنىڭ باستىعى.
بالقيا — ايدوستىڭ قارىنداسى، جاس دارىگەر.
تاۋسوعار — كولحوز ۇستاسى.
رابيعا — ايدوستىڭ شەشەسى.
جانىل — ماجەلدىڭ ايەلى.
قوقىم — ايدوستىڭ اعايىنى، كولحوز ەسەپشىسى، كەيىننەن بريگادير.
ءبىرىنشى پەردە
ءبىرىنشى سۋرەت
اۋداندىق پارتيا كوميتەتى سەكرەتارىنىڭ كابينەتى. پەردە اشىلعاندا بوگدانوۆ بارساكەلمەستىڭ قابىرعاداعى كارتاسىنا شاتتانا قاراپ، ونىڭ ءار جەرىنە بەلگى قويىپ تۇر. قاسىندا كومەكشىسى. كارتا اشىق جاتقان كىتاپتىڭ بەتىنە ۇقساس ەكى بەت. ءبىر بەتى اقتاڭداق. تەك الىستان اعىپ كەلىپ، ورتا تۇسىنا جەتە بەرە قۇريتىن كۇركىلدەك وزەنى جاتىر. ول وزەننىڭ شولگە جەتە بەرگەن جەرىندە «كىشى ايدارلى»، بىرەر جەرىندە «ۇلكەن ايدارلى» دەگەن ءسوز بار. ونىڭ جوعارعى تۇسىندا «بۇگىنگى» دەلىنگەن بەتىندە «بارساكەلمەس» ءشولى 200 ووو شارشى كيلومەتر» دەگەن جازۋ بار. ەكىنشى بولىگىنىڭ جوعارى تۇسىندا «ەرتەڭ» دەگەن جازۋ بار. بۇل بەتتە شالقىعان تەڭىزدىڭ، ول تەڭىزدىڭ جاعاسىنا سالىنعان ساۋلەتتى قالانىڭ، جاسىل ورمان جامىلىپ جايناعان دالانىڭ سۋرەتى بار. تەڭىزدىڭ جان-جاعىنان بەس تارماقتى جۇلدىز سەكىلدەنىپ الىسقا تارتىلعان بەس ۇلكەن كانال بار.
بوگدانوۆ. قاراشى، دوستىم! عاسىرلار بويى سارعايىپ جاتقان cap دالامىزدىڭ دا جايناعالى تۇرعانىن.. بۇل ناعىز عاجايىپ ەمەس پە، ءا؟!
كومەكشى، سەرگەي ستەپانوۆيچ، تابيعاتتى مۇنداي وزگەرتكەن عاجاپتى كارى تاريح بىلە مە ەكەن، ءسىرا؟
بوگدانوۆ. ول كارى بايعۇس كورمەگەن سوڭ، قايدان ءبىلسىن! ءبىزدىڭ جيىرماسىنشى عاسىردىڭ تالاي كەرەمەتتەرىنە الداعى عاسىرلاردا باس يەر.
كومەكشى. ال، وسى تەڭىزدىڭ پروەكتىسىن جاساۋشى كىم؟
بوگدانوۆ. ول - وتان ءۇشىن قۇربان بولعان ايدوس بايسالوۆ دەيتىن ينجەنەر، ۇمىتپا اتىن، ساقتا جانىڭدا. ونداي ادامداردى جۇرەكتە ماڭگى ساقتاۋ - بىزدەرگە قارىز.
كومەكشى (تەرەزەدەن سىرتقا قاراپ)، ايباسوۆا دا كەلەدى.
بوگدانوۆ. جىبەر تەز! (كومەكشى كەتەدى. ازدان سوڭ جانار كەلەدى.)
جانار. رۇقسات پا ەكەن؟
بوگدانوۆ. ا، «جەڭىس» كولحوزىنىڭ جەڭىمپازى، كەل، كەل!
جانار (قول الىسىپ). سالاماتسىز با؟ ءسىز مۇنداي سوزدەردى ۇلكەن مىندەت ارتار كەزدە عانا ايتۋشى ەدىڭىز...
بوگدانوۆ. قورىقپا، مەن بۇل ساپار جاڭا جەڭىسىڭمەن قۇتتىقتايمىن.
جانار. جانا جەڭىس؟
بوگدانوۆ. ءيا! ايدوس بايسالوۆتىڭ پروەكتىسىن ساقتاي ءبىلىپ، پارتيانىڭ قولىنا دەر كەزىندە تاپسىرعانىڭ ءۇشىن راقمەت ايتامىن.
جانار (قۋانىشتى). نە دەيسىز؟ الدە ايدوستىڭ پروەكتىسى بەكىتىلدى مە؟
بوگدانوۆ. باقىتجان شالقاروۆيچتىڭ ۇيعارۋى بويىنشا، ۇكىمەت باسقالاردىڭ پروەكتىسىن قابىلداماي، ايدوسىڭىزدىڭ پروەكتىسىن قابىلدادى.
جانار. مۇمكىن بە؟ (شاتتىقپەن ۇمتىلا بەرە، قايتا توقتاپ.) وندا ەلەمەسوۆ جولداستاردىڭ قازىرگى جۇرگىزىپ جاتقان دايىندىعىنىڭ وعان سايكەس كەلمەيتىنى قالاي؟ ولار كول جاسايمىز دەپ، جۇمىسشىلار سۋ ىشەتىن قۇدىق قازىپ جاتىر عوي.
بوگدانوۆ. ول - الداعىنى كورە الماۋدىڭ الەگى. وتىر... نازاروۆ قايدا؟
جانار. ءقازىر كەلەدى. (وتىرىپ.) عاجاپ ەكەن! مەن ول پروەكتىنى باقىتجان اعايعا جىبەرۋىن جىبەرسەم دە، ءدال مۇنداي بولارىن كۇتكەن ەمەس ەدىم. ءتىپتى، سەنەر - سەنبەسىمدى دە بىلمەي وتىرمىن.
بوگدانوۆ. نەگە سەنبەيسىڭ؟
جانار. ايدوس بۇل تەڭىزدى سالۋ ءۇشىن كەمى ەلۋ مىڭ ادام مەن ەكى جىل ۋاقىت كەرەك دەۋشى ەدى. وعان ءقازىر كۇش جەتپەيدى عوي.
بوگدانوۆ. ءبىزدىڭ كۇشىمىز ءقازىر بارىنە دە جەتەدى. ونان دا سەن نازاروۆ كەلگەنشە، ءوز جايىڭمەن تانىستىرا وتىر.
جانار. جايىمىز جامان ەمەس.
بوگدانوۆ. كولحوزىڭنىڭ جايى جاقسى ەكەنىن بىلەمىن. سۇراپ وتىرعانىم - ءوز جايىڭ.
جانار. سەرگەي ستەپانوۆيچ، مەنىڭ جايىم وزىڭىزگە دە بەلگىلى عوي. ونى نەسىنە سۇرادىڭىز؟
بوگدانوۆ. (كۇلىمسىرەپ). سەندەي اقىلدى، سەندەي كەرىكتى قىزدىڭ ەڭسەسى سوڭعى كەزدە نە سەبەپتى ءتۇسىپ جۇرگەنى ماعان بەلگىلى ەمەس.
جانار. سەرگەي ستەپانوۆيچ! وسىنداي باقىتتى ومىردە وتىرىپ، ۇلكەن ارماندا بولۋدىڭ جەڭىل ەمەس ەكەنى كىمگە بولسا دا بەلگىلى ەمەس پە؟
بوگدانوۆ. نەگە ارماندا بولاسىڭ؟
جانار. ەنەم بايعۇس بالاسىنان ءالى كۇدەر ۇزگەن جوق. نەندەي اۋىرلىق كورسەم دە، ونى رەنجىتكىم كەلمەيدى. ار جاعىن سۇراپ قايتەسىز.
بوگدانوۆ. سولاي ما؟ وندا ول كىسى بالاسىنىڭ قازا بولعان حابارىن كەش ەستىگەن ەكەن عوي.
جانار. كەش ەمەس، سول قىرىق ەكىنشى جىلى-اق ەستىگەن.
بوگدانوۆ (ويلانىپ). ءتورت جىل. ءتورت جىلدان بەرى ءۇمىتىن ۇزبەگەن، ءا؟ (از ءۇنسىز.) ول جاعداي تۇسىنىكتى. ەشقانداي كۇش جەڭە المايتىن تابيعاتتىڭ زاڭىن جەڭۋ دە، انا جۇرەگىن اياققا باسۋ دا ساعان قيىن ەكەنىن تۇسىنەمىن. ءبىراق «ۇلكەن ارماندامىن» دەگەنىنە تۇسىنبەيمىن.
جانار. بىزدەر – ءبىرىمىزدى - بىرىمىزدەن اجال عانا ايىرادى دەيتىن ادامدارمىز. (كوزىنە جاس الادى.)
بوگدانوۆ. ونىڭ - ۇلكەن ادامگەرشىلىك. ءبىراق، سەن سول اجال عانا ايىرار دەيتىن اداممەن ايرىلىسار كۇنىڭنىڭ الىس ەمەس ەكەنىن نەگە جاسىردىڭ؟ (جاناردىڭ سويلەگىسى كەلەدى دە، توقتاپ قالادى.) مەن ساعان جاس ءومىرىڭدى وكسىتىپ، وسىلاي جۇرە بەر دەمەيمىن، ءوز ءومىرىڭدى دە وكسىتپە، اياۋلى شەشەنى دە ەكى ولتىرمە، ول ءۇشىن ءوز كەۋدەڭدەگى جاڭا ساۋلەنى سول انا جۇرەگىنە تۇسىرە ءبىل دەمەكپىن.
داۋرەن (ەسىكتەن). رۇقسات پا؟
بوگدانوۆ. كەل، كەل! ءبىز سەنى كۇتۋدەمىز.
داۋرەن (قول الىسىپ). سالاماتسىز با؟ كەشىككەنىمە عافۋ ەتىڭىز. دۇيسەن مەنى بوگەپ قالعان.
بوگدانوۆ. سوندا سەن شالقاروۆ جولداستىڭ تەلەگرامماسىمەن تانىسقان ەكەنسىڭ عوي.
داۋرەن. تانىستىم.
بوگدانوۆ. وعان نە دەدىڭ؟
داۋرەن. نە دەيىن، كەلەشەگىمىزدىڭ ۇلكەن سالتاناتى بولاتىن بۇل تەڭىزدەن ايانارىمىز جوق دەۋدەن باسقا ايتار ءسوز بار ما؟
بوگدانوۆ. ءيا، تايسالار كەزدەن وتكەنبىز، الدىمىزدا ەكى ۇلكەن قيىن مىندەت تۇر. ەندى سونان دا تايسالمايىق. سونى دا جەڭە بىلەيىك، دوستار.
داۋرەن. ەكى ءتۇرلى؟
بوگدانوۆ. ءبىز بۇل تەڭىزدى حالىقتىڭ ءوز كۇشىمەن ءبىر جارىم جىل ىشىندە سالىپ بىتىرۋگە ءتيىسپىز. ول ءۇشىن وتىز مىڭ ادام كەرەك. بارساكەلمەستى قۇبىجىق كورەتىندەر ءولى دە جوق ەمەس. سوندايلارعا ۇلگى كورسەتىپ، سۇڭقاردىڭ قياعى كۇيەتىن شولگە وتىز مىڭ ادامدى باستاپ بارۋ ءبىزدىڭ اۋدانعا جۇكتەلىپ وتىر. ول ءۇشىن، ءبىزدىڭ ءبىر كولحوز ۇران تاستاپ، بۇكىل قازاقستان كولحوزشىلارىن جارىسقا شاقىرۋ كەرەك. وسىعان قالايسىڭدار؟
جانار. ءازىرمىز.
بوگدانوۆ. كۇشتەرىڭ جەتە مە؟
جانار. ابدەن جەتەدى.
بوگدانوۆ (داۋرەنگە). بۇعان سەن نە دەيسىڭ؟
داۋرەن. ونداي ۇلكەن ۇران تاستاۋ ءۇشىن قويىلار شارتتىڭ قانداي ەكەنىن بىلە الماي وتىرمىن.
بوگدانوۆ. شارتتىڭ ەڭ ۇلكەنى - ادام. ول ادامداردىڭ تەك ەڭبەككۇنىن عانا ەمەس، بارلىق كەرەگىن وزدەرىڭ كوتەرەسىڭدەر.
جانار. وندا مۇنىڭىز وتە قيىن ەكەن.
بوگدانوۆ. وڭاي بولسا، بۇل دالاعا ەڭ العاش شابۋىل جاساعان سوناۋ الەكساندر ماكەدونسكيي دە جەڭىپ الماس پا ەدى؟ سونان بەرى تالاي عاسىر «قيىن - قيىن» دەۋمەن كۇرسىنە وتكەن جوق پا؟ ونان دا جەڭبەي قويماس سالتىمىزبەن جەڭەر جولىڭدى ايت.
كومەكشى (كەلىپ). ماجەل ەلەمەسوۆ جولداس اسىعىس جۇمىسىم بار دەپ، كىرۋگە رۇقسات سۇراپ تۇر.
بوگدانوۆ. كەلسىن دە. (كومەكشى كەتەدى. بوگدانوۆ كارتانىڭ «ەرتەڭ» دەلىنگەن بولىگىن قاعازبەن جاۋىپ قويادى. ەكپىندەي باسىپ، ەنتىگە سويلەپ ماجەل كەلەدى.)
ماجەل. شارت تا شۇرت شاتاق، سەرگەي ستەپانوۆيچ، پريامو ۇلكەن شاتاق... (كەلە پورتفەلىن اقتارا باستايدى.)
بوگدانوۆ (قولىن ۇسىنىپ). الدىمەن امانداسىپ الايىق.
ماجەل. عافۋ ەتىڭىز. (بوگدانوۆتىڭ قولىن ۇستاي الىپ.) مەنىڭ ەسىم شىعىپ كەتىپتى...
بوگدانوۆ. ەسىڭىز شىققانداي نە بولدى؟
ماجەل. مەن تۇسكەن كۇيگە ءقازىر ءوزىڭىز دە تۇسەسىز. (پورتفەلىن اقتارىپ). ءقازىر، ءقازىر... مىنە، انتونوۆتان تەلەگرامما الدىم. ول قۇدىق قازۋ جۇمىسى تەزىنەن توقتالسىن دەپتى. قۇدىق قازىلماسا، كانال قازىلمايدى. كانال قازىلماسا، سۋ كەلمەيدى. سۋ كەلمەسە، كول سالىنبايدى. سوندا...
بوگدانوۆ. توقتاڭىز، مۇمكىن، ايدوس بايسالوۆتىڭ پروەكتىسى بەكىپ، كوز ەمەس، ءتىپتى تەڭىز جاسالاتىن بولار.
ماجەل. تەڭىز دەگەن الىستاعى ارمان عوي. وعان، كەمىندە، ون جىل كەرەك. ونىڭ ۇستىنە، ايدوستىڭ قۇمعا ءسىڭىپ جاتقان سۋدى بايلايمىن دەۋى قيسىنسىز.
بوگدانوۆ. قالايشا؟
ماجەل (كارتاعا جەتىپ بارىپ). ءوزىڭىز مىناعان قاراڭىزشى، مىنا ۇلكەن ايدارلى مەن كىشى ايدارلىنىڭ اراسى ءجۇز ەلۋ كيلومەتر. ال، كۇركىلدەك وزەنى كىشى ايدارلىدان وتە بەرە، ءبىزدىڭ كانال قازامىز دەپ جۇرگەن مىنا جەرىمىزگە جەتە بەرە، قۇمعا ءسىڭىپ جوق بولادى. سوعان قاراعاندا...
بوگدانوۆ. توقتاڭىز. ءسىز سول قۇمعا ءسىڭىپ جاتقان سۋدىڭ قايدا كەتىپ جاتقانىن بىلەسىز بە؟
ماجەل. مىنە، قىزىق، جەردىڭ استىنا كەتىپ جاتقانىن ءوزىڭىز دە بىلمەيسىز بە؟
بوگدانوۆ. مەن ءوزىمنىڭ ەمەس، ءسىزدىڭ بىلەتىن - بىلمەيتىنىڭىزدى سۇراپ وتىرمىن.
ماجەل (تەرىن ءسۇرتىپ). عافۋ ەتىڭىز، مەن تۇسىنبەي قالدىم.
بوگدانوۆ. وندا ءوز ويىڭىزدى ايتا بەرىڭىز.
ماجەل. مەنىڭ ويىم: ءيا، سوعان قاراعاندا، قۇمعا ءسىڭىپ جاتقان سۋدىڭ ءجۇز ەلۋ كيلومەتر جەردەگى ايدارلىعا دەيىن اعىپ بارۋى مۇمكىن ەمەس.
جانار. ەگەر ارناسى سوعان دەيىن بارسا، نەگە مۇمكىن ەمەس؟
بوگدانوۆ. ءسىز وسى ماڭدا قانداي تەڭىز بارىن بىلەسىز بە؟
ماجەل. بىلەم. ءبىر شەتى بارساكەلمەستىڭ ارعى شەتىن، ەكىنشى شەتى قۇم تاۋىنىڭ استىنا الا ورنالاسقان، كولەمى ارال تەڭىزىندەي تەڭىز بار. ءبىراق، ەكى ءجۇز مەتر تەرەڭدىكتە عوي.
داۋرەن (تاڭدانىپ). ارال تەڭىزىندەي؟!
ماجەل. ءيا!
بوگدانوۆ. وتە دۇرىس. ەندى مىنانى ايتىڭىزشى. سول جەر استىنداعى تەڭىز وسى كۇركىلدەكتىڭ سۋىنان پايدا بولعانىن قالاي بىلمەيسىز؟
ماجەل. ول ءالى زەرتتەلىپ بىتپەگەن تالاس ماسەلە، سەرگەي ستەپانوۆيچ.
بوگدانوۆ. ونىڭ ەشقانداي تالاسى جوق. ايدوس بايسالوۆتىڭ بۇنى سول قۇم تاۋىنا جىبەرمەي، مىنا ۇلكەن ايدارلىنىڭ تۇسىنان بايلايمىز دەۋى - جەرىن جەتە زەرتتەگەندىكتەن. (كارتاسىنىڭ ەكىنشى بولەگىن اشىپ.) قاراڭىز، ەرتەڭگى بارساكەلمەسكە قاراڭىز. ەرتەڭگى كۇنى بۇل تەڭىزدىڭ قامتيتىن جەرىنە قاراڭىزشى. انگليا سياقتى ءبىر مەملەكەت تۇگەل سىيىپ كەتكەندەي ەمەس پە؟ سوندىقتان، بۇل تەڭىزگە قاراعاندا سىزدەردىڭ كولدەرىڭىز شالشىق سياقتى ماردىمسىز بىردەڭە!
ماجەل (شىمىركەنىپ پورتفەلىن جيىستىرا باستايدى). ادامنىڭ باسى كىشكەنتاي بولسا دا، وعان جەر شارىنا سىيمايتىن قيال دا سيا بەرەدى، سەرگەي ستەپانوۆيچ، ونداي بوس قيالعا بولا بىرەۋدىڭ جەتى جىلدان بەرگى ويىن، ەكى جىلدان بەرگى ەڭبەگىن قورلاماڭىز.
بوگدانوۆ. عافۋ ەتىڭىز، مەن شىندىقتى عانا ايتىپ تۇرمىن.
ماجەل. ونداي شىندىقتى بىلمەيمىن. (كەتە بەرەدى.)
بوگدانوۆ. توقتاڭىز! سىزدەر ەرتەڭنەن باستاپ تەڭىز سالۋ جۇمىسىنا كىرىسەسىزدەر. سوعان ازىرلەنە بەرىڭىز.
ماجەل. ەرتەڭنەن باستاپ؟
بوگدانوۆ. ءيا!
ماجەل. جوق، مەن ونداي اپاتقا بارا الماسپىن.
بوگدانوۆ. اپاتىڭىز نە؟
ماجەل. بارساكەلمەستىڭ تالاي جەرىندە وپ بار. ول ءالى تولىق زەرتتەلگەن جوق. ەگەر دە تەڭىزىمىز بىتكەن كۇنى بار سۋىن سول وپتىڭ ءبىرى جۇتىپ قويسا، ونان اۋىر اپات بولماس.
بوگدانوۆ. ەسىڭىزدە بولسىن، پارتيا مەن ۇكىمەت ايدوستىڭ پروەكتىسىن بەكىتتى.
ماجەل. Coلاي ما؟ (وتىرا كەتەدى.)
بوگدانوۆ. سولاي! (جانارعا.) قانە، باستىق جولداس، سونىمەن، نەشە كىسى بەرۋگە بەل بايلادىڭ؟
جانار. ءبىز كول سالۋ جۇمىسىنا بولىنگەن وتىز كىسىمىزدى وسىعان بەرەر ەدىك، ءبىراق وتىز ادامنىڭ ەڭبەككۇنىن ەكى جىل بويىنا قالاي كوتەرەتىنىمىزدى بىلمەي وتىرمىن.
بوگدانوۆ. جوق، قۇرمەتتىم، ويىڭ ۇلكەن بولعانمەن، بويىڭ ءالى كورىنبەي جاتىر. وتىز اداممەن وتىز مىڭ ادامدى باستاي المايسىڭ.
جانار. ءبىر كولحوزعا وتىز ادام از با؟ قازاقستاندا جەتى مىڭ كولحوز بار: سونىڭ ءارقايسىسى بەس ادامنان جىبەرسە دە وتىز بەس مىڭ ادام كەلمەي مە؟
بوگدانوۆ. كولحوزداردىڭ ءبارى بىردەي ەمەس ەكەنىن بىلەتىن بولارسىڭ.
جاناp. بىلەمىن. الايدا، بەس ادام جىبەرە المايتىن ءبىر دە ءبىر كولحوز جوعىن جاقسى بىلەمىن.
داۋرەن. بۇكىل رەسپۋبليكالىق جارىستى باستاۋ ءۇشىن بار مۇمكىندىكتى جۇمساۋ كەرەك ەكەنىن ويلاماي وتىرسىڭ - اۋ، جانار.
بوگدانوۆ. سول مۇمكىندىك سەندەردە بار ما؟
داۋرەن. بار. بىزدەر ەڭ كەمى سەكسەن ادام بەرە الامىز.
جانap. ە، سەنىڭ جانبايتىن جاشىگىڭە سالىپ قويعان ادامىن، بار ما ەدى، وندا دۇرىس.
داۋرەن. ءبىز بارلىق وتارىمىزدى ماشينالاندىرۋعا جاقىندادىق. ەگەر دە وبلىستان الاتىن ماشينالارىمىز تەز تيسە، وندا ەلۋ وتاردان ەلۋ ادام الۋعا بولادى. وعان كول سالۋعا بولىنگەن وتىز ادامدى قوسامىز دا، سەكسەن ادام بەرەمىز.
بوگدانوۆ. ال، جانار، بۇعان قارسى ايتار داۋىڭ بار ما؟
جانار. ءتىپتى سونىڭ ءبارى بولا قالعان كۇننىڭ وزىندە سەكسەن كىسىنىڭ ەڭبەككۇنىن ءبىر جارىم جىل بويى كوتەرۋ كولحوزعا اۋىر، سوندىقتان، مەنىڭ سول وتىز ادامنان باسقا بەرەرىم جوق.
داۋرەن. جانار! ايدوستىڭ ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ءدال سەنىڭ اياناتىن نە ءجونىڭ بار؟ ويلانشى!
جانار. ايدوستىڭ ارمانى - كوپتىڭ ارمانى. ونىڭ ىسكە اسۋىن كوكسەسەم - ءوزىم ءۇشىن ەمەس، ەل ءۇشىن كوكسەگەنمىن. ەكىنشىدەن: پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ ماعان تاپسىرعانى - ايدوستىڭ پروەكتىسى ەمەس، كولحوز جۇمىسى. سوندىقتان دا مەن ول ءۇشىن كولحوزدىڭ جۇمىسىن اقساتا المايمىن.
بوگدانوۆ. ءوز كولحوزىڭ ءۇشىن ايانبايسىڭ عوي!
جانار. ايانبايمىن.
بوگدانوۆ (ورنىنان تۇرىپ). ەندەشە، سەن شىنىڭدى ايتشى، كولحوزىڭنىڭ قويىن ءجۇز مىڭعا جەتكىزەمىن دەپ جۇرگەنىڭ راس پا؟
جانار. ءيا! راس.
بوگدانوۆ. ولاي بولسا، سونشا مالعا جەردى قايدان تاپپاقسىڭ؟
جانار. جەرىمىز ەندى كوبەيگەلى تۇرعان جوق پا؟
بوگدانوۆ. جوق، باسقانىڭ جەرى كوبەيسە دە، سەندەردىڭ جەرلەرىڭ قالپىندا قالعالى تۇر. الدا تۇرعان قيىنشىلىقتىڭ ەڭ زورى سول.
جانار. قالايشا؟
بوگدانوۆ (كارتاعا بارىپ). بەرى قاراڭدار! تەڭىزدىڭ سۋى مىنا كوكتوبەدەن ءارى اسپايدى. ول -سەندەردىڭ كەلەشەكتە شابىندىق، ەگىندىك ەتەمىز دەپ جۇرگەن مىنا دالا تۇپ-تۇگەل سۋسىز قالادى دەگەن ءسوز.
جانار. ول قالاي؟ ايدوستىڭ پروەكتىسىندە كوكتوبەنى قاق جارىپ، تەڭىزدىڭ ءبىر سىلەمىن سول دالاعا شىعارۋ دا بار ەدى عوي.
بوگدانوۆ. تەڭىزدىڭ ول سىلەمى ەكىنشى كەزەككە قالدى. سوندىقتان، سەندەرگە ەندى نە ون شاقتى جىلعا دەيىن العا جىلجىماي وتىرۋ كەرەك، نە وسى توبەنى قىزۋدىڭ ۇستىندە تالقانداۋ كەرەك. ەكىنىڭ ءبىرى.
داۋرەن. ءوزىڭىز قانداي اقىل بەرەسىز؟
بوگدانوۆ. «بارلىق كۇشتى وسى توبەگە سالىڭدار» دەگەننەن باسقا ايتارىم جوق.
جانار. ول ءبىزدىڭ قولدان كەلمەيدى، سەرگەي ستەپانوۆيچ.
بوگدانوۆ. ول سىزدەردىڭ قولدارىڭىزدان كەلەدى، ءبىز كىمنىڭ قولىنان نە كەلەتىنىن جاقسى بىلەمىز. ەگەر حالىقتى باستاي بىلسەڭدەر، تەبە تۇگىل اسقار تاۋدى دا قوپارىپ، شالقار تەڭىزدى دە قوپارا الاسىڭدار!
شىمىلدىق
ەكىنشى سۋرەت
جاناردىڭ دۇنيە جيھازدارىنا باي ورتالىق بولمەسى. قاق توردە ۇلكەن تەرراس، تەرراستان شەشەك اتىپ، جايناپ تۇرعان الۋان ءتۇرلى جەمىس اعاشتارى كورىنەدى. ءبىراق بۇل ساۋلەت ءۇي اينالاسىنان ءالى ۇزاپ كەتە الماعان. الىستا سوزىلىپ جاتقان ءشول دالا. پەردە اشىلعاندا جاڭىل تىرناعىن بوياپ، ديۆاندا اندەتىپ جاتىر.
جاڭىل
جاز بولسا - ەي، جەردىڭ ءجۇزى جايناپ تۇرعان.
بىردەڭە، بىردەڭەسى سايراپ تۇرعان،
اي، ايىم - اي، ايحاي قىز كۇندەگىم - اي...
دەگەن ەكەن-اۋ باياعىدا مەن سەكىلدى ءبىر قىز. (جانار كىرىپ كەلەدى دە، جاڭىلدى قۇشاقتاي الادى.)
جانار. جاڭىل - اۋ، جانىم - اۋ، مەنىڭ ايدوسىم ءتىرىلدى عوي، ءتىرىلتتى عوي وتانى!
جاڭىل نە دەيدى؟ الدەقاشان ولگەن ادام قالاي تىرىلەدى؟
جانار. ارمان ەتكەن تەڭىزى سالىنىپ، اتى ماڭگى وشپەسە، تىرىلگەنى ەمەي نەمەنە؟!
جاڭىل. ە - ە، سول ما، مەن راس تىرىلگەن ەكەن دەپ قالسام.
جانار. ونىڭ بىزگە قالدىرىپ كەتكەن ونداي مۇراسىنا بۇگىنگى مەن عانا ەمەس، ەرتەڭگى ۇرپاقتار دا قۋانار. ولاي بولسا، ءولدى دەپ كىم ايتار؟
جاڭىل. ونىڭ دا راس ەكەن-اۋ. ءبىراق مەنىڭ الگى شىرىلداۋىعىمنىڭ: «ايدوستىڭ جوباسى بويىنشا ۇلكەن تەڭىز جاسالۋ كەرەك... ەھە، وعان ءبىر ون جىلسىز شاما كەلمەيدى. ەھە، ءبىز ونى قويىپ، كول جاسايمىز»، - دەپ بالتايت ەتىپ جۇرگەنى قايدا؟..
جانار. ول كىسى ەلىمىزدىڭ ون جىلدى ءبىر-اق اتتايتىن بولىپ كەتكەنىن بايقاماعان عوي. (ايدوستىڭ سۋرەتىنە قاراپ.) ايدوسىم، ايىم، قايدا ەكەنى بەلگىسىز قابىرىڭە ورناتقان مەنىڭ ەسكەرتكىشىم وسى عانا. رازى بول، جانىم! رازى بول!..
جاڭىل. قوي، سەنى تەزىنەن قۋانتپاسام بولماس. (قالتاسىنان تەلەگراممانى الىپ، جاناردىڭ الدىنا تاستاي سالادى.)
جانار. بۇل كىمنەن؟
جاڭىل. الگى ءبىر كرەمليەۆ دەيتىن عاشىعىڭنان كورىنەدى. «بۇگىن موسكۆاعا جۇرەمىن. سىزبەن بىرگە وتكىزەتىن ەڭ باقىتتى ءومىرىم سونان قايتىپ كەلگەسىن باستالار...» دەپتى.
جانار (قۋانىپ). قاشان كەلەتىنىن ايتپاپ پا؟
جاڭىل. ەكى جىلدان بەرى سىلەسى قاتىپ جۇرگەن ادام قانشا كەشىگەر دەيسىڭ. تويعا ازىرلەنە بەر! ونداي ىنتىق ادامدى ساعات سايىن كۇتۋگە بولادى.
جانار. ونىڭ سىلەسىن كىم قاتىرىپتى؟
جاڭىل. قۋلانباي-اق قوي، سەنىڭ قولىڭنان باسقانىڭ ءبارى كەلسە دە، قۋلانۋ كەلمەيدى. ونان دا شەشەيدىڭ ريزالىعىن الىپ قال.
جانار (كەنەت وزگەرىپ، تەلەگراممانى ستول ۇستىنە لاقتىرىپ تاستايدى). مەن بوسقا ءماز بوپ تۇر ەكەنمىن عوي. (اۋىر ويعا ءتۇسىپ، تەرراسقا شىعىپ كەتەدى.)
جاڭىل (وزىنە). تاعى نە بوپ قالدى؟ وي، قۇداي-اي، جەر استىنا تۇسكەنشە جەسىر قىلا كورمە! (تەلەفون شىلدىرايدى، جاڭىل تىڭداپ.) الو!.. ال، نەمەن؟.. جوق، شاي قويۋعا ۋاقىتىم جوق. قىمىز ءىش تە جۇرە بەر. (ول ەكىنشى بولمەدەن رابيعانىڭ كەلە جاتقانىن بايقامايدى). ءاي، بۇل ءۇيدىڭ جاڭا قوجايىنى كەلەتىن بولدى. ول بىزگە ايدوستاي بولا قويماس، تەزىنەن جاقسى كۆارتير تاپ.
رابيعا. و، جاساعان، مىناۋ نە دەپ تۇر؟!
جاڭىل (ساسقاننان تەلەفوندى تاستاي سالادى). شەشە، ءسىز ماعان بىردەمە دەدىڭىز بە؟
رابيعا. سەندەرگە مەن نە دەۋشى ەدىم. مەن جاستايىمنان جەسىر قالىپ، جەسىرلىكتىڭ دە قايعىسىن كورگەن اداممىن. (قارسى بولمەگە كەتەدى.)
جاڭىل. اي، الاڭعاسار جاڭىل! (كەتەدى. ازدان سوڭ قىزىپ العان قوقىم كەلەدى. قولىندا ەسەپشوت، قولتىعىندا جۋان پورتفەلى بار. تەرراستان جانار كەلە جاتادى.)
قوقىم. امانسىڭ با، كەلىن جولداس! (جانار سۋىق جۇزبەن قارايدى. قوقىم ساسقالاقتاپ، ىرجيىپ كۇلە بەرەدى.) جانارجان، ساۋمىسىڭ؟ جانارتاي، ۇرىسا كورمە، مەن شىداي الماعان سوڭ كەلدىم.
جانار. شىداتپاي جۇرگەن نەمەنە، اراق پا؟
قوقىم. جو-و-وق،... مەن، جو-و-و، مەن ەمەس-اۋ جۇرت مەنەن ەكى ءتۇرلى سىر سۇرايدى، سونىڭ جاۋابىن تابا الماي ساعان كەلدىم، جانارجان.
جانار. ول نەندەي سىر؟
قوقىم. جۇرت ايتادى: قوقىم - اۋ، - دەيدى، - وسى ماجەلدىڭ ايەلى جاڭىل نەگە جۇمىس ىستەمەيدى، بولماسا نەگە بالا تاپپايدى؛ اۋرۋى بار دەيىن دەسەك، سەپ-سەمىز، دۇنيەگە تەك سەمىرۋ ءۇشىن كەلگەن بە دەيدى، وسىعان نە جاۋاپ بەرەيىن، جانارجان؟
جانار. تاعى ايتارىڭىز بار ما؟
قوقىم. بار، جانارجان، بار عوي ايتارىم. مەن ەمەس-اۋ، جۇرت ايتادى: قوقىم - اۋ، - دەيدى، -سەنىڭ وسى جانار كەلىنىڭنىڭ نە ويلاعانى بار؟ ەن دالانى ەركىن جايلاعان كولحوز ەدىك، مىنا كول سالىنسا باسقا كولحوزدار كوشىپ كەلىپ ءورىسىمىزدى تارىلتپاي ما دەيدى. وسىعان نە دەيىن، جانارجان؟
جانار. ا، ولار: قوقىم - اۋ جۇمىس كەزىندە ماس بولىپ ءجۇرۋدى قاشان قوياسىز، كوپشىلىككە بەرگەن ۋادەڭىز قايدا دەمەي مە؟
قوقىم. جوق، جانارجان. «قاسقىردىڭ اۋزى جەسە دە قان، جەمەسە دە قان» دەگەن عوي. ايتپەسە، مەن اراقتى قويعالى قاشان. كەيدە ەسكى دوستاردىڭ زورلاۋىمەن كىشكەنە قاقسام بولعانى، ميىمنىڭ ءىشى تولعان سيفر بولىپ كەتەدى دە، بۇكىل كولحوزشىنىڭ ءبىر ايلىق ەڭبەككۇنىن جارتى ساعاتتا (شوتىن سارتىلداتىپ) ءبىتىرىپ جۇرە بەرەم. ال، تاۋسوعار سياقتى وڭباعاندار مەنىڭ جۇمىستى سونداي جاقسى ىستەيتىنىمدى كورە الماي، قايداعى ءبىر جالانى جابا سالدى. مەن ادەيى ساعان سونى ايتا كەلدىم، جانارجان. سەن وندايلارعا سەنىپ قالىپ جۇرمە، جانارجان.
جانار. وسى ءسىز بىرەۋدەن قورقىپ كەلگەننەن ساۋسىز با؟
قوقىم. ويبوي، جانارجان - اي، ءالى بالا ەكەنسىڭ عوي، مەن قورقۋدى قويعالى قاشان.
جانار. باسقا ايتارىڭىز بولماسا، بارىڭىز.
قوقىم. سولاي ما! (كەكەتىپ.) جوق، ايتارىم ابدەن بار. جۇرت ايتادى: قوقىم - اۋ، - دەيدى. -سەنىڭ جانار كەلىنىڭ ءبىر ورىس جىگىتىمەن كەتكەلى جۇرگەن كورىنەدى. سورلى رابيعانىڭ كۇنى ەندى نە بولار ەكەن دەيدى. ال، بۇعان نە دەيىن؟ (تەلەفون شىلدىرايدى.)
جانار (تىڭداپ). ءيا، بۇل كىم؟ ا... جاقسى كەزدەستىڭىز - اۋ. (قوقىمعا.) ءسىز انا ۇيگە بارا تۇرىڭىز.
قوقىم. ول كىم سونشا؟ مەن بوتەنىڭ ەمەسپىن، سويلەسە بەر.
جانار. پروكۋروردىڭ ءسوزىن تىڭدايتىنداي بولعان شىعارسىز دەيمىن.
قوقىم. پروكۋرور ما؟ ا، وندا بارايىن، جانارجان، بارايىن! (اس ۇيگە كەتەدى.)
جانار (تەلەفوندا). وسى ءسىزدىڭ كەۋدەڭىزدە جان بار ما، جوق پا؟ ءوزىڭىز ءالى جاپ - جاسسىز، ءبىر شالعا يە بولا الماي بەتىمەن جىبەرەتىنىڭىز نە؟ ءقازىر شاقىرىپ الىڭىز دا، قاشان ماستىعى تارقاعانشا قاماپ قويىڭىز. مۇنان بىلاي قىزمەت كەزىندە ماس بولىپ جۇرگەنىن كورسەم، وكپەلەمەڭىز.
قوقىم (اۋزىن ءسۇرتىپ قايتا كەلەدى). بولدىڭ با، جانارجان؟
جاناp. كەلىڭىز، ءسىزدى سۇراپ تۇر.
قوقىم (شوشىنىپ). ا، اتاي كورمە، جانىم! كورمەگەنىم پروكۋرور بولسىن، ايتا كورمە.
جانار. سىزدە تىعىز جۇمىسى بار كورىنەدى، كەلىڭىز.
قوقىم. جو-جو-جوق، انا جىلعى جۇمىس قىسقارتىلعان. ونان كەيىن ىستەگەن تۇك قىلمىسىم جوق، نە جۇمىسى بار مەندە!
جانار. سول جۇمىس ورىنسىز قىسقارتىلعان كورىنەدى... كەلمەيتىن بولسا، ميليسيا جىبەرەم دەيدى، كەلىڭىز تەز!
قوقىم. ا... سولاي ما ەكەن؟ بۇل قالاي، ءا؟ (تەلەفونعا قولىن سوزىپ). ساقتاي كور ءوزىڭ، جاساعان! (و جانار. شەگىنە، شەگىنە جار باسىنا جەتكەن ەكەنسىز، الىڭىز جىلدام.
قوقىم (سەلك ەتىپ). قويدىم، جانارجان، قويدىم!
(جانار ىزالانىپ تۇرىپ كەتەدى. قوقىم قالتىراي ءتۇسىپ تەلەفوندى تىڭدايدى.) قوقىم قاراباسوۆ تىڭداپ تۇر! بۇل كىم دەيسىز بە؟ «جەڭىس» كولحوزىنىڭ ەسەپشىسى قوقىم قاراباسوۆ قوي! قاراباسسىڭ دەيسىز بە؟ مەن بە؟ ءاي، ءاي، مىناۋ پروكۋرور ەمەس، ءبىزدىڭ توقال عوي!
جانار. تەلەفونيستكا ءۇزىپ جىبەرگەن بولار. (شىعىپ كەتەدى.)
قوقىم. مارجان، جانىم! مەن پروكۋرورمەن سويلەسىپ جاتىر ەدىم، سەن ءۇزىپ جىبەردىڭ، ءۇزىپ جىبەردىڭ دەيمىن. مۇندا ما؟ جاي ءبىر قاعازعا قول قويعىزعالى كەلىپ ەدىم. ءجا، ءجا، بولدى، بولدى. نە ۇيدە، نە تۇزدە قىزىق كورمەيتىن مەن كىممىن سونشا؟ (تەلەفوندى تاستاي سالادى. اۋزىن ءسۇرتىپ.) وسى اۋزى قۇرعىر دا ابىرويىمدى ايرانداي توگىپ بولدى-اۋ ابدەن. ماناعى ماسكۇنەمنىڭ قالامپىر جەسەڭ اراق ءيىسى شىقپايدى دەگەنى قايدا؟ تەلەفوننان - اق ءبىلىپ قويدى عوي. (ستول ۇستىندە جاتقان كرەمليەۆتىڭ تەلەگرامماسىن الىپ، ىشىنەن وقيدى دا، قالتاسىنا سالادى.) ا، كەلىن جولداس. ءسىز ەندى تىڭدايتىن بولارسىز مەنى.
وسى كەزدە الدىنا الجاپقىش بايلاعان ەكى بىلەگىن سىبانعان، قولىندا بالعاسى بار بۋرىل ساقالدى تاۋسوعار كەلىپ كىرەدى.
تاۋسوعار. ا، جاقسى كەزدەستىڭ. ءجۇر بەرى.
قوقىم (شوشىنىپ). قايدا؟
تاۋسوعار. مولا جاققا بارامىز. سەن اكەڭنىڭ مولاسى قاي جەردە ەكەن.
قوقىم. بىلەمىن، مەن ءبارىن دە بىلەمىن. ال، ونى قايتەسىز؟
تاۋسوعار. سەنىڭ وسىنداي قوقىم - قوقسىق بولارىڭدى ءبىلىپ، اتىڭدى قوقىم قويعان ەكەن، اۋليە ەكەن. مولاسىنا بارىپ تۇنەيىن دەپ ەدىم.
قوقىم (ىزالانىپ). قولىڭدا ولەر ەم، اتتەڭ، ءالىم كەلمەيدى-اۋ، ءا.
تاۋسوعار. كولحوزدىڭ بەتىنە كۇيە بولماي، باسقالارعا «جەڭىس» كولحوزىنىڭ قوقىمىنداي دەگىزبەي، تەزىرەك ولسەڭ ەكەن، ءجۇر دەيمىن بىرەۋدىڭ ۇيىندە باجىلداماي.
قوقىم. جوق، مەن ماس ەمەسپىن، مىنە، مەن ماس ەمەسپىن. ەندەشە، مەنىڭ سىزگە تۇك جازىعىم جوق قوي. ءسىزدىڭ مەندە نەڭىز بار، وسى؟ (ىشكى بولمەگە كەتكىسى كەلەدى. تاۋسوعار جىبەرمەيدى.)
تاۋسوعار. سەنىڭ ەلدە نەڭ بار؟ جۇمىس كەزىندە ماس بولىپ جۇرگەنىڭمەن قويماي، شەشەڭدەي كىسىگە نەگە ءتىل تيگىزەسىڭ؟
قوقىم. ا!.. مەن ماس بولىپ قالدىم با، مەن بىرەۋگە ءتىل تيگىزدىم بە؟ ا، وندا قويدىم، تاۋكە، قويدىم. تەك، جانارعا ايتا كورمەڭىز. مىنە، مەن ماس ەمەسپىن، تاۋكە.
تاۋسوعار. جانارعا ايتقاندا وڭاشا ەمەس، كەشكە كوپتىڭ الدىندا كوزىڭدى باقىرايتىپ تۇرىپ ايتامىن. و، حالايىق، دەيمىن: مىنا قوقىم تۇزەلۋدەن كەتتى، سەنىمدەرىڭدى اياقتاماي، اياققا باستى، وپاسىز. جۇمىس كەزىندە ماس بولىپ جۇرگەنىمەن قويماي، ناتاشانىڭ شەشەسىنە ءتىل تيگىزدى. ءبارىڭ دە ۇل اسىراپ، قىز ءوسىرىپ وتىرسىڭدار، سول ۇل مەن قىزدارىڭ جامان ءتالىم السىن دەمەسەڭدەر قۇرتىڭدار مىنانى، قۋىڭدار كولحوزدان دەيمىن.
قوقىم. جو-وق... مەن ءتىپتى ناتاشانىڭ شەشەسىن تانىمايمىن. جالا بۇل، جالا!
تاۋسوعار. قارا بەت!.. سەنىڭ وعان ايتقان سوزىڭنەن مەن جەرگە كىرگەن جوقپىن با؟! سول كەمپىر جىبەرمەدى عوي، جىبەرگەندە مەن ساعان جالانىڭ اكەسىن كورسەتەتىن ەدىم. ءجۇر دەيمىن جاناردىڭ كوزىنە كورىنبەي. (تىستەنىپ.) ايتپەسە مەن سەنى...
قوقىم. جوق، مەن بۇل قورلىقتارىڭا كونبەسپىن. ولەرمىن، ولمەسەم كەگىمدى الارمىن. (تۇرا قاشادى.)
سوڭىنان قۋا كەتەدى. ازدان سوڭ، داۋرەن كەلەدى. ونىڭ ىزىنشە بالقيا كىرەدى.
بالقيا. داۋرەن، توقتاڭىزشى.
داۋرەن (جايدارى جۇزبەن جالت بۇرىلىپ). اپىراي، سەن - اق توقتاتاسىڭ دا جۇرەسىڭ - اۋ وسى.
بالقيا. ءسىزدى مۇلدەم توقتاتپاسا بولاتىن ەمەس.
داۋرەن. نەگە، جانىم - اۋ؟
بالقيا. اپام كەلىپ قالار. ارىرەك بارىپ تۇرىڭىز. (داۋرەن كەيىن شەگىنەدى. ءوزى ستول ۇستىنەن الدەنەنى قاراي باستايدى.) سىزگە ول كىسى باردا كەلۋشى بولماڭىز دەگەنىم قايدا؟
داۋرەن. عافۋ ەت. بىزدە ءقازىر ۇلكەن جۇمىس بولىپ جاتىر. (تورگى ۇيگە بەتتەيدى.)
بالقيا. توقتاڭىز. جانار ۇيدە جوق. اپام ءقازىر الماتىعا كەتەدى، جۇمىسىڭىز بولسا، سونان كەيىن كەلەرسىز. وعان دەيىن كورىنە كورمەڭىز.
داۋرەن. بالقيا، سەنىڭ وسى جاپ-جاس باسىڭمەن ەسكىنىڭ ءسوزىن سويلەگەنىڭ قالاي؟
بالقيا. قانداي ءسوز؟
داۋرەن. سەن وسى مىنەزىڭمەن شەشەندى عانا ەمەس، ءوزىڭدى دە كەرى تارتىپ جۇرگەنىڭدى قالاي سەزبەيسىڭ؟
بالقيا (تىكسىنىپ). كەرى تارتىپ جۇرگەنىڭدى؟.
داۋرەن. ءيا! سەن ول كىسىنىڭ جەتەگىنە ەرە بەرمەي، قايتا ول كىسىنى جاڭا دۇنيەنىڭ جاڭا ساناسىنا قاراي جەتەكتەۋىڭ كەرەك ەمەس پە؟
بالقيا. تۇسىنىكتى... ءسىزدىڭ بىلگەنىڭىز وسى بولسا، راقمەت. (ءبىر پاچكانى اقتارا باستايدى).
داۋرەن. سەن ءالى تۇسىنگەن جوقسىڭ.
بالقيا. جوق، مەن جاقسى تۇسىنەمىن. ەسىڭىزدە بولسىن، مەن شەشەمنىڭ جان دەگەندە جالعىز بالاسىمىن. ونىڭ ەندىگى بار تىلەگى - مەنىڭ باقىتتى بولۋىم. ەگەر دە اتا-انانىڭ ريزالىعىن الۋدى ەسكىلىك دەپ تۇسىنسەڭىز، جولىڭىز انە.
داۋرەن (كۇلىمسىرەپ). مەن سەنىڭ وسى قاتتى ايتقان ءسوزىڭنىڭ وزىنەن دە ءبىر تاتتىلىكتى سەزىپ تۇرمىن، بۇل قالاي؟ كۇلمە، مەن راس ايتامىن.
بالقيا. مەن وزىمە كۇلەمىن. قانشا اشۋلانايىن دەسەم دە، قولىمنان كەلەر ەمەس.
داۋرەن. ءتىپتى ءومىر بويى كەلمەسىنشى.
بالقيا. جارايدى. سونىڭ اقىسىنا مىنانى ءتۇسىندىرىپ بەرىڭىز. (بىرنەشە تاراق قاعازدار ۇسىنادى.)
داۋرەن. بۇل نە؟
بالقيا. قابىرعا گازەتىنە تۇسكەن حاتتار.
داۋرەن. بۇعان تۇسىنبەيتىن نە بار؟
بالقيا. تۇسىنبەيتىنىم، مىسالى: مىنا ءبىر حات - ەگىن بريگاديرى تولىبەك قارتتىڭ حاتى. ول كىسى: ءبىز نەگە قۇرعاقشىلىقتان قورىقپايتىن بولمايمىز. ول ءۇشىن نەگە ەگىن-جايدى اينالدىرا اعاش ەكپەيمىز دەيدى. ال، مىنا مالشىلاردىڭ ارمانى ودان دا ۇلكەن. ولار: نەگە ءبىز جۇتتان قورىقپايتىن بولمايمىز. ول ءۇشىن نەگە قارمەن، مۇزبەن كۇرەسەتىن ماشينا ويلاپ شىعارمايمىز دەيدى. ال، سۋدى اڭسامايتىن بىرەۋى جوق. ءبىرى ەمەس، ءبارى دە وسىنداي. سوندىقتان، مەن بۇلاردى گازەتكە باسا المايمىن.
داۋرەن. بالىم، ول - شارىقتاعان ويدىڭ العا قاراي شاشىلعان شاپاعى. كەلەشەكتە مۇنىڭ ءبارى دە بولادى. ولارعا ويلارىڭدى جاز دەگەن مەنمىن... بىردەن تۋعان وي مىڭعا تاراسىن، شىعارا بەر.
بالقيا. ا، وندا مەن نەگە ءوز ويىمدى جازبايمىن؟
داۋرەن. العا باسار وي بولسا، جاز.
بالقيا. اتتەڭ، وعان كۇش جەتەر ەمەس، ايتپەسە العا باسار ەدى-اۋ!
داۋرەن. كۇش جەتپەيتىن ول نە سونشا؟
بالقيا. كەيىن گازەت بەتىنەن كورەرسىز. ەگەر وعان كولحوزدىڭ كۇشى جەتەتىندەي بولسا، جانار ەكەۋىڭىزگە تىنىشتىق بەرمەيمىن. تىڭداماساڭىزدار كىمگە جازاتىنىمدى بىلەسىز بە؟
داۋرەن. ونى كەيىن كورەرمىز. سەن گازەتىڭنىڭ بۇل نومەرىن ءبىر كۇنگە كەشىكتىرە تۇر.
بالقيا. نەگە؟
داۋرەن. الدا تۇرعان جاڭا مىندەتكە سايكەس گازەتىمىزدىڭ ءۇنى دە جاڭارسىن. (تەلەفون.)
بالقيا (تىڭداپ). مەن تىڭداپ تۇرمىن... قايدا؟ نە بولىپ قالدى؟ ءقازىر، مىنە شىقتىم. (تەلەفوندى قويىپ، قاعازدارىن جيناستىرادى). مەن بولنيساعا كەتتىم.
داۋرەن. نەمەنە، جايسىز بىردەڭە بولىپ پا؟
بالقيا. جوق، دۇنيەگە ءقازىر ءبىر جاڭا ادام كەلەتىن بولىپتى، جاڭا ادام.
داۋرەن. ءوزىڭ بالانى جاقسى كورەسىڭ - اۋ وسى؟
بالقيا. جاقسى كورەم، وتە جاقسى كورەم، داۋرەن. (جۇگىرىپ كەتە بەرە توقتاپ). ءسىز شە؟
داۋرەن. مەن سەنەن دە جاقسى كورەم.
بالقيا. تىلەكتەسپىن. (كەتەدى.)
جانار كەلە جاتادى، داۋرەن وعان قارسى جۇرەدى.
داۋرەن. سەن ءتىپتى گۇل-گۇل جايناپ كەتىپسىڭ عوي.
جانار. بەتتىڭ گۇل جايناعانى نە بولار دەيسىڭ. ونان دا بۇگىنگى كۇنىمىزدىڭ ءاربىر ساعاتى كەلەشەكتىڭ اسقار شىڭىنا قۇلاش ۇرىپ جاتسىن دەسەڭشى.
داۋرەن. مىنە، مىنە، وسى عوي مەنىڭ كۇتكەنىم. ءبىراق، سەن كەيدە وي جەتپەسكە قول سوزاسىڭ دا، كەيدە قولىڭ جەتىپ تۇرعان جەرگە ويىڭ جەتپەي قالادى.
جانار. سەنىڭ ويىڭنىڭ جەتكەن جەرىن كورەلىك. ۇندەۋىڭدى اكەلشى.
داۋرەن. مەن ونى ءالى جازعان جوقپىن.
جانار. نەگە؟
داۋرەن. الدىمەن كەلىسىپ الايىق تا. كوكتوبەگە شابۋىل جاسايمىز با، جوق پا؟ ەگەر جاسايتىن بولساق، كوتەرەر تۋىمىز سول شابۋىل بولسىن، ۇندەۋدە سول كورسەتىلسىن. سەكسەن ادام دەگەنىڭ كوپ ەمەس، ويلانشى ءالى دە.
جانار (سالماقپەن). مەن ويلانىپ تا، تولعانىپ تا بولدىم. ول شابۋىل جاسالادى، ءبىراق ۇندەۋدە سەكسەن ادام دەپ اتاما.
داۋرەن. نەگە؟
جانار. ۇكىمەتتەن كومەككە ەكسكاۆاتورلار الامىز دا، كوكتوبەگە شابۋىلدى ءوزىمىز جەكە جاسايمىز.
داۋرەن. كولحوزدىڭ كەلەشەگىن ويلاعان باستىقتى مەن جاڭا كوردىم - اۋ.
جانار. لەپىرمەي قويا تۇر. ول توبەنى تالقانداۋدىڭ قيىندىعى ۇندەۋدە تولىق كورسەتىلسىن. ول ءۇشىن مىنامەن تانىسىپ ال. (ستولدىڭ تارتپاسىنان ءبىر پاپكا بەرەدى. وسى كەزدە رابيعا قايتا كەلە جاتادى. جانار قارسى. ءجۇرىپ.) اعا، ءوزىڭىز ايتا بەرەتىن ەرتەكتەگى سۋى كۇمىس، بالىعى التىن تەڭىزدىڭ وسى جەرگە كەلىپ ورنايتىن بولعانىن ەستىدىڭىز بە؟
رابيعا. تالاي ەرتەكتى ەستىسەم دە، ءدال كەلىنى ەنەسىن كەلەكە ەتكەن ەرتەكتى ەستىمەگەن ەم.
جانار. كەلەكە ەمەس، اپا! ايدوستىڭ ارمان ەتكەن تەڭىزى سالىناتىن بولىپتى.
رابيعا. سولاي ما؟.. و، جاساعان، بەرە كور. ءوزى كەتسە دە، ارتىندا ءىزى قالسا ەكەن. (تەرراستان داۋرەن كەلەدى.) بۇل بالا كىم؟
جانار. بۇل كىسى ءبىزدىڭ كولحوزدىڭ پارتورگى - داۋرەن نازاروۆ دەيتىن بالاڭىز ەمەس پە؟
داۋرەن. ساۋمىسىز، شەشە! (قول الىسادى).
رابيعا. ءا، الگى مال مامانى بالا ەكەن عوي. بار بول، بالام. وسى ۇيدەن كوپ كورسەم دە، جادىمدا ساقتالماپسىڭ. كىم بولساڭ دا ادال بول تەك.
جانار (ەنەسىن قۇشاقتاپ). اپا، بايقايسىز با؟ ءسىز سوڭعى كەزدە ءبىر جاڭا مىنەز تاۋىپ الىپ ءجۇرسىز.
رابيعا. مەنەن ەندى ەشقانداي جاڭا مىنەز شىعا قويماس، بالام!
جانار. بىلەم عوي، اپا، مەنىمەن سويلەسكەن جىگىتتەرگە ادالدىقتى كوبىرەك ايتاتىن بولىپ باراسىز.
رابيعا. ساعان سەنسەم دە، كەيبىرەۋلەرگە سەنبەيتىنىم راس. مەن بىرىڭنەن ەمەس، بارىڭنەن دە ادالدىقتى تىلەيمىن. (داۋرەنگە قاراپ.) قالاي، بالام، اتا-اناڭ، بالا - شاعان امان با؟
داۋرەن. شەشە، مەن اتا-انادان جاستايىنان ايرىلعان، ازىنەن باسقا ءازىر ەشكىمى جوق اداممىن.
رابيعا «ءازىر» دەيسىڭ، ءا؟ وسى ۋاقىتقا دەيىن ۇيلەنبەي نەعىپ جۇرگەنسىڭ؟
داۋرەن. وقۋدى بىلتىر عانا ءبىتىردىم.
رابيعا. بىلتىردان بەرى نە ءبىتىرىپ ءجۇردىڭ؟ قىز تابا الماي ءجۇردىڭ بە؟
داۋرەن (ءسال بوگەلىپ). ءوزى - ءوزىم بولاتىن، اناسى - انا بولاتىن ادامدى ىزدەپ ءجۇرمىن.
رابيعا. ە، سولاي دە! (ويلانىپ قالادى.) وسى ۋاقىتقا دەيىن ۇيلەنبەي، وقىعانداعى وقۋىڭ قوي قۇرتتاۋ، تاعى سونداي كاكىر-شۇكىر بولعانى قالاي؟
جانap. اپا، ول كاكىر-شۇكىر ەمەس. ءبىزدىڭ كولحوزدىڭ قويىن ەلۋ مىڭعا، ءار قويدىڭ سالماعىن 150 كيلوعا جەتكىزگەن وسى بالالارىڭىزدىڭ كومەگى.
رابيعا. ءاي، قويشى. قويدى قويشىلار دا كوبەيتىپ جاتىر عوي. جاناردىڭ قۇلاعىنا سىبىرلاپ.) ۇندەمە، ادەيى ايتىپ وتىرمىن. (داۋرەنگە.) كوپ ءومىرىڭدى بوس وتكىزگەن ەكەنسىڭ، بالام، ءا؟ تىم بولماسا ادام دارىگەرىنىڭ وقۋىن وقۋىڭ كەرەك ەدى عوي. مال وقۋى دەگەن نە؟ ونى مەنىڭ ۇلىم تۇگىل قىزىم دا وقۋ دەپ ەلەگەن ەمەس. (بالقيا كىرىپ كەلەدى.)
بالقيا. اپا، ماشينا كەلدى، ازىرلەنىڭىز.
جانار. نەمەنە، ءوزىڭ اپاراتىن بولدىڭ با؟
بالقيا. جوق، گۇلپان اپاراتىن بولدى.
رابيعا (داۋرەنگە قاراپ). بالام، اركىمنىڭ ومىردەن السام دەيتىن سىباعاسى، ءار ءتۇرلى ارمانى بار. مەنىڭ ارمانىم - بالالارىمنىڭ ەرجەتىپ، ەل قاتارىنا قوسىلعانىن كورۋ ەدى: ول تىلەگىمە جەتتىم دەپ جۇرگەندە جالعىز ۇلدان ايرىلدىم. ەندىگى قالعان مىنا بىرەۋ. وسى جەتىمەكتى سەندەرگە تاپسىردىم. تىم بولماسا، ءوزىم كەلگەنشە جىلاتا كورمەڭدەر!..
وسى كەزدە گۇلپان كەلەدى.
جانار (قارسى الىپ.) ا، گۇلپان، حوش كەلدىڭ، جوعارى شىق... اپا، ءبىزدىڭ كولحوزدىڭ باس دارىگەرى گۇلپان دەيتىن قىزىڭىزدى تانيتىن شىعارسىز؟
رابيعا. ە، مۇنى تانيمىن عوي. كەل، شىراعىم، كەل (شاقىرىپ الىپ ماڭدايىنان سۇيەدى.)
گۇلپان. قالاي، شەشە، كوڭىلىڭىز ءتاۋىر مە؟
رابيعا. كوڭىل جامان ەمەس. بۇل اۋرۋ كەڭ دۇنيەنى دە تارىلتقىسى كەلەتىن اۋرۋ ەكەن. ءبىراق، وعان كەۋدەم دە تارىلاتىن ەمەس. جانارجان، ءبىز ەندى ازىرلەنەيىك. (جانار مەن بالقيانى ەرتىپ، ءوز بولمەسىنە كەتەدى.)
گۇلپان. داۋرەن سىزدەن ءبىر سىر سۇرايىن، جاسىرماي ايتاسىز با؟
داۋرەن. سۇراپ كور.
گۇلپان. جوق، الدىمەن ءسىز ۋادەڭىزدى بەرىپ كورىڭىز. ەكىنشىدەن، قىزدىڭ كوڭىلىن كوبەلەك كورەتىن مىنەزدەن اۋلاق بولىڭىز.
داۋرەن (قاعازدان باسىن كوتەرىپ الىپ). قالاي؟ مەنىڭ سونداي مىنەزىم بار ما؟
گۇلپان (كۇلىپ). جوق، جاقسى نيەتتى انداماي، مازاق ەتىپ جۇرمەڭىز دەگەنىم عوي.
داۋرەن (كۇلىپ). جوق، جاقسى نيەتتى اڭداماي، مازاق تاپ كورگەن ەمەسپىن، ايتا بەر، ويناپ سۇراساڭ دا شىنداپ جاۋاپ بەرۋگە ءازىرمىن.
گۇلپان. ەندەشە، مىنانى ايتىڭىزشى: ءسىز وسى ۇيگە كىم ءۇشىن كەلە بەرەسىز؟ جانار ءۇشىن بە، جوق الدە بالقيا ءۇشىن بە؟
داۋرەن. ول نە ءۇشىن كەرەك؟
گۇلپان. ءوزىم ءۇشىن ەمەس، ءسىز ءۇشىن كەرەك. جانار ەكەۋىڭىزدى اركىمدەر جەل ءسوزدىڭ قاقپاقىلى ەتىپ ءجۇر. ەگەر دە بۇل راس بولسا، جانى سۇلۋ بالقيانى عانا ەمەس، وسى ۋاقىتقا دەيىن بالاسىنان كۇدەر ۇزبەي، جاناردى كوزىنىڭ جانارىنداي كورىپ وتىرعان مىناۋ قىمبات انانى دا اياماعاندىق.
داۋرەن. بۇل نە ءسوز؟
گۇلپان. بۇل - دوستىڭ دوسقا ايتار جان ءسوزى.
داۋرەن. جازىقسىزدان جازالاعان دوستىقتى مەن بىلمەيمىن. وسىمەن ءسوزدى توقتاتساق قايتەدى؟
گۇلپان. جازىقسىز بولساڭىز، دوستىق تىلەگىم ماڭگى بىرگە، ءبىراق ءشوپتىڭ باسى جەل بولسا عانا قوزعالادى عوي. مەن ءبىردىڭ ەمەس كوپتىڭ اۋزىنان ەستىپ كەپ تۇرمىن.
داۋرەن. جەل دەگەن جوسىپ وتەدى دە كەتەدى، ءشوپ ورنىندا قالا بەرەدى، ال كىمنىڭ كىمدى سۇيگەنىندە ەلدىڭ نەسى بار، اسىرەسە، سەنىڭ نەڭ بار؟
گۇلپان. بالقيامەن ءسىزدى ەڭ العاش تانىستىرعان مەن ەدىم عوي، جازىقسىز جاس جاننىڭ وبالىنا مەنى دە قالدىرىپ جۇرمەڭىز. ويلانىڭىز ءالى دە.
داۋرەن. گۇلپان، اياۋلى گۇلپان، جاڭا سەزدىم سىرىڭدى. (كەلىپ قولىن ۇستايدى.) ايتقاندارىڭنىڭ ءبارى اسىل، ءبىراق ەستىگەندەرىڭنىڭ ءبارى دە ساندىراقتاي بىردەڭە، اشۋعا ەرىك بەرەم دەپ، جۇرەك سىرىن ۇقپاپسىڭ. ەندى اشىق ايتايىن، كوشپەلى كوڭىل مەندە جوق. ەندەشە، بالقيادان باسقا سۇيەرىم جوق دەپ ايتۋعا ءومىر بويى ءازىرمىن. (قولىندا چەمودانى بار بالقيا شىعا كەلەدى دە، كەيىن شەگىنەدى.)
گۇلپان. كەل، بالىم، كەل بەرى. (داۋرەنگە.) جاڭاعى ءبىر ءسوزدى تاعى ەستىگىم كەلەدى، تاعى ءبىر ايتىڭىزشى.
بالقيا. مەن سىزدەرگە بوگەت ەتتىم بىلەمىن.
داۋرەن. بوگەت بولعاندا قانداي، ادام اسا المايتىن اسقار تاۋداي.
بالقيا. وندا ساقتانعايسىز!
داۋرەن. نەگە؟
بالقيا. مەرت بولۋىڭىز مۇمكىن عوي.
داۋرەن. مەرت بولسام بولايىن، تەك ءوزىڭ بيىك بولشى، (بالقيانىڭ قولىنداعى چەموداندى الا جونەلەدى. گۇلپان بالقياعا بىردەڭەنى ەندى ايتا بەرگەندە، رابيعا مەن جانار كەلەدى.)
رابيعا. گۇلپاش، مىنا ەكەۋىن ماعان قالدىرا تۇر.
گۇلپان. ۋاقىت بولىپ قالدى، تەز شىعىڭىز. (كەتەدى.)
رابيعا. جانارجان، ايتارىڭ جوق پا ماعان؟
جانار. جوق، اپا!
رابيعا. انىق جوق قوي.
جانار. وزىڭىزدە بولماسا، مەندە جوق.
رابيعا (بالقياعا). سەنىڭ دە ايتارىڭ جوق پا؟
بالقيا. بۇل نە تەرگەۋ؟
جانار. اپا، ءسىزدىڭ ويىڭىزدا بىردەڭە تۇر عوي، ايتىڭىزشى؟
بالقيا. ايت، اپاتاي. (ەكەۋى ەكى جاعىنان كەلەدى.)
رابيعا. سەن مىنانى بىلەسىڭ بە؟ ادام مالدى باۋىزداعاننان كەيىن دە، دەۋگە باتپاي سيراعىنان ۇرىپ بايقايدى. سول نە ءۇشىن؟
بالقيا. ول نە ءسوز؟
جانار. اپاتاي - اي، مىنا ءسوزىڭىز ءوتىپ كەتتى-اۋ! (قۇشاقتاي الادى.) ونداي اياسپايتىن ءبىز بە ەدىك؟
رابيعا. مەن سەنىڭ باعىڭدى بايلاعىم كەلمەيدى. تەك ەسىڭدە بولسىن، ايدوستان كۇدەردى سەندەر ۇزسەڭدەر دە، مەن ۇزگەن جوقپىن. ۇزبەيمىن دە، قوش بولىڭدار! (كەتەدى. جانار مەن بالقيا ونى قولتىقتاپ كەتەدى. ساحنا از ۋاقىت بوس. ءبىرازدان سوڭ تۇندەي تۇنەرىپ ماجەل كەلەدى.)
ماجەل. جەتى جىلدان بەرگى ويىم، ەكى جىلدان بەرگى ەڭبەگىمنىڭ دالاعا كەتكەنى مە، اپىر-اۋ! ءومىرىم ماقساتسىز بولسا، كورگەن كۇنىن ساۋلەسىز. مەنىڭ بار ماقساتىم - وسى كول ەدى. وسىنىڭ سۋىن تاتقان ۇرپاقتار مەنى دە اڭىز ەتىپ ايتار، مەنىڭ دە اتىم وشپەس دەۋشى ەكەم. سول كول ءدامىن ۇرپاقتار تۇگىل وزىمە دە ءبىر تاتقىزباستان سۋالماق، سۋالتپاق. جوق، ول بولماس، قارا باسىم قارا جەرگە كىرگەنشە الىسارمىن ول ءۇشىن! (اسىعىس جازا باستايدى، ۋھلەپ-اھلاپ جاڭىل كەلەدى.)
جاڭىل. ۋھ، ءولدىم، ءولدىم.
ماجەل. وي، جاكەسى، تاتەسى، جانىم، جان تورعايىم، نە بولدى؟ ويباي-اۋ، كوزىڭ بوزارىپ بارادى عوي.
جاڭىل. كوش، تەزىنەن كوش. مىنا قۋ دالانىڭ ىستىعى مەنى ءپىسىرىپ جەسىن دەمەسەڭ، كوش تەزىنەن.
ماجەل. كوشەيىن، جانىم، كوشەيىن. (تەز سۋ ىشكىزەدى.) ەرتەڭنەن قالماي ءوزىمىز دە كوشەمىز.
جاڭىل. ۋھ، جوق، ەرتەڭ كوشپەيسىڭ. جاناردىڭ تويىن كورىپ كوشەمىز. (سىرتتان بالقيانىڭ: «كوكە، كوكەتايىم»، ايدوستىڭ: «بالىم، باۋىرىم» دەگەن داۋىستارى ەستىلەدى. ازدان سوڭ قاسىندا بالقيا، تاۋسوعار، تاعى بىر-ەكى ادام بار ايدوس كەلەدى.)
ماجەل (جاڭىلدى تاستاي جۇگىرەدى). ايدوسىم، دوستىم.
ايدوس. امانسىڭ با، ماۋباس ماجەلىم.
جاڭىل. وي، عاجاپ - اي، ءوڭىم بە، ءتۇسىم بە، جانىم - اۋ! (جىلاپ، ءجوندى سويلەي المايدى.) ەي، بالاعا جابىسقان شىبىن قۇساماي بوساتشى تەز.
ايدوس. كەل، كەل، جاڭىل باۋىرىم! كەلشى، ساعىندىم عوي ءبارىڭدى دە.
جاڭىل. ساعىنعان دەپ ءبىزدى ايت،ءبىزدى (قۇشاقتاسادى.)
ماجەل. مۇنداي دا عاجاپ بولادى ەكەن، ءا؟!
ايدوس. اپام مەن جانار قايدا؟
جاڭىل. اپاڭ سىرقات ەدى، ەمدەلۋ ءۇشىن بۇگىن الماتىعا كەتتى.
ايدوس. ال، جانار قايدا؟
ماجەل. جاناردى جاڭا عانا كەڭسەگە شاقىرىپ كەتتى. (تەلەفون سوعىپ جاتادى.)
بالقيا. كوكەتاي - اۋ، سوعىس بىتكەلى الدەقاشان، وسىنشاما زارىقتىرىپ حابار-وشارسىز قايدا ءجۇردىڭىز؟
ايدوس (قاسىنا بارعان بالقيانى قۇشاقتاپ باسىنان سيپايدى). مەن 42ء-شى جىلدان بەرى ۇكىمەتتىڭ ارناۋلى تاپسىرماسى بويىنشا شەت جاقتا ءجۇرىپ، سەندەرگە حابار بەرە المادىم، جانىم. ەكىنشىدەن: سوعىس الدەقاشان ءبىتتى دەگەنىڭ قاتە. راس، گيتلەرشىل گەرمانيامەن سوعىس ءبىتتى. ءبىراق، بارلىق ادام بالاسىنا ەڭ قاتەرلى جاۋلار، ەڭ اقىرعى جاۋلار ءالى قۇرىپ بىتكەن جوق.
ماجەل. ەڭ اقىرعى جاۋلار! دۇرىس، دۇرىس ايتاسىڭ، دوستىم. ءبىز سەنى گيتلەردىڭ تۇسىندا -اق سۋعا باتىپ ءولدى دەپ ەستىگەن ەدىك. ەندى سول اقىرعى جاۋلاردىڭ قۇرىعانىن دا كورەدى ەكەنسىڭ.
ايدوس. ول سولاي بولادى، ونى دا كورەمىز. ايتپاقشى، سەنى ءبىر كول سالعالى جاتىر دەپ ەستىدىم، راس پا؟
ماجەل (ماسساتتانا). ءبىزدىڭ ءقازىر ويىمىز جەتكەن جەرگە كۇشىمىز دە جەتىپ جاتىر، دوستىم. ءبارى دە راس، ءبارى دە مۇمكىن.
ايدوس. اپىر-اۋ، سەنەيىن بە، سەنبەيىن بە؟
بالقيا. كوكە، باسقاعا سەنبەسەڭىز دە ماعان سەنىڭىز، ماعان.
ايدوس. سەندىم، باۋىرىم، بارىڭە دە سەندىم. سوندىقتان بارىڭە دە ريزامىن. اسىرەسە، ءوزىم ولسەم دە، اتىمدى وشىرمەيتىن پارتياما، حالقىما ريزامىن. ەندى بۇل تەڭىز بىتكەنشە ءبارىمىز دە بەل شەشپەسپىز. سولاي ەمەس پە، تاۋكە؟
تاۋسوعار (ايدوستىڭ ماڭدايىنان ءسۇيىپ). ءدال ايتتىڭ، قاراعىم. (ماجەل مەن بالقياعا قاراپ.) ال، بالالار، وتىرمايىق، ولگەنىمىز ءتىرىلدى، وشكەنىمىز جاندى. ەندى ءبىزدىڭ كولحوزدا بىرنەشە كۇن توي بولسىن. مەن مال جاعىن رەتتەيىن، باسقاسىن سەندەر رەتتەي بەرىڭدەر. (كەتەدى.)
وسى كەزدە ماناعىسىنان دا قىزىپ العان قوقىم كەلە جاتادى.
قوقىم (تاڭدانىپ). وي، مىناۋ ايدوس باۋىرىم با - ەي، ءا؟
ايدوس. قوقا، امانسىز با، قوقا!.. (قۇشاقتاسادى.)
قوقىم. مەن امان ەمەسپىن، باۋىرىم. وسىندا كرەمليەۆ دەگەننىڭ ىزاسىنان وسىنداي بولىپ كەتتىم، باۋىرىم! (قۇشاقتاپ جىلايدى.)
جاڭىل مىنا كىسى نە دەپ تۇر - ەي؟
ايدوس. كرەمليەۆ دەگەنىڭىز كىم؟
قوقىم (قالتاسىنان ماناعى تەلەگراممانى. الىپ بەرەدى). ول - مىناۋ، ول - مىناۋ. وسى ءۇشىن بۇگىن وسى ۇيدە دە، ءوز ۇيىمدە دە تاۋسوعاردان تاياق جەدىم. سونىڭ ءبارىن ىستەپ وتىرعان... جوق، ونى ايتپاسام دا ءوزىڭ بىلەرسىڭ.
بالقيا (قوقىمنىڭ الدىنا تۇرا قالىپ.) قوقا! بۇل قاي قاستىعىڭىز ەدى؟ نە ايتىپ تۇرسىز، قوقا!
ايدوس (ىزالى). بالقيا، سەندە جۇرەك جوعىن كورىپ تۇرمىن، بىلاي كەتىپ.
بالقيا (جىلامسىراپ). كوكەتاي - اي، نە دەدىڭ؟ ول ءسوزدى كىمگە ايتارىڭىزدى بىلمەدىڭىز - اۋ، كوكە. مەن نە دەسەڭىز دە كوتەرەم، ءبىراق ماعان ءبارى دە بەلگىلى، ءسىز تاتەمدى كۇناسىز كۇيدىرە كورمەڭىز!
ايدوس. كۇناسىز بولسا، مىناۋ نە؟ (تەلەگراممانى لاقتىرادى.)
بالقيا (تەلەگراممانى الىپ). ماعان بۇل دا بەلگىلى. كىسى ولتىرگەن ايىپكەردىڭ دە اقتىق ءسوزىن تىڭداۋشى ەدى عوي، تىم بولماسا انىعىنا جەتسەڭشى، كوكە!
ماجەل (قوقىمعا ەسىكتى نۇسقايدى). شىق ۇيدەن، مەن ساعان شىق دەپ تۇرمىن!
ايدوس. كەش قالدىڭ، ماجەل. شىعاتىن ول كىسى ەمەس، مەن.
ماجەل. ايدوس، اقىلدى ەدىڭ عوي، سابىر ەتشى، باۋىرىم.
ايدوس (اۋىر ويدا ەرسىلى-قارسىلى جۇرەدى دە، ەكى قولىن ستولعا تىرەپ تۇرا قالادى). قوقا!
قوقىم. اۋ، باۋىرىم - اۋ!..
جاڭىل. «اۋ، اۋ» اتاڭىزدىڭ باسى، «اۋ، اۋ» ما؟
ايدوس. مەنىڭ وكپەمدە جاۋدىڭ اتقان وعى بار. مەن ونى وتانىما كەلگەن سوڭ ءبىلىپ، ءومىر سۇرۋدەن كەش قالدىم دەپ، ەندىگى قالعان ءومىرىمنىڭ ءبىر مينۋتىن ءبىر جىلعا تەڭەپ كەلىپ ەم. ءسىز مەنىڭ سول ۇمىتىمە كونە دۇنيەنىڭ توت باسقان قارا بالتاسىن اكەپ شاپتىڭىز. ءسىز دوسپىن، تۋىسپىن دەپ تۇرىپ، جاۋىمنان دا قاتتى ۇردىڭىز - اۋ!؟
قوقىم. ا، ا، مەن نە ىستەدىم وسى، ءا؟ مەن الدە ماسپىن با، ءا؟ (جىن قاققانداي ءوزىن-وزى بيلەي الماي شىعا بەرگەندە، قارسى الدىنان جانار كىرىپ كەلەدى. قوقىم تالتىرەكتەپ كەيىن شەگىنەدى.) قويدىم، جانارجان، قويدىم.
جانار (بارلىق شاتتىق داۋسىمەن). ايدوس، ايىم! (تۇرا ۇمتىلادى.)
ايدوس. توقتا (پاۋزا). سەن تانىماي قالدىڭ، مەن ايدوس ەمەس، كرەمليەۆپىن. (جانار سەلك ەتىپ، تەرىس قاراپ كەتەدى. ايدوس قاسىنا جەتىپ بارىپ.) قارا مەنىڭ كوزىمە!
جانار. ايىم... اي-ىم... (سويلەي الماي جىلاپ جىبەرەدى.)
ايدوس. جانار دەسە وت ەمەس، جالىن ەدى جۇرەگىم. ساعىنىشپەن سارعايعان دا ەدى ول جۇرەك، مەندە قانداي جازىق بار؟ (از ويلانىپ.) ارۋاق كۇزەتىپ، اڭىراۋمەن قارا شاشىن اعارتاتىن بۇرىنعىنىڭ كەلىنى ەمەسسىڭ، سەندە قانداي جازىق بار؟ Ah! (كەۋدەسىن باسىپ وتىرا كەتەدى.)
شىمىلدىق.
ەكىنشى پەردە
ءۇشىنشى سۋرەت
قۇلان جورتپاس، قۇلادان ۇشپاس ءشول دالا. كەيدە اسقار تاۋ ورناتىپ، كەيدە شالقار كول شالقىتىپ تۇرعان ەركە ساعىم، كەيدە جاقىنداعىنى الىستاتىپ، كەيدە الىستاعىنى جاقىنداتىپ تۇر. ساحنانىڭ ەكى جاق شەتىندە ەكى شاتىر تۇر. ونىڭ بىرەۋىنىڭ ماڭدايشاسىندا «جەڭىس» كولحوزىنىڭ كوشپەلى ەمحاناسى» دەگەن جازۋ بار. سول شاتىردان ارىرەك جەردە بىرىنە ءبىرى قاراما-قارسى قاراپ ەكى ۇلكەن ەكسكاۆاتور مەن بىرنەشە ۆاگونەتكالار كورىنەدى. شەتكى ۇلكەن ەكسكاۆاتوردىڭ كولەڭكەسىندە وتىرعان ءبىر توپ ادامنىڭ باستارى عانا كورىنەدى. سولاردىڭ ورتاسىندا جانار سويلەپ تۇر. پەردە سول وتىرعانداردىڭ قول سوعۋىمەن بىرگە اشىلادى. ەكىنشى جاقتان اياعىن اڭدي باسىپ قوقىم كەلە جاتىر. ول كوپتىڭ ىشىنە كىرۋگە باتا الماي، وقشاۋ تۇرىپ قالادى.
جانار. مەن سىزدەردىڭ ماڭدايلارىڭىز كۇنگە، تاباندارىڭىز وتتاي ىستىق قۇمعا كۇيەتىنىن بىلەمىن. ءبىراق، سىزدەر بۇل تەڭىزدىڭ كۇندەي شالقىعان كەلەشەگىمىز ەكەنىن، ۇرپاقتارعا قالدىرار ۇلكەن مۇرامىز ەكەنىن تۇسىنەتىن ادامدارسىزدار، ەندەشە...
تاۋسوعار (ونىڭ ءسوزىن ءبولىپ). ۇرپاعى تۇگىل، ءوز كۇيىن ويلامايتىندار دا بار-اۋ ءالى.
جانار. جوق، ونداي ءتىرى ارۋاق بىزدە جوق.
تاۋسوعار (قوقىمدى نۇسقاپ). وندا انا تۇرعاندى نە دەيمىز؟
جانار (قوقىمدى ەندى اڭعارىپ). مەن، ءومىر جۇرتىندا قالىپ قويعان بۇرالقىلارعا ەمەس، ەل تۇلعاسى، ءومىر تۇتقاسى - سىزدەرگە ارناپ ايتامىن. مەن سىزدەرگە عانا سەنەمىن. كەشەگى سۇراپىل سوعىستا دا وشپەس داڭققا يە بولعان «جەڭىس» كولحوزى، بۇل مايداندا دا ۇلكەن داڭققا يە بولسىن. ونىڭ كىلتى سىزدەردىڭ قولدارىڭىزدا.
تاۋسوعار. ول سەنىمدى اقتايمىز!
داۋىستار. اقتايمىز! اقتايمىز!
جاناp. تاعى كىمدە سۇراۋ بار؟
تاۋسوعار. تۇسىنىكتى.
داۋىستار. سۇراۋ جوق.
تاۋسوعار. تۇسىنبەيتىن بىزدە ەشكىم جوق، سوندىقتان سۇراۋدىڭ دا ءجونى جوق. تەك ىشەر سۋدان زارىعاتىن ءتۇرىمىز بار.
جاناp. ءيا، ءبىزدى قينايتىن سول.
قوقىم. ماعان سۇراۋعا بولا ما؟
تاۋسوعار. ال سۇرا!
قوقىم. جۇرت ايتادى، قوقىم - اۋ، دەيدى. ادامدى تۇزەيتىن - ەڭبەك دەيدى. سول راس پا، جوق الداۋ ما؟
تاۋسوعار. ە، سەن امەريكادان قاشان كەلىپ ەدىڭ؟
بالقيا. تاۋكە، قويا تۇرىڭىزشى.
قوقىم. ويىندى قويىڭىز، تاۋكە، مەن بويىمداعى بارىممەن، از دا بولسا قالعان-قۇتقان ارىممەن سۇراپ تۇرمىن.
تاۋسوعار. از دا بولسا بارىنا ءتاۋبا، ايتا بەر.
قوقىم. ايتارىم سول، مەنەن مۇنشا نەگە بەزدىڭدەر؟ جانار، مەن بۇنى ساعان ايتىپ تۇرمىن. ءبىلىمسىزدىڭ بىلمەستىگىن كەشپەسەڭ، بىلگەندىگىڭ قايسى؟ وتىنەمىن، بارساكەلمەستىڭ ءشولىن مەنەن اياما، سال جۇمىستىڭ ەڭ اۋىرىنا. اقتىق ايتار ارىزىم سول بولسىن، اقتىق رەت ءبىر سىنا. سول سىنىڭنان وتە الماسام، ءوز وبالىم وزىمە. .
جانار. ول - مەنىڭ سىزدەن تالاي ەستىگەن ەرتەگىم. ءسىزدى سىناي - سىناي ساعىمىز تالاي سىنعان-دى. جەتەر ەندى. (باسقالارعا.) قانە، باسقا سۇراۋ جوق بولسا، جۇمىسقا كىرىسىڭدەر!
بالقيا. قاتالاستىڭ - اۋ، تاتە!
تاۋسوعار. قاراعىم جانار، مىنا شىركىن، تۋعالى اۋزىنان شىقپاعان جان ءسوزىن بۇگىن ايتتى - اۋ، تاعى ءبىر سىناپ كورسەك قايتەدى؟ (ونى ماقۇلداعان داۋىستار كوتەرىلەدى.)
بالقيا. سولاي دەيسىزدەر مە؟.. (قوقىمعا ءۇنسىز قاراپ از تۇردى.) ءسىز ايعاق دەيتىن ءشول جاپىراعىن تانيسىز با؟
قوقىم (قۋانىپ). تانيمىن، جانارجان، تانيمىن.
جانار. ول ءار ءتۇرلى عوي، قانداي ءتۇرىن بىلەسىز؟
قوقىم. مەن ەمەس-اۋ، جۇرت ايتادى، قوقىم - اۋ، دەيدى، ايعاقتىڭ ءبىرى سارعىلت، ءبىرى كوك دەيدى.
جانار. ونىڭ ەكى ءتۇرى بولۋى نەلىكتەن؟
قوقىم. ول جەر استىنداعى سۋدىڭ جاقىن، الىستىعىنا قاراي دەيدى. سۋى تەرەڭدەگى جەردىڭ ايعاعى سارعىلت تا، سۋى بەتىنە جاقىن جەردىكى كوك بولادى دەيدى.
تاۋسوعار. قاراعىم جانار، مىناۋ دۇرىس ايتىپ تۇر.
جانار. ەگەر دە ءبىزدىڭ ورتامىزدان ءالى دە ءۇمىتىڭىز بولسا، وسى ماڭنان سول ايعاقتىڭ كوگىن تاباسىز. سىزگە قويىلاتىن ءبىرىنشى شارت سول.
قوقىم. سونان كەيىن؟
جانار. سونان كەيىن سول جەردەن قۇدىق قازىڭىز. ەسىڭىزدە بولسىن: بىزگە ايدالاداعى قۇدىقتىڭ كەرەگى جوق.
قوقىم. سونان كەيىن؟
جانار. سونان كەيىن ويلانىپ كورەمىز.
قوقىم. ەگەر وسى شارتىڭدى ورىنداسام، ورتالارىڭدا جۇرگىزىپ، مىنا ءبىر كۇرەكتى بەرەسىڭ بە؟ باسقا تىلەك تىلەمەيمىن.
جانار (ويلانىپ قالادى). ماقۇل.
قوقىم. كوپ جاسا، قاراعىم، كوپ جاسا! (قولىنان ۇستاپ الىپ.) ايدوسىڭمەن بىرگە جاساپ، ايدوسىڭمەن بىرگە اعار.
جانار. راقمەت، قوقا! قانە، جولداستار، جۇمىسقا كىرىسىڭدەر. تاۋكە، تۇڭعىش توپىراقتى ءسىز كوتەرىڭىز. سەرگەي، سەركەباي، ەكسكاۆاتوردى جۇرگىزىڭدەر!
قوقىم (جالعىز). «راقمەت، قوقا» دەدى. «راقمەت!» وتكەن جىلى، نەتكەن ادەمى ءسوز ەدى... قوقىم - قوقىم بولعالى ءدال وسى ءسوزدى كوك مويىن بوتەلكەلەردەن باسقادان ەستىدىم بە ەكەن، ءسىرا؟ جوق، قوقىم، ەستىگەن جوقسىڭ. ەندەشە، قالما ءومىر جۇرتىندا، قايتپا وسى بەتىڭنەن. قايتپا!
كەتە بەرگەندە ايدوس كەزدەسەدى.
ايدوس. اۋ، قايدا قاشىپ باراسىز؟
قوقىم. وي، اينالايىن-اي، جاقسى كەزدەستىڭ - اۋ. مەن قاشىپ ەمەس، تاسىپ بارامىن. مەن ەمەس-اۋ، جۇرت ايتادى، قوقىم - اۋ، دەيدى... جوق، مەن تاعى دا باياعى انىمە باسىپ بارادى ەكەنمىن. سەن ماعان مىنانى ايتىپ بەرشى: ايعاعى بار جەردىڭ سۋى سايازدان شىعاتىنى راس پا؟
ايدوس. كوگى بولسا راس، ونىڭ سىزگە كەرەگى نە؟
قوقىم. شاتاسىپ كەتەرسىڭ، قاراعىم، ونى سەن بىلمەي-اق قوي.
ايدوس. مەن نە ءۇشىن شاتاسامىن؟
قوقىم. مەن ەمەس-اۋ، جۇرت ايتادى: قوقىم - اۋ، دەيدى، سەنىڭ ميىڭ سۋلانىپ كەتكەن، اۋزىڭا كەلگەندى ايتا بەرەتىنىڭ سوندىقتان دەيدى، ءسىرا، سول ءسوز راس بولۋ كەرەك، ويتكەنى مەن ءوزىم تۇگىل سەنى دە شاتاستىردىم عوي، جارايدى، قوش بول! (كەتەدى.)
ايدوس سول كەتكەن جاققا قاراپ تۇرادى. ونىڭ تۋ سىرتىنان جانار كەلەدى.
جانار. باس ينجەنەر جولداسپەن امانداسۋعا بولار ما ەكەن؟
ايدوس. ا، بويجەتكەن، امانسىز با؟
جانار. بويجەتكەننىڭ اماندىعى بوزبالاسىندا بولىپ ءجۇر-اۋ.
ايدوس. ءسىز انا كىسىنى قايدا جىبەرىپ ەدىڭىز؟
جانار. وسى جەردىڭ سۋىن تاتقان ەركەكتەر اداسقىش بولىپ ءجۇر عوي، اداسىپ ءجۇر دە.
ايدوس. ءوزى شىر اينالىپ نە ىزدەپ ءجۇر؟
جانار. ءبىر جاققا لاعىپ كەتپەي، اينالسوقتاپ جۇرىسىنە دە ءتاۋبا.
ايدوس. وسى ءسىز نە ايتىپ تۇرسىز؟ (ورتاداعى ستولعا جايىپ، سىزا باستايدى.)
جانار. ءسىزدىڭ ءتۇتىن تۇتەتكەن جەرىڭىزدى قاشان كورەر ەكەنمىن دەپ ءجۇرمىن.
ايدوس. ءتۇتىن تۇتەتكەن جەرىمدى كەيىن ءوزىم شاقىرعان كەزدە كورەرسىز. وعان دەيىن ءسىز مەنىڭ كيىمدەرىمدى بەرىپ جىبەرىڭىز.
جانار. سەن بۇل دۇنيەدەگىنىڭ بارلىعىنان بەزگەن ەمەسسىڭ بە، كيىمنىڭ كەرەگى نە؟
ايدوس. بارلىعىنان دەگەنىڭ جالا بولار.
جانار. جالا بولسا قۋانار ەم، ولاي ەمەس پە دەپ قورقامىن.
ايدوس. مۇمكىن، مەن جاسىنان جانى سۇيگەن جاناردى دا جاسىقسىز جازالاعان وپاسىز شىعارمىن، سولاي ما؟
جانار. ناق سولاي. «مەن ولاي ەمەسپىن، سەن كىنالىسىڭ» دەپ ءوزىڭ دە ايتا الماسسىڭ.
Aيدوس. ەح، جانار، جانار! كەلەشەگىڭە كوز سالساڭ، ماعان العىس ايتار ەدىڭ-اۋ.
جانار. العىس!
ايدوس. ءيا! قارعىس ەمەس، العىس.
جانار. جامانشىلىققا العىس ايتساق، جاقسىلىققا ايتارىمىز نە بولماق؟
ايدوس. جاقسىلىقتى تاني ءبىلۋ ءۇشىن دە ۇلكەن وي كەرەك ەكەن عوي. تاعى ايتامىن. سەن جازىقتى ەمەسسىڭ دە، مەن سەنى جازالاۋشى ەمەسپىن. مۇمكىن ءومىر بويى قيماسپىن سەنى، قينالارمىن ول ءۇشىن، ءبىراق، سونىڭ بارىنە دو شىدادىم مەن.
جانار. جالعان ايتاسىڭ. جالعاندىعى سول - مەنى قيمايتىنىڭ راس بولسا، ءوزىڭدى مۇنداي ازاپقا قيماس ەدىڭ. سەن كەيىنگى جاستاردىڭ كوزىنە ەسكىنىڭ جۇرناعى بولىپ كورىنبەۋ ءۇشىن وسىنداي جالعان بىردەڭەلەردى سىلتاۋ ەتىپ ءجۇرسىڭ.
ايدوس (ىزامەن). مەن سەنىڭ باعىندى بايلاعىم كەلمەيدى، تۇسىنەمىسىڭ؟!
جانار. ونىڭ ءتىپتى بەكەر. مەنىڭ باعىم ەشكىمنىڭ قولىندا ەمەس ەكەنىن ءوزىڭ دە جاقسى بىلەسىڭ.
ايدوس. قوي، ەكەۋمىز الدەكىمدەرگە ۇقساپ دالادا كورىسپەيىك. مەن كەشكە ۇيگە بارايىن، ەسكىنىڭ جۇرناعى كىم ەكەنىن كىمدى كەلەشەكتە نە كۇتىپ تۇرعانىن سوندا سويلەسىپ كورەيىك.
ەكىنشى شاتىردان ۇيقىسىن اشا الماي ماجەل شىعادى.
ماجەل (ۇيقىدان كوزىن اشا الماي كەرىلىپ). ايدوس ءالى كەلگەن جوق پا؟
ايدوس. جوق، ەرتەڭ كەلەدى.
ماجەل (شوشىنىپ). ەرتەڭ؟ (كوزىن جىپىلىقتاتىپ). ەھە، ءوزىڭ ەكەنسىڭ عوي. جۇرمەيمىز بە ەندى؟
ايدوس. سەن ەكى-اق ساعات ۇيىقتادىڭ عوي، جۇرە الار ما ەكەنسىڭ؟
ايدوس (ەسىنەپ). اي، دوستىم - اي، كول سالاتىن بولساق قوي مۇنداي كۇيگە تۇسپەيمىز. بۇل نە؟ كەلەسى عاسىرعا كەرەكتى سۋ ءۇشىن قانسورپا بولىپ جۇرگەن بىزدەي كىم بار، ويلاشى؟
ايدوس. سەن كولدى اڭساساڭ، مەن بۇل تەڭىز بىتكەن كۇنى بارساكەلمەستىڭ بەتىنەن بەس وزەن قاتار اعىپ جاتقانىن ءبىر كورسەم دەپ ءجۇرمىن. سۇڭقار ۇشپاستىڭ شولىنە سول ءۇشىن بارامىز.
ماجەل. نە دەيدى؟
ايدوس. سولاي دەيمىن. ءبىز تەڭىزدىڭ ءوزىن عانا ەمەس، كەلەشەكتە سالىناتىن كانالداردى دا وسى كۇننەن باستايمىز.
ماجەل. ەھە، جەردىڭ سۋىنان ەمەس، ادامنىڭ ماڭداي تەرىنەن جاسايمىن دە تەڭىزدى.
ايدوس. كۇننەن قورىقساڭ، كولەڭكەدە جاتا بەر. بوگدانوۆ ەكەۋمىز بارىپ قايتامىز. مىنا كەلە جاتقان سول كىسى بولار.
ماجەل. جولدارىڭ بولسىن. (شاتىرعا قايتا كىرىپ كەتەدى.)
ايدوس. اۋىل اراسىنان ۇزامايتىن قويشىنىڭ قوڭىر شولاعى سياقتى ەمەس پە، ءا؟
جانار. ايدوس، مەنەن بەزسەڭ دە، دوستارىڭنان بەزبەسەڭشى؟
ايدوس. كىمدە-كىم ءوزىنىڭ عانا جان راقاتىن ويلاسا، مەن سونىڭ بارىنەن بەزەمىن. ايتپاقشى، سەن بۇل كانال جونىندە ويلانىپ بولدىڭ با؟
جانار. باسقا قيناۋىڭ دا جەتەدى، بۇل ءۇشىن مەنى قيناما!
ايدوس. مەن ءۇشىن ەمەس، كولحوزىڭ ءۇشىن قينال.
جانار. سەنىڭ ايتىپ وتىرعانىڭ - كولحوز ءۇشىن قينالۋ ەمەس، كولحوزدىڭ ءوزىن قيناۋ. (قاسىندا كومەكشىسى بار بوگدانوۆ كەلەدى.) سالەم، سەرگەي ستەپانوۆيچ!
بوگدانوۆ. سالامات، سالامات. (قول الىسىپ.) مەن كەشىگىپ قالعان جوقپىن با؟
ايدوس. ياكوۆليەۆ جولداس ءجۇرىپ كەتتى. ال ءبىزدىڭ كىدىرەتىن ءتۇرىمىز بار.
بوگدانوۆ. سەبەپ؟
Aيدوس. سەبەبى سول، ەلەمەسوۆ جولداس ويلانىپ-تولعانۋدان كوزىن ءالى اشقان جوق.
بوگدانوۆ. نە ءۇشىن باراتىنىمىزدى ايتىپ پا ەدىڭ؟
ايدوس. ايتتىم.
بوگدانوۆ. قاشان كوزى جەتكەنشە شەگىنە بەرۋ ول كىسىنىڭ ادەتى، ال كوزىن ءبىر جەتكىزسەڭ، اسپانداعىنى ءىلىپ تۇسەدى. ءوزى قايدا؟
ماجەل (شىعا كەلىپ). مەن مۇندامىن، سەرگەي ستەپانوۆيچ. (قول الىسىپ). سالەمەتسىز بە؟
بوگدانوۆ. ءوز ءحالىڭىز قالاي؟
ماجەل. ءبىر ۇلكەن ويدىڭ كەلىپ تۇرعانى بولماسا، دەنساۋلىعىم جامان ەمەس.
بوگدانوۆ. ول ويىڭىزدى كەيىن، قايتىپ كەلگەن سوڭ ايتارسىز، كەشىگىپ قالدىق.
جانار. سەرگەي ستەپانوۆيچ، ءسىز نە جۇمىسپەن بارا جاتىرسىز؟
بوگدانوۆ. مۇنداي مول كۇش بارساكەلمەسكە كەلە بەرمەيدى. تەمىردى قىزعان كەزىندە سوعىپ قالۋ كەرەك، جەڭىمپازىم.
ايدوس. سەرگەي ستەپانوۆيچ! ءسىزدىڭ بۇل جەڭىمپازىڭىز، كولحوزىمنىڭ جۇمىسى اقساپ قالادى دەپ، كانال سالۋعا قادام باسار ەمەس.
بوگدانوۆ. جالا، جالا ونىڭ! مەنىڭ جەڭىمپازىم ارتتا قالىپ كورگەن ەمەس. ونى كەيىن ءوزىن دە كورەرسىڭ. قانە، جۇرىڭىزدەر!
ماجەل (كيىنىپ قايتا شىعادى). جانار، سەندەردەن ءبىر تىلەك. گۇلپان، بالقيا قاراقتارىم، ورتالىقتان دارىگەرلەر كەلىپ جەتكەنشە، وسى ءبىر ەكىنشى ۋچاسكەنىڭ اۋىرىپ-سىرقاعاندارىنا ەكەۋىڭ كومەكتەسە تۇرىندار. كۇن ءوتىپ قۇلاپ قالماسىن، ەكەۋىڭ كەزەك-كەزەك ارالاپ وتىرىڭدار، قاراقتارىم.
گۇلپان. وندا وبلىستان ءدارى اكەلۋگە ماشينا بەرىڭىز.
ماجەل. چتو تى، ماشينا توپىراق تاسۋدان بوسامايدى. ءدارىنى وزدەرىڭ بىردەڭە ەتىپ جەتكىزىڭدەر.
گۇلپان. وندا، وزدەرىڭىز ەمدەڭىزدەر.
ايدوس. (كەتە بەرە توقتاپ). چتو تى، چتو تى، دارىگەرسىز ءبىز قالاي ەمدەيمىز؟
گۇلپان. ءدارىسىز ءبىز قالاي ەمدەيمىز؟
ماجەل. ەھە، ول دا راس ەكەن-اۋ، ماشينانىڭ رەتى جوق، ەندى قايتتىك؟
جانار (كۇلىپ). ەكى مىڭ ماشيناسى بار سىزدەن ەكى-اق ماشيناسى بار مەن بايمىن، سىزدەر بۇرعى سالىپ سۋ بار جەردى تاۋىپ بەرسەڭىزدەر بولدى.
ماجەل. ونىڭ كەرەگى نە؟
جانار. جاقىن جەردە اۋىز سۋ جوق، قۇدىق قازامىز.
ماجەل. ەھە، ونىڭ رەتى ءازىر كەلمەيدى. بارلىق بۇرعى مىنا سىرتتان كەلگەندەرگە سۋ ىزدەۋدە. سەندەردىڭ ماشينالارىڭ بار، جانىم - اۋ، سۋدى سونىمەن تاسي تۇرساڭدارشى. (سىرتتان. ماشينانىڭ گۋدوگى ەستىلەدى.) مەن كەشىگىپ قالدىم. (تۇرا جونەلەدى.)
گۇلپان. بۇل كىسىدەن قايىر جوق ەكەن. (شاتىرعا قاراي بەتتەپ.) بالقيا، ءدارىنى ۇنەمدەي كور.
بالقيا. قانشا ۇندەمەسەك تە، ءوزىمىزدىڭ كولحوزدان ارتىلاتىن ءدارى جوق.
جانار (ويدا تۇرىپ قالادى). كەز كەلگەن جەردى قازا بەرۋگە بولمايدى، ەندى قايتتىك؟
بالقيا. ماناعى ايتقان جاپىراعىڭىزدى ىزدەسەك قايتەدى؟
جانار. بۇل جەردەن ونى تابۋ قيىن. داۋرەن دە كەلمەدى - اۋ.
جۇمىس ىستەپ جاتقاندارعا قاراپ كەتەدى. بالقيا مەن گۇلپان شاتىر ىشىمدە. ەكەۋى دارى-دارمەك ازىرلەپ ءجۇر.
بالقيا (اندەتىپ).
امال جوق قايتتىم بىلدىرمەي،
ياپىرماۋ، قايتىپ ايتامىن!
قويمادى دەرتىن كۇيدىرمەي،
نە سالساڭ دا تارتامىن.
(كەنەت ويلانىپ.) مۇنى مەن نە ءۇشىن ايتىپ تۇرمىن؟
گۇلپان. داۋرەن ەسىڭە ءتۇسىپ كەتكەن عوي. ونى قوي دا، انا گازەتتى اپەر، ساعان ومىرىڭدە ايىپ كورمەگەن ءبىر ءاندى سالدىرايىن. (بالقيا كۇلەدى.) نەگە كۇلەسىڭ؟
بالقيا. داۋرەننىڭ ءوزى ەمەس، ساعان ايتقان ءبىر ءسوزى ەسىمە ءتۇسىپ، سوعان كۇلەمىن. (گازەتتى بەرەدى.) مىنا ءسوزىڭ دە سونداي ءبىر كۇلكىنى شاقىرىپ تۇر.
گۇلپان. داۋرەننىڭ قاي ءسوزى؟
بالقيا. «ايتقاندارىڭنىڭ ءبارى اسىل، ەستىگەندەرىڭنىڭ ءبارى دە ساندىراقتاي بىردەڭە» دەپ پە ەدى، نە دەپ ەدى؟
گۇلپان. ول كۇلكى ەمەس-اۋ، كورىمدەي كىسىنىڭ ءازىلىن ايتساڭشى. مەن ءتىپتى داۋرەنگە ءتىل تيگىزىپ بولا جازدادىم عوي. اي، وسى اڭقاۋلىقتان ولەمىن عوي ءبىر كۇنى.
بالقيا. اڭقاۋ ەمەسسىڭ، ادالسىڭ. ءبىراق جاننىڭ وزىڭدەي كورەسىڭ، سونىڭ جاقسى ەمەس. قۋسىڭ دەگەن توبەسى كوككە جەتكەندەي بولاتىن كارىم سياقتىلارعا الدانۋىڭ دا سوندىقتان.
گۇلپان. وزىممەن تانىسقالى كەلگەن. ول دا اڭقاۋلىق ەمەس پە؟
بالقيا. جوق، ول دا ادالدىقتان، مەنى جاقسى كورەتىندىگىڭنەن.
گۇلپان. ال، ەگەر مەن سەنى سول داۋرەنىڭمەن قوساقتاسام، اتتى سىناسام شە؟
بالقيا. دۇرىس، سىناساڭ ونى دا ادالدىق دەيمىن.
گۇلپان. ادالسىڭ دەپ تۋرا ءشۇبالانۋىڭ قالاي؟ ءارقاشان دا ءادىل سىناماي ما؟
بالقيا. ونىمەن نە ايتپاقشىسىڭ؟
جاڭىل. ويباي-اۋ، قانىمنىڭ قابىرشاق بولىپ قالعانىن كورمەي تۇرسىڭ با؟ ىشەمىن.
بالقيا (ازىلدەپ). ماجەل اعاي كىمدە-كىم جۇمىس ىستەمەسە، ءبىر تامشى سۋ بەرىلمەسىن دەگەن ەدى، قايتسەم ەكەن، ءا؟
جاڭىل. ماجەل تۇگىل، ماجەلدىڭ اكەسىنىڭ اكەسى ايتسا دا جۇمىس ىستەمەسپىن. ۋھ، اكەل دەيمىن تەز.
بالقيا. وندا سول كىسىدەن رۇقسات اكەلىڭىز.
جاڭىل. ۋھ، ءولدىم، شولدە قالعىر ماجەل، ماجەلگە سالەم دە. (تالىقسىعان بولادى. بالقيا شوشىپ، تەز سۋ قۇيا باستايدى.)
بالقيا. وي، جەڭگە، جەڭگە، ءما سۋ، ءما! ويباي-اۋ، بالىق بولىپ كەتكەنسىز بە؟ (سۋ ىشكىزەدى.)
جاڭىل. ۋھ، ورتا جولدان قايتتىم - اۋ، ماشينانىڭ ءىشى وت بوپ كەتتى.
بالقيا. ۇيگە جەتە الماي قالارسىز، كەلگەن شارۋاڭىزدى ايتىڭىز دا، تەز قايتىڭىز.
جاڭىل. شارۋام سول، ماعان قايدان تاپساڭ دا، جاناردى تەز تاۋىپ بەر.
بالقيا. ونى قايتەسىز؟
جاڭىل. الگى ءبىر قاتىنسىز قالعىر كرەمليەۆ دەيتىن قىرسىقتىڭ كەسىرى وعان تاعى دا تيەتىن بولدى.
بالقيا. قالايشا؟
جاڭىل. ۋھ، ول ءقازىر شىققالى تۇرمىن دەپ، وبلىستان تەلەفون سوقتى. قالايدا ونى ايدوستىڭ كوزىنە كورسەتپەۋ كەرەك. ەگەر كورسە، ونىڭ وسى كەتكەنى كەتكەن، ءۇمىت جوق.
بالقيا. ە، سولاي دە! شوشاڭداپ ءجۇرىپ، بۇلدىردىڭدەر مە اقىرى. (باسىن ۇستاپ وتىرا كەتەدى.)
جاڭىل. ەي، شوشاڭداعان دەپ سەن ءوزىڭ كىمدى ايتاسىڭ - ەي؟
بالقيا. ءسىزدى ايتامىن، ءسىزدى. ءسىز ەمەس پە ەدىڭىز، ويباي، ەركەكتەردىڭ سىرى ماعان ءمالىم، ولار ەڭكەيە بەرسەڭ شالقايا بەرەدى، ەندى سەن دە شالقاي دەپ تاتەمە جەل بەرگەن.
جاڭىل داۆاي، نە بالتاي. اقىلدى بولساڭ، قايدا قالدىڭ؟
بالقيا. ءوي، داۆايىڭىز دا قۇرىسىن ءسىزدىڭ، داۆاي دا داۆايدان باسقا بىلەرىڭىز بار ما ەكەن وسى؟
جاڭىل (قاتتى). داۆاي نە بالتاي!.. جاناردىڭ حاتىن العان سوڭ كەلمەس دەدىم مەن. قايدان بىلەيىن، ونىڭ اش كەنەدەي جابىسىپ قالاتىنىن. ەكىنشىدەن، سەن ءويتىپ بالتايت ەتپە، ءبىلدىڭ بە؟ مەن قانشا جەل بەرسەم دە، جەلىككەن جوق. ونىڭ جازىقسىز يىلگەن باسىن ەلەپ، ءسوزىن ەلەپ جۇرگەن سەنىڭ اعاڭ جوق. بار كىنا اعاڭدا. ۇقتىڭ با؟
تاۋسوعاp. قاراعىم، مىنا ءبىر دورەكى انتۇرعاننىڭ كەتىپ قالعانىن وراپ بەرشى.
بالقيا. مۇنى نەعىپ جارالاپ العانسىز؟ ويباي-اۋ اق تىرناڭىز بولەك تۇر عوي.
تاۋسوعap. ەكسكاۆاتوردىڭ ءبىر جەرى ءبۇلىنىپ قالعان دەپ، مىلجالاپ الدىم.
بالقيا. ءسىز ونى جۇرگىزە بىلمەيسىز عوي.
جاڭىل (داۋىستاپ). ەي، دوداباي، داۆاي ماشينا سيۋدا، داۆاي! (سىرتتان داۋىس ەستىلەدى.)
داۋىس. ماشينانىڭ سۋى قايناپ كەتتى.
جاڭىل. سۋ مۇرىن نەمەنە دەيدى؟ ماشينانىڭ ىشىندەگى سۋ قايناۋشى ما ەدى، داۆاي نە بالتاي!
ەكىنشى جاقتان قولىندا بىرنەشە بۋما گازەت، جۋرنالى بار داۋرەن كەلەدى.
داۋرەن. ە، جانىل جەڭگەي دە كەلگەن ەكەن عوي، سالاماتسىز با!
جاڭىل. ونىڭ يەسىنە تاڭ قالدىڭ؟
داۋرەن. ءسىز مۇندا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن جوقسىز با؟
جاڭىل (اتىپ تۇرىپ). وي، شىركىن-اي! قولىنا كەتپەن ۇستايتىن شويتاباندى تاپقان ەكەڭسىن! (كەتىپ بارا جاتىپ.) ەي، دوداباي، سۋى قايناماق تۇگىل سۋالىپ قالسا دا داۆاي ماشينا سيۋدا! داۆاي. (كەتەدى.)
داۋرەن. وسى كىسى ءوزىنىڭ سول شويتاباننان تومەن ەكەنىن قاشان تۇسىنەر ەكەن؟!. جانىم - اۋ، مىنانى ەسسىز تاستاپ كەتكەنى نەسى؟ (گۇلپان كەلەدى.) ا، سىنشى جولداس! ءسىز دە كەلىپ پە ەدىڭىز؟ ساۋ بولارسىز. (قول الىسادى.)
گۇلپان (كۇلىمسىرەپ). «ءسىز» دەپ سىزىلا قالعان ەكەنسىز. «سىنشى» دەگەن ءسوزىڭىزدىڭ ءزىلى جوق پا، ايتەۋىر؟ (اسىعىس ءدارى ازىرلەي باستايدى.)
داۋرەن. «سەزىكتى سەكىرەردىڭ» كەرى عوي.
گۇلپان. ەگەر سەزىكتەنەرىم جوق بولسا نەنىڭ «كەرى» دەر ەدىڭىز؟
داۋرەن (سۋمكاسىنان ءبىر گازەتتى الىپ بەتىن اشادى دا، گۇلپاننىڭ الدىنا توسادى). مۇمكىن، مىنانداي ساندىراعىن ءۇشىن ۇيالارسىڭ.
گۇلپان. ساندىراعىڭىز نە؟
داۋرەن. قازىرگى كيىز ۇيلەردىڭ زامانىمىزعا ساي ەمەس ەكەنىن بىلمەستەن، اۋىزعا كەلگەندى ايتۋ ساندىراق ەمەي نەمەنە؟
گۇلپان. نە دەسەڭىز دە، اتا-بابامىزدىڭ قارا شاڭىراعىن كوممۋنيزمگە ارتىپ اپارامىز دەۋدەن ءتاۋىر.
داۋرەن. كوممۋنيزم، كوممۋنيزم دەپ ايقايلاي بەرۋ ەمەس، ءبىزدىڭ ماقسات - ونى ورناتا ءبىلۋ.
گۇلپان. ونى ءسىز ايتپاساڭىز دا ۇعاتىن سەكىلدىمىن.
داۋرەن. جوق، سەن ءالى ۇعا الماي ءجۇرسىڭ، ەگەر دە ونى ۇققان بولساڭ، جايلاۋ مەن وتاردى كولحوز قالاسىنىڭ قاتارىنا جەتكىزۋ ءۇشىن بىزگە جۇزدەگەن ۇيلەر سالۋ كەرەك، ول ۇيلەردى سالۋ ءۇشىن بىرنەشە بەس جىلدىق كەرەك ەكەنىن ويلار ەدىڭ.
گۇلپان. جۇزدەگەن ۇيلەر؟
داۋرەن. ءا، سەن وعان تاڭدانامىسىڭ؟ بەكەر اسىعاسىڭ، تاڭدانار كەزىڭ ءالى الدا. مىنا تەڭىز بىتكەننەن كەيىن ونداي ۇيلەردى جۇزدەپ ەمەس، مىڭداپ سالىپ، بارساكەلمەستىڭ كەڭ دالاسىن مالشىلاردىڭ قالاسىنا اينالدىرامىز.
گۇلپان. ە، ءسىز بۇكىل قازاقستاننىڭ سالاتىن ءۇيىن ايتىپ وتىر ما ەدىڭىز؟
داۋرەن. جوق مەنىڭ ايتىپ وتىرعانىم وسى كولحوز. الداعى جىلدا ءبىزدىڭ كولحوزدىڭ وتارى جۇزگە جۋىق. وسى ءجۇز وتار جىلىنا التى-اق رەت كوشسىن دەيىك. ءوزىڭ ەسەپتە! ەگەر ءسىزدىڭ ۇسىنىسىڭىز بويىنشا جوياتىن بولساق، نەشە ءۇي سالۋىمىز كەرەك؟ التى ءجۇز ەندى ۇقتىڭ با؟
بالقيا كەلەدى.
بالقيا. بۇل نە جانجال؟
داۋرەن (جالت قاراپ). ءا، بالىم، ساۋمىسىڭ؟ (قول الىسادى.)
بالقيا. ساۋمىن.
گۇلپان. ساۋ بولساڭ، كىشكەنە بارا تۇر. مەن اندا ءوزىن تىلدەيتىن قوقىمنىڭ كەرىن كيىپ تۇرمىن.
بالقيا. گۇلپان، سەن ايتشى، نە بولىپ قالدى؟
گۇلپان. داۋرەننىڭ ساعان شاعىمدانۋىنان شىققان «جانجال» دەرلىكتەي ەشتەڭە جوق.
بالقيا. شاعىمدانعانى قالاي؟
گۇلپان. سۇرا وزىنەن.
داۋرەن. تاعى دا تەرىس كەتتىڭ، گۇلپان. قاتەلەسسەڭ بەتىندە ۇلكەن كورىنىپ ەدىڭ، ەندى ۇساقتالىپ باراسىڭ.
بالقيا. ە، گۇلپانعا اشۋلانامىن دەپ گازەتكە دە تيگىزىپ العان ەكەنسىز عوي. وندا قوقىم اعايعا شىن ساعان ەكەنسىز.
داۋرەن. وسى سەن مەنىڭ ويىمداعىنى قايدان بىلەسىڭ؟
بالقيا. بىلمەيتىنىم دە جوق ەمەس. مىسالى، سىناۋشى گۇلپان، سىنالۋشى مەن، وعان ءسىزدىڭ نە ءۇشىن كىرىسىپ قالعانىڭىزدى بىلمەيمىن.
داۋرەن. اڭگىمە سەنىڭ سىنالعانىڭدا بولىپ تۇرعان جوق، ءۇي تۋرالى دا ەمەس. گۇلپان سياقتى سانالى زامانداسىمىزدىڭ وسىنداي ورتادا وتىرىپ، نىسانانى ءدال كوزدەي الماۋىندا بولىپ تۇر.
بالقيا. ويىمىز جارىسقا تۇسكەن ەكەن، قايسىنىڭ جەمىسى قانداي بولارىن ءومىردىڭ ءوزى-اق ەرتەڭ كورسەتپەي مە؟
داۋرەن. ارينە، ءبىراق...
بالقيا. گۇلپان، سەن نە دەيسىڭ؟
گۇلپان. مەن دە سولاي دەيمىن.
بالقيا. سولاي دەيتىنىڭدى ماقالاڭدا كورسەتسەڭ ەدى. بىلەم، سەن ونى كورسەتپەيىن دەگەن جوقسىڭ، كورسەتۋگە كۇشىڭ جەتكەن جوق. ويتكەنى سەن مالشىلاردىڭ ومىرىمەن ءالى تانىس ەمەسسىڭ، سوندىقتان ءبىزدىڭ كيىز ءۇي جونىندەگى ويىمىز ساعان جات كورىندى. تىڭدار بولساڭ، ايتار تىلەگىم: ءوزىڭ بىلمەي وزگەگە ونەگە ايتپا. (ءبىر ءدارىنى الادى دا، اسىعىس كەتەدى.)
گۇلپان. ەندى ەكەۋمىز وتىرساق دەيمىن.
داۋرەن. نە ءۇشىن؟
گۇلپان. بالقيا ەكەۋمىزدى دە وتىرعىزىپ كەتتى عوي.
جاڭىل (كەلە جاتىپ). الگى سۋ مۇرىندى ساعىم جۇتىپ قويعان با، جانىم - اۋ! (ەكىنشى جاقتان جانار كەلىپ)
جانار. مەن سەنى ىزدەپ جۇرسەم، مۇندا ما ەدىڭ؟ ءبىزدىڭ ءبىر ەكسكاۆاتور توقتاپ قالىپتى، مەن دەيتىن بولساڭ، سونى بۇگىنشە جۇرگىزە تۇرشى.
جاڭىل. وي، شىركىن-اي! ماي-ماي بولىپ جۇرسەم - اۋ!
جانار. ءبىر مەزگىل ماي-ماي بولىپ جۇرمەسەڭ، تازالىقتىڭ دا ءقادىرىن بىلمەي كەتەسىڭ.
جاڭىل (قولىن ءبىر سەرمەيدى دە، شاتىرعا كىرەدى). ۋھ، امانسىڭ با، گۇلپان! (گۇلپاننىڭ قاسىنا بارىپ وتىرا كەتەدى.)
جانار. داۋرەن؟ سەن كەلىپ قالىپ پا ەدىڭ؟ (قول الىپ امانداسادى.) امان جەتتىڭ بە، ايتەۋىر؟
داۋرەن. بارساكەلمەستىڭ ىستىعىنا ماشينا دا شىدامايدى ەكەن، ارەڭ جەتتىم.
جانار. سەنىڭ ماشيناڭ دا ءبىزدىڭ جاڭىل سياقتى، ىستىققا ءبىر ساعات شىدامايدى.
جاڭىل. نەمەنە، مەن سوندا كىم كورىنگەن ءمىنىپ تۇسەتىن ماشيناعا تەڭ بولىپپىن با؟ (گۇلپان جاقتىرماي شىعىپ كەتەدى.)
جانار. سونداي قۇنسىز ءسوزدى قايدان بىلە بەرەسىڭ وسى؟
جاڭىل. داۆاي، داۆاي ءسوزدى قوي دا، بەرى كەل. وڭاشا ايتاتىنىم بار.
جانار. ءسوزدى ءوزىڭ قوي دا، انا ەكسكاۆاتورعا قارا.
داۋرەن. ونى بۇل كىسى جۇرگىزە بىلە مە؟
جانار. سوعىس كەزىندە جۇرگىزگەن بولاتىن.
جاڭىل كەل دەيمىن بەرى، اسىعىسپىن.
جaنار. اسىعىس بولساڭ جۇرە بەر. (داۋرەنگە.) ءيا، الماتى قالاي؟ بىزگە رازى ما ەكەن؟
داۋرەن. رازى بولعاندا قانداي! (سۋمكاسىنان ءبىر نارسە الىپ.) وزدىگىنەن جۇرەتىن ءتورت ءشوپ ماشيناسى مەن ەكى ۇلكەن ماشينا بوساتسا، ولارعا ءوزىڭ دە بولارسىڭ. ول ءۇشىن مىنا قاۋلىمەن تانىسا بەر، مەن جايلاۋعا جونەلتىپ كەلەيىن. (كەتەدى.)
جاڭىل. ەي، الگى بىرەۋىڭ سەندەرگە قاراي شىققالى تۇرمىن دەپ وبلىستان تەلەفون سوقتى، ونى قايتۋشى ەدىڭ؟
جانار. الگى بىرەۋى كىم؟
جاڭىل. كرەمليەۆ شە؟
جانار. نە دەيسىڭ؟ (ءوز ويىمەن الىسىپ.) بۇل قايسى. الدە ول مەنىڭ سوڭعى جازعان حاتىمدى المادى ما ەكەن؟
جاڭىل. ۋھ، ءتىپتى ميىم جەتەر ەمەس، ءجۇرشى، ۇيگە بارىپ اقىلداسايىق.
جaنار (ۇرەيلەنىپ). توقتا، توقتا! مەنىڭ باسىما بىردەڭە ءتونىپ كەلەدى.
جاڭىل. نە دەيدى؟
جاناp. ايدوس مەنى وزىنە ەندى ءولىم تىلەۋشى كورۋى دە مۇمكىن.
جاڭىل. قالايشا؟
جانار. ول: مەنى ۇزاق ءومىر سۇرمەيدى دەپ؛ كرەمليەۆتى ادەيى كەلتىردىڭ دەۋدەن تايىنبايدى.
جاڭىل. قوي، ول ونداي اقىماق ەمەس قوي.
جانار. اقىماق بولماسا دا، ءتورت جىل بويى شەتتە ءجۇرۋدىڭ زاردابى وعان تيگەن سياقتى. ەندى قايتتىم؟ (كەتەدى.)
جاڭىل. ۋھ، ءتىپتى ميىم جەتەر ەمەس. ءاي، دوداباي، ارقالاساڭ دا، ۇيگە تەز جەتكىز مەنى... (كەتەدى. وسى كەزدە جانىنان ايدوس پەن ماجەل شىعا كەلەدى.)
Aيدوس. اپىر-اۋ، ومىرگە مەن جاڭا كەلگەنمىن بە، الدە ءبىزدىڭ ادامدار شارىقتاپ كەتكەن بە؟
ماجەل. ا، سولاي ما ەكەن؟ سوڭعى كەزدە شەتتە قالعانىمنان ءبىزدىڭ ادامداردىڭ تاڭ قالارلىقتاي بولىپ كەتكەنىن سەزبەي ءجۇرسىڭ دەسەم، كوڭىلىنە اۋىر تيەر ەندى ءوزىڭ.
تاۋسوعار (ەكسكاۆاتوردىڭ ۇستىنەن كورىنەدى). قاراعىم، ماجەل - اۋ، ءسىزدىڭ ۇيدەگى كەلىن دە تاڭ قالارلىق ادام با، ءا؟
ماجەل (جەلكەسىن قاسىپ). اي، جاڭىل - اي، سەن - اق بەتىمە سالىق بولا بەردىڭ - اۋ! (كورىنبەي كەتەدى.)
ايدوس. تاۋكە - اۋ، ءسىزدىڭ مۇنداي دا ونەرىڭىز بار ما ەدى؟
تاۋسوعار. وي، ايدوسجان - اي، وتىز جىل ەرتە تۋماسام، مۇنداي ونەردىڭ الۋان ءتۇرىن ورگىزەتىن ەدىم عوي. امال نە، ەرتە تۋىپ قالىپپىن... مىنانىڭ بويى بيىك پە، جوق مەنىڭ ويىم بيىك پە، بىلمەي تۋرمىن. قاسىما كەلىپ قارادى. ماعان ءقازىر بارساكەلمەستىڭ بار دالاسى اياعىمنىڭ ءدال استىندا جاتقان سەكىلدەنەدى. (قاسىنا كەلگەن ايدوسپەن قۇشاقتاسا تۇرىپ، الىسقا قول سوزادى.) كوردىڭ بە؟
ايدوس. كورىپ تۇرمىن، كاريا، ونىڭ ار جاعىندا نە بارىن دا كورىپ تۇرمىن. سوندىقتان دا مەنىڭ وسى كۇنى ۇيقىم جوق.
تاۋسوعار. كورە بىلسەڭ، كورسەتە دە ءبىل ەندەشە!
ايدوس. ءقازىر مەنىڭ ءتۇن ۇيقىمدى ءتورت ءبولىپ جۇرگەن ماقساتتىڭ دا ءوزى سول. سول ءۇشىن سۇڭقار ۇشپاستىڭ شولىنە دە بارىپ قۋانىپ كەلدىم. (جارىق ولاردان الىنىپ، شاتىردىڭ ىشىنە تۇسەدى. داۋرەن مەن ماجەل كەلەدى.)
ماجەل (سويلەي كىرەدى). جارايسىڭ، جىگىتىم، جارايسىڭدار! سەندەر ءورت قاۋلاتقان ۇشقىنداي بولدىڭدار، راقمەت سەندەرگە!
داۋرەن. وزدەرىڭىز قاندايسىزدار؟
ماجەل . ءبىزدىڭ حال سوندىقتان دا جاقسى ەدى، وتىز مىڭنىڭ ورنىنا وتىز بەس مىڭ ادام كەلىپ ساردالانى سۋداي ساپىرا باستاعان ەدى، تاعى ءبىر شارتتا-شۇرت شاتاققا كەزدەسىپ تۇرمىز.
داۋرەن. شاتاق؟ ول نە؟
ماجەل. ايدوس تەڭىزبەن قوسا كانال قازامىز دەپ جاتىر. ادام دەگەن ومىرگە تويمايتىن قاناعاتسىز عوي.
ايدوس كەلەدى.
ايدوس. امان با، دوستىم؟ (قول الىسادى.) سەندەر وڭكەي ىعاي مەن سىعايدى شاقىرعانسىڭدار ما قالاي، ايتەۋىر، مىنا كەلگەن حالىق كوڭىلدى شالقىتىپ جىبەردى.
ماجەل. سوندىقتان بۇل كىسى تەڭىزدى جوباداعىدان دا اسىرا شالقىتپاق.
ايدوس. نە دەسەڭ دە، مەن سوعان ابدەن بەكىندىم، دوستىم.
ماجەل. سەن نە دەسەڭ و دە، مەن قاشان تەڭىز بىتكەنشە ءبىر ادام بەرمەيمىن، ءبىر ادام.
ايدوس. وڭاشادا اركىم باتىر، ءوزىڭدى-وزىڭ الداي بەرىپ قايتەسىڭ. (ماجەل شاتىرعا كەتەدى.)
داۋرەن. بۇل تالاستارىڭىزدىڭ مانىسىنە تۇسىنۋگە بولار ما ەكەن؟
ايدوس (قولىنداعى كارتانى ستول ۇستىنە قويادى). مىناۋ ءبىزدىڭ قازىرگى جاساپ جاتقان تەڭىزىمىز. مىناۋ توڭىرەكتەگى بەس اۋداننىڭ ەرتەڭ وسى تەڭىزدىڭ سۋ تارتاتىن كانالى. مەنىڭ ەندىگى ويىم: وسى بەس كانالدى تەڭىزبەن بىرگە ءبىتىرۋ.
ماجەل (قايتا كەلىپ). جوق، دوستىم، وندا ءبىز تەڭىزدى بەلگىلەگەن مەرزىمىندە بىتىرە الماي، ماسقارا بولامىز، ماسقارا!
داۋرەن. بۇل تاماشا يدەيا ەمەس پە؟
ماجەل. تاماشا، تاماشا! وعان مەن دە تۇسىنەمىن، ءبىراق، مەنىڭ وعان ەشبىر لاجىم جوق.
ايدوس (قاعازدان باسىن كوتەرمەي). ماجەل، ارتىنا قاراپ ماقتانا بەرمەي، العا، بولاشاققا قاراپ شاتتان.
سەن ءبىر باسقان ءىزىڭدى قايتا باسىپ شيىرلاپ ءجۇرسىڭ، سونى ويلا!
ماجەل. كىم، مەن بە؟
ايدوس. ءيا، سەن! ەرتەڭگىنى كورە الماۋ، ءدال سەن ءۇشىن ۇيات. ول عانا ەمەس، سەن وسى تەڭىز جونىندە وسىمەن ەكىنشى رەت ءسۇرىندىڭ، اياق باسقان سايىن ءسۇرىنۋ - ءولىم، سونى ەسكەر!
ماجەل. قانشا سوقىر بولسام دا، ءدال وسى ويىڭنىڭ العا باسپايتىنىن كورىپ تۇرمىن، مەرت بولارسىڭ، ساق بول! (كەتەدى.)
داۋرەن. ايدوس اعا! شىنىندا ەكەۋىنە بىردەي كۇش جەتپەيدى عوي.
ايدوس. جەتەدى، دوستىم. تۋىسقان ۋكراينا حالقى كومەككە جەر قازاتىن (زەملەروينىە) ماشينانىڭ ەلۋىن جىبەرىپتى. بەس كانال ءۇشىن سونىڭ ءوزى دە جەتىپ جاتىر. قالاي، بۇل ساعان ۇناي ما؟
داۋرەن. مەن مۇنان ءبىزدىڭ ەلدىڭ عاجايىپ كۇشىن كورىپ تۇرمىن - اۋ، ايدوس اعا!
ايدوس. دۇرىس ايتاسىڭ، دوستىم، ءبىزدىڭ ەل بىر-بىرىمەن دۇنيەسى تۇگىل جانىن دا ايامايدى. ايتپاقشى، سەن ءحالىن ءبىلدىڭ بە؟
داۋرەن. ءبىلدىم، دارىگەرلەردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا جامان ەمەس.
ايدوس. ءوزى نە دەيدى؟
داۋرەن. مىنا حاتقا جازعان بولار. (حات بەرەدى.)
ايدوس. ءوزىڭ ول كىسىنى كورمەگەن ەكەنسىڭ عوي؟
داۋرەن. كوردىم، ءالى دە بەس-التى اي جاتاتىن سياقتى.
ايدوس (حاتتى وقىپ بولىپ). ول كىسىگە مەنىڭ جاناردان بولەك تۇراتىنىمدى جەتكىزگەن كىم؟
داۋرەن. بىلمەدىم كىم ەكەنىن.
ايدوس. ءتىپتى، مەنىڭ تەڭىز باسىندا جالعىز جاتقانىما دەيىن جازىپتى، وسىنى جەتكىزىپ جۇرگەن سەنسىڭ - اۋ، ءا؟
داۋرەن. ايىپ ەتپەڭىز، قارت ادامدى الداي المادىم. ءوزى دە شەت جاعاسىن ەستىپ، جانار ءۇشىن كۇيىنىشتى ەكەن.
ايدوس. ءيا، ول كىسى جاناردى تۋعان بالاسى - مەنەن دە ارتىق كورەدى.
داۋرەن. وندا جاناردى ءسىز دە جاقسى كورىڭىز.
ايدوس (اۋىر كۇرسىنىپ). ءومىرى ساعاتپەن ساناۋلى مەن سەكىلدى ادامعا بىرەۋدىڭ باعىن بايلاۋدان نە پايدا؟
داۋرەن (تاڭدانا قادالىپ). ايدوس اعا! ءسىز وسىنداي ويدا ما ەدىڭىز؟
ايدوس (كەۋدەسىن كەرە دەم الىپ). ە، دوستىم! ونىڭ نەسىن سۇرايسىڭ. جاندى جەپ جۇرگەن دەرت از ەمەس قوي مەندە. سەن ۇگىت ايتقىش بولساڭ، ماعان ەمەس، ءوز باعىن ءوزى بايلاپ، جاستىق قىزىعىن كورە الماي جۇرگەن جانارعا ايت! (سىرتتان شۋ ەستىلەدى.) ول نە، ءبىلشى. (داۋرەن كەتەدى. ازدان سوڭ ەكىنشى جاقتان كرەمليەۆ كەلە جاتادى.)
كرەمليەۆ. رۇقسات ەتىڭىز؟!
ايدوس (قاعازدان باسىن كوتەرىپ). كەلىڭىز، كەلىڭىز! (قول الىسىپ.) بايسالوۆ.
كرەمليەۆ (قول الىسىپ). كرەمليەۆ! (ايدوستىڭ ءانى بۇزىلىپ كەتەدى، كرەمليەۆ ونى بايقامايدى.) شولدەپ كەتتىم، ءبىر جۇتىم سۋ بولار ما ەكەن؟
ايدوس (سۋ قۇيىپ بەرىپ). ساقتانىڭىز، بۇل جەردىڭ سۋىنىڭ ءدامى ءتاتتى بولعانىمەن، اۋىرتاتىن ادەتى بار.
كرەمليەۆ. نە دە بولسا تاعى بەرىڭىز.
ايدوس. ءيا، نەگە بولسا دا تاۋەكەل ەتەتىن ادام ەكەنىڭىز كورىنىپ تۇر.
كرەمليەۆ. قاتەلەسكەن جوقسىز. (تاعى دا ءىشىپ.) راقمەت! ەندى بولماعاندا شولدەپ ولەتىن ەدىم. (پاپيروس تارتادى.)
ايدوس. بۇرىن بۇل جەردىڭ قانداي ەكەنىن كورگەن جوق پا ەدىڭىز؟
كرەمليەۆ. جوق، ءتىپتى ءشول بولسا دا، مۇنداي عوي دەپ ويلاعان ەمەسپىن.
ايدوس. سولاي ما، كورمەگەن جەردىڭ وي-شۇقىرى كوپ ەمەس... «جەڭىس» كولحوزىنا ءبىر حيرۋرگ كەلەدى دەپ ەستىپ ەدىم، سول ءسىز بولارسىز دەيمىن.
كرەمليەۆ. قاتەلەسكەن جوقسىز. ال، ءوزىڭىز كىم بولاسىز؟
ايدوس. مەن وسىنداعى ءبىر ينجەنەرمىن. ءسىزدى كوپتەن كۇتكەن ادامنىڭ ءبىرىمىن.
كرەمليەۆ. نە ءۇشىن؟
ايدوس. ماعان بىر-ەكى ءتۇرلى وپەراسيا جاساۋ كەرەك ەدى. دەر كەزىندە جاقسى كەلدىڭىز! ءجۇرىڭىز، اۋىل جاققا بارايىق... مۇندا تۇسەتىن تانىس ءۇيىڭىز بار ما ەدى؟
كرەمليەۆ (ءسال بوگەلىپ). ءبىر اداممەن ازداعان تانىستىعىم بار ەدى. ءبىراق ونىڭ ۇيىنە بىردەن بارىپ ءتۇسۋدى لايىقسىز كورىپ تۇرمىن.
ايدوس. وندا ءبىزدىڭ ۇيگە ءتۇسىڭىز.
كرەمليەۆ. ۇلكەن راقمەت سىزگە.
ايدوس. پوجالۋيستا.
ەكەۋى شىعىپ كەتەدى. كەلە جاتقان بالقيا ولاردى كورىپ قالادى.
بالقيا. بۇل كىم، جانىم - اۋ؟
ەكىنشى جاقتان جانار كەلە جاتادى.
جانار. بالىم، سەن كوكەڭدى كوردىڭ بە؟
بالقيا. تاتە، كرەمليەۆ دەگەنىڭ قانداي ادام ەدى؟
جانار. ونى نەگە سۇرادىڭ؟
بالقيا. سىرتىنان تانيسىز با؟ سوناۋ كوكەمنىڭ قاسىندا كەتىپ بارا جاتقان سول ەمەس پە؟
جانار. نە دەيسىڭ؟ (قاراپ جىبەرىپ بالقيانى قۇشاقتاي الادى.) سول، ءدال سونىڭ ءوزى. ەندى قايتتىم، بالىم - اۋ!؟ ەندى قايتتىم؟
وسى كەزدە داۋرەن، تاۋسوعار، گۇلپان، قوقىمدار كەلە جاتادى. قوقىم قۋانىشتى.
داۋرەن. جانار! مىنا كىسىگە ەندى رازى بول. قاق ىرگەڭنەن تاۋىپ كەلدى جوعىڭدى.
قوقىم (داۋرەنگە). وي، اينالايىن-اي، مەن مۇنى سەنىڭ ارقاڭدا تاپتىم عوي. سەنەن دە اينالايىن، جانارجان. ايدوسىڭمەن بىرگە جاساپ، ايدوسىڭمەن بىرگە اعار، جانارجان.
جانار. ءومىر بويى اۋزىڭىزدان شىققان ءبىر جاقسى تىلەك وسى ەدى. انە، ول دا كومىلدى.
كەتە بەرەدى، باسقالار اڭ-تاڭ..
شىمىلدىق.
ءۇىشنشى پەردە
ءتورتىنشى سۋرەت
ساحنا ەكىنشى سۋرەتتەگى قالپى. كۇن كەشكىرگەن كەز. پەردە اشىلعاندا ايدوس ءوز جۇمىستارىمەن شۇعىلدانىپ، ستول باسىندا وتىر دا، كرەمليەۆ ديۆاندا ءبىر قاعازداردى وقىپ وتىر.
كرەمليەۆ. ءسىز ماعان ەڭ كەرەگىن بەرمەپسىز عوي؟ (ايدوس ءوز ويىمەن وتىرىپ، ونىڭ نە دەگەنىن اڭعارمايدى. كرەمليەۆ تەرراسقا شىعىپ كەتەدى.)
ايدوس. ءسىز ماعان بىردەڭە دەدىڭىز بە؟ (كرەمليەۆتىڭ ۇيدە جوعىن ەندى بايقاپ، كۇلىمسىرەپ، باسىن شايقايدى دا، تەلەفوندى الادى.) قارىنداسىم، ماعان جاناردى تاۋىپ بەرشى. جوق، وعان ايت، ۇيگە تەلەفون سوقسىن. (تەلەفوندى ورنىنا قويادى. تەرراستا تۇرعان كرەمليەۆ ورىستىڭ ءبىر حالىق ءانىن ايتادى. وعان ايدوس تا باياۋ قوسىلادى. تەلەفون شىلدىرايدى.) بۇل كىم؟ ءيا، ءسىز بە ەدىڭىز؟.. بايقاماي جاتىرمىن... مەن ءسىزدىڭ قوناعىڭىزدى ەرتىپ كەلىپ، ەندى كۇتۋشى بولىپ وتىرمىن عوي، ونان حابارىڭىز بار ما؟ اسىعىس جۇمىستارىم بار ەدى، قوناعىڭىزدىڭ قاسىنا ءوزىڭىز كەلىپ، مەنى بوساتساڭىز ەكەن. اۋ، نەگە ۇندەمەيسىز؟ ەندى قاشان؟ (تەلەفوندى ورنىنا قويىپ، باسىن شايقايدى دا، جۇمىسىنا قايتا كىرىسەدى.)
كرەمليەۆ (قايتا كەلىپ، ايدوستىڭ سىزىپ وتىرعان چەرتەجىنە قاراپ از تۇرادى). ءسىز تاعى ءبىر ۇلكەن ءىستى باستاعالى وتىرسىز با؟
ايدوس. ءيا، حالقىمىزدىڭ مىنا قيمىلى بۇل تەڭىزدى كەلەشەككە ولشەي سال دەپ وتىر. ءسىز قالاي ويلايسىز، مەن كۇندەلىكتەن گورى ومىرلىكتى قىمبات دەپ بىلەمىن.
كرەمليەۆ (ونىڭ سوڭعى ءسوزىنىڭ مانىنە تۇسىنبەي). ارينە، ارينە، مەن ءبىر شەگە قاعىلسا دا كەلەشەك ءۇشىن قاعىلسىن دەيتىن اداممىن.
ايدوس. تەك ءتۇزۋ قاعىلسىن دەڭىز. قيسىق قاعىلعان شەگەنىڭ كەلەشەك تۇگىل بۇگىنگە دە پايداسى جوق. ول ءسىزدىڭ دە ەسىڭىزدە بولسىن.
كرەمليەۆ. عافۋ ەتىڭىز، مەن بۇل سوزىڭىزگە تۇسىنە المادىم.
ايدوس. كەيىن تۇسىنەرسىز... (ازدان سوڭ.) ءسىز جاڭا مەنەن بىردەڭە سۇرادىڭىز با وسى؟
كرەمليەۆ. باستاپقى سوزىڭىزگە قاراعاندا، سىزدە تاعى ءبىر حيرۋرگتىڭ قورىتىندىسى بار سياقتى ەدى. مەن سونىمەن تانىسسام دەپ ەدىم.
ايدوس. قاي حيرۋرگتىڭ؟
كرەمليەۆ. موسكۆاداعى پروفەسسور لاۆروۆانىڭ.
ايدوس. ول جاڭاعىلاردىڭ ىشىندە جوق پا ەكەن؟
كرەمليەۆ. جوق كورىنەدى.
ايدوس. وندا عافۋ ەتىڭىز، ءقازىر... (پورتفەلىنىڭ ىشىنەن ءبىر قاعازدى. الىپ، كرەمليەۆكە بەردى.) الدىڭعى قاراعان حيرۋرگتەردىڭ ءبارى دە ءسىزدىڭ ءومىرىڭىزدى ساقتاۋ تەك سول لاۆروۆانىڭ عانا قولىنان كەلەر دەگەن ەدى. ول كىسىنىڭ قولىنان بار كەلگەنى: باسىن شايقاپ اۋىر كۇرسىنۋ بولدى. (جۇمىسىنا قايتا كىرىسەدى.)
كرەمليەۆ. بۇل كىسى دە وقتى الىنبايدى دەدى مە؟
ايدوس. ءارى جۇرەگىڭىز ناشار، ءارى وق تەرەڭدە. وپەراسيا جاساۋ ءقاۋىپتى. دەگەنمەن ءبىراز ۋاقىت دەمالىپ، دارىگەرلىك ەرەجەنى ساقتاپ جۇرە تۇرىڭىز دا، ماعان قايتىپ كەلىڭىز دەدى. (ءسال كۇرسىنىپ.) ونىسى كوڭىلدى اۋلاعاندىق قوي.
كرەمليەۆ. ءسىز ونشا ءۇمىتسىز بولماڭىز.
ايدوس. مەن وكپە وپەراسياسى جونىندە سوۆەت حيرۋرگتەرىنە تەڭ كەلەتىن حيرۋرگ دۇنيە جۇزىندە جوق ەكەنىن جاقسى بىلەمىن. سوندىقتان ەندى ءۇمىتىم از.
كرەمليەۆ (ىشىنەن وقىپ شىعىپ، قۋانىشتى كەسكىنمەن). ايدوس بايسالوۆيچ! مىنا كىسىنىڭ قورىتىندىسىنا قاراعاندا، مەنىڭ ءۇمىتىم ۇلكەن. مىنە، قاراڭىز. مىنا ءبىر ءسوزىن عانا وقىڭىزشى. (قاسىنا جەتىپ بارادى.)
ايدوس (تىڭداعىسى كەلمەي). ونى بۇرىن دا تالاي وقىعانمىن. قيال دەگەن ساعىم سەكىلدى، وعان، اسىرەسە، ءسىز كوپ ەرە بەرمەڭىز.
كرەمليەۆ. بۇل قيال ەمەس، قۇرمەتتىم... مەن وسىدان ەكى اي بۇرىن بىرەۋدىڭ وكپەسىندەگى وقتى الدىم. ارينە، ول مۇنان گورى وڭاي جەرىندە ەدى، سول وپەراسيادان بەرى ماعان ۇلكەن سەنىم پايدا بولدى. مەن ءقازىر سوناۋ بابالييەۆ، بلوكتاردان باستاپ بارلىق حيرۋرگتەردىڭ جۇرەككە دە وپەراسيا جاساۋ جونىندەگى جەتپىس جىلدىق تاجريبەسىن بويىما ءسىڭىرىپ، ۋاقىت ۇتۋدىڭ جولىن ىزدەۋدەمىن. ەگەر دە ۋاقىتتى ۇتسام، قانداي ءقاۋىپتى بولسا دا، مەن بۇل وقتى الا الامىن.
ايدوس. ماعان وسى اڭگىمەلەر ونشا جايلى ءتيىپ تۇرعان جوق. باسقا ءبىر كوڭىلدىلەۋ اڭگىمەگە كوشسەك قايتەدى؟
كرەمليەۆ. عافۋ ەتىڭىز. مەن ءسىزدىڭ جۇمىسىڭىزعا بوگەت ەتتىم بىلەم. مەنىڭ كولحوز باستىعىندا اسىعىس جۇمىسىم بار ەدى. سوندا بارىپ كەلەيىن، كەڭسەسىنە باراتىن جولدى ايتا الاسىز با؟
ايدوس. مەنىڭشە، ءسىز ول كىسىنىڭ ءۇيىن دە بىلەتىن بولارسىز دەيمىن؟
كرەمليەۆ. ءوزىم بىلسەم، وزگەدەن ءجون سۇراماس ەدىم عوي.
ايدوس. ءسىز تىم سىپايى ەكەنسىز.
كرەمليەۆ. بۇل سوزىڭىزگە تۇسىنە المادىم.
ايدوس. ەسىڭىزدە بولسىن، ءسىزدىڭ، مۇندا قىزمەت ىستەۋ ءۇشىن ەمەس، سول كىسى ءۇشىن كەلگەنىڭىز دە بىزگە بەلگىلى. (اس ءۇيدىڭ ەسىگىنەن قاراپ.) بالقيا، تەزدەت، شىراعىم.
بالقيا (داۋسى ەستىلەدى). بەرى كەلىڭىزشى. (ايدوس كورىنبەي كەتەدى.)
كرەمليەۆ (كوزى پيانينونىڭ ۇستىندە تۇرعان سۋرەتكە تۇسەدى دە، ۇستاي الادى). و، تاماشا، بۇل قالاي؟ مىناۋ جانار... ءتىپتى جاس كەزىندەگى سۋرەت. مىناۋ جاڭاعى ينجەنەر ەمەس پە؟ (ويلانىپ.) اپىر-اي، مەن وسى جانار ءۇشىن جانى اۋىراتىن بىرەۋدىڭ ۇيىندە وتىرعان جوق پا ەكەنمىن؟.. (ويلانىپ.) بۇل كىم بولدى ەكەن؟ (سۋرەتكە قادالا قاراپ.) تۋىسى بولۋعا مۇمكىن ەمەس. الدە ءولدى دەپ جۇرگەن جىگىتى ءتىرى كەلدى مە ەكەن؟ جوق، ول دا مۇمكىن ەمەس. (جان - جارىنا ۇرەيلەنە قاراپ بارىپ تەلەفوندى الادى.) قۇرمەتتىم، ماعان كولحوز پرەدسەداتەلى جانار ايباسوۆانىڭ كۆارتيرىن بەرىڭىزشى!.. نەگە كۇلەسىز؟ نە دەيسىز؟ بۇل قالاي؟ مەن سول ۇيدە تۇرمىن با؟ (تەلەفوندى تاستاي سالادى.) بۇل نە جۇمباق؟..
ايدوس قايتا كەلەدى.
ايدوس. دامگە ءجۇرىڭىز! (از كىدىرىس.)
كرەمليەۆ. عافۋ ەتىڭىز، ءسىز ماعان دامىڭىزدەن بۇرىن ءوزىڭىزدىڭ كىم ەكەنىڭىزدى اشىعىراق ايتىڭىزشى.
ايدوس. كىم ەكەنىمدى كورگەن جەردە - اق ايتتىم - اۋ دەيمىن سىزگە.
كرەمليەۆ. جاسىرماي ايتىڭىزشى. ءسىز جاناردىڭ نەمەنەسىسىز وسى؟..
ايدوس. نانساڭىز، سونى ءدال ءقازىر ءوزىم دە بىلمەيمىن. (جانار كەلەدى. كرەمليەۆ ەكەۋى بىرىنە-بىرى ءۇنسىز قاراپ تۇرىپ قالادى. ايدوس ەكەۋىنە كەزەك قاراپ، كۇلىمسىرەپ.) بۇل ءۇيدىڭ يەسى وسى كىسى، تانىسىڭىزدار!
جانار. ايىم، ءازازىل ويعا ازا كورمە دەگەننەن باسقا نە ايتايىن. (كرەمليەۆقا.) ءسىزدى قۋانىشىما ورتاقتاسار دەپ سەنەمىن.
كرەمليەۆ. قۇرمەتتى جانار! (قول الىسىپ.) مەن ءقازىر نە دەرىمدى دە بىلەر ەمەسپىن.
ايدوس (قولتىعىنان ۇستاپ). وتىنەمىن، دامگە ءجۇرىڭىز. حوزيايكا، ءسىز دە ءجۇرىڭىز!
كرەمليەۆ. تۇسىنبەيمىن. (ايدوس ەكەۋى كەتەدى.)
جانار (جالعىز). وي تولقىنى كۇشەيسە، باس دەگەن سونىڭ بەتىندە قالقىعان جاپىراق ەكەن عوي. (باسىن ۇستاپ وتىرا كەتەدى. ازدان سوڭ ماجەل كەلەدى. جانار بارىپ قۇشاقتاي الادى.) ماجەل اعا...
ماجەل. سابىر، شىراعىم، سابىر. (وتىرعىزادى.)
جانار. اقىل تابىلماي، سابىر تابىلار ەمەس، تابىڭىزشى اقىلىن.
ماجەل. ءدال وسى جونىندە ەشكىمنەن ەشقانداي اقىل كۇتپە. بۇعان اقىلشى دا، ۇكىمشى دە ءوز جۇرەگىڭ.
جانار. كىمىم ايتىلىپ ءبىتتى - اۋ دەيمىن. ەندى تەك مەنى وزىنە ءولىم تىلەۋشى كورمەسە ەكەن... ءسىز سولاردىڭ قاسىنا بارىڭىزشى.
ماجەل. ونداي ويعا بارماس، ءبىراق ەندى قايتىپ قايرىلا دا قويماس. ويتكەنى، ول - ءبىر مۇزداسا جىبىمەيتىن قاتال ادام. ونداي ادامنىڭ كوڭىل جاراسى ەشۋاقىتتا جازىلمايدى. قايتا قوسىلعاندارىڭمەن ومىرلەرىڭ قىزىقتى بولماي، ىشتەي تىنىپ، ىرىڭ-جىرىڭمەن وتۋلەرىڭ مۇمكىن.
جانار. ونداي ءومىردىڭ قاجەتى قانشا؟
ماجەل. مەنىڭ دە ايتىپ وتىرعانىم سول. حالىق: «سۇيمەگەن سۇلۋدان، سۇيگەن سۋ مۇرىن ارتىق» دەپ بەكەر ايتپاعان. سونىڭ ءبارىن ويلا دا، ءوزىڭ شەش...
ايدوستار وتىرعان بولمەگە كەتەدى. جانار جالعىز، الدەنەنى اسىعىس جازا باستايدى. بالقيا كەلەدى.
بالقيا. تاتە، انا كىسىلەر ءسىزدى كۇتىپ وتىر.
جانار. و، بالىم، ولار كۇتىپ وتىر ما، جوق، الدە ىشتەرىنەن تۇتىگىپ وتىر ما، كىم ءبىلسىن؟!
بالقيا. سولاردىڭ تۇتىگىپ وتىرعانىن كورە المادىم-اۋ مەن.
جانار. ونىڭ ەكەۋى دە تەرەڭ ويلى ادامدار. تەرەڭدەگىنى كورۋ قيىن... ەندى مەنەن سەن دە بەزەسىڭ عوي، ءا؟..
بالقيا. مەن نەگە بەزەمىن؟
جانار. كوكەڭ يىلەر كەزدەن ءوتىپ كەتتى، ەندى بەزبەگەندە قايتەسىڭ؟
بالقيا. كوكەم دە، مەن دە، ەشكىم دە بەزبەيدى. اپام كەلگەننەن كەيىن ەكەۋمىز بىرىگەمىز دە، ءسىزدى اقتاپ الامىز.
جانار(قۇشاقتاپ). راقمەت، بالىم! مەن ايدوستان كەتسەم دە، سەندەردەن كەتپەسپىن.
بالقيا. وندا ەشكىمنەن دە يمەنبەڭىز، ءجۇرىڭىز. (بۇلار كەتە بەرگەندە، ەسىك قاعىلدى. جانار كەتەدى دە، بالقيا ەسىك اشۋعا بارادى.) ءسىزدى كىم شاقىردى؟
داۋرەن (سويلەي كىرەدى). سەن شاقىرعان جوق پا ەدىڭ؟
بالقيا. اقىرىن سويلەڭىز، ۇيدە كوكەم وتىر.
داۋرەن. وسى سەن بىرەسە اپام، بىرەسە كوكەم دەۋدى قاشان قويار ەكەنسىڭ.. جارايدى، كوزىڭمەن اتپاي-اق قوي. مەن ءدال ءسىزدىڭ سول كوكەڭىزبەن مىقتاپ تۇرىپ سويلەسكەلى كەلدىم.
بالقيا. نەگە؟ نە جونىندە؟
داۋرەن. جانار جونىندە.
بالقيا . سىزگە ونداي پراۆونى كىم بەردى؟
داۋرەن. ماعان ونداي پراۆونى بەرگەن - مەن، ءوزىم.
بالقيا. بىرەۋدىڭ سەميا ماسەلەسىنە ارالاسۋعا ەشقانداي حاقىڭىز جوق بولعاندىقتان، ول پراۆونى ءبىز سىزدەن سىپىرىپ الامىز دا، مىنانى بۇيىرامىز: بۇگىن جەتى كىسىنى قارا قۇرت شاعىپ كەتتى. ەرتەڭ تاجىريبەلى قارتتاردىڭ ءماجىلىسىن شاقىرىڭىز دا، سول پالەنى قۇرتۋدىڭ جولىن كەڭەسىڭىز.
داۋرەن. ءبىر ساعات كەشىگىپ بۇيىرعانىن بولماسا، بۇل تىلەگىڭ دۇرىس. مەن ءقازىر سول ءماجىلىستى وتكىزىپ كەلدىم، سەندەردەن گۇلپان قاتىناستى.
بالقيا. وندا راقمەت سىزگە. ەندى ايتارىڭىز بار ما؟
داۋرەن. بار. مەن مىنا كەلگەن كىسىنى ءوز ۇيىمە شاقىرا كەلدىم. بار كەلگەن شارۋام سول.
بالقيا. مۇنىڭىز دا ۇنايدى. وندا ءسىز سالدەن سوڭ كىرىڭىز. (كەتەدى. ازدان سوڭ، ايدوستار وتىرعان بولمەدەن جاڭىل كەلەدى.)
جاڭىل (قىزىڭقىراپ العان، كەلە بىلەگىن سىبانىپ). قانە مەنىڭ شاقىرعانىما جۇرمەي كور.
داۋرەن. جۇرەيىن، جەڭگەي، جۇرەيىن. مەن باسقانى جەڭسەم دە، ءسىزدى جەڭە المايمىن.
جاڭىل ا، سولاي ما ەكەن! حا-حا-حا!
داۋرەن. كۇلكىڭىز جاقسى ەكەن، ءبىراق كومەيىڭىزدەن قاسىرەت تە كورىنىپ تۇر-اۋ، ەمدەتپەسەڭىز بولماس.
جاڭىل (مىقىنىن تايانىپ). ول قانداي ەم؟ سەن سياقتى سۇلۋ جىگىتتەر مە؟ حا-حا-حا!..
داۋرەن. جوق، ول ەمنىڭ اتى - ەڭبەك پەن بالا. (كەتەدى.)
جاڭىل (كوزىن ءبىر اشىپ، ءبىر جۇمىپ). ەڭبەك پەن بالا!.. وسىلار ءبىرىنىڭ اۋزىنا ءبىرى تۇكىرىپ قويعان با، ەي؟ قوي، قوقىمداي بولسا دا، ءبىر ۇل تاپپاسام بولماس. (كەتە بەرە ەسىك قوڭىراۋىن ەستىپ، سىرتقا قاراي كەتەدى.) تاعى كىم بولدى ەكەن؟ (ازدان سوڭ قوقىمدى ەرتىپ سويلەي كىرەدى.) قوقا - اۋ، تۇندەلەتىپ نەعىپ ءجۇرسىز؟
قوقىم. ا، جاڭىلجان، امانسىڭ با، قاراعىم. مەن ولاي دوڭبەكشىپ، بۇلاي دوڭبەكشىپ، ۇيقىنىڭ ەسەبىن ءبىر تابا الماي، اقىرىندا وسىندا كەلدىم.
جاڭىل ە، اراق ىشكىڭىز كەلگەن ەكەن عوي! (تەز بارىپ اراق اكەلەدى.) كەلىڭىز، مەنىڭ سىزدەي ءبىر ۇل تابۋىم ءۇشىن قاعىپ جىبەرەيىك؛
قوقىم (اراقتى المايدى). تىلەكتەسپىن. ءبىراق بالا تابۋ ءۇشىن اراق ءىشۋدىڭ دە، اقىماق بولۋدىڭ دا قاجەتى جوق.
جاڭىل. بالا تابۋ ءۇشىن اقىلدى بولۋدىڭ دا قاجەتى جوق. ءسوزدى قويىڭىز دا الىڭىز. مەنىڭ سىزدەن سۇرايتىن ءسوزىم بار!
قوقىم. وسىنىڭ كەسىرىنەن ءوزىم تەك بۇگىن عانا ادام ساناتىنا قوسىلىپ تۇرمىن، ازعىرماشى، قاراعىم.
جاڭىل. ە، ءتاۋباعا كەلگەن ەكەنسىز عوي.
قوقىم. جوق، ءتاۋباعا ەمەس، پارتورگكە انت بەرگەن ەدىم.
جاڭىل ءسىز پارتيادا بار ما ەدىڭىز؟
قوقىم. مەن بەسپارتيينىي بولسام دا، پارتيانى قادىرلەيتىن اداممىن.
جاڭىل وتىرىك ايتپاي-اق قاعا بەرىڭىز، مەن ەشكىمگە ايتپايمىن.
قوقىم. سەن ايتپاعانمەن، باسقا ايتۋشى بار.
جاڭىل ول كىم؟
قوقىم. ول ءوزىمنىڭ ارىم.
جاڭىل. ەندەشە ءسىزدىڭ ءومىر بويى اراق كورمەۋىڭىز ءۇشىن! (ەكەۋى دە قاعىپ سالادى.)
قوقىم. كورمەسەم كورمەيىن، تەك ءوزىڭ قۇلاپ قالماشى.
جاڭىل وي، ءتايىرى - اي، بوتەلكە قۇرلى جوقپىن با؟ مىنا ءبىر شىنتاقتاي بوتەلكە ىشىندەگى ۆينو كەڭىردەگىنەن كەلسە دە قۇلاماي-اق تۇر عوي. قانە، ەندى شىنىڭىزدى ايتىڭىز. وسى ءسىز اراقتى ماسكۇنەمدەرشە ءىشىپ، ەتتى مەشكەيلەرشە جەپ، ءسوزدى جىندىلارشا سويلەيتىنىڭىز قالاي؟ ءسىزدىڭ مەنى جاتىپ ىشەر دەۋگە قانداي پراۆوڭىز بار؟
قوقىم. كىمدى، ءسىزدى مە؟
جاڭىل. مەنى، مەنى.
قوقىم. سونى ايتقان كىسىنى كوزىمە كورسەتشى، كوزىن جەلكەسىنەن شىعارايىن.
جاڭىل. شىعارساڭ شىعار، ونى ايتۋشى تاۋسوعار.
قوقىم. تاۋسوعار! ا، وندا دۇرىس، وندا دۇرىس.
جاڭىل. نەمەنە دۇرىس. اتاڭىزدىڭ باسى ما؟
قوقىم. جوق، سىزدىكى دۇرىس.
ماجەل. كەلەدى.
ماجەل. بۇل نە شۋ؟ ەھە، قوقىم ەكەن عوي جىلقىسىن قايىرا الماي جۇرگەن.
قوقىم. ول داۋلەت ءبىزدىڭ باستان كەتكەن، وزگەگە ونەگە ايتقىشتار عوي بايىپ جاتقان. (ماجەل جاڭىلعا قادالادى.)
جاڭىل. ۇندەمە، ۇندەمە، مەن ساعان قوقىمداي ءبىر ۇل تاۋىپ بەرۋگە بەل بۋدىم. حا-حا-حا!
ماجەل. ەھە، قوقىمداي ۇل تاپساڭ جەتىسكەن ەكەنسىڭ.
جاڭىل. وندا، وزىڭدەي ۇل تابامىن. (ءوز بولمەسىنە الىپ كەتەدى.)
قوقىم. وندا دا ونشا جەتىسكەن جوقسىڭ. وي، قۇداي-اي، ماس كەزىمدە مەن دە وسىنداي بولىپ، اۋزىما كەلگەندى وتتادىم - اۋ، (ۆينوعا تامسانا قاراپ). مىنا سايتان سارىنىڭ كوزىمدى بۇلدىراتۋىن - اي، قايتسەم ەكەن؟ ەگەر جۇمىستى جاقسى ىستەسەم، اراقتى از-ازدان ۇرلاپ قانا ىشسەم، قالاي بولار ەدى؟ جۇرت بىلەر مە ەدى، بىلمەس پە ەدى؟ قوي، ونى كەيىن ۇيگە بارعان سوڭ ويلانارمىن. ازىرشە مىنانى...
ۇمتىلا بەرە، قايتا توقتاپ، نە ىستەرىن بىلمەي تۇرعان كەزدە داۋرەن، بالقيا كەلەدى.
داۋرەن. ءسىز مۇندا نە ءبىتىرىپ وتىرسىز؟
بالقيا. تاعى دا اداسىپ كەلدىڭىز بە؟
قوقىم. جوق، شىراعىم، مەن ەندى اداسا قويماسپىن. (داۋرەنگە قاراپ.) جانار ەكەۋىڭە جولىعايىن دەپ كەلەرىن كەلسەم دە، سىي كىسى بولعان سوڭ، كىرۋگە باتا الماي وتىر ەدىم.
داۋرەن. ءيا، نە ايتپاقشى ەدىڭىز؟
قوقىم. ەرتەڭ ماعان جۇمىس بەرىلە مە؟
داۋرەن. نەگە بەرىلمەيدى؟
قوقىم. وي، اينالايىن-اي، مەن سوعان ءالى دە سەنە الماي كوڭىلىم الاڭ بولىپ ۇيىقتاي الماي كەلدىم عوي. وندا كەتە بەرەيىن بە، جوق الدە، الدىمەن وزدەرىڭ اقىلداساسىڭدار ما؟
داۋرەن. اقىلداسىلعان. الاڭسىز ۇيىقتاڭىز دا، ەرتەڭ ەرتە بارىپ، سول قۇدىقتى قازىڭىزدار.
قوقىم. كوپ جاسا، قاراعىم، كوپ جاساڭدار! (كەتە بەرەدى.)
بالقيا (قولتىعىنان دەمەپ). انىق ىشكەن جوقسىز با، ايتەۋىر؟!
قوقىم. اتاما، اتى وشكىردىڭ اتىن. (كەتەدى. تەلەفون شىلدىرايدى).
داۋرەن (تىڭداپ). مەن تىڭداپ تۇرمىن... سەرگەي ستەپانوۆيچ، بۇل مەن عوي، سالاماتسىز با؟.. ول راس! وسى ۇيگە ءتۇسىپتى... ايدوس تا وسىندا. جوق، باسقا بولمەدە وتىر... كەشىرىڭىز، مەن ءتىپتى بىلمەي قالدىم... ارينە، ارينە... مەنىڭ وسىندا كەلگەندەگى جۇمىسىمنىڭ ءوزى سول. ماقۇل... ءقازىر. (ەكىنشى بولمەنىڭ ەسىگىنە قاراپ) الەكساندر پەتروۆيچ! ايدوس! سىزدەردى جولداس بوگدانوۆ تەلەفونعا شاقىرادى.
كرەمليەۆ، ايدوس، جانار كەلەدى.
كرەمليەۆ. بوگدانوۆىڭىز كىم؟
داۋرەن. ءبىزدىڭ اۋداننىڭ ءبىرىنشى سەكرەتارى.
كرەمليەۆ. ول كىسى مەنى قايدان بىلەدى؟
داۋرەن. ول كىسى ءسىزدىڭ ءوزىڭىز تۇگىل بارلىق ويىڭىزدى دا بىلەتىن سياقتى.
ايدوس (تىڭداپ). بايسالوۆ تىڭداپ تۇر. حال جامان ەمەس. كانالداردىڭ جوباسىن جاڭا جاساپ بولدىم. الماتىعا ەرتەڭ جىبەرەمىن. ءيا، ءيا، ۋكراينادان كەلەتىن كومەك كەلدى دەيسىز بە؟ كىسى جىبەرەيىك پە؟ ماقۇل. جاقسى، جاقسى. ءيا، ءيا... جارايدى، ەرتەڭ ساعات ون بىردە بارايىن. ول كىسى قاسىمدا تۇر. ماقۇل (تەلەفوندى كرەمليەۆكە ۇسىنىپ جاتىپ). ءسىزدى سۇرايدى.
كرەمليەۆ (تەلەفوندى تىڭداپ). سىزبەن سالەمدەسىپ تۇرعان كرەمليەۆ... سالاماتسىز با؟ جامان ەمەس. ءسىز ونى قايدان بىلەسىز؟ سولاي ما؟.. قۇتتىقتاۋىڭىزعا بولادى. راقمەت، راقمەت. مەنىڭ ديسسەرتاسيام وكپە وپەراسياسى جايىندا بولاتىن. ءيا... راقمەت، راقمەت. موسكۆادان كەشە شىقتىم. سونىمەن، ءمينيستردىڭ بۇيرىعى بويىنشا سىزدەردىڭ تەڭىزدەرىڭىزدى سالىسقالى وسىندا كەلدىم. جوق، ەشقانداي رەنىشىم جوق. مۇندا ءوزىم تىلەنىپ كەلدىم. ەرتەڭنەن باستاپ كىرىسەمىز. ونىڭىز وتە جاقسى، وتە جاقسى... ءيا، ءيا. ا، ول كىسىنىڭ جايى ماعان ءقازىر-اق بەلگىلى، ويتكەنى موسكۆا حيرۋرگتەرىنىڭ قورىتىندىسى قولىندا كورىنەدى.
داۋرەن(ايدوسقا). ءسىزدى تاپسىرىپ جاتىر.
كرەمليەۆ. بۇل جونىندە سىزگە بەرەر ۋادەم: ول كىسى ءۇشىن ايانبايمىن. راقمەت، راقمەت... ساۋ بولىڭىز.
ايدوس. كىرشىكسىز جۇرەكتەن قابىل الىڭىز. (قولىن قىسىپ.) مۇنان دا زور اتاققا يە بولىپ، باسقا ەلدەردىڭ عالىمدارىن باسىپ وزۋىڭىزعا تىلەكتەسپىن.
كرەمليەۆ (قولىن سىلكىپ). ۇلكەن راقمەت سىزگە. جاڭاعى كىسىنىڭ ايرىقشا تاپسىرۋى بويىنشا، ءسىز قازىردەن باستاپ مەنىڭ ومىرىمدەسىز. جۇرەگىڭىزدىڭ ۇزاق سوعۋىن ءوز جۇرەگىمدەي تىلەيمىن.
ايدوس. بار تىلەگىم سىزبەن ءبىر. تەك، ءوز جۇرەگىمە ءوزىم يەمىن.
كرەمليەۆ. ارينە، يەسىز. ءبىراق، ءسىز جاڭا كومەككە كەلگەن ماشينالارعا دا قۋاندىڭىز عوي.
ايدوس (كۇلىمسىرەپ). ءسىز مەنى جەڭدىڭىز.
كرەمليەۆ. ال، قۇرمەتتى دوستىم، كورسەتكەن قۇرمەتىمىزگە، مەيماندوستىعىڭىزعا شىن جۇرەكتەن كوپ العىس. ەندى ماعان رۇقسات ەتىڭىز.
ايدوس. ءسىز قايدا باراسىز؟
كرەمليەۆ. مەن مىنا داۋرەن جولداستىڭ ۇيىنە بارماقشى ەدىم. (جانارعا.) ءسىز جۇمىس باسىنا ەرتە كەتەسىز بە؟
جانار. ونى نە ءۇشىن سۇرادىڭىز؟
كرەمليەۆ. مەن مۇندا قىزمەت ىستەۋگە كەلگەن اداممىن. ەن الدىمەن ەرتەڭنەن باستاپ ۇلكەن بولنيسا اشۋىم كەرەك. سوعان كەرەكتى ءۇي جونىندە قانداي كەڭەس بەرەسىز؟
جانار. مەنىڭ سىزگە بەرەر كەڭەسىم: ەرتەڭنەن قالماي قايتىڭىز!
كرەمليەۆ. مەنىڭ اتقاراتىن قىزمەتىم ونان گورى باسقاراق ەكەنىن جاڭا سەزگەن بولارسىز.
جانار. بىزدە ءقازىر دارىگەرلەر جەتكىلىكتى. سوندىقتان سىزگە ورىن جوق.
كرەمليەۆ. ەرتەڭگىنى بۇگىنگىمەن ولشەگەنىڭىز قالاي؟
جانار. سىزگە ەرتەڭ دە ورىن بولمايتىنىن كورىپ تۇرمىن.
ايدوس. جانار، ءومىر بار جەردە مۇنداي كىسىگە ورىن دا بار. ول ەسىڭدە بولسىن (كرەمليەۆقا). ال، ءسىز ەشقايدا دا كەتپەڭىز.
داۋرەن (ايدوستىڭ قولتىعىنان ۇستاپ). ايدوس اعا، ءبىر مينۋتكە بەرى كەلىڭىزشى. (ەكەۋى كەتەدى.)
جانار. الەكساندر پەتروۆيچ، مەن ومىرىمدە كورىپ، بىلمەگەن باقىتسىزدىق دەگەن وسىلاي باستالاتىن شىعار، ەندى تىم بولماسا ءسىز باقىتتى بولىڭىز.
كرەمليەۆ. ول ءۇشىن نە ىستەۋىم كەرەك؟
جانار. ول ءۇشىن مەنى بۇگىننەن باستاپ ۇمىتىڭىز.
كرەمليەۆ. ەگەر ول قولىمنان كەلمەسە قايتەمىن؟
جانار. مەنىڭ ارباۋشى سايقال ايەل ەكەنىمدى بىلسەڭىز، ۇمىتۋ وڭاي. شىنىندا، مەن ءتىرى كۇيەۋىمدى «ءولى» دەپ ءسىزدى الداعانمىن.
كرەمليەۆ: نە دەيسىز؟ ءسىز كۇيەۋىڭىزدىڭ ءتىرى ەكەنىن ءبىلۋشى مە ەدىڭىز؟
جانار. بىلەتىنمىن.
كرەمليەۆ. مۇمكىن بە؟ (وتىرا بەرە قايتا اتىپ تۇرادى.) جوق، ءسىز مەنى ەندى عانا الداپ تۇرسىز. جو-جوق، ءسىزدىڭ مەنى الداۋىڭىز مۇمكىن ەمەس، مۇمكىن ەمەس.
جانار. نەگە مۇمكىن ەمەس، وندايلار ءتىپتى ءوزىنىن جيىرماداعى بالاسىن وزگەلەرگە ءىنىم دەپ تانىستىراتىن ايەلدەر دە بار ەمەس پە؟
كرەمليەۆ. بار، ءبىراق ءسىز ولار ەمەسسىز، جالعان سوزبەن جانىمدى قيناماڭىز.
جانار. سەزىمدە ەشبىر جالعان جوق. بۇرىن ونداي ەمەس ەدىم، ءسىز مەنى اداستىرعان.
كرەمليەۆ. سولاي ما؟ ونداي وكىنىشتى بولساڭىز، مەنىڭ ايتارىم جوق. تىلەكتەسپىن، باقىتتى بولىڭىز، داۋرەن! مەنىڭ وسىندا چەمودانىم بار ەدى.
ايدوس پەن داۋرەن كەلەدى.
داۋرەن. ونى ەرتەڭ الامىز.
ايدوس. ايىپقا بۇيىرماڭىز، مەن ءسىزدى ءوز قاسىما اكەتەر ەدىم، ءبىراق جاتقان ءۇيىم - ءيتىم مەن مىلتىعىم ۇشەۋمىز ارەڭ عانا سىياتىن اياداي تار شاتىر.
كرەمليەۆ. ۋاقا ەمەس، ول ءۇشىن قىسىلماڭىز. تەك سىزبەن ەرتەڭ كەڭ وتىرىپ سويلەسۋگە رۇقسات ەتىڭىز.
ايدوس. ماقۇل، كەلىڭىز.
كرەمليەۆ. قوش بولىڭىزدار! (داۋرەن ەكەۋى كەتەدى.)
ايدوس. ويلان، ويلان، ماحابباتتى بۇلاي قورلاۋعا بولمايدى. (كەرەكتى كيىمدەرىن الىپ، كەتۋگە ازىرلەنەدى).
جانار. قايتىپ اشار ەسىكتى مۇنشا قاتتى سەرىپپەسەڭ ەدى، ايدوسىم؟!
ايدوس (الدەنە ايتقىسى كەلىپ، الدەنەشە رەت وقتايلانادى دا، ايتا المايدى. اقىرىندا ازار سويلەپ). ەسىگىڭدى قايتا اشادى ەكەن دەپ قاپى قالما! قوش، قوش بول!
شىعا جونەلەدى. جانار ۇشىپ تۇرادى دا ديۆانعا قۇلاپ تۇسەدى.
شىمىلدىق.
ءتورتىنشى پەردە
بەسىنشى سۋرەت
ساحنا ەكىنشى پەردەدەگى دالا. ءبىراق ءقازىر وزگەرگەن. بۇرىنعى الىستان كورىنەتىن «كوكتوبە» ءقازىر ورتاسىنان قاق جارىلىپ تۇر. ساحنانىڭ سول جاعىن الا ءبىر بوز كيىز ءۇيدىڭ ءىشى كورىنەدى. ءۇيدىڭ ءىشى ءساندى، تەرەزەسىنەن شاشىلعان كۇن شۇعىلاسى ءىشىن سۇلۋلىققا بولەپ تۇر.
ءۇيدىڭ وڭ جاعىندا ءبىر كىسىلىك اق كروۆات. ونىڭ باس جاعىندا جازۋ ستولىنىڭ ۇستىندە كىتاپ، تەلەفون تۇر. ەكىنشى ءبىر كىشكەنە ستولدىڭ ۇستىندە راديوپريەمنيك. ورتادا ورىندىقتار قويىلعان ۇزىن ستول.
پەردە اشىلعاندا سول ءۇيدىڭ ىشىنە ەلەكتر سىمىن تارتىپ جۇرگەن تاۋسوعار ستولدا جازۋ جازىپ وتىرعان ايدوس كورىنەدى.
تاۋسوعار (ايدوستىڭ ويىن بولگىسى كەلمەي، اقىرىن قوزعالىپ). شىراعىم - اي، سارىلدىڭ -اۋ، ءبىراز ءجۇرىپ دەمالىپ كەلسەڭ قايتەدى؟
ايدوس. سارىلماسقا بولمايدى، قاريا.
تاۋسوعار. بۇل نەمەنە ەدى سونشا؟
ايدوس. بۇل - ۇكىمەت باسشىسىنا جىبەرىلەتىن راپورت. بۇعان ءسىز دە قول قوياسىز.
تاۋسوعار (قاسىنا جەتىپ بارادى.) ءقازىر مە، قانە، اكەلشى وندا.
ايدوس. از سابىر ەتىڭىز. (تەلەفون شىلدىرايدى. تاۋسوعار باسىن ءبىر شايقاپ، جۇمىسىنا قايتا كىرىسەدى). مەن تىڭداپ تۇرمىن. بۇل ءتورتىنشى ۋچاستكە مە؟ ال، باياندا. ءيا... ءيا... مەن «از ۋاقىتتا» دەگەندى بىلمەيمىن، قانشا ساعاتتا بىتىرەتىنىڭدى ايت. ءبىر ساعات دەگەنىڭ كوپ. ەسىڭدە بولسىن، سەن ەڭ ارتتاسىڭ. قيمىلدا!.. ماقۇل، كۇتتىم. (تەلەفوندى قويادى دا، قايتا الادى.) قارىنداسىم، ماعان جەتىنشى ۋچاستكە كەرەك ەدى... راقمەت... بۇل كىم؟ ءيا، تاعى دا مەن. سابىرىمنىڭ كەتىپ وتىرعانى راس. بايانداشى!.. وسى سەندەردە ساعات بار ما؟ ەندەشە، مەن «جاقىندادىق» دەگەندى بىلمەيمىن، ساعاتپەن ايت... جارتى ساعات! ەسىڭدە بولسىن، سەن ءدال ءقازىر ون ءبىرىنشى ورىنداسىڭ. جاقسى، جاقسى. (جازۋىنا قايتا كىرىسەدى. ساحنانىڭ ءتور جاعىندا قوقىم جۇگىرىپ ءجۇر.)
قوقىم (تومەندەگى بىرەۋلەرگە ايقايلاپ). ەي، اينالايىندار - اۋ، مەن ەمەس-اۋ، جۇرت ايتادى، قوقىم - اۋ، دەيدى، ون ءبىر ايدان بەرى الدا كەلە جاتقان قوقىم قاراباسوۆتىڭ بريگاداسى ءدال كومبەگە كەلگەندە قالىپ قويعانى ما دەيدى. قيمىلداساڭدارشى تەزىرەك. (ەتپەتىنەن جاتا قالىپ داۋىستايدى). نە دەيسىڭ؟ ءبىر ساعات! ەي، ءدال بۇگىن ءبىر مينۋتتىڭ ءوزى كوپ. قيمىلداڭدار! (ەكىنشى ءبىر جەرگە توقتاپ.) سەمەنتتەرىڭ جەتە مە؟ (تاعى دا جاتا قالىپ.) ەي، سەمەنت جەتە مە دەيمىن؟..
داۋىستار. جەتەدى، جەتەدى.
قوقىم (سىرتقا ءبىر قاراپ الىپ). ەي، بوگدانوۆتار كەلە جاتىر. تەزدەتىڭدەر!
تاۋسوعار. قارا، قارا! كۇزدىگۇنگى قارا شىبىنشا بەزىلدەۋىن.
ايدوس. تاۋكە، ويدى بولە بەردىڭىز - اۋ!
تاۋسوعار. اركىم ءوزىنىڭ اتى تەز جۇرگەنىن جاقسى كورەدى عوي.
ايدوس. ول ەسكىرگەن ادەت قوي.
بوگدانوۆ پەن ماجەل كەلە جاتادى. ەكەۋى ساحنا تورىنە كەلە بەرە، الىسقا كوز جىبەرىپ توقتايدى.
قوقىم (جۇگىرىپ بارىپ سولداتشا قاقيىپ تۇرا قالادى). جولداس، ستەپان سەرگەيەۆيچ! قوقىم قاراباسوۆتىڭ بريگاداسى وزىنە جۇكتەلگەن ءبىر جارىم جىلدىق جوسپارىن ون ءبىر اي، ون جەتى كۇندە، ياعني ءبىر ساعاتتا بىتىرەدى.
بوگدانوۆ (قول الىسىپ). جەڭىسىڭمەن قۇتتىقتايمىن. ال راپورتتى ماعان ەمەس، مىنا ناچالنيككە بەر!
قوقىم. جولداس ناچالنيك، ماجەل ەلەمەسوۆ...
ماجەل. جەتەر ەندى. الدىمەن كىسىنىڭ ءاتى-جونىن ءجون ايتاتىن بول.
قوقىم. ا، وندا قويدىم.
بوگدانوۆ. جوق، قويما! ويلان قايتا! مۇنداي ءاربىر جاڭا جەڭىستىڭ ارتار جاڭا مىندەتى، العا قويار ماقساتى بار، سونى ويلا. ءبىزدىڭ ماقسات تەڭىزدى بىتىرۋمەن بىتپەيدى. ءقازىر سول تەڭىزدىڭ تەلەگەي سۋىن جەتەر جەرىنە جەتكىزىپ، جەمىسىن كورۋدىڭ ون جىلدىق جوسپارى جاسالىپ جاتىر. سول الداعى ون جىلدى كورە ءبىلۋدى ويلا!
قوقىم. ون جىلدى كورە ءبىلۋدى!
بوگدانوۆ. ءيا!
ماجەل. سەرگەي ستەپانوۆيچ، كۇن ىسىپ كەتتى، مىنا ءبىر ۇيگە كولەڭكەلەي تۇرايىق.
بوگدانوۆ. بۇل كىمنىڭ ءۇيى؟
ماجەل. بۇل تەڭىزدىڭ جاعاسىندا سالقىنداپ جاتسىن دەپ، «جەڭىس» كولحوزىنىڭ ايدوسقا تارتقان سىيى. تەڭىز بىتپەستەن بۇرىن ولار سىيلىعىن دا ازىرلەپ جاتىر.
بوگدانوۆ. وتە تاتىمدى سىيلىق. جانار كىسىنى تاني دا، قادىرلەي دە بىلەدى. (ىشكە كىرەدى.)
ايدوس. بۇل جاناردىڭ سىيلىعى ەمەس، كولحوزدىكى، سەرگەي ستەپانوۆيچ.
بوگدانوۆ. مەن جانار جونىندە قاتەلەسكەن ەمەسپىن. (تاۋسوعاردى اڭعارىپ.) پالە، ءبىزدىڭ تاۋ بۇزار الىبىمىزدىڭ سايالاپ تۇرعانىن قاراڭدار!
تاۋسوعار. مەن بۇزاتىن تاۋدىڭ ءوزى دە قالمادى - اۋ، سەرگەي ستەپانوۆيچ. (قول الىسىپ.) بالالار مەن كەلىن-كەپشىك امان با؟
بوگدانوۆ. بالالار دا، كەلىنىڭىز دە امان. ال، «كەپشىگىڭىزدى» بىلمەيمىن.
تاۋسوعار. ە، ونى بىلمەسەڭىز دە بولادى.
بوگدانوۆ. جوق، بىلگىم كەلەدى، سىزدەردە وسىنداي قوسالقى سوزدەر كوپ، سونىڭ ءمانىسىن ايتىڭىزشى.
تاۋسوعار. ول جاقسى مەن جاماننىڭ تارازىسى. مىسالى، قوقىم-سوقىم دەيمىز «قوقىم» دەگەنىمىز بۇگىنگى قوقىم دا، «سوقىم» دەگەنىمىز ءبىر جىل بۇرىنعى قوقىم.
ماجەل. قاتىردى قوقىمدى، قاتىردى.
بوگدانوۆ. ال، «كەلىن-كەپشىك» دەگەن نە؟
تاۋسوعار. كەلىن دەپ جانار سياقتى كەلىندەردى، كەپشىك دەپ ماجەلدىڭ ۇيىندەگى كەلىن سياقتىنى ايتامىز.
قوقىم. تاۋكە، ءسوزىڭىزدى تەزىنەن قايتىپ الىڭىز. ول كەلىن دە ءقازىر كەپشىك ەمەس، بىلتىر مەندەي ءبىر ۇل تابۋعا ۋادە بەرگەن ەدى، ءقازىر اي - كۇنىنە جەتىپ وتىر. نانباساڭىز ماجەلدىڭ وزىنەن سۇراڭىز.
تاۋسوعاp. سۇراماي-اق سەندىم ساعان.
بوگدانوۆ. ال، ەندى مىنانى ايتىڭىزشى، وسىنداعى جۇرتتىڭ ءبارى تەڭىزدى بىتىرۋگە جانتالاسىپ جاتقاندا، ءسىزدىڭ كولەڭكەدە سايالاپ وتىرعانىڭىز قالاي؟
تاۋسوعار. ايدوس بىتكەن ءىستىڭ سوڭعى شەگەسىن قاققاننان گورى، جاڭا باستالاتىن ءىستىڭ تۇڭعىش شەگەسىن قاعۋدى ارتىق دەيدى.
بوگدانوۆ. جاڭا باستالاتىن ءىسىڭىز اتامزامانعى كيىز ءۇي مە؟
تاۋسوعار. ءبىر سۇراۋلار بەرۋگە رۇقسات ەتىڭىز.
بوگدانوۆ. سۇراڭىز.
تاۋسوعار. ءبىز وسى تەڭىزدى نە ءۇشىن جاسادىق؟ تەك جەردى كوگەرتۋ ءۇشىن بە؟
بوگدانوۆ. جەرىمىز كوگەرگەن سايىن، ەلىمىز دە كوركەيە بەرمەي مە؟
تاۋسوعار. سول ەل دەگەنىمىزدىڭ ءبىرى قىسى-جازى مالمەن بىرگە كوشىپ جۇرەتىن سوناۋ مالشىلار عوي. سولاردىڭ تۇرمىسىن كوركەيتۋ كەرەك پە، جوق پا؟
بوگدانوۆ. ابدەن كەرەك.
تاۋسوعار. ەندەشە جاقسى ءۇيسىز، جاقسى كۇي بولمايتىنىن ەسكەرىڭىزدەر دە، جاڭاعى ايتقان ون جىلدىق جوسپارىڭىزعا...
بوگدانوۆ (ونىڭ ءسوزىن ءبولىپ). ەندىگىسىن ايتپاساڭىز دا تۇسىنەم. ءسىز ماعان مىنانى ايتىڭىزشى. سىزگە وسى ءۇيدىڭ قانداي قاجەتى بار؟
تاۋسوعار. تۇك قاجەتى جوق. ويتكەنى مەنىڭ ءتورت بولمەلى ءۇيىم بار، ونى مىنانىڭ تورتەۋىنە دە بەرمەيمىن.
بوگدانوۆ. تورتەۋى ءبىر ۇيگە تاتىمايتىن بولسا، مۇنى نەگە كوبەيتەيىك دەيسىز؟
تاۋسوعار. ورتالىقتا وتىرعان بىزدەر ءۇشىن ەمەس، مالشىلار ءۇشىن دەيمىن.
قوقىم. ءبىز ەمەس-اۋ، جۇرت ايتادى...
وسى كەزدە كورشى شاتىردان شىعىپ قولىندا ناستولنىي لامپاسى بار جانار كەلە جاتادى.
بوگدانوۆ. ا، جانار، جەڭىستەرىڭ قايىرلى بولسىن!
جانار (قول الىسىپ). ول ءسوزدى ءبىز سىزگە ايتۋعا ءتيىسپىز عوي، سالاماتسىز با؟
بوگدانوۆ. ءبىر تاۋدى جالعىز ءوزى قوپارىپ تاستاپ، قالاسىنىڭ كوشەسىنەن دە داريا اعىزعالى تۇرعان كولحوزدىڭ باستىعى دا وسىنى ايتا ما ەكەن؟
تاۋسوعار. سىزدەر جەر قازاتىن ماشينانى كوپ بەرمەسەڭىزدەر، ءبىز بۇل جەڭىسكە جەتە الماس ەدىك.
بوگدانوۆ. سىزدەردەي ادامنىڭ قولىنا تۇسسە عانا ەكسكاۆاتور ىسكە باتىر. ايتپەسە، ول ءبىر جاي تەمىر. (لامپانى ۇستاپ). مىناۋ مۇندا قايدان ءجۇر؟
جانار. بارساكەلمەستىڭ دالاسىنا بۇل دا كەلدى. تاۋكە، ءالى بىتىرگەن جوقسىز با؟
تاۋسوعار. مىنە، شىراعىم، ءبارى دە ءبىتتى. (جانار لامپانى ستول ۇستىنە قويىپ، جاعادى).
بوگدانوۆ. سەندەر ستانسيا سالىنباي جاتىپ-اق ەلەكتردىڭ ءوزىن اكەلگەنسىڭدەر مە، ءا؟
جانار. ءبىر كىشكەنە دۆيگاتەل ساتىپ العان ەدىك.
قوقىم. وي، كەرەمەت - اي، كيىز ۇيدە دە ەلەكتر جانادى ەكەن-اۋ؟
بوگدانوۆ (ءۇيدى اينالا قاراپ). بۇرىنعى قازاقتاردىڭ دا ءۇيى وسىنداي بولعان با؟
ايدوس. جوق، بۇل - ەشبىر ەلدىڭ مۇراسى ەمەس، جاڭا ويلاردىڭ جاس ءتولى، قىسى-جازى مالمەن كوشىپ جۇرەتىن مالشىلاردىڭ كۇيىن كوتەرۋدى ويلاۋدان تۋعان دۇنيە.
قوقىم. شىراعىم-اۋ! بالقيانىڭ ويى دەپ اشىق - اق ايتساڭشى ونى. (داۋرەن كەلەدى.)
بوگدانوۆ. داۋرەن، بىلتىر سەن مۇنى الىستاعى ارمانداي كورىپ ءجۇرۋشى ەدىڭ، ءبىر-اق جىلدا قولعا قوندىرىپسىڭدار عوي.
داۋرەن. ول ارمان ءالى دە بولسا الىستا جاتىر-اۋ سەرگەي ستەپانوۆيچ، جاناردان سۇراڭىزشى، ءبىزدىڭ كولحوزعا مۇنداي ءۇيدىڭ نەشەۋى كەرەك ەكەن؟ ءدال ءجۇزى كەرەك. ءۇيدىڭ ءوزى عانا ەمەس، ءىشى دە كەرەك، مىنالار، مىنالار... (راديوپريەمنيك پەن ەلەكتر لامپاسىن جانە تەلەفوندى كورسەتەدى.)
بوگدانوۆ. جوق، جولداستار! الىستاعى ارمانىمىز تۇيەگە ارتىپ الىپ كەشە بەرەتىن كيىز ءۇي بولسا، بىزدەر الىسقا بارا المايمىز. بۇل ءبىر بەلدەن اسقانشا عانا سەرىك، ونان ءارى قاراي بىرتىندەپ جۇرتىمىزدا قالا بەرەدى. ءقازىر اۋىلداعى تاۋسوعارلاردىڭ ءۇيى قالاداعى بوگدانوۆتاردىڭ ۇيىندەي بولسا، ەندى وتارداعى مالشىلاردىڭ ءۇيى دە سونداي بولۋ كەرەك.
جانار. ەگەر تەڭىزىمىز بىتسە، وعان دا جەتەمىز. مال شارۋاشىلىعىنىڭ بارلىق جۇمىسىن تەحنيكامەن دە، جەردىڭ دە، مالدىڭ دا ءونىمىن كوبەيتەمىز. ءونىم كوبەيسە ءبارى دە قيىن ەمەس، سولاي ەمەس پە؟
بوگدانوۆ. سولاي ەكەن! سولاي-اۋ. ءبىراق «تەڭىز بىتسە» دەگەن سوزىڭە تۇسىنە الماي وتىرمىن، ول بىتكەن جوق پا؟
جانار. عافۋ ەتىڭىز، ازعانا ۋاقىتتىڭ ىشىندە ءدال سونداي ۇلكەن ءىستىڭ بىتە قالعانىن بۇرىن كورمەگەندىكتەن بە، نە ءۇشىن ەكەنىن دە بىلمەيمىن، ايتەۋىر قاشان تولقىنى جاعانى ۇرىپ جاتقانىن كورگەنشە سەنە الماي ءجۇرمىن.
بوگدانوۆ (ايدوسقا). ەستىپ وتىرسىڭ با، ايدوس؟ ءسىرا، تەزدەتپەسەڭ بولماس.
ايدوس. ۇكىمەت كوميسسياسى كەلسە، ءبىز ءازىرمىز. ءبىزدىڭ ينجەنەرلەر تەڭىزدىڭ تيەگىن اعىتقالى جوعارى ساعادا كۇتىپ وتىر.
بوگدانوۆ. ۇكىمەت كوميسسياسىنىڭ الدى كەلدى، باسقالارى ءقازىر كەلەدى، ازىرلەنە بەرىڭدەر!
ماجەل. الدى كەلدى دەيسىز بە؟
بوگدانوۆ. ءيا.
ماجەل. ەھە، مىنە، قىزىق! ولار وسى ۋاقىتقا دەيىن بىزگە كورىنبەي قايدا ءجۇر؟ (باسىن شايقاپ). سونداي بيۋروكراتتىق قاشان قالار ەكەن؟
بوگدانوۆ. عافۋ ەتىڭىز، مەن ونى سىزدەرگە ءالى ايتقان جوق ەكەنمىن عوي، ۇكىمەت كوميسسياسىنىڭ باستىعى ەتىپ الماتىنى بەلگىلەپتى. باسقالار ءقازىر كەلەدى.
ماجەل. انە، قىزىق.
بوگدانوۆ. مىنا ءبىر كەلە جاتقان ماشينا سولار ەمەس پە ەكەن؟
قوقىم (ءوز ادامدارىنا جۇگىرىپ بارادى). ەي، ۇكىمەت كوميسسياسى كەلدى، تەزدەتىڭدەر!
ايدوس. سەرگەي ستەپانوۆيچ، ماجەل ەكەۋىڭىز مىنا حاتتىڭ باس جاعىن قاراپ شىعىڭىزدارشى. (جازىپ وتىرعان قاعازدارىن بەرەدى.)
داۋرەن. جانار، بىزگە تاعى ءبىر ۇلكەن سالماق تۇسكەنىن ەستىدىڭ بە؟
جانaر. سالماق؟ ول نە؟
داۋرەن. سەرگەي ستەپانوۆيچ ايتقان جوق پا؟ بىزدەر ەگىستىكتى دە، شابىندىقتى دا، جايلاۋ مەن وتاردى دا جاسىل ورمانمەن كومكەرەتىن بولدىق.
جانار. ادامنىڭ كوركى - اقىل، جەردىڭ كوركى - اعاش ەمەس پە؟ ءبىزدىڭ ەلگە كورىكسىز دالانىڭ ەندى جاراسپايتىنىن ويلا دا، وسىنداي قيىندىقتان قايمىقپاي قۇشاعىڭدى جايا بەر! (ايدوسقا جاقىنداپ.) ايدوس، بىزگە دە رۇقسات ەت.
ايدوس. سىزدەي بويجەتكەننەن ارىزىم بار ما؟ ءما! تەك ءبىر سوزىنە دە تيىسپەڭدەر.
جانار مەن داۋرەن الىپ وقيدى. تاۋسوعار حاتقا ءۇڭىلىپ تۇرادى.
بوگدانوۆ. سەن جاناردى كوبىرەك ماقتاپ جىبەرگەن ەكەنسىڭ، ءا؟
ايدوس. مەن ماقتاۋ ءسوزدى اركىمنىڭ ەڭبەگىنە قاراي ايتۋعا تىرىستىم. ارتىق كەتكەن جەرى بولسا، الىپ تاستاڭىز.
بوگدانوۆ. ەشقانداي ارتىعى جوق، مەن جاي ايتامىن. وتە ورىندى جازعانسىڭ.
ايدوس. مەن دە سولاي دەپ ويلايمىن.
جانار. (حاتتىڭ ورتا تۇسىنا توقتاپ). جوق، مەن مۇنان ءارى وقي الاتىن ەمەسپىن. (ۇشىپ تۇرا كەلىپ.) ايىم! سەن نەتكەن قاتالسىڭ!
ايدوس. ول نە ءسوز؟
جانار. سەن مەنى ءالى دە سۇيەدى ەكەنسىڭ عوي. مىناۋ سۇيەتىن جۇرەكتىڭ ءسوزى عوي.
ايدوس. كىمدە-كىم ويىما وي قوسسا، جۇرەگىممەن جۇرەگىن قوسقان ادامداي كورەتىنىم راس. الابىرتا بەرمەي، تۇگەل وقى. (جانار قايتا وقيدى.)
بوگدانوۆ. ايتپاقشى، وسى كرەمليەۆ قايدا؟
ايدوس. ول كىسى وبلىسقا كەتتى.
بوگدانوۆ. وبلىسقا! وندا نەسى بار؟
ايدوس. وسى جەرگە سالىناتىن ساناتوريانىڭ ماسەلەسى وبليسپولكومدا قارالادى ەكەن، سوعان كەتتى. سەرگەي سەپانوۆيچ، وسى تەڭىز ءۇشىن ءبىزدىڭ ەڭبەگىمىز قانداي باعالانسا، كرەمليەۆتىڭ ەڭبەگى دە سونداي باعالانۋى كەرەك. ويتكەنى، ول كىسىنىڭ ەڭبەگى كوپ. بىلتىردان بەرى تالاي ادامدى قاراقۇرت شاقتى، ءبىراق كرەمليەۆ ونىڭ بىردە-بىرەۋىن اجالعا بەرگەن جوق. ال، بۇرىنعى زاماندا قاراقۇرت شاققان ادامنىڭ بىردە-بىرى ءتىرى قالمايتىن.
بوگدانوۆ. كرەمليەۆ سونداي ۇلكەن دارىگەر بولسا، ءوز جاراڭدى نەگە ەمدەتپەي ءجۇرسىڭ؟
Aيدوس. وعان ۋاقىت بولدى ما؟
جانار (ازىلدەپ). ۋاقىت بولمادى دەگەنشە، باقسى-بالگەر تابا الماي ءجۇرمىن دەسەڭشى.
Aيدوس. نە دەيسىڭ؟ (وسى كەزدە سىرتتان قوقىمنىڭ داۋسى ەستىلەدى.)
قوقىم. اۋ، ۇكىمەت كوميسسياسى دەپ تۇرعانىمىز ءوزىمىزدىڭ رابيعا جەڭگەي عوي.
جانار سىرتقا جۇگىرىپ كەتەدى. ازدان سوڭ قوقىم ءبىر تورسىق قىمىز كوتەرىپ اكەلەدى، ونىڭ سوڭىندا دا كەلە جاتقان رابيعانىڭ قولىندا شەلەك لىق تولى ءار ءتۇرلى ىشىمدىكتەر.
ايدوس (كەلە جاتقان رابيعاعا قارسى ءجۇرىپ). اپار، مۇنىڭ ءبارىن قايتكەلى اكەلدىڭىز؟
رابيعا. جارىسقازان ىستەگەلى اكەلدىم. (بوگدانوۆپەن امانداسادى.) سالاماتسىز با؟
داۋرەن. جارىسقازان دەگەن نە؟
رابيعا. ءوز انا ءتىلىن وزدەرى بىلمەيدى. وسىلار دا ەل باسقارىپ ءجۇر-اۋ، ءا؟
بوگدانوۆ. مىنە، ناعىز ءادىل سىنشى!
ايدوس. اپا، وسى «جارىسقازان» دەگەنىڭىزدىڭ ءوزى قازاق داستۇرىنەن قالعان ءسوز بولۋ كەرەك، ويتكەنى بۇل ءسوزدى مەن دە ءبىرىنشى رەت ەستىپ وتىرمىن.
قوقىم. جوق، جولداستار، وزدەرىڭ بىلمەگەندەرىڭمەن قويماي، سوزگە جالا جاپپاڭدار! سەندەر تۇسىنبەسەڭدەر، مىنا مەن تۇسىنەمىن. مەن ەمەس-اۋ، جۇرت ايتادى، قوقىم - اۋ، دەيدى. «جارىسقازان» - دەپ بالا تۋاردا تولعاقپەن جارىسا قايناعان قازاندى، ياعني الدىن الا جاسالاتىن تويدى ايتادى دەيدى.
ايدوس. ا، وندا ءتۇسىندىم، بۇل قايتا تۋا باستاعان ءسىز ءۇشىن جاسالاتىن توي ەكەن عوي.
قوقىم. قوي، شىراعىم، قىرىق بەسكە كەلگەن كىسىگە «جارىسقازان» جاسالمايدى. تاۋكە - اۋ، ەرتەك بولسا دا بىردەڭەنى ايتىپ جىبەرسەڭىزشى.
تاۋسوعار. ءوز تولعاعىن ءوزى سەزبەي وتىرعان ادام جايىنداعى ەرتەكتى ايتسام ايتايىن. ەرتەك ەمەس، شىنى سول، بالالار! تەڭىزىمىز ءۇشىن ءدال ءقازىر ءبارىمىز دە تولعاتىپ تۇرمىز. قازىرگى كورەر تەڭىزىمىز، اڭساپ كۇتكەن پەرزەنتىمىز سياقتى. بۇل سونىڭ جارىسقازانى، سولاي ما، رابيعا؟
بوگدانوۆ. قارت جۇمباعىن قارت شەشتى - اۋ وسى؟
رابيعا. اي، كارى تارلانىم - اي، ءسۇرىنۋدى ءبىر بىلمەيسىڭ - اۋ.
ايدوس. (شەشەسىن بارىپ قۇشاقتاپ). اپاتايىم ىرىمىڭ نەتكەن جاقسى ەدى. (كەلگەن ىشىمدىكتى قۇيا باستايدى.)
رابيعا. (ءبىر بوتەلكە شامپاندى قىمىز ساپىرىپ وتىرعان قوقىمعا ۇسىنادى). مىناۋ سەنىڭ سىباعاڭ.
قوقىم. جوق، جەڭەشە، مىنا تەڭىزدىڭ سۋى تەگىسىنەن اراق بولىپ كەتسە دە، قوقىم ەندى تاتا قويماس.
رابيعا. جىلىنا ءبىر ىشكەن قايتەر دەيسىڭ، الا بەر.
قوقىم. اينالايىن، جەڭەشە، قارتايعاندا ءازازىل بولماساڭشى.
جانap. اپا، جەڭىلىپ قالدىڭىز، قويىڭىز.
رابيعا. ايتپاقشى، ساعان كەلگەن تەلەگرامما بار. (قالتاسىنان الىپ بەرەدى. جۇرتتىڭ نازارى سوعان اۋعان كەزدە، قوقىم ۆينونى قىمىزىنا قوسىپ جىبەرەدى.)
جانار (تەلەگراممانى ىشىنەن وقيدى دا، بوگدانوۆنا بەرەدى). مەنىڭ باياندامام مينيسترلىك القاسىندا بۇگىن قارالاتىن بولىپتى.
بوگدانوۆ (قولىن قىسىپ). جولىڭ بولسىن!
جانار. اپا، مەن ءقازىر الماتىعا ۇشاتىن بولدىم.
تىم بولماسا «جارىسقانىڭىزدى» كورىپ كەتەيىن.
بوگدانوۆ. شەشە، مىناۋ ءۇي تۋرالى ءسىزدىڭ پىكىرىڭىزدى بىلمەدىك قوي. قالاي، سىزگە ۇناي ما؟
رابيعa (جان جاعىنا قاراپ). جوق، ونشا ۇنامايدى.
بوگدانوۆ. بىرگە، جاقسى ەمەس پە؟
رابيعا. ءۇيدىڭ جاقسى ەكەنى راس، ءبىراق مەن جالعىزدىقتى جانىم سۇيمەيتىن اداممىن.
جانار. اپا، ونى بۇل جەردە ايتىپ قايتەسىز؟
رابيعا. جوق، بۇگىن ادەيى سونى ايتقالى كەلدىم.
جانار (ءسوزدىڭ بەتىن بۇرۋعا اسىعىپ). قانە، تەڭىزدىڭ باسقا ەلدەردىڭ بارلىق تەڭىزىنەن يگىلىكتى بولۋى ءۇشىن كوتەرىڭىزدەر...
Aيدوس. الەكساندر پەتروۆيچتىڭ جوعىن پايدالانىپ، مەن سەنى كوتەرىپ قالايىن. (قولىنان جانار ۇستاي الادى.
جانار. سەن قىمىز ءىش!
قوقىم. وي، اينالايىن-اي، دۇرىس ايتاسىڭ - اۋ، دىمى جارىقتىق ءارى تاماق، ءارى ءدارى عوي.
ايدوس. اپىر-اۋ، بۇل شىركىندى بۇگىن ىشپەگەندە قايدا ىشەمىن؟
قوقىم. تۇك ەتپەيدى. مەن دە شىداپ وتىرمىن عوي. اراقتى اقىلعا دا، مالعا دا كەدەي ادامدار ءىشۋ كەرەك.
ايدوس. سول بايلىقتى ءسىز كوپ كوردىڭىز عوي. تالابىم جوق. قانە ەندەشە، ءوزىڭىز قۇيىپ جىبەرىڭىز. (قوقىم ستاكانعا قىمىز قۇيادى).
بوگدانوۆ. ال، مەن ءبىر توست كوتەرەيىن. ءبىرىمىز ەمەس، ءبارىمىز شىن تىلەكپەن كوتەرەيىك. ءبىزدىڭ قاسيەتتى ۇلى وتان ءار سەميادان قۇرالسا دا، تۇتاسقان ءبىر سەميا. سوندىقتان وسى وتىرعان ءبارىمىز قاشان دا، قايدا جۇرسەك تە ءبىرىمىزدى - ءبىرىمىز سۇيە بىلەيىك، ول ءۇشىن ەڭ الدىمەن ءوزى جانىمىزدى سۇيە بىلەيىك. سول ءۇشىن، ايدوس پەن جانار سەندەردىڭ ۇلگىلى سەميا بولۋلارىڭىز ءۇشىن، ءتاتۋ-تاتتى ءومىر سۇرۋلەرىڭىز ءۇشىن!
جانار. سەرگەي ستەپانوۆيچ! (جاسقا بۋلىعىپ سويلەي الماي از تۇرادى دا، بوگدانوۆتى قۇشاقتاي الادى.)
رابيعا. كوپ جاسا، قاراعىم! جانار ايتقىزباعان قايعى تىلەگىم وسى ەدى. ءوز تىلەگىڭە انا تىلەگىن قوسا ايتتىق. ومىرىمدە شاراپ تاتىپ كورمەسەم دە، ءدال وسى ءۇشىن!
Aيدوس. اپا، ءدال وسى توست كوتەرىلمەيدى. (گۋىلدەسە جاتقان جۇرت تىنا قالادى. جانار قولىنداعى بوكالىن ءتۇسىرىپ الادى.)
رابيعا. بالام، ساعان نە ايتىپ وتىر، ويلانشى!
ايدوس. سەرگەي ستەپانوۆيچ!..
رابيعا. توقتا! سەن ەڭ الدىمەن مەنىڭ ءسوزىمدى تىڭدا! قاباعىڭا قاراي-قاراي مەنىڭ دە شىدامىم ءبىتتى. تەڭىزدى سىلتاۋ ەتىپ، ءوز ۇيىڭنەن ءوزىڭ بەزدىڭ، ءوز توسەگىڭنەن ءوزىڭ ءتۇڭىلدىڭ. تەڭىزىڭ بىتە باستاپ ەدى، ەندى سونىڭ جاعاسىندا سامالىنا سالقىنداپ جاتامىن دەگەندى شىعاردىڭ، بۇل نە؟
جاناp. اپا، مەن سىزگە قويا تۇرىڭىز دەپ ەدىم عوي.
رابيعا. قويمايمىن. كوشىرەمىن ءۇيدى بۇل جەردەن.
بوگدانوۆ. «شىعا تۇرىڭىزدار» دەگەن بەلگى بەرەدى. ماجەل، داۋرەن، تاۋسوعار، قوقىمدار كەتەدى.
تاۋسوعار (ءۇي سىرتىنان شىعا كۇرسىنىپ). سەرگەي ستەپانوۆيچتىڭ ايتقانى بولماي قالعانى وسى شىعار.
قوقىم. اي، اراق - اي، وسىلاردى بۇلدىرگەن سەنىڭ قىرسىعىڭ - اۋ.
تاۋسوعار. ءيا، قوقىم مەنى اراق قوي بۇلدىرگەن. (كەتەدى.)
بوگدانوۆ. (ازدان سوڭ). ايدوس، ەسىڭدە بولسىن، ءبىز سەنى باعالاي دا، سىيلاي دا بىلەمىز. سونىمەن بىرگە، رەتىنە قاراي سىناي دا بىلەمىز. ءيا، ايتا بەر.
ايدوس. وندا مەنىڭ ايتار ءسوزىم جوق.
بوگدانوۆ. نەگە جوق؟
ايدوس. ول - ءوز جۇمىسىم...
جانار. سەرگەي ستەپانوۆيچ، ايدوس كەيىن ءبارىن دە ايتادى. ءبىز ونىڭ ءتورت جىل شەتتە ءجۇرىپ قالعانىن ەسكەرۋىمىز كەرەك.
بوگدانوۆ (رەنىشتى تۇردە). مەن ايدوستىڭ: «ءوز جۇمىسىم» دەگەنى نە ەكەنىن بىلگىم كەلەدى. سەن كيلىگە بەرمەي، قويا تۇر.
ايدوس. بىلگىڭىز كەلسە مەنىڭ سەميا ماسەلەسىنە ءوز كوزقاراسىم بار. ءوز سەميامدى وزگەنىڭ ايتۋىمەن سۇيەتىن حالدە بولسام، ونداي ءومىردىڭ ماعان كەرەگى جوق.
جانار. جالىنامىن، سەرگەي ستەپانوۆيچ...
بوگدانوۆ. جانار، قازاقتا، «دوس جىلاتا، دۇشپان كۇلدىرە ايتادى» دەگەن ماتەل بار ەمەس پە ەدى؟ وسى وتىرعان ءبارىمىز دە ايدوستىڭ جاناشىر دوستارى ەمەسپىز بە؟ (ايدوسقا قاراپ.) سەنىڭ تۋعان اناڭ مىنا وتىرعان اق شاشتى انا بولسا، وسىرگەن اناڭ، - پارتيا. وسىلار قانعا قاتتى ايتسا دا دوستىق دەپ ءبىل دە، بويىندا ەسكىلىكتىڭ قالماي جۇرگەن داتى بارىن ەسكەر. بار ايتارىم سول عانا.
ايدوس (قاتتى تىكسىنىپ). ەسكىلىكتىڭ داتى؟!
بوگدانوۆ. ءيا.
ءبىر كولحوزشى كەلەدى.
كولحوزشى. سەرگەي ستەپانوۆيچ، ءسىزدى الماتىدان كەلگەندەر توسىپ وتىر.
بوگدانوۆ. ويلان، ايدوس! (ول كەتەدى).
جانار. ايدوس، ماعان تۇسىنە بىلمەسەڭ دە، شىداي ءبىلشى. (ايدوس، سازارىپ وتىرىپ قالادى.) مەن كوزىنە كۇيىك بولىپ جۇرسەم، كەتەيىن ءبىر جاققا. تەك ماعان قايدا جۇرسەم دە وسى ءۇيدىڭ ادامىمىن دەۋگە پراۆو بەر. ءبىز قايدا جۇرسەك تە ءبىر سەميامىز. جالعىز عانا تىلەگىم: ساقتا ءوزىڭدى، مەن ءۇشىن ەمەس، حالىق ءۇشىن ساقتا. (جاسقا بۋلىعىپ شىعا جونەلەدى.) قوش بول!
رابيعا (قۋا سىرتقا شىعىپ). جانىم - اۋ، قاشان قايتاسىڭ؟
جانار. كەشىكپەسپىن، اپا، سىزدەن تىلەگىم ايدوستى كىنالاي كورمەڭىز. (كەتەدى.)
رابيعا (جانار كەتكەن جاققا قاراپ تۇر). وسىنداي ادامدى قالاي قيارسىڭ؟! (ۇيگە قايتا كىرەدى.)
ايدوس. اپا، جانار كەتىپ قالدى ما؟
رابيعا. كەتپەگەندە قايتەدى؟ بۇيتە بەرسەڭ مەن دە كەتەمىن. (ايدوس تۇرا بەرە ستولعا قۇلاپ تۇسەدى.)
رابيعا. قۇلىنىم - اي، نە بولدى؟ (ايدوس ءبىر قولىمەن كەۋدەسىن باسا، ءبىر قولىمەن شەشەسىن قۇشاقتاي تۇرەگەلەدى.)
ايدوس (ازار سويلەيدى). اپا، قورىقپا. جاتقىزىڭىزشى، جوق، جاتقىزبا، جەر مەنى تومەن تارتىپ بارادى، جىبەرمە، اپا! ول سەنەن كۇشتى ەمەس، جىبەرمە، اپا! (ءوزى بىرتە-بىرتە السىرەيدى، رابيعا ۇرەيلەنىپ كوتەرە بەرەدى.)
رابيعا. قۇلىنىم - اۋ، تاعى دا تاستاپ كەتكەنىڭ بە؟
وسى كەزدە سىرتتان شاتتىق ءۇنى ەستىلەدى. حالىقتىڭ سول شالقىعان شاتتىعىن باستاپ بوگدانوۆ كەلە جاتىر، كەيبىرەۋلەر زاۋلاعان سۋمەن جارىسا ءوتىپ جاتىر...
بوگدانوۆ. ايدوس قايدا، ايدوس!.. (سويلەي كىرەدى.) تەڭىزدى جەتەكتەپ الدىنا اكەلدىك، جايا بەر قۇشاعىڭدى! (ايدوستىڭ جايسىزدانىپ تۇرعانىن كورە سالىپ.) ايدوس، ساعان نە بولدى، ايدوس! (تۇرا ۇمتىلادى.)
ايدوس. اھ، ارمان! (بوگدانوۆ قۇلاپ بارا جاتقان ونى سۇيەپ تۇرىپ قالادى.)
شىمىلدىق.
التىنشى سۋرەت
ەمحانانىڭ كىشىرەك ءبىر بولمەسى.
بولمەنىڭ ەكى جاعىندا ەكى ەسىك. ونىڭ ءبىرى - سىرتتان كىرەدى، ەكىنشىسى - ىشكى بولمەلەرگە اپاراتىن ەسىك. قابىرعالاردا ادامنىڭ ىشكى سارايىن كورسەتكەن سۋرەتتەر ىلىنگەن. اق ماتامەن جابىلعان ستول، كرەسلو، ديۆان. بۇرىشتاعى ستولدىڭ ۇستىندە دارىلەر قۇيىلعان ۇلكەندى-كىشىلى شىنى ىدىستار. ورتاداعى جازۋ ستولىنىڭ ۇستىندە لەنيننىڭ بولاشاققا ءجون سىلتەپ تۇرعان سۋرەتى، ونىڭ قاتارىندا ستول ساعاتى. ارىرەك جەردە تەلەفون. پەردە اشىلعاندا ساحنادا ەشكىم جوق. ازدان سوڭ ىشكى ەسىكتەن بالقيا شىعىپ كەلە جاتادى، ول سىرتقى ەسىكتەن كرەمليەۆتىڭ كەلە جاتقانىن دا بايقامايدى، باسىن تومەن سالىپ ويدا كەلەدى.
كرەمليەۆ. بالقيا!.. ايدوستىڭ ءحالى قالاي؟
بالقيا. تەز، تەز بارىڭىزشى.
كرەمليەۆ. ءۇمىت بار ما وزىنەن؟
بالقيا. قورقامىن.
كرەمليەۆ (حالات كيىپ جاتىپ). شاقىر گۇلپاندى، باسقالاردى دا شاقىر.
بالقيا. ءبارى دە سوندا.
كرەمليەۆ (كەتە بەرىپ، قايتا بۇرىلادى). جاناردىڭ الماتىعا كەتكەنى راس پا؟
بالقيا. راس.
كرەمليەۆ. سەن وعان حابار بەرمەي-اق قوي، ۇقتىڭ با؟
بالقيا. سوندا ءسىز وپەراسيانى بۇگىن جاساماقشىسىز با؟
كرەمليەۆ. ءيا! (ىشكى ەسىكتەن شىعىپ كەتەدى، ازدان سوڭ رابيعا كىرىپ كەلەدى.)
رابيعا (الىستان ءبىر ءۇمىتتىڭ ۇلكەن ساۋلەسىن كورگەندەي، ءبىر نىساناعا قادالىپ سويلەيدى). جاز جىلدام، جاز!
بالقيا (جازۋعا ىڭعايلانىپ). كىمگە، نە جازايىن؟
رابيعا. كىمگە، نەگە دەپ تەرگەمەي، ايتقانىمدى جازا بەر. تەز باراتىن ەتىپ جاز.
بالقيا (جازىپ). ال، مولنيا دەدىم.
رابيعا. الماتى دە.
بالقيا (جالت قاراپ). الماتىدا كىمگە؟
رابيعا. ءسوزىمدى بولمەي جازا بەر... جولداس شالقاروۆ دە. قاراعىم باقىتجان! مەنىڭ جانىممەن تەڭ جالعىز ۇلىم بار ەدى. سونىڭ وكپەسىندە جاۋدىڭ اتقان وعى قالعان ەدى. سول بالام ءقازىر حال ۇستىندە جاتىر. جالبارىنامىن: قالايدا سونىڭ جانىن الىپ قالا كورىڭىزدەر. سول وقتى الاتىن ءبىر ادامدى تاۋىپ جىبەرە كورىڭىز. ەگەر دە ونداي ادام تابىلماسا، مەنىڭ وسى تىلەگىمدى ۇكىمەتكە تەز جەتكىزە كورىڭىز. جازدىڭ با؟
بالقيا (جاتىپ بولىپ). اپا، ول كىسىنى اۋرەلەمەي-اق قويىڭىز. وپەراسيانى ءوزىمىزدىڭ الەكساندر پەتروۆيچ جاساعالى جاتىر.
رابيعا. ءسوزدى قوي. ونداي ەم كولحوز دارىگەرىنىڭ قولىنان كەلمەيدى. (تەلەگراممانى الادى دا، تەز كەتەدى.)
بالقيا. كولحوز بەن قالانىڭ اراسىنىڭ جاقىنداپ قالعانىن بىلمەدىڭ - اۋ، اپا!
شام سونەدى. شام قايتا جانعان كەزدە ساحنادا ەشكىم جوق. تاڭ جاڭا اتىپ كەلە جاتقان كەز. ازدان سوڭ ىشكى ەسىكتەن اۋىر ويدا پاپيروستى ءۇستى ۇستىنە تارتىپ كرەمليەۆ كەلە جاتادى.
كرەمليەۆ. وزىمە - ءوزىم قانشا سەنسەم دە، نە بولارىن ءبىر سۇراۋ كوكەيىمنەن كەتەر ەمەس. ءبىر جىل بويى شارىقتاعان ءۇمىتىم جەر سوققانداي كۇيدەمىن. بۇل قالاي؟
ەرسىلى-قارسىلى جۇرەدى. ازدان سوڭ ول كەلگەن جاقتان گۇلپان كەلەدى.
گۇلپان. الەكساندر پەتروۆيچ...
كرەمليەۆ. وپەراسياعا ءازىر بولىڭىز. (سويلەسكىسى كەلمەي قايتا كەتە بەرەدى.)
گۇلپان. توقتاڭىزشى، ءسىز مەنى وزىڭىزگە سەنبەيدى، ويلايسىز با؟
كرەمليەۆ (بوگەلىپ). جوق، ەشۋاقىتتا ولاي ويلامايمىن. ويتكەنى، بىزدەر ءبىر-بىرىمىزدى تاني بىلگەن ادامدارمىز. سولاي ەمەس پە؟
گۇلپان. ول راس. ءبىراق، ءسىز وزىڭىزگە ءوزىڭىز سەنە الماي جۇرگەن سياقتىسىز. بۇل قالاي؟
كرەمليەۆ. ونى مۇنان گورى كەڭ ۋاقىتتا ايتارمىن، وپەراسياعا ازىرلەنىڭىز.
گۇلپان. وكىنىشتە قالارسىز، ويلانىڭىز. (كەتىپ بارا جاتقان كرەمليەۆ كەنەت توقتاي قالادى.)
كرەمليەۆ. ا!
گۇلپان. ءسىز وزىڭىزگە سەنبەسەڭىز، ەكەۋمىزدىڭ ءبىرىمىز مۇنى موسكۆاعا الىپ ۇشايىق.
كرەمليەۆ. قورىقپا، قۇرمەتتىم، قورىقپا! ءسىز جاراساڭىز مەن مۇنداي اجالدى جەڭە الامىن.
كەتەدى. بالقيا كەلەدى.
بالقيا. وپەراسياعا مەن دە قاتىساتىن بولدىم. ءبىراق ءوزىم تىلەنسەم دە قورقىپ تۇرمىن.
گۇلپان. قورىقپاي-اق قوي. وپەراسياعا سەن قاتىسپايسىڭ.
بالقيا. كىم ايتتى دەپ؟
گۇلپان. مەن ايتتى دەپ. (تەلەفون شىلدىرلايدى.)
بالقيا. مەن تىڭداپ تۇرمىن. بۇل كىم؟ تاتە! ءسىز قايدان سويلەپ تۇرسىز؟ الماتىدان با؟ قايداعى اەرودرومنايا؟ ءيا، ونى كىمنەن ەستىدىڭىز؟ سولاي ما؟ كوكەمنىڭ ءحالى جامان ەمەس، ءبىراق تەز وپەراسيا جاسالماسا بولاتىن ەمەس. ءقازىر كىرىسكەلى جاتىر... ءيا، سول كىسى جاسايدى. ماشينا جىبەرەيىن بە.. نە دەيسىز؟ جارايدى، ايتايىن. (تەلەفوندى ورنىنا قويىپ.) ۇلكەن شاتاق ەندى باستالدى.
گۇلپان. تۇك تە شاتاعى جوق، ول كەلە بەرسىن، دارىگەرلەردىڭ ءوز زاڭى بار.
كرەمليەۆ (ىشكى ەسىكتەن قاراپ). بەرى كەلىڭىزدەر.
بالقيا. الەكساندر پەتروۆيچ، جانار مەن بارعانشا وپەراسيا جاسالماسىن دەيدى.
كرەمليەۆ. وپەراسيا جاسالماسىن دەيدى، ونىسى بولا قويار ما ەكەن، ءوزى قايدا؟
بالقيا. جاڭا عانا اەروپورتتان تەلەفون سوقتى، ءقازىر كەلەدى.
كرەمليەۆ. وعان حابار بەرگەن كىم؟
بالقيا. كوكەمنىڭ جايى الماتىعا تۇندە-اق جەتىپتى، (داۋرەن كەلەدى.)
داۋرەن (ەسىكتى اشىپ). رۇقسات پا؟
گۇلپان. كەلىڭىز، كەلىڭىز.
داۋرەن (كرەمليەۆتى بايقاماي). ايدوستىڭ جايى قالاي؟
گۇلپان. جايى ءازىر بەلگىسىز.
كرەمليەۆ. جۇمىسىڭدى تەز ايت، دوستىم.
داۋرەن. ءبىز تەڭىزدى مەرزىمىنەن بۇرىن بىتىرگەنىمىزدى ايتىپ ورتالىق كوميتەتكە راپورت بەرمەكپىز. سول راپورتقا ايدوستىڭ قولى كەرەك ەدى.
گۇلپان. اركىمنىڭ ويلايتىنى ءوز وپەراسياسى، ءجۇر، بالقيا. (بالقيا ەكەۋى كەتەدى.)
كرەمليەۆ. وندا تەز اپار. قويسىن قولىن. كورسىن ەڭبەگىنىڭ جەمىسىن. (داۋرەن ىشكە كىرىپ كەتەدى. ازدان سوڭ جانار كەلەدى.) ا، كەلىڭىز، كەلىڭىز! (قول الىسادى.)
جانار. ايدوستىڭ جايىن ايتىڭىزشى. ءوزى انىق ءتىرى مە؟
كرەمليەۆ. جامان ەمەس، وتىرىڭىز.
جانار. مەن ونى ءقازىر موسكۆاعا الىپ ۇشامىن. رۇقسات ەتىڭىز، وزىمەن سويلەسىپ شىعايىن.
كرەمليەۆ. ەندى كەش قالدىڭىز. ول كىسى ءقازىر ۇشاتىن حالدە ەمەس.
جانار. سولاي ما؟ (وتىرا كەتەدى.)
قولىندا قاعازى بار داۋرەن كىرەدى.
داۋرەن. ا، جانار، دەر كەزىندە جاقسى كەلدىڭ. قول قوي مىناعان.
جانار (كوڭىلسىز). بۇل نە؟
داۋرەن. ەل باسىنداعى ورتالىق كوميتەتكە دەگەن ءبارىن دە ۇعاسىڭ. قويا بەر قولىڭدى.
جاناp. شىركىن-اي! بارلىق ارمانعا وسىلاي نەگە جەتە بەرمەيدى ەكەنبىز!
داۋرەن. سابىر، سابىر ەتسەڭ بارىنە دە جەتەسىن. جانار قول قويادى. داۋرەن راپورتتى كرەمليەۆكە ۇسىنادى ەندىگى كەزەك سىزدىكى. مىنا ءبىر جەردەي تەزىرەك قول قويىپ جىبەرىڭىز.
كرەمليەۆ. توقتاڭىز، مەن نە ءۇشىن؟
داۋرەن. ەڭبەگىڭىز ءۇشىن.
كرەمليەۆ. سونشالىقتى مەنىڭ قانداي ەڭبەگىم بار؟
داۋرەن. وسىنداي شولدە وتىز بەس مىڭ ادامنىڭ بىردە-بىرىن اجالعا بەرمەۋ از ەڭبەك ەمەس.
كرەمليەۆ. توقتاي تۇر، قولىم قالتىراپ كەتتى. (قالامىن ۇستاعان كۇيى حاتقا قاراپ وتىرىپ قالادى.) راقمەت، دوستارىم، راقمەت! (قول قويادى). ماعان ۇلكەن سىيلىق تارتىپسىزدار. مەن مۇنى ءومىر بويى ۇمىتپاسپىن.
داۋرەن. ايدوستى امان الىپ قالساڭىز، ءبىز دە ءسىزدى ماڭگى ۇمىتپاسپىز.
كرەمليەۆ (كۇلىمسىرەپ). وندا تىرىسىپ كورەرمىن. بارىڭىز. (داۋرەن كەتەدى.)
جانار. الەكساندر پەتروۆيچ! مەن قالايدا ونى الىپ ۇشامىن. رۇقسات ەتىڭىز. (ايدوس جاتقان بولمەگە قاراي بەتتەيدى.)
كرەمليەۆ. توقتاڭىز... مۇنىڭىز قالاي؟ الدە ماعان سەنبەيسىز بە؟
جانار. باسقالار سەنبەسە دە، مەن سىزگە سەنەمىن. ءبىراق، مەن اجالعا ەشۋاقىتتا سەنبەيمىن.
كرەمليەۆ. ەگەر دە ءولى ادامدى قايتا ءتىرىلتۋدىڭ ورنىنا ءتىرى ادامدى ءولتىرىپ الساق كىم بولعانىمىز، ءسىز وسىنى ويلادىڭىز با؟
جانار. ءدال وسى جونىندە كىم بولارىمدى ويلاعىم دا كەلمەيدى. وعان ءسىز ءتۇسىنىڭىز. (ىشكى ەسىككە بەتتەيدى.)
كرەمليەۆ (قارسى الدىنا تۇرا قالىپ). توقتاڭىز، سىزبەن ەندى قاتتىراق سويلەسپەسكە امالىم جوق.
جانار. قالاي سويلەسسەڭىز دە ەشتەڭە شىعارا المايسىز، بوگەمەڭىز.
كرەمليەۆ. بۇل ءۇشىن قانداي كەدەرگى بولسا دا كەسىپ وتۋگە ءازىرمىن. ءسىز ءتۇسىنىڭىز وسىعان.
جانار. ءسىز دە ءتۇسىنىڭىز. وپەراسياڭىز ساتسىزدىككە ۇشىراسا، ەكەۋمىز دە ماسقارا بولامىز.
كرەمليەۆ (شوشىنىپ). ا، ءسىز ونى سول ءۇشىن قۇربان ەتكىڭىز كەلە مە؟
جانار. نە ءۇشىن دەيسىز؟
كرەمليەۆ. وپەراسيا ساتسىزدىككە ۇشىراپ، ايدوس جازىم بولسا، ادەيى ءولتىرتتى دەگەن وسەككە قالامىز دەپ قورقاسىز عوي. ۇيات، ماسقارا بۇل. (ءجۇرىپ كەتەدى، جانار سول ورنىندا تۇرىپ قالادى.)
جانار. قۇرمەتتى الەكساندر پەتروۆيچ! ءسىز مەنى وزىڭىزدەن جيىرما جىل كەيىن قويىپ، تىم الىستان قاراپ تۇرسىز. ەگەر دە موسكۆاعا جەتسە، ونىڭ ءتىرى قالاتىندىعىنا مەن ءشۇباسىز سەنەمىن. ءسىز مەنىڭ سول ءۇمىتىمدى قۇر تاۋەكەلگە قۇربان ەتپەڭىز.
كرەمليەۆ. ءسىزدىڭ ايتىپ تۇرعان ءۇمىتىڭىز اپاتتىڭ ارباۋشىسى. (گۇلپان كەلەدى.) گۇلپان! قۇداي ءۇشىن ءسىز مىنا كىسىگە دارىگەرلەردىڭ زاڭى قولىنداعى الماسىنان دا وتكىر ەكەنىن ءتۇسىندىرىڭىزشى. (كەتەدى).
جانار. سول الماسىنا ءوز جۇرەگىمدى توسارمىن ەندەشە. (ەسىككە قاراي ۇمتىلادى.)
گۇلپان (ەسىكتى باسىپ). سەنىن وعان سەنبەيتىن سەبەبىڭ نە؟
جانار. وندا سەنىڭ نە جۇمىسىڭ بار؟
گۇلپان. جۇمىسىم سوڭ - سەن سۇيە بىلسەڭ دە، تاني بىلمەگەن ەكەنسىڭ؟
جانار. سەن ءوز ماقساتىڭا جەتۋ ءۇشىن باسقا بىرەۋدىڭ ءومىرىن باسقىش ەتەم دەپ ويلاما. ول قولىڭنان كەلمەيدى. (بيكە كەتەدى.)
گۇلپان. جانىم - اۋ، مىناۋ نە دەپ كەتتى.
وسى كەزدە ۇستىنە اق حالات كيگەن ەكى دارىگەر كەلىپ كىرەدى.
ءى - دارىگەر. سىزبەن تىلدەسۋگە بولا ما ەكەن؟
گۇلپان. عافۋ ەتىڭىزدەر، سىزدەر كىم بولاسىزدار؟ (امانداسادى.)
1-دارىگەر. ءبىز شالقاروۆ جولداستىڭ تاپسىرۋى بويىنشا وسىنداعى كرەمليەۆ دەگەن حيرۋرگكە كومەكتەسكەلى كەلىپ ەدىك. كەشىگىپ قالعان جوقپىز با؟
گۇلپان. جوق، دەر كەزىندە جاقسى كەلدىڭىزدەر، بەرى جۇرىڭىزدەر.
ەكەۋىن ەرتىپ شىعىپ كەتەدى. ساحنا از ۋاقىت بوس. ازدان سوڭ بالقيا كەلەدى، تەلەفون شىلدىرلايدى.
بالقيا (تىڭداپ). بۇل قايدان؟ الماتىدان با؟.. بالقيا بايسالوۆا... ءيا، سول كىسىنىڭ قارىنداسىمىن. ءحالى جامان ەمەس، بۇل كىم سۇراپ تۇرعان؟.. ءيا... سويلەسەتىن كىم دەيسىز؟ (قۋانىپ.) باقىتجان اعا، سالاماتسىز با؟ ... ول كىسى وسىندا. ءقازىر شاقىرايىن، ءقازىر... الەكساندر پەتروۆيچ، ءسىزدى باقىتجان اعاي سۇراپ تۇر.
كرەمليەۆ (تىڭداپ). كرەمليەۆ تىڭداپ تۇر. ا، سالاماتسىز با؟ حال جامان ەمەس... ول راس، ەشقايدا اپارۋعا (بولمايدى. ابدەن سەنىمدىمىن. جىبەرگەن كىسىلەرىڭىز دە كەلدى. ءقازىر كىرىسەمىز... ماقۇل، ماقۇل، وپەراسيا بىتىسىمەن حابار بەرەيىن... راقمەت، راقمەت. قوش، ساۋ بولىڭىز!..
رابيعا مەن جانار كەلە جاتىر.
رابيعا. جالعىزىمنىڭ جانىن ءبىر وزىڭە تاپسىردىم، شىراعىم، باسقا نە ايتايىن!
كرەمليەۆ. قورىقپاڭىز، شەشە! تويعا ازىرلەنە بەرىڭىز! (كەتەدى. وعان ىلەسە بالقيا دا كەتەدى.)
جانار. اپا! (رابيعا ۇندەمەيدى، قالپىن دا وزگەرتپەيدى. جانار جاقىنداپ.) اپا، جۇزىڭىزدە ءبىر عاجايىپ تولقىن بار، ايتىڭىزشى، اپاتاي، نەنى سەزىپ، نەگە مۇنشا قينالدىڭىز؟
رابيعا (قالپىن وزگەرتپەستەن). جانارىم، مەن جالعىزىمنىڭ جان ءسوزىن ۇقپاپپىن عوي.
جانار. قاي ءسوزىن؟
رابيعا. ونىڭ جاڭاعى ءسوزى ارىزداسىپ قوشتاسقانى ەكەن عوي. تىم بولماسا جالعىز اۋىز ءتىل قاتىپ، قوش ايتىسىپ شىعايىن، مەنى سوندا اپارشى! (جانار سۇيەنە تۇرەگەلەدى.)
جانار. ونىسى قوشتاسقاندىق ەمەس، اپا.
رابيعا. ەندى نە؟
جانار. مۇنان بىلاي: اداسقان وي، كىرلى كوڭىل بولماسىن دەگەن تىلەگى. ءجۇرىڭىز، سالقىن اۋاعا شىعايىق.
رابيعا (جاناردىڭ قولتىعىندا كەتىپ بارا جاتىپ). ءوزى سولاي دەدى مە؟
جانار. ءيا، سولاي دەدى.
ەكەۋى شىعىپ كەتەدى. ساحنا از ۋاقىت بوس، ازدان سوڭ داۋرەن، تاۋسوعار، قوقىم كەلەدى.
تاۋسوعار (سويلەي كىرەدى). اپىر-اي، رابيعا بايعۇس الدەن قاۋساپ قالىپتى - اۋ.
قوقىم (جىلامسىراپ). ول - ءبىردىڭ ۋلى ەمەس، كوپتىڭ ۇلى ەدى عوي. ايدوسىم - اي! ارىستانىم - اي! (وتىرا كەتەدى.)
داۋرەن. سابىر، قاريالار، سابىر ەتىڭدەرشى.
تاۋسوعار. مەن دە تاۋ قوزعالسا دا قوزعالماستىڭ ءوزى ەدىم. قايتەيىن، جۇرەك شىركىن شىداتپاي بارادى.
وپەراسيا بولمەسىنەن جاسقا بۋلىعىپ بالقيا شىعادى، وتىرعاندار شوشىنىپ قالادى.
داۋرەن (قاسىنا جەتىپ بارادى). بالقيا، نە بولدى؟
بالقيا. الەكساندر پەتروۆيچ وپەراسياعا قاتىستىرامىن دەپ مانا ۋادە بەرگەن ەدى، ەندى قۋىپ شىقتى.
داۋرەن. ءتۇۋ، سول ما؟ ول كىسى دۇرىس ەتكەن. ايدوستى كەسكىلەپ جاتقاندا سەن تۇگىل مەن دە شىداماسپىن.
بالقيا (كوزىن جۇمىپ، قۇلاعىن باسىپ). نەتكەن قاتال ادامسىڭ! ايتپاشى سونداي ءسوزدى!
داۋرەن. ەستىگەندە كوز جۇماسىڭ، كورگەندە قايتەسىڭ؟
بالقيا (كوزىن اشىپ). جوق، مەن كوكەم ءۇشىن نەگە بولسا دا شىدايتىن ەدىم. گۇلپان مەنى شىعارتقان.
داۋرەن. بالقيا، وپەراسياعا جاناشىر ادامىن قاتىستىرمايتىن دارىگەرلەردىڭ زاڭى ەمەس پە، گۇلپاندى ناحاقتان كىنالاپ تۇرسىڭ.
بالقيا (ساعاتىنا قاراپ). اپىر-اي، وپەراسيانىڭ بىتەتىن كەزى بولدى. نەگە مۇنشا كەشىكتى؟
داۋرەن. بەرگى جاعىنان بارىپ بىلسەڭ قايتەدى؟
بالقيا. جۇرەگىم بارماي تۇر... اپام وسى ماڭدا جۇرگەن بولار، سەن سول كىسىنى الىپ كەتشى. (كەتەدى.)
رابيعا مەن جانار كەلەدى.
رابيعا. وي، جاساعان - اي، نە بولدى ەكەن؟ (داۋرەنگە.) بالام - اۋ، ءالى بىتكەن جوق پا؟
داۋرەن. بالقيا بىلۋگە كەتتى.
رابيعا. ول وپەراسياعا قاتىسپاي مۇندا نەعىپ ءجۇر؟
داۋرەن جاقىن ادامىنا جاسالعان وپەراسياعا قاتىستىرمايتىن دارىگەرلەردىڭ زاڭى، اپا!
Pابيعا. الداپ تۇرعان جوقسىڭ با، بالام؟
داۋرەن. سەنىڭىز ماعان!
تاۋسوعار (ويلانىپ). ول زاڭنىڭ ءوزى دۇرىس تا ەكەن-اۋ.
قوقىم. ارينە، دۇرىس بولماسا ونداي زاڭدى ءبىزدىڭ ۇكىمەت شىعارا ما؟
داۋرەن. اپا، شارشادىڭىز عوي، ۇيگە اپارايىن با؟
رابيعا (سەزىكتەنە قاراپ). سەن نەمەنەگە ماعان ەلجىرەي قالدىڭ وسى؟ «اپا، اپا؟..»
بوگدانوۆ پەن ماجەل كەلەدى.
بوگدانوۆ. وپەراسيا ءالى بىتكەن جوق پا؟
داۋرەن. بىتكەن جوق.
باگدانوۆ اۋىر ويعا ءتۇسىپ ەرسىلى-قارسىلى كەزىپ ءجۇر. رابيعادان باسقالاردىڭ ءبارى تۇرەگەلىپ تۇر. ءبارى دە تۇنەرۋدە. ءبارىنىڭ دە كوزى بوگدانوۆتا. ازدان سوڭ وپەراسيا بولمەسىنەن گۇلپان كەلەدى.
جاناp. گۇلپان! (بارىپ قۇشاقتاي الادى.)
گۇلپان. ءشۇيىنشى! وپەراسيا جاقسى ءوتتى. (جانار ىشكە جۇگىرىپ كەتەدى.)
رابيعa. اھ، نە دەيدى؟!
ماجەل. سەرگەي ستەپانوۆيچ، ءسىز ءبىر جولى قۇتتى ادامسىز - اۋ. قورقىپ كەلگەن ەدىڭىز، مىنە قاراڭىزشى.
بوگدانوۆ. وندا باقىتتى ەكەنمىن. (گۇلپاننىڭ قولىن قىسىپ.) راقمەت، كوپ راقمەت!
كرەمليەۆ شىعا كەلەدى، وعان ىلەسە گۇل-گۇل جايناپ بالقيا شىعادى.
كرەمليەۆ (باس كيىمىن جۇلىپ الىپ). شەشە، توي قايدا؟ مىنە ايدوستىڭ وكپەسىندەگى وق. (بەرەدى، جۇرت بىرىنەن سوڭ ءبىرى كورىپ جاتادى.
قوقىم. وي، اينالايىن-اي!
رابيعا. و، جاساعان، بار تىلەگىنە، بار دەگەنىنە جەتكەن وسىلاردى. كەلشى، قۇلىنىم، كەل! (كرەمليەۆتى قۇشاقتاپ سۇيەدى.)
كرەمليەۆ. مەنى عانا ەمەس. (الماتىدان كەلگەن دارىگەرلەر مەن گۇلپاندى نۇسقاپ.) مىنا كىسىلەردى دە قۇشاقتاڭىزدار. ەگەر دە بۇل كىسىلەر سەرىكتىككە جاراماسا، بۇل قۋانىشتىڭ بولماي قالۋى دا مۇمكىن ەدى.
بالقيا. كەلشى، گۇلپانىم! (قۇشاقتاي الادى.)
شام سونەدى. ازدان سوڭ قايتا جانىپ، شالقىپ جاتقان تەڭىز كورىنەدى. «كوكتوبە» ءقازىر سول تەڭىزدىڭ كىشكەنتاي ارالى سياقتى بولىپ تۇر. سول ارالدىڭ باسىنان شىعىپ كەلە جاتقان كۇن كورىنەدى. الىستان «وتان جىرى» ەستىلىپ، ءجۇزىپ كەلە جاتقان كەمە كورىنەدى. اۋرۋحانادان ءالى شىقپاعان ايدوس سول تەڭىزگە قاراپ وتىر. ازدان سوڭ ۇستىنە اق حالات كيىپ، جاناردى ەرتىپ بالقيا مەن گۇلپان كەلەدى. ول ەكەۋى كەيىن تۇرىپ قالادى دا، جانار ايدوسقا جاقىندايدى.
جانار. ايدوس، مەنى جاي شاقىرتتىڭ با؟
ايدوس (ەندى عانا اڭعارىپ ورنىنان تۇرادى). جانار، ايتار ءسوزىم كوپ ەدى، ءبىراق سەن قۇشاعىما كىرمەي، سويلەي الار ەمەسپىن. (قۇشاعىن جايىپ.) كەلشى، جانارىم!
جانار. ايىم مەنىڭ، ايىم. (قۇشاقتاسادى. بالقيا مەن گۇلپان بارىپ ەكەۋىنە گۇل تاپسىرادى.)
ايدوس. كوردىڭ بە، جانارىم! اجالى مەن ازابى كوپ، تىرشىلىگى مەن راقاتى جوق، عاسىرلار بويى سۋ تاتپاي، قاۋساپ جاتقان قۋ دالا تاڭعاجايىپ بولعان جوق پا؟!
جانار. كورىپ تۇرمىن، مەن ەندى بولاشاقتا باردىڭ ءبارىن دە كورە الامىن. (قۇشاقتاي تۇسەدى.)
بوگدانوۆ پەن كرەمليەۆ كەلەدى.
بوگدانوۆ (كەلە جاتىپ سويلەيدى). شالقىڭدار، دوستارىم! ءوز تەڭىزدەرىڭدەي شالقىڭدار! انە! تەڭىز بەتىنەن كۇن كوتەرىلىپ كەلەدى. ول - كوممۋنيزم كۇنى! ول، بۇكىل ادام بالاسىنىڭ بىزدەر سەكىلدى ءبىر سەميا بولاتىن زاماننىڭ كۇنى! سول كۇنمەن بىرگە ورلەپ، سول تەڭىزبەن بىرگە شالقىڭدار! (ايدوس پەن جاناردىڭ قولىن سوعىستىرادى.)
شىمىلدىق.
You Might Also Like
