InfoHub Logo

ەرتەدە تاۋ بوكتەرىندە جايىلىپ جاتقان جىلقىعا جاۋ ءتيىپ، ايداي جونەلىپتى. جىلقىنىڭ ىشىندە توپ باستاعان ايبارلى ءبىر بوز ايعىر بار ەكەن. بوز ايعىر ءۇيىرىن كۇزەتكەندەي شەتتەپ، ۇزاماستان جاعالاي جايىلىپ ءجۇرىپتى. ۇرىلار جىلقىنى ايداي جونەلگەندە، بوز ايعىر دا ۇيىرىمەن بىرگە كەتىپتى.

         ۇرىلار ءۇش كۇن بويى تالماي جول جۇرەدى. ءتورتىنشى كۇنى جەردىڭ، ايداپ كەلە جاتقان ادامداردىڭ ءتۇر-تۇرپاتىنا قاداعالاي قاراعان بوز ايعىر جەر اۋعانىن سەزەدى. سودان پىسقىرىنىپ-پىسقىرىنىپ جىبەرىپ، اۋلىنا كەرى قاشادى. ۇرىلاردىڭ قۋعىنىنا شاڭىن دا كورسەتپەي كەتەدى.

         بوز ايعىر سول بەتىمەن اۋلىنا جەتەدى. ونىڭ ۇيىرىنەن ءبولىنىپ، اۋىلعا بۇلايشا جالعىز كەلۋىنىڭ تەگىن ەمەسىن سەزگەن جىلقىشىنىڭ بالاسى ايعىردى جۇگەندەپ، ەرتتەپ مىنەدى دە قارۋ-جاراعىن اسىنىپ، جىلقىنىڭ سوڭىنان قۋادى.

         بىرنەشە كۇننەن كەيىن بالا ايداۋعا تۇسكەن جىلقىعا جەتىپ، الدىن ورايدى دا ءۇيىردى كەرى قايتارادى. مۇنى كورگەن قاراقشىلار جان-جاقتان قاۋمالاپ، بالانى ورتاعا الادى دا قولعا ءتۇسىرىپ، قورلاماق بولادى. ءبىراق ۇرىلار بۇل ويىن ىسكە اسىرا المايدى. ويتكەنى بالا بوز ايعىرمەن ورعىتا شاۋىپ، ۇرىلارعا تۇتقيىلدان ءتيىپ، وزدەرىن تالقانداي بەرەدى. ءسويتىپ ءجۇرىپ، ءبىرسىپىراسىن قۇلاتادى. قىزىپ العان ارىندى ايعىرمەن قايتا-قايتا شاۋىپ، ۇرىلاردىڭ بەرەكەسىن قاشىرادى، تاعى دا ەكى-ۇشەۋىن تۇسىرەدى. ءسويتىپ، جىلقىنى اۋىلعا قاراي بۇرعاندا، بالانىڭ ەندى قولعا تۇسپەيتىنىنە كوزى جەتكەن قاراقشىنىڭ بىرەۋى بىلتەلى مىلتىقپەن اتىپ قالادى. مىلتىق وعى بالانىڭ سانىنا ءتيىپ، اۋىر جارالايدى.

         وق تيگەن بالا جاۋىنا بۇرىنعىدان بەتەر وشىگىپ، تۇلا بويىن ىزا كەرنەيدى. جارالى سانىن قىل بۇراۋلاپ، قاتتى تاڭىپ الادى دا قاراقشىلارعا قايتا كەپ تيىسەدى. ەندى ءتىرى قالعاندارى جان ساۋعالاي قاشادى. بالا قۋىپ ءجۇرىپ، ءبارىن قۇلاتادى. سودان كەيىن جىلقىنى ايداپ، كەرى قايتادى.

         ءالى قاشىپ، جاراسى جانىن قيناعان سوڭ، جولشىباي ءبىر توبەنىڭ ەتەگىنە كەلىپ، اتتان تۇسەدى. بۇدان ارىگە جۇرۋگە شاماسى كەلمەيدى، قانسىراپ، جىعىلىپ تۇسەدى. بوز ايعىر بالانى يىسكەلەپ، ارى-بەرى وقىرانىپ، بالانىڭ قاسىندا ءبىراز تۇرادى. اقىرى بولماعان سوڭ، بوز ايعىر اۋىلعا قاراي شابا جونەلەدى.

         بالانىڭ اكەسى ەر-توقىمىمەن كەلگەن بوز ايعىردى كورىپ:

         – بالام ءبىر اپاتقا دۋشار بولعان ەكەن، نە دە بولسا ىزدەيىن، – دەپ، جولعا شىعادى.

         بوز ايعىر يەسىنە بوي بەرمەي، تاۋدا قالعان بالاعا قاراي الا جونەلەدى. تاۋ-تاستى ارالاپ كەلگەن اكەسى ءولىپ جاتقان بالاسىنىڭ ۇستىنەن شىعادى. تاۋدى جاڭعىرتا بالاسىنىڭ قازاسىنا قاتتى قايعىرىپ، جىلاپ وتىرعاندا، قاسىندا تۇرعان بوز ايعىر وقىرانىپ، كىسىنەپ جىبەرەدى. تاعى دا ۇرىلار كەلىپ قالعان ەكەن دەپ، يەسى ورنىنان ۇشىپ تۇرەگەلەدى. قاراسا، ەرىنىڭ قاسىنا ىلگەن دومبىراسى بار، سالت اتتى جالعىز جولاۋشى ەكەن.

         قايعىلى كىسىگە سالەم بەرەدى دە بالانىڭ قاسىنا كەلىپ، اكەسىنە كوڭىل ايتادى. قايعىلى اكە بولعان وقيعانى باياندايدى.

         سودان جولاۋشى:

         – شىركىن، جانۋارىم-اي! جىلقى بولسا، وسىنداي، ەر بولسا، سەنىڭ بالاڭداي بولسىن. «جاقسى ات يەسىنىڭ سۇيەگىن دالاعا تاستامايدى» دەگەن وسى دا. بالاعا استىنداعى اتى ساي ەكەن. تەك جالعىزدىعى جەڭىپتى. «جاقسى ات ەرگە قانات بىتىرەدى» دەگەن. ءبىراق جالعىزدىعى شىرماپتى. مىنا جاعداي سونى بايقاتادى.

         سونان سوڭ جولاۋشى دومبىراسىن الىپ، ءبىر كۇيدى تارتىپتى. كۇي كۇڭىرەنە شالقىپ، بەزىلدەي ىشقىنىپ، باياۋلاپ بارىپ تىنعاندا، بالانىڭ اكەسى:

         – جولاۋشىم، مىنا سارىنى قايعىلى سازىڭنىڭ اتى قالاي؟ مەنىڭ كوكەيىمدەگىنى تاپقانداي ءوزى، – دەپ سۇراپتى.

         دومبىراشى ءوز كوڭىلىنىڭ تولعانىسىن ايتىپتى:

         – جانۋار، مىنا تۇرعان بوز ايعىردىڭ تاپقىرلىعىنا رازى بولىپ، بالانىڭ قازاسىنا كۇيىنىپ، سوعان ارناپ تارتقان كۇيىم ەدى. اتىن «بوز ايعىر» قويدىم. وسى ايعىر بولماسا، سەن بالاڭنىڭ سۇيەگىن دە تابا الماي سانسىرار ەدىڭ. بۇل ايعىر سەنىڭ دە شەرىڭدى سەزگەن سەكىلدى.

         – راس-اۋ، – دەپ، باس ءيىپتى بالانىڭ اكەسى.

         سودان ول ولە-ولگەنشە «بوز ايعىر» كۇيىن شەرتىپ، جۇرەگىنىڭ شەرىن تارقاتىپ وتكەن ەكەن.

---