بۇراڭداما، كەلىنشەك!
قازانعاپ كۇيشىنىڭ ونەرى شارتاراپقا تاراپ بەلگىلى بولا باستاعان شاعى بولسا كەرەك. قايدا بارسا دا، ەلى قۇرمەتتەپ قارسى العان عوي. جىلدا جازعىتۇرىم اۋىل-ەلدى ارالاپ، كۇمبىرلەتىپ كۇيىن تارتىپ، مايىن تامىزا، اڭگىمەسىن ايتقاندا، كۇيدى ۇيىپ تىڭداپ وتىرعان جۇرت، وزدەرىن تاڭعاجايىپ سىرلى دۇنيەنىڭ ىشىندە جۇرگەندەي سەزىنەتىن ەدى. كۇيشى ءاربىر اۋىلدى جىلدا وسىلايشا ارالاپ شىعاتىن. ءار ساپارىندا سول اۋىلعا جاڭا كۇي، جاڭا ساز اكەلەتىن. ءبىر جىلى بۇرىنعى ادەتىنشە ارالاپ جۇرگەندە ەل شەتىنەن الىستاپ، وزگە وڭىرگە شىعىڭقىراپ كەتەدى. الدا ەل شىعار، نە دە بولسا جۇرە كورەيىن دەپ ويلايدى. استىنداعى بوزجورعا دا وندىرە اياڭداپ، جەر اپشىسىن قۋىرىپ كەلەدى. ءبىر مەزگىلدە، كۇن ساسكە ءتۇس بولعاندا الدىنداعى توبەنىڭ باۋرايىنان ەكى-ۇش اق شاڭقان كيىز ءۇي كورىنەدى. ءوزى دە، استىنداعى بوزجورعا دا شولىركەپ شارشاي باستاعان ەدى. سول اۋىلعا تۇستەنۋدى ۇيعاردى.
ورتاداعى ادەمىشە كەلگەن كيىز ءۇيدىڭ سىرتىنا توقتاپ، قازىقباۋعا اتىن بايلاي بەرگەندە ۇيدەن التى-جەتى جاسار بالا جۇگىرىپ شىعادى. قازانعاپتىڭ قاسىنا كەلىپ امان-ساۋلىقتان كەيىن، ۇيگە قاراي باستاپ الا جونەلدى. قازانعاپ اشىق تۇرعان كيىز ءۇيدىڭ ەسىگىنەن «اسسالاۋماعاليكۋم!» دەپ كىرىپ كەلدى. ۇيدە وتىزدار شاماسىنداعى كەلىنشەك بار ەكەن. ءسال جىميىپ، «تورگە شىعىڭىز» دەگەندەي يشارات
ءبىلدىردى.
قازانعاپ تورگە جايعاسىپ وتىرعاننان كەيىن، تاڭدايى قۇرعاپ تۇرعانىن سەزدى دە، كەلىنشەككە قاراپ: «جۇرگىنشى جولاۋشى ەدىم، سۋسىنىڭىز بولماس پا ەكەن؟» — دەدى. كەلىنشەك ءسال-پال جىميدى، سول جاقتا تۇرعان قوڭىر كۇبىنىڭ بەتىن اشىپ، ءپىسىپ-پىسىپ جىبەردى دە، اعاش اياقتى تولتىرا قۇيىپ قازانعاپقا ۇسىندى. كۇيشى ءسىمىرىپ جىبەردى دە، كەسەنى ءبىراق توڭكەردى. شولدەپ كەلگەندىكى مە قىمىز كەرەمەت ءتاتتى بولىپ كورىندى. كەلىنشەك كەسەنى الدى دا تاعى قۇيدى، بۇل جولى باعاناعى كىشكەنە بالاعا قاراپ، «مىنا قىمىزدى اعاعا اپارىپ بەر»، — دەدى. بەيتانىس جولاۋشىعا قى-
زىقتاي قاراپ وتىرعان بالا ۇشىپ تۇرىپ، قىمىزدى الىپ بەردى. بالاعا «راحمەت» دەدى دە، قىمىزدى بىر-ەكى ۇرتتادى. كەلىنشەككە قارادى دا: «قارىنداسىم، قىمىزىڭ بالداي ءتاتتى ەكەن، ءشولىمدى سۋ سەپكەندەي باستى. راحمەت!» — دەدى. كەلىنشەك ءسال جىميدى دا: «جولاۋشى بولساڭىز، حوش كەلدىڭىز! جولدان شارشاعان شىعارسىز. دەمالىڭىز. مەن شاي دايىندايىن»، — دەدى دە سىرتقا شىعىپ كەتتى. قازانعاپ تىسقا شىعىپ، بوزجورعانى سۋىتتى دا، ۇيگە قايتىپ كەلدى. كوپشىككە قيسايىپ ەدى، ۇيىقتاپ كەتىپتى. «اعا، شايعا تۇرىڭىز» دەگەن داۋىستان وياندى. الدىندا قۇمان ۇستاپ قولعا سۋ قۇيايىن دەپ باعاناعى بالا تۇر. سوندا ءبىلدى، ۇيقىسى قانىپ، تىنىعىپ قالىپتى. قوناق دەمالسىن دەپ شايدى ادەيى كەشۋىلدەتكەنىن ءتۇسىندى.
ءۇش-تورت كەسە شاي ءىشىپ، ماڭدايى ءجىپسىپ، كوڭىل حوشى كەلىپ، راحاتتانعان قازانعاپ ءجون سۇراستى: قاي اۋىل، قاي ەل ەكەنىن ءبىلدى.
«شايىڭىز باعانا بەرگەن قىمىزىڭىزدان دا ءدامدى ەكەن، قارىنداسىم»، — دەپ قازانعاپ ءوزىن تانىستىرىپ ءوتتى.
بۇل كەلگەن قوناعىنىڭ ايگىلى قازانعاپ كۇيشى ەكەنىن كەلىنشەك باعانا-اق بىلگەن. كورشى ەلدە قازانعاپ كۇي تارتىپ، ونەر كورسەتىپ ءجۇر ەكەن دەپ ەستىگەن-دى. ەل اڭىز ەتىپ ايتاتىن وسىنداي اتاقتى كۇيشىنىڭ ءوزىنىڭ اق داستارحانىندا قوناق بولىپ وتىرعانىنا ءدان ريزا، كەلىنشەك ءوزى دە ونەردەن قۇرالاقان ەمەس-تى.
قازانعاپ ءوز حالقىنىڭ تۇرمىس-سالتىن وتە تەرەڭ بىلەتىن سۇڭعىلا زەرەك كىسى ەدى. اينالا كوز تاستادى، ءۇي-ىشى اسا باي بولماسا دا، جىپ-جيناقى ءساندى ەكەن. كەرەگەدە ەكى دومبىرا ءىلۋلى تۇر. بىرەۋى كىشىرەك دومبىرا. وسى ۇيدە جۇگىرىپ جۇرگەن، سۇپ-سۇيكىمدى مىنا بالانىڭ دومبىراسى بولارسىڭ-اۋ دەپ ويلادى. بايقايدى، داستارحاندا اجەپتاۋىر سىيلى قوناق كەلگەندە بەرەتىن تاعامدار قويىلعان ەكەن. مۇنداي سىي-قۇرمەتكە كوڭىلى تولعان قازانعاپ، ەندى نازارىن كەلىنشەكتىڭ وزىنە اۋداردى، ناعىز قاس سۇلۋدىڭ ءوزى دەسە دە بولادى ەكەن. ءوزىنىڭ ءالى ۇيلەنبەي جۇرگەنى ەسىنە ءتۇستى. «شىركىن، وسىنداي جارىم بولسا»، دەپ ويلادى. تاپ ءبىر وسى شاقتا ىشكى سىردى ءبىلىپ قويعانداي قازانعاپتىڭ ويىن كەلىنشەكتىڭ ءسوزى ءبولدى.
— كۇيشى اعا، ءسىزدىڭ ەل ارالاپ جۇرگەنىڭىزدى ەستىپ ەدىك. ءبىزدىڭ جاققا كەلمەيسىز. جاقسى ونەرگە ءبىز دە قۇمارمىز. ايىپ ەتپەسەڭىز مىنا كىشكەنتەي دا ءسىزدىڭ كۇيىڭىزدى تىڭداعىسى كەلىپ وتىر، ءبىز دە ونەرىڭىزدى تىڭدالىق، — دەدى. كۇلىمسىرەي جىميىپ، نازدانا قاراپ، قولقا سالدى.
كوڭىلى تولىپ، ابدەن ريزا بولىپ وتىرعان كۇيشى قولىنا دومبىراسىن الىپ، كۇي تولقىنىن بىرىنەن كەيىن ءبىرىن ال كەپ اعىتتى دەرسىڭ. اقجەلەڭدەردىڭ نەبىر سۇلۋلارى بۇلاق سۋىنداي اسىپ، توگىلىپ جاتتى. تۇلا بويىن شابىت كەرنەگەن قازانعاپ قانشا ۋاقىت كۇي تارتقانىن ءوزى دە سەزبەدى. ءبىر ءسات كۇي تولاستاعاندا كەلىنشەك: «وي-بوي! شوعىم ءسونىپ قالعان ەكەن عوي!» — دەپ سىرتقا قاراي بەت الدى. شىعىپ بارا جاتىپ، ارتىنا كۇلىمسىرەي قاراپ: «پاي-پا-اي، شىركىن، دۇنيە-اي! وسىنداي دا ساۋساقتار بولادى ەكەن-اۋ!» — دەدى. كيىز ءۇيدىڭ سىقىرلاۋىعى ەكى جاققا ايقارا اشىلىپ قالدى. كەلىنشەك وشاق باسىنا قاراي بۇرالا باسىپ كەتىپ بارادى. «بىلق-سىلق ەتكەن ءجۇرىسى قانداي ادەمى ەدى»، — دەپ ويلادى قازانعاپ. ءسىز ون ساۋساقتان ونەر تامعان كۇيشى بولساڭىز، مەن وسى اۋىلدىڭ قاس سۇلۋىمىن، كۇيشى بولساڭ، سۋرەتتە وسىنى دەپ تۇرعانداي.
كەلىنشەك وشاق باسىندا ءار نارسەنى تۇرتكىلەپ، كۇيشىنىڭ كوز الدىندا كولبەڭدەپ ءجۇرىپ الدى. ءبىرازدان كەيىن قىپ-قىزىل شوعىن الىپ، قايتىپ كەلدى. سوندا كۇيشى قاپەلىمدە توگىلگەن شابىت تولقىنىن توقتاتا الماي سول كورىنىسكە ارناپ: «قارىنداس، مىناۋ: «بۇراڭداما، كەلىنشەك» دەگەن كۇيىم بولسىن»، — دەپ سول بويدا ادەمى ءبىر سۇلۋ كۇي شىعارىپ تارتقان ەكەن دەيدى.
You Might Also Like
-
بىردە قازانعاپ وڭتۇستىك وڭىرىنەن استىق الىپ قايتپاقشى بولىپ، ساۋدا كەرۋەنىنە ىلەسىپ جولعا شىعادى. قاراقامىس اۋلىنىڭ تۇسىنان ءوتىپ بارا جاتىپ، بەلگىلى كۇيشى ۇسەن تورەمەن تانىسىپ، سالەم بەرە كەتپەك وي...
-
ايگىلى قالامگەر ءازىلحان نۇرشايىقوۆتىڭ "ماحاببات، قىزىق مول جىلدار" تۋىندىسىمەن كوپشىلىگىڭىز تانىس بولارسىز.ادام بويىنا اسىل قۇندىلىقتاردى قۇياتىن شىعارمانىڭ ءاربىر بولىگى سيقىرمەن بەدەرلەنگ...
