InfoHub Logo

ءبىرىنشى  باس ديرەكتور لورد رەيت قىزمەت اتقارعاندا بي – بي – سي كوورپاراسياسى  رۋحى مەن جاۋاپكەرشىلىكتەرى بيىك، ءوز ىستەرىنىڭ ناعىز ماماندارى توپتاسقان بىرلەستىككە اينالدى. وسى تۇستا لورد رەيتتىڭ باستاماسىمەن قازىرگى كەزگە دەيىن ۇستاناتىن 3 ءپرينسيپتىڭ نەگىزىن سالىپ كەتۋى – راديونىڭ كەلەشەك بولاشاعىنا قالانعان ءتۇپقازىق ءرولىن اتقاردى. ول: «جاڭالىق تاراتۋ، اعارتۋ، كوڭىل كوتەرۋ»، ايرىقشا الدىڭعى ەكەۋىنە كوپ كوڭىل ءبولىندى. «كوڭىل كوتەرەتىن باعدارلامانىڭ» ءوزى اقپاراتتىق – تانىمدىق باعىتتا بولسا، «اقپاراتتىڭ» جانە «اعارتۋشىلىق» باعدارلامالارىن كوڭىلدى بولۋىنا باسا ءمان بەرىلدى. راديونىڭ كورەرمەنگە ۇسىنار اقپارات ماتەريالدارىنىڭ ەگجەي – تەگجەيلى ساراپتامادان ءوتۋى، اقپاراتتىڭ زامان اعىنىنا  ساي بەرىلىپ، اۋديتوريانىڭ جاس مولشەرىن، تالعامدارىنا قاراي توپتاستىرۋى – البەتتە، راديونىڭ ساپالىلىعىن ارتتىرىپ قانا قويماي، بي – بي – سي راديوسىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك كەڭىستىكتە تاراۋىنىڭ العىشارتىنا اينالدى.

 بي – بي – سي – ءدىڭ «التىن عاسىرى» 30 – جىلدارى باستالدى. 1932 جىلدىڭ جۇزىندە تىڭداۋشىسى 5 ميلليونعا، ال 1938 جىلى ۇلىبريتانيانىڭ حابارلارى جەرگىلىكتى تۇرعىندارعا، 98 پايىز، تولىقتاي بەرىلدى. سوعىس جىلدارى بي – بي – سي راديوسى ەلدى ىنتىماق – بىرلىككە شاقىرىپ، حالىق رۋحىن اسقاقتاتا ءتۇستى. وسى جىلدارى حالىق اسىرەسە كەشكى اقپاراتتار تولقىنىن جىبەرمەي، ۇزدىكسىز تىڭدادى. جاڭالىقتار لەبىن ەۆروپا ەلدەرى دە تىڭدادى. بي – بي – سي ءوزىنىڭ حابار تاراتۋ تاكتيكاسىمەن ايرىقشا، ءوز اۋديتورياسىن ۇستاپ وتىرۋى ءۇشىن جاڭا تاراۋ - باعدارلامالار تۇجىرىمداماسىن جۇزەگە اسىردى. سوعان سايكەس راديو تارالىم 5 باعدارلاما بويىنشا جۇمىس ىستەدى. ءاربىر راديو ءوز تىڭدارمانىنا ارنالدى، وزىندىك ۋاقىت، قالاۋلارى مەن جاس ەرەكشەلىكتەرىنە ساي ءبولىندى. سوعان ايعاق «راديو - 1» - بي- بي- سي -  ىشكى حابارلارىنىڭ ءبىرىنشى باعدارلاماسى بولىپ تابىلادى. 1967 جىلدان بەرىلەتىن راديو اۋديتورياسىن 25 جاسقا دەيىنگى جاستار قۇرايدى. راديو جاستاردى وزىنە تارتۋ ماقساتىندا پوپ - مۋزىكا بەرەدى، 2 ساعاتتىق بەينەتاسپالى كونسەرتتەر قىسقا اقپاراتتارمەن كەزەكتەسە وتىرىپ، تاراتىلادى. حابار تاۋلىك بويى بەرىلەدى.

«راديو - 2» - بي – بي – سي ىشكى راديوحابارلارىنىڭ ەكىنشى باعدارلاماسى. نەگىزى 1967 جىلى قۇرىلعان. راديو تانىمال، ۇزدىك مۋزىكالار مەن كوڭىل كوتەرەتىن باعدارلامالارىمەن ەرەكشە. «ۇزدىكسىز تىزبەك» ادىسىمەن بەرىلەتىن اۋەن كىلت ءۇزىلىپ، حابارلار، سپورت تاقىرىبى ايتىلادى.

«راديو - 3» - «بي – بي – سي ءتاجىنىڭ لاعىل تاسى» دەگەن اتاۋمەن بەلگىلى. ونىڭ وزىندىك سەبەبى بارى انىق، بۇل – ەڭ قىمبات تۇراتىن جانە ەڭ بەدەلدى باعدارلاما بولىپ تابىلۋىندا. ساليقالى، جاعىمدى، تىڭدارماندى تەبىرەنتىپ اكەتەر اۋەندەر راديونىڭ 80 پايىزىن قۇرايدى. ارنايى راديوعا كەسكىندەلگەن وپەرالار، كونسەرتتەر، ادەبي جانە درامالىق شىعارمالار قاز قالپىندا بەرىلەدى. باعدارلاما ،انىعىندا، اقسۇيەك توپقا ارنالعان. «راديو – 3»- ءتى ۇلىبريتانيا حالقىنىڭ 1 پايىزى عانا تىڭدايدى.

«راديو - 4» - بي – بي – سي ىشكى حابارلارىنىڭ ءتورتىنشى باعدارلاماسى. ءۇش باعدارلامادان وزگەشەلىگى، بۇل راديونى اقپاراتتىق – ناسيحاتتىق سارىن دەپ ايتۋعا بولادى. جاڭالىقتار، راديوجۋرنالدار، بالالار حابارلارىن بەرەدى. ايرىقشا بەس نەگىزگى ايداردان جانە ونى تولىقتىراتىن سەگىز جاڭالىقتار لەگىنەن تۇرادى. سونىڭ ىشىندە، «ايەلدەر ساعاتى» - ايدارىمەن بەرىلەتىن حاباردى ءۇي شارۋاسىنداعى نازىك جاندى بولمىستارىنىڭ 70 پايىزدان استامى تاماشالايتىنى انىقتالدى. نەگىزگى تىڭدارماندارى: باقشا وسىرۋشىلەر، اۆتوجۇرگىزۋشىلەر، فيلاتەليستەر، زەينەتكەرلەر، زاعيپ جاندار. وسى لەكتەگى جاڭالىقتار لەگىن 4 ميلليون ادام تىڭدايدى. جۇرگىزۋشى، ءوز ءىسىنىڭ بىلگىرى تەلەراديوكوممەنتاتور – روبين دەي. ەسكەرەرلىك جايت، راديوحابارلارىنىڭ ەرەكشە، سەزىمتال جەتكىزىلۋى ءۇشىن جۇرگىزۋشىنىڭ ءوزىن ۇستاۋى، داۋىس ىرعاعى، تەمبرى، سوزگە ءمان بەرىپ، انىق، ءتۇسىنىپ ايتۋى – ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ءار ءسوز تىڭدارماننىڭ بويىنا ەنىپ، قۇلاق ءۇنىن قۇرشتاندىرىپ، كەرەكتى ماعلۇماتپەن سۋسىنداپ، كوز الدىنا سوزدەردىڭ جەتەگىندە بەينە ەلەستەيدى.

مارگارەت تەچەردىڭ ۇكىمەت باسىنا كەلۋى – ۇلىبريتانيانىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ قىزمەت سالاسىنا وڭ ناتيجە بەردى. 1989 جىلى تەچەر ۇكىمەتى بريتان راديوسى تەلەراديوحابارلارىنىڭ بولاشاعى تۋرالى اق كىتاپ جاريالادى. كوروليەۆا كەلىسىمىن بەرىپ قول قويعاننان  كەيىن، 1990 جىلدىڭ 1 قاراشاسىندا جۇزەگە استى. اكتىنىڭ نەگىزگى مازمۇنى بريتان تەلەراديوحابارلارىنىڭ كوممەرسيالاندىرۋ بولىپ تابىلادى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە «راديو - 5» جارىققا كەلىپ، سپورت، ءبىلىم بەرۋ، بالالار جانە جاستار باعدارلامالارىن قامتىدى.

وسى بولىمدە بريتانيا ىشكى راديوسىنىڭ ايتارلىقتاي ەرەكشە ءقۇرىلىمدى ەكەنىن «ارچەر جانۇياسى» اتتى اتاقتى راديوسەريانىڭ بەرىلۋى مەن «ستۋدەنتتىك» جانە «اۋرۋحانالىق» حابارلاردىڭ تاراتىلۋى كورنەكىلىك ءرول اتقاردى. «ارچەر جانۇياسى» اتتى سەريانىڭ نەگىزگى ماقساتى – انگليادا فەرمەرلىك شارۋاشىلىقتى دامىتۋ، جەر قۇقىعىن دۇرىس پايدالانۋ بولىپ تابىلادى. بايقاپ وتىرعانىمىزداي، كورەرمەندەر مەن تىڭدارمانداردىڭ اقپارات – ناسيحاتتىق سەرىگىنە اينالعان بريتان راديو بىرلەستىگىنىڭ جاڭالىعى – ادام ساناسىن وزگەرتىپ، جاڭا ارناعا بۇرا الاتىنداي قاۋقارلىعىنا دالەل بولىپ وتىرعانداي. تىڭدارماندار اراسىندا ءىلتيپاتقا يە راديو جۇمىس جوسپارىنىڭ، ايقىن ماقساتىنىڭ دۇرىستىعى مەن دالدىگىنىڭ ناتيجەسى ءوز الدىنا.  قورىتا ايتقاندا، مامانداندىرىلعان حابارلاردى ۇيىمداستىرۋ مەن دامىتۋ – بريتان راديوسىن ىلگەرى جوعارىلاتقان فاكتور بولىپ تابىلادى.

سۇلتان باعدات سۇلتان قىزى

2 - كۋرس ستۋدەنتى 

جەتەكشىلەرى: مايكوتوۆا ع.ت.، ف.ع.ك.، دوسەنت 

ءالىم ءا.ا. اعا وقىتۋشى

---