InfoHub Logo

بيولوگيا 10 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بيولوگيا عىلىمى. عىلىمدار جۇيەسىندەگى بيولوگيانىڭ ورنى جانە ماڭىزى. بيولوگيانىڭ باسقا عىلىمدارمەن بايلانىسى. جاراتىلىستانۋ عىلىمي پاندەر جۇيەسىندەگى «جالپى بيولوگيا» كۋرسىنىڭ الاتىن ورنى، ماقساتى مەن مىندەتتەرى.
ساباقتىڭ ماقساتى:

1. بىلىمدىلىك – وقۋشىلارعا بيولوگيا عىلىمى، عىلىمدار جۇيەسىندەگى بيولوگيانىڭ ورنى جانە ماڭىزى، بيولوگيانىڭ باسقا عىلىمدارمەن بايلانىسى، جاراتىلىستانۋ عىلىمي پاندەر جۇيەسىندەگى «جالپى بيولوگيا» كۋرسىنىڭ الاتىن ورنى، ماقساتى مەن مىندەتتەرى جايلى جالپى ءبىلىم بەرۋ.
2. دامىتۋشىلىق – وقۋشىلارعا جالپى ءبىلىم بەرە وتىرىپ ولاردىڭ ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ، سالىستىرۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىك – وقۋشىلاردىڭ عىلىمي كوزقاراسىن قالىپتاستىرا وتىرىپ، وقۋ پروسەسىندەگى ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: اۋىزشا، سۇراق – جاۋاپ ارقىلى
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كەستەلەر
ءپان ارالىق بايلانىس: ەكولوگيامەن، ادەبيەتپەن

ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: ا) سالەمدەسۋ
ءا) وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ
ب) وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ

ءىى جاڭا ساباق
بيولوگيا (گرەكشە bios - "ءومىر"؛ جانە logos، "عىلىم") - جاراتىلىستانۋ عىلىمدارىنىڭ ءبىر سالاسى. ءتىرى ورگانيزمدەردى جانە ولاردىڭ قورشاعان ورتامەن اراقاتىناسىن زەرتتەيتىن عىلىم. بيولوگيا جاندى نارسەلەردە تىرشىلىكتىڭ بارلىق كورىنىستەرىمەن اينالىسادى. بيولوگيا عىلىمى ءتىرى ورگانيزمدەردىڭ قۇرىلىسىن، فۋنكسياسىن، ءوسىپ - جەتىلۋىن، شىعۋ - تەگىن، ەۆوليۋسياسى مەن جەر بەتىندە تارالۋىن قاراستىرادى. بۇل عىلىم ورگانيزمدەردىڭ كلاسسيفيكاسياسىن جاساپ ولاردى سۋرەتتەيدى، ولاردىڭ فۋنكسيالارىنا ۇڭىلەدى، تۇرلەردىڭ قالاي پايدا بولاتىنىن سيپاتتاۋمەن قاتار ورگانيزمدەردىڭ ءبىر - بىرىمەن قاتىناسىن جانە تابيعي ورتاسىمەن اراقاتىناسىن زەرتتەيدى.

“بيولوگيا” تەرمينىن عىلىمعا العاش 1797 ج. نەمىس عالىمى ت. رۋز ەنگىزگەن. بيولوگيا وڭتۇستىك - شىعىس ازيا ەلدەرىندە (جۇڭگو، جاپونيا، ءۇندىستان) 6 — 1 عاسىرلاردا دامي باستاعانىمەن، تىرشىلىك قۇبىلىستارىنا جۇيەلى تۇردە سيپاتتاما بەرگەن گرەك جانە ريمفيلوسوفتارى مەن دارىگەرلەرى بولدى. سونىڭ ىشىندە گيپپوكرات ( 460 — 370) العاش ادام مەن جانۋارلاردىڭ اناتوميالىق جانە مورفولوگيالىق قۇرىلىسىنا جۇيەلى تۇردە سيپاتتاما بەرىپ، ولاردا بولاتىن ءتۇرلى اۋرۋلاردىڭ قالىپتاسۋىنداعى سىرتقى ورتا مەن تۇقىم قۋالاۋشىلىقتىڭ ءرولىن اتاپ كورسەتكەن. اريستوتەل ( 384 — 322) ءوز ەڭبەكتەرىندە جانۋارلاردى قۇرىلىسى مەن تىرشىلىك ارەكەتتەرىنە قاراي 4 توپقا ءبولدى. سونىمەن قاتار ادامنىڭ اناتوميالىق - مورفولوگيالىق قۇرىلىس ەرەكشەلىكتەرىن، وي - ءورىسىنىڭ دامۋىن دا زەرتتەدى.
اناتوميالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ ارقىلى ادامنىڭ ىشكى مۇشەلەرىن، كوزدىڭ تور قابىعىن سيپاتتاپ جازعان الەكساندريالىق عالىمدار: گەروفيل (300 ج. ش. ت.) العاش رەت ارتەريا جانە ۆەنا قان تامىرلارىنىڭ اراسىنداعى ايىرماشىلىقتى اجىراتسا، ال ەراسيسترات ( 300 — 240) ميدىڭ قۇرىلىسىنا سيپاتتاما بەرگەن. ريمدىك گاي پلينيي ( 24 — 79) قۇراستىرعان “تابيعي تاريح” اتتى 37 تومدىق ەنسيكلوپەديا ورتا عاسىرعا دەيىن تابيعات جايلى بىلىمدەردىڭ نەگىزگى قاينار كوزى بولىپ كەلدى. كونە زاماننىڭ تاعى ءبىر ۇلى زەرتتەۋشىسى ك. گالەن سۇتقورەكتىلەرگە كوپتەگەن تاجىريبەلەر جۇرگىزىپ، ولاردىڭ ورتالىق جانە شەتكى جۇيكە جۇيەسى جايلى قۇندى مالىمەتتەر قالدىرىپ، اناتوميا مەن فيزيولوگيانىڭ دامۋىنا ۇلكەن ىقپالىن تيگىزدى.
قازىردە بيولوگيانىڭ بارلىق تارماقتارىن بىرىكتىرەتىن بەس پرينسيپ بار.

جاسۋشا تەورياسى. جاسۋشاعا قاتىسى بار نارسەنىڭ ءبارىن زەرتتەيتىن ءىلىم. بارشا ءتىرى ورگانيزمدەر ەڭ كەمىندە ءبىر جاسۋشادان، كۇللى جاندىلارداعى فۋنكسيالاۋدىڭ بىرلىگىنەن، تۇرادى. سونىمەن قاتار بارلىق ءتىرى ورگانيزمدەردە جاسۋشانىڭ ماڭىزدى مەحانيزمدەرى مەن حيمياسى ۇقساس كەلەدى جانە جاڭا جاسۋشالار تەك بۇرىنعى جاسۋشالاردىڭ بولىنۋىنەن پايدا بولادى. جاسۋشا تەورياسى جاسۋشالاردىڭ قالاي پايدا بولاتىنىن، قالاي كوبەيەتىنىن، قورشاعان ورتاسىمەن قالاي ارالاساتىنىن، ولاردىڭ قانداي زاتتاردان قۇرالاتىنىن، جاسۋشانىڭ قۇرامداس بولىكتەرىنىڭ قالاي جۇمىس اتقاراتىنىن جانە جاسۋشانىڭ باسقا بولىمدەرىمەن قالاي قاتىناستا بولاتىنى سياقتى ماسەلەلەردى قامتيدى.

ەۆوليۋسيا. پوپۋلياسيالاردىڭ تۇقىم قۋالايتىن قاسيەتتەرى ۇرپاقتان - ۇرپاققا تابيعي سۇرىپتالۋ مەن گەنەتيكالىق دريفت ناتيجەسىندە وزگەرىسكە ۇشىرايدى.

گەن تەورياسى. ءتىرى ورگانيزمنىڭ سيپاتتارى مەن بەلگىلەرى گەننىڭ تۇپكى كومپونەنتىندە - ونىڭ دنق - سىندا گەنەتيكالىق كود تۇرىندە جازىلعان. جانە بەلگىلى ءبىر ورگانيزمگەتان سيپاتتار وسى گەندەر ارقىلى ءبىر ۇرپاقتان كەلەسى ۇرپاققا ءوتىپ وتىرادى. بارلىق مالىمەت گەنوتيپتەن ورگانيزمنىڭ كوزگە بايقالاتىن، ياعني كورىنەتىن فيزيكالىق نەمەسە حيميالىق ەرەكشەلىكتەرى - فەنوتيپتە كورىنىس تابادى. گەن ەكسپرەسسياسى ارقىلى پايدا بولعان فەنوتيپ ورگانيزمنىڭ قورشاعان ورتاسىنا قاراي بەيىمدەلۋى مۇمكىن. الايدا مۇنداي جاعدايدا جاڭا مالىمەت گەندەرگە قاراي كەرى بارمايدى. گەندەر قورشاعان ورتاعا جاۋاپ رەتىندە تەك ەۆوليۋسيا پروسەسسى ارقىلى وزگەرەدى.

گومەوستاز. ورگانيزمنىڭ قورشاعان ورتاعا قاراماستان ءوزىنىڭ ىشكى ورتاسىن قالىپتى جاعدايىن ۇستاپ تۇرۋعا باعىتتالعان فيزيولوگيالىق پروسەسس.
ورگانيزمنىڭ ءوزىن - ءوزى ۇستاۋى. بارلىق جاندى نارسەلەر ستيمۋل - جاۋاپ قاسيەتىنە يە.
كوپتەگەن بيولوگيالىق عىلىمدار وزدەرىنە ءتان ەرەكشەلىكتەرى بار ارنايى ىلىمدەر. ادەتتەگىدەي ولار زەرتتەلەتىن ءتىرى ورگانيزمدەرگە بايلانىستى بوتانيكا - وسىمدىكتەر عىلىمى، زوولوگيا - جانۋارلار عىلىمى جانە ميكروبيولوگيا - ميكروورگانيزمدەر عىلىمى بولىپ جىكتەلەدى.
بيولوگيا سالالارى ودان ءارى قاراي ورگانيزمدەردىڭ زەرتتەلۋ اۋقىمدىلىعى مەن زەرتتەۋ ادىستەرىنە قاراي بولىنەدى.
بيوحيميا - تىرشىلىكتىڭ حيميالىق نەگىزى ءىلىمى؛
مولەكۋليار بيولوگيا - بيولوگيالىق مولەكۋلالار جۇيەلەرىنىڭ ءبىر - بىرىمەن كۇردەلى اراقاتىناستارىن زەرتتەيدى؛
جاسۋشا بيولوگياسى - بارلىق جاندى نارسەلەردىڭ قۇرۋشى بولىگى - جاسۋشانى زەرتتەيدى؛
فيزيولوگيا - ورگانيزمنىڭ ۇلپالارى مەن مۇشەلەرىنىڭ حيميالىق جانە فيزيكالىق فۋنكسياسىن قاراستىرادى؛
ەكولوگيا - ءارتۇرلى ورگانيزمدەردىڭ قورشاعان ورتالارىمەن بايلانىسىن سارالايتىن ءىلىم.
زوولوگيا - جانۋارلار الەمىن زەرتتەيتىن عىلىم.
ورنيتولوگيا - زوولوگيا عىلىمىنىڭ قۇستاردى زەرتتەيتىن سالاسى.

ءىىى بەكىتۋ
1. بيولوگيا قانداي عىلىم سالاسى؟
2. بيولوگيا تەرمينىن العاش عىلىمعا ەنگىزگەن؟
3. بيولوگيا وزىنە قانداي ىلىمدەردى بىرىكتىرەدى؟

IV باعالاۋ
V ۇيگە تاپسىرما
تاقىرىپتى وقۋ

بيولوگيا عىلىمى جۇكتەۋ
زاماناۋي سيتولوگيا ءپانى، مىندەتتەرى جانە زەرتتەۋ ادىستەرى. سيتولوگيالىق زەرتتەۋلەردىڭ باسقا بيولوگيالىق عىلىمدار، مەديسينا جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ءۇشىن ماڭىزى.
جاسۋشانىڭ اشىلۋى جانە زەرتتەۋ تاريحى. جاسۋشالىق تەوريانىڭ نەگىزگى قاعيدالارى. بيولوگيانىڭ دامۋى ءۇشىن جاسۋشالىق تەوريانىڭ ماڭىزى
جاسۋشا دامۋدىڭ بىرلىگى ەكەندىگى، ءتىرى ورگانيزمنىڭ قۇرىلىمى مەن قىزمەتىنىڭ بىرلىگى
جاسۋشانىڭ حيميالىق قۇرامى. سۋ جانە باسقا بەيورگانيكالىق زاتتار، ولاردىڭ جاسۋشا تىرشىلىگىنىڭ ارەكەتىندەگى ءرولى
ورگانيكالىق زاتتار: كومىرسۋلار، ولاردىڭ قۇرىلىسى، قاسيەتتەرى جانە اتقاراتىن قىزمەتتەرى
ورگانيكالىق زاتتار: ءنارۋىزدار، ولاردىڭ قۇرىلىسى، قاسيەتتەرى جانە اتقاراتىن قىزمەتى
ورگانيكالىق زاتتار: ليپيدتەر ولاردىڭ قۇرىلىسى، قاسيەتتەرى جانە اتقاراتىن قىزمەتتەرى
نۋكلەين قىشقىلدارى: دنق، ونىڭ قۇرىلىسى، جاسۋشاداعى اتقاراتىن ءرولى
نۋكلەين قىشقىلدارى: ا-رنق، ت-رنق، ر-رنق جانە اتف، ولاردىڭ قۇرىلىسى جانە جاسۋشاداعى ءرولى
فەرمەنتتەر، ولاردىڭ تىرشىلىك ارەكەتتەرىن رەتتەۋدەگى ءرولى
پروكاريوتتىق جاسۋشانىڭ قۇرىلىسى. باكتەريالىق جاسۋشا، ونىڭ قۇرىلىسى مەن قىزمەتتەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى
باكتەريالار تىرشىلىك ارەكەتتەرىنىڭ الۋانتۇرلىلىگى
جاسۋشانىڭ نەگىزگى قۇرام بولىكتەرى: ءتۇرلى جاسۋشالىق قۇرىلىمدار مەمبراناسىنىڭ قۇرىلىسى مەن فۋنكسيالىق ەرەكشەلىكتەرى
سيتوپلازما ورگانويدتارى: ەندوپلازمالىق تور، گولدجي جيىنتىعى، ليزاسومالار
سيتوپلازما ورگانويدتەرى: پلاستيدتەر، ميتوحوندريالار، ولاردىڭ جاسۋشاداعى اتقاراتىن قىزمەتى
سيتوپلازما ورگانويدتەرى: جاسۋشا ورتالىعى، ريبوسومالار، ولاردىڭ جاسۋشاداعى اتقاراتىن قىزمەتى
سيتوقاڭقا. قوزعالىس ورگانويدتەرى، جاسۋشالىق قوسىندىلار، ولاردىڭ قۇرىلىسى، جاسۋشاداعى اتقاراتىن قىزمەتى
يادرونىڭ قۇرىلىسى مەن قىزمەتى. حروماسومالاردىڭ حيميالىق قۇرامى جانە قۇرىلىسى، جاسۋشاداعى اتقاراتىن قىزمەتى
ەۋكاريوتتىق جاسۋشانىڭ قۇرىلىمدىق-فۋنكسيالىق قۇرىلىس ەرەكشەلىكتەرى تاقىرىبى بويىنشا قورىتىندىلاۋ جانە جۇيەلەۋ
ۆيرۋستار جانە فاگتار. ءجيتس-تىڭ ۆيرۋسى. ونىڭ قۇرىلىسى مەن تىرشىلىگىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى
ۆيرۋستىق اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ
جاسۋشاداعى زات جانە ەنەرگيا الماسۋ. زات الماسۋ رەاكسيالارىنىڭ كاتاليزدىك سيپاتى
پلاستيكالىق الماسۋ
ەنەرگيالىق الماسۋدىڭ نەگىزگى كەزەڭدەرى
جاسۋشالىق تىنىس الۋ پروسەسىنىڭ ايرىقشا ەرەكشەلىكتەرى
ورگانيكالىق زاتتاردى ءتۇزۋ ادىستەرى: اۆتوتروفتار جانە گەتەروتروفتار
فوتوسينتەز، ونىڭ ساتىلارى، بيوسفەراداعى عارىشتىق ءرولى، حەموسينتەز ونىڭ بيوسفەراداعى ماڭىزى
ءنارۋىزدىڭ بيوسينتەزى. گەنەتيكالىق اقپاراتتىڭ نەگىزى – گەن تۋرالى تۇسىنىك. گەنەتيكالىق كود. ءنارۋىز بيوسينتەزىنىڭ ماتريسالىق ءپرينسيپى
دنق ماتريساسىنا سايكەس ارنق-نىڭ ءتۇزىلۋى. بيوسينتەزدىڭ رەتتەلۋى
گومەوستاز تۋرالى تۇسىنىك، جاسۋشاداعى زات جانە ەنەرگيا الماسۋ پروسەستەرىنىڭ رەتتەلۋى
ءوزىن-وزى ۇدايى ءوندىرۋ – تىرىگە ءتان جالپىلاما قاسيەت. ميتوز جىنىسسىز كوبەيۋدىڭ جانە كوپجاسۋشالى ورگانيزمدەر ءوسۋىنىڭ نەگىزى، ونىڭ فازالارى جانە بيولوگيالىق ماڭىزى
ورگانيزمدەردىڭ جىنىسسىز كوبەيۋ فورمالارى: جاسۋشالاردىڭ ميتوزدىق ءبولىنۋى، ءسپوراتۇزۋ، بۇرشىكتەنۋ، ۆەگەتاتيۆتىك كوبەيۋ. جىنىسسىز كوبەيۋدىڭ ەۆوليۋسيالىق ماڭىزى
جىنىستى كوبەيۋ. مەيوز، ونىڭ بيولوگيالىق ماڭىزى. سپرەماتوگەنەز. وۆوگەنەز
ۇرىقتانۋ. گۇلدى وسىمدىكتەردەگى ۇرىقتانۋدىڭ ەرەكشەلىكتەرى
ۇرىقتانۋدىڭ بيولوگيالىق ماڭىزى
ورگانيزمدەردىڭ جەكە دامۋى (ونتوگەنەز) تۇسىنىگى. ءبولىنۋ، ءوسۋ، جاسۋشالاردىڭ جىكتەلۋى، ورگانوگەنەز، كوبەيۋ، قارتايۋ، ورگانيزمنىڭ ءولۋى
ە. ميۋللەر جانە ە. گەككەلدىڭ بيوگەنەتيكالىق زاڭى. وسىمدىكتەردىڭ ونتوگەنەزى. جانۋارلاردىڭ ونتوگەنەزى
ورگانيزمنىڭ ەمبريوندىق جانە پوستەمبريوندىق دامۋىنداعى قورشاعان ورتا فاكتورلارىنىڭ ءرولى. توكسيندىك زاتتاردىڭ ەمبريوندىق جانە پوستەمبريوندىق دامۋ بارىسىنا اسەرى (تۋا بىتكەن كەمتارلىقتار)
گەنەتيكانىڭ دامۋ تاريحى. بەلگىلەردىڭ گ.مەندەل اشقان تۇقىم قۋالاۋ زاڭدىلىقتارى. گيبريدولوگيالىق ءادىس. مونوگيبريدتى شاعىلىستىرۋ. دومينانتىلىق جانە اجىراۋ زاڭدارى. گامەتالار تازالىعىنىڭ زاڭى، ونىڭ سيتولوگيالىق نەگىزدەمەسى
كوپتىك اللەلدەر. تالداۋشى شاعىلىستىرۋ. ديگيبريدتىك جانە پوليگيبريدتىك شاعىلىستىرۋ. تاۋەلسىز ۇيلەسىمدىلىك زاڭى. فەنوتيپ جانە گەنوتيپ. تۇقىم قۋالاۋدىڭ گەنەتيكالىق زاڭدارىنىڭ سيتولوگيالىق نەگىزدەرى
جىنىستىڭ گەنەتيكالىق انىقتالۋى. جىنىس حروماسومالارىنىڭ گەنەتيكالىق قۇرىلىمى. گوموگامەتالى جانە گەتەروگامەتالى جىنىس. جىنىسپەن تىركەس بەلگىلەردىڭ تۇقىم قۋالاۋى
تۇقىم قۋالاۋشىلىقتىڭ حروموسومالىق تەورياسى. گەندەردىڭ تىركەسۋ توپتارى. بەلگىلەردىڭ تىركەس تۇقىم قۋالاۋى. مورگان زاڭى
گەندەردىڭ تولىق جانە تولىق ەمەس تىركەسۋلەرى. حروماسومالاردىڭ گەنەتيكالىق كارتاسى
گەنوتيپ – ءبىرتۇتاس جۇيە. حروماسومالىق جانە سيتوپلازمالىق تۇقىمقۋالاۋشىلىق
بەلگىلەردىڭ اللەلدى (دومينانتتىلىق، تولىق ەمەس دومينانتتىلىق) جانە اللەلدى ەمەس گەندەردىڭ ءوزارا ارەكەتەسۋلەرى (كومپلەمەنتارلىق، ەپيستاز، پوليمەريا)
وزگەرگىشتىكتىڭ نەگىزگى فورمالارى. گەنوتيپتىك وزگەرگىشتىك. مۋتاسيالار. گەندىك، حروموسومالىق جانە گەنومدىق مۋتاسيالار. سومالىق جانە گەنەراتيۆتىك مۋتاسيالار
جارتىلاي لەتالدى جانە لەتالدى مۋتاسيالار. مۋتاسيالاردىڭ سەبەپتەرى مەن جيىلىگى، مۋتاگەندىك فاكتورلار. مۋتاسيانىڭ ەۆوليۋسيالىق ءرولى
ۇيلەسىمدىك وزگەرگىشتىك، ونىڭ ءتۇردىڭ شەگىندە گەنەتيكالىق الۋانتۇرلىلىكتى قالىپتاستىرۋداعى ءرولى، جانە ەۆوليۋسيالىق ماڭىزى. تۇقىم قۋالايتىن وزگەرگىشتىكتەگى گومولوگتىق قاتارلار زاڭى
فەنوتيپتىك جانە موديفيكاسيالىق وزگەرگىشتىك. بەلگىلەر مەن قاسيەتتەردىڭ دامۋى جانە ولاردىڭ جارىققا شىعۋىندا سىرتقى ورتا جاعدايلارىنىڭ ءرولى
موديفيكاسيالىق وزگەرگىشتىكتىڭ ستاتيستيكالىق زاڭدىلىقتارى. دومينانتتىلىقتى باسقارۋ
ادامنىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىعىن زەرتتەۋ ادىستەرى. ادامنىڭ گەنەتيكالىق ارتۇرلىلىگى
ادامنىڭ شىعۋ تەگى جانە ادامنىڭ ناسىلدەرى تۋرالى گەنەتيكالىق مالىمەتتەر
ادامنىڭ بەلگىلەرىنىڭ تۇقىم قۋالاۋ سيپاتى. دەنساۋلىقتىڭ گەنەتيكالىق نەگىزدەرى
ادامنىڭ گەنەتيكالىق دەنساۋلىعىنا ورتانىڭ اسەرى. گەنەتيكالىق اۋرۋلار. گەنوتيپ جانە ادامنىڭ دەنساۋلىعى. پوپۋلياسيا گەنوفوندى
سەلەكسيانىڭ مىندەتتەرى جانە ادىستەرى
گەنەتيكا – ورگانيزمدەر سەلەكسياسىنىڭ عىلىمىي نەگىزى ەكەندىگى. سەلەكسيا ءۇشىن باستاپقى ماتەريال
ن.ي.ۆاۆيلوۆتىڭ مادەني وسىمدىكتەردىڭ شىعۋ ورتالىقتارى تۋرالى ءىلىمى
وسىمدىكتەر جانە جانۋارلار سەلەكسياسى
سەلەكسياداعى قولدان سۇرىپتاۋ. بۋدانداستىرۋ – سەلەكسيالىق ءادىس رەتىندە
شاعىلىستىرۋ تيپتەرى. وسىمدىكتەر سەلەكسياسىنداعى پوليپلويديا. زاماناۋي سەلەكسيانىڭ جەتىستىكتەرى
ميكروورگانيزمدەر، ساڭىراۋقۇلاقتار، پروكاريوتتار-بيوتەحنولوگيالىق نىساندار. ميكروورگانيزمدەر سەلەكسياسى جانە ونىڭ ميكروبيولوگيالىق ونەركاسىپ ءۇشىن ماڭىزى
تاماق ونىمدەرىن، دارۋمەندەردى، فەرمەنتتەر مەن دارىلەردى ميكروبيولوگيالىق ءوندىرۋ. بيوتەحنولوگيانىڭ پروبلەمالارى مەن بالاشاعى
گەندىك ينجەنەريا، ونىڭ جەتىستىكتەرى جانە بولاشاعى