InfoHub Logo

Delphi7 باعدارلامالاۋ ورتاسىندا بىرنەشە مالىمەتتەر قورىنا قاتىناۋ مەحانيزمدەرى بار: InterBase، Informix، IB Server، BDE، ODBC جانە دە ADO تەحنولوگياسى. سولاردىڭ ىشىنەن ءبىرازىنا توقتالىپ وتەيىك.

Delphi كومەگىمەن قۇرىلعان جانە فايل-سەرۆەرلىك مالىمەتتەر قورىمەن جۇمىس ىستەۋگە ارنالعان باعدارلامالار ارنايى BDE (Borland Database Engine – Borland كورپوراسياسىنىڭ مالىمەتتەر قورىنىڭ ماشيناسى) باعدارلامالار كىتاپحاناسىنا نەگىزدەلەدى. BDE ءار ءتۇرلى فورماتتاعى تومەن دەڭگەيلى DLL كىتاپحاناسىنىڭ جيىنتىعىن ۇسىنادى. BDE Delphiء-دى ورناتىپ جاتقان كەزدە اۆتوماتتى تۇردە ورناتىلادى جانە Windowsء-تىڭ 32-رازريادتى نۇسقاماسىندا تىركەلەدى. BDE مقبج-نىڭ كوپتەگەن كەستەلەرىمەن جۇمىس اتقارا الادى، ماسەلەن، فايل-سەرۆەرلىك (dBase، Paradox، FoxPro، Clipper)، سونداي-اق كليەنت-سەرۆەرلىك (Inter Base، Microsoft SQL Server، Oracle جانە ت.ب). BDE مەحانيزمىندە SQL ءتىلىنىڭ ءوزىنىڭ ينتەرپرەتاتورى بار، ياعني سونىڭ ارقاسىندا تەك مالىمەتتەر قورىنىڭ سەرۆەرىنە عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە، فايل-سەرۆەر كەستەلەرىنە دە سۇرانىس قۇرا الادى.

كومپيۋتەردە BDE ورناتىلماسا جانە تىركەلمەسە Delphi-دە جاسالعان جانە BDE مەحانيزمىن قولداناتىن بىردە ءبىر مالىمەتتەر قورى جۇمىسىن جالعاستىرا المايدى. بۇل جاعداي باعدارلامانى تاراتۋدى قيىنداتا تۇسەدى، سەبەبى باعدارلامامەن بىرگە BDE كىتاپحاناسىنىڭ جيىنتىعىن دا بىرگە جىبەرۋ كەرەك بولادى.

BDE مەحانيزمىنە ۇقساس ODBC (Open Data Base Connection – مالىمەتتەر قورىمەن اشىق بايلانىسۋ) درايۆەرلەر جۇيەسى دە قولدانىلادى. ODBC درايۆەرلەرى دە BDE مەحانيزمىنىڭ فۋنكسيالارىن، ياعني تومەن دەڭگەيلى مالىمەتتەر قورىنا قاتىناس قۇرادى جانە باعدارلامامەن بىرگە تاراتىلادى.

Microsoft فيرماسىنىڭ وڭدەۋىمەن جاسالىنعان مقبج مۇمكىندىكتەرىنىڭ ءوزارا بايلانىسى بولىپ تابىلادى. ول قولدانىپ وتىرعان مقبج مەن دەڭگەي قوسىمشالارىنىڭ اراسىنداعى بايلانىستى ورناتادى. ODBC قىزمەتى - قوسىمشالاردان تاڭدالىپ الىنعان اقپارات بويىنشا سۇرانىستار قابىلداۋ جانە ولاردى مالىمەتتەر قورى يادروسىنىڭ تىلىنە اۋدارۋ .

ODBC مەحانيزمىنىڭ نەگىزگى تاعايىندالۋى: قوسىمشالاردى ابستروگيرلەيدى، ياعني سول ارقىلى سەرۆەرلىك مالىمەتتەر قورى كەز كەلگەن كليەنتتىك قوسىمشالارعا اشىق، قول جەتكىزىمدى بولا الادى.

ODBC مەحانيزمىنىڭ ارتىقشىلىعى بولىپ ونىڭ قوسىمشالاردى وڭدەۋدەگى قاراپايىمدىلىعى جانە مقبج-نىڭ كەز كەلگەن قورىنا قاتىناۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولۋى تابىلادى.

نەگىزگى مقبج-نىڭ مۇمكىندىكتەرىن پايدالانىپ، كليەنت-سەرۆەرلىك قوسىمشا، ال SQL Serverء-دىڭ مۇمكىندىكتەرىن پايدالانىپ، سەرۆەر بولىگىن تاعايىنداۋعا بولادى.

نەگىزگى كەمشىلىگى مالىمەتتەر قورىنا قاتىناۋ جىلدامدىعىن باياۋلاتاتىن سۇرانىستار ترانسلياسياسى بولىپ تابىلادى. كليەنت-سەرۆەر جۇيەسىندە بۇل ولقىلىق سۇرانىستى كليەنت-كومپيۋتەرىنەن سەرۆەر كومپيۋتەرىنە اۋىستىرۋ ارقىلى جويىلادى.

Delphi7-دە BDE مەن ODBC- دەن باسقا كەڭىرەك قاراستىرىلىپ وتىرعان ADO  مەحانيزمى قولدانىلادى.

ADو مەحانيزمى. Delphi-دە  مالىمەتتەر قورىنا قاتىناۋدىڭ Borland Database Engine جانە ODBC سياقتى ءداستۇرلى قۇرالدارى سياقتى Microsoft ActiveX Data Objects (ADO) تەحنولوگياسىن دا قولدانۋعا بولادى، ياعني بۇل تەحنولوگيا سوم مۇمكىندىكتەرىنە، سونىڭ ىشىندە OLE DB ينتەرفەيسىنە نەگىزدەلگەن.

ADO تەحنولوگياسى امبەباپتىلىعىنىڭ ارقاسىندا وڭدەۋشىلەر اراسىندا تانىمالدىلىققا يە بولدى. ەندى OLE DB ينتەرفەيسىنىڭ بازالىق جيناقتاماسى Microsoft وپەراسيالىق جۇيەسىنىڭ بارلىعىندا بار دەسەك تە بولادى. سوندىقتان دا  وسى جولمەن مالىمەتتەرگە قاتىناۋ ءۇشىن تەك ADO بايلانىس پروۆايدەرىن كورسەتىپ، قاجەت مالىمەتتەر قورى مەن ADO ورناتىلعان كەز كەلگەن كومپيۋتەرگە باعدارلامانى تاسىمالداي الامىز.

Delphi كومپونەنتتەرىنىڭ پاليتراسىندا مالىمەتتەرگە ADO ارقىلى قاتىناساتىن، مالىمەتتەر قورىنىڭ تولىق قوسىمشاسىن جاساي الاتىن كومپونەنتتەر جيىنتىعىنان تۇراتىن ADO پاراعى بار.

Microsoft ActiveX Data Objects (ADO)  مق قوسىمشالارىنان مالىمەتتەرگە امبەباپ قاتىناۋدى قامتاماسىز ەتەدى. ADO تەحنولوگياسى مەن OLE DB ينتەرفەيسى قوسىمشاعا ءار ءتيپتى مالىمەتتەر نەگىزىنە بىرەگەي قاتىناۋ ءادىسىن قامتاماسىز ەتەدى.

مىسالى، ADO-نى قولداناتىن قوسىمشا كورپوراتيۆتى SQL سەرۆەردە ساقتالاتىن مالىمەتتەرگە دە، ەلەكتروندى كەستەلەرگە دە، جەرگىلىكتى مقبج-عا دا بىردەي قيىندىقتى وپەراسيالاردى قولدانا بەرەدى. ADO ارقىلى كەز كەلگەن مالىمەتكە جىبەرىلگەن SQL سۇرانىس ورىندالادى.

مىناداي سۇراق تۋىنداۋى مۇمكىن: بۇل سۇرانىستى دەرەكتەر كوزى قالاي اتقارا الادى؟

مق سەرۆەرلەرىن كوپ ويلاپ قاجەتى جوق، SQL سۇرانىستارىن وڭدەۋ – ولاردىڭ باستى مىندەتى. فايلدىق تىزبەك، ەلەكتروندى كەستە، ەلەكتروندى پوچتا جانە ت.ب. ءۇشىن ADO مەحانيزمى مەن OLE DB ينتەرفەيسى شاقىرىلادى. OLE DB مالىمەتتەردى وڭدەۋدىڭ ستاندارتتى فۋنكسيالارىن ينكاسۋليرلەيتىن ارنايى سوم وبەكتىلەر جيىنتىعى مەن وبەكتىلەر اراسىندا دەرەكتەر الماسۋدى قامتاماسىز ەتىپ وتىراتىن ارنايى دەرەكتەر كوزىنىڭ فۋنكسيالارى مەن ينتەرفەيستەردى ۇسىنادى.

ADO تەحنولوگياسىنا سايكەس كەز كەلگەن دەرەك كوزى (مالىمەتتەر قورى، ەلەكتروندى كەستە، فايل)، مالىمەتتەر پروۆايدەرىنىڭ كومەگىمەن قوسىمشاعا قاتىناساتىن مالىمەتتەر قويماسى دەپ اتالادى. قوسىمشاداعى ءمينيمالدى كومپونەنتتەر قۇرامىنا بايلانىس وبەكتىسى، دەرەكتەر توبىنىڭ وبەكتىسى، سۇرانىستار پروسەسسورىنىڭ وبەكتىلەرى كىرەدى.

جالپى، ADO تەحنولوگياسى تەك وزىنە OLE DB وبەكتىلەرىن عانا ەمەس، قوسىمشا مەن دەرەكتەر وبەكتىلەرىنىڭ ءوزارا قاتىناسىن رەتتەيتىن مەحانيزمدەردى دە ەنگىزەدى.

مۇنداي ارحيتەكتۋرا وبەكتىلەر جيىنتىعى مەن ينتەرفەيستى اشىپ ءارى كەڭەيتەدى. وبەكتىلەر جيىنتىعى مەن سايكەس پروۆايدەر كەز كەلگەن دەرەكتەر قويماسىنا اعىمداعى ADO قۇرىلىمىن وزگەرتپەي-اق قۇرىلۋى مۇمكىن.

وسى كەزدە–اق مالىمەتتەر ۇعىمى كەڭەيە تۇسەدى، ياعني ءداستۇرلى ەمەس كەستەلىك دەرەكتەرگە وبەكتىلەر جيىنتىعى مەن ينتەرفەيستى وڭدەپ شىعۋعا بولادى.

ADO تەحنولوگياسى Windowsء-تىڭ جۇيەلىك مەحانيزمى بولىپ تابىلاتىن سوم ستاندارتتى ينتەرفەيستەرىنە نەگىزدەلگەندىكتەن باعدارلامالىق كودتىڭ كولەمىن ازايتىپ، مق قوسىمشالارىن قوسىمشا باعدارلامالار مەن كىتاپحانالاردىڭ كومەگىنسىز تاراتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

OLE DB سپەسيفيكاسياسى وبەكتىلەردى كەلەسى تيپتەرگە بولەدى:

-    تىزىمدەۋشى (Enumenator) درەكتەر كوزىن نەمەسە باسقا دا تىزىمدەۋىشتەردى ىزدەستىرەدى. ADO پروۆايدەرلەرىنىڭ فۋنكسيونەرلەنۋىن قامتاماسىز ەتىپ وتىرادى؛
-     دەرەكتەر كوزى وبەكتىسى (Data Source Object) دەرەكتەر قويماسىن ۇسىنادى؛
-    سەسسيا(Session) ءبىر دەرەكتەر قويماسىنا جۇگىنەتىن وبەكتىلەر جيىنتىعىن بىرىكتىرەدى؛
-    ترانزاكسيا (Trasaction) ترانزاكسيانى ورىنداۋ مەحانيزمدەرىن ينكاپسۋليرلەيدى؛
-    كوماندا (Command) ءوزىنىڭ بۇيرىق ماتىنىنە يە جانە ونىڭ ورىندالۋىن قاداعالايدى. كوماندا رەتىندە SQL سۇرانىسى، مق كەستەلىك ۇسىنىسى جانە ت.ب. بولۋى مۇمكىن؛
-    قاتارلار جيىنى (Rowset) - ADO بۇيرىعىنىڭ ورىندالۋ ناتيجەسى بولاتىن دەرەكتەر جولىنىڭ جيىنتىعى؛
-    وبەكت قاتەسى (Error) ەرەكشە جاعداي جايلى اقپاراتتى قامتيدى.

«تۇركىستان گۋمانيتارلىق-تەحنيكالىق كوللەدجى» مكقك
ارنايى پاندەر وقىتۋشىسى
جاكيپوۆا قاراكوز تۋرگانالييەۆنا

---