كومپيۋتەرلىك گرافيكانىڭ مۇمكىندىكتەرىمەن قولدانۋ تاسىلدەرى
كومپيۋتەرلىك گرافيكا – ءار ءتۇرلى كەسكىندەردى (سۋرەتتەردى، سىزبالاردى، مۋلتيپليكاسيالاردى) كومپيۋتەردىڭ كومەگىمەن الۋدى قاراستىراتىن ينفورماتيكانىڭ ماڭىزدى سالاسى.
دەربەس كومپيۋتەردى پايدالانۋشىلاردىڭ قاتارىندا كومپيۋتەرلىك گرافيكامەن اينالىساتىنداردىڭ سانى كۇن ساناپ ارتىپ كەلەدى. قازىرگى كەز-كەلگەن مەكەمەدە كەي ۋاقىتتا گازەتتەر مەن جۋرنالدارعا جارنامالارعا تاپسىرىس بەرۋ نەمەسە جارنامالىق پاراقشالار مەن بۋكلەتتەر باسىپ شىعارۋ قاجەتتىلىگى تۋىندايدى. ولاردىڭ كەيبىرەۋلەرى وسىنداي جۇمىستاردى ارنايى ديزاينەرلىك بيۋرولار مەن جارنامالىق اگەنتتىكتەرگە تاپسىرسا، كەيبىرەۋلەرى قولدا بار پروگراممالىق قۇرالدارىن پايدالانىپ، ءوز كۇشتەرىمەن جاساۋعا تىرىسادى.
قازىرگى تانىمال پروگراممالاردىڭ ەشقايسىسى كومپيۋتەرلىك گرافيكاسىز جۇمىس ىستەمەيدى. ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، جاپپاي قولدانىستا جۇرگەن پروگراممالاردى جاساپ شىعارۋشى پروگرامميستىك ۇجىمنىڭ قىزمەتكەرلەرى ءوز جۇمىستارىنىڭ 90% ۋاقىتىن وسى گرافيكامەن شۇعىلدانۋعا جۇمسايدى ەكەن.
گرافيكالىق پروگراممالاردى كەڭ كولەمدە قولدانۋ قاجەتتىلىگى ينتەرنەتتىڭ جانە ءبىرىنشى كەزەكتە ميلليونداعان ينتەرنەت پاراقتارىن ءبىر «ورمەكپەن» بايلانىستىرعان World Wide Web قىزمەتىنىڭ پايدا بولۋىنان تۋىندادى. ويتكەنى كومپيۋتەرلىك گرافيكاسىز بەزەندىرىلگەن web-پاراقتىڭ بۇكىلالەمدىك جەلىدە باسقالاردىڭ كوزىنە ءتۇسىپ، تانىمال بولۋى ەكىتالاي.
قازىرگى كومپيۋتەرلىك گرافيكا تەك كوركەمدەۋ مەن بەزەندىرۋمەن ءۇشىن عانا ەمەس، عىلىم مەن مەديسينانىڭ بارلىق سالاسىندا، كوممەرسيالىق جانە اكىمشىلىك قىزمەت ورىندارىندا الۋان ءتۇرلى اقپاراتتى كورنەكى تۇردە كورسەتۋ ءۇشىن سىزبالار، گرافيكتەر، دياگراممالار جاساۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
كونسترۋكتورلار ءاۆتوموبيلدىڭ نەمەسە ۇشاقتىڭ جاڭا ۇلگىلەرىن قۇراستىرعان كەزدە ولاردىڭ سوڭعى كورىنىسىن الۋ ءۇشىن ۇشولشەمدى گرافيكالىق وبەكتىلەردى قولدانادى. ارحيتەكتورلار مونيتور ەكرانىندا بولاشاق عيماراتتىڭ كەڭ كولەمدى كەسكىنىن جاساپ، ونىڭ جەر بەدەرىمەن قالاي جاناساتىنىن الدىن-الا بولجاي الادى.
قازىرگى كومپيۋتەرلىك گرافيكا قولدانىلۋ ءادىسى بويىنشا مىناداي نەگىزگى سالالارعا بولىنەدى:
عىلىمي گرافيكا. العاشقى كومپيۋتەرلەر تەك عىلىمي جانە وندىرىستىك ەسەپتەردى شىعارۋ ءۇشىن قولدانىلدى. ەسەپتەردەن شىققان ناتيجەلەردى دۇرىس ءتۇسىنۋ ءۇشىن ولاردى گرافيكالىق تۇرعىدا وڭدەپ، گرافيكتەر، مەن دياگراممالار، سىزبالار تۇرعىزعان. ماشيناداعى العاشقى گرافيكتەردى سيمۆولدىق رەجيمدە باسىپ شىعاراتىن. كەيىن سىزبالار مەن گرافيكتەردى قاعازعا قالامۇشتىڭ كومەگىمەن سىزاتىن ارنايى قۇرىلعىلار – گرافيكسالعىشتار (پلوتتەرلەر) پايدا بولدى.
قازىرگى زامانعى عىلىمي كومپيۋتەرلىك گرافيكا ءار ءتۇرلى ەسەپتەۋ تاجىريبەلەرىن جۇرگىزىپ، ولاردىڭ ناتيجەسىن كورنەكى تۇردە كورسەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
ىسكەرلىك گرافيكا – قانداي دا ءبىر مەكەمە جۇمىسىنىڭ كورسەتكىشتەرىن كورنەكى تۇردە ۇسىنۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن كومپيۋتەرلىك گرافيكانىڭ ماڭىزدى سالاسى.
ىسكەرلىك گرافيكانىڭ كومەگىمەن جوسپار كورسەتكىشتەرىن، ەسەپ قۇجاتتارىن، ستاتيستيكالىق ەسەپتەردى جانە ت.ب. وبەكتىلەردى كورنەكى تۇردە ۇسىنۋعا بولادى. ىسكەرلىك گرافيكانىڭ پروگراممالىق جابدىقتارى ەلەكتروندى كەستەلەردىڭ قۇرامىندا بولادى.
كونترۋكتورلىق گرافيكا - ينجەنەر-كونسترۋكتورلاردىڭ، ارحيتەكتورلاردىڭ، جاڭا تەحنيكانى ويلاپ شىعارۋشى ونەرتاپقىشتاردىڭ جۇمىسىندا قولدانىلادى.
كومپيۋتەرلىك گرافيكانىڭ بۇل ءتۇرى ساپر-دىڭ(سيستەم اۆتوماتيزاسيي پروەكتيروۆانيا- جوبالاۋدى اۆتوماتتاندىرۋ جۇيەسى) مىندەتتى ەلەمەنتى بولىپ تابىلادى. كونسترۋكتورلىق گرافيكا قۇرالدارىن پايدالانا وتىرىپ جازىقتىقتاعى كەسكىندەردى (پروەكسيالار، سىزبالار) عانا ەمەس، كەڭىستىكتەگى ۇشولشەمدى كەسكىندەردى دە جاساۋعا بولادى.
سۋرەتتەۋ گرافيكاسى (كوركەم گرافيكا) دەپ كومپيۋتەر ەكرانىندا ەرىكتى تۇردە سۋرەت سالۋ مەن سىزۋدى ايتادى.
سۋرەتتەۋ گرافيكاسىنىڭ پاكەتتەرى جالپى ماقساتتا پايدالانىلاتىن قولدانبالى پروگراممالىق جاساقتامالاردىڭ قاتارىنا ەنەدى. سۋرەتتەۋ گرافيكاسىندا قولدانىلاتىن قاراپايىم پروگراممالىق جابدىقتاردى گرافيكالىق رەداكتورلار دەپ اتايدى.
جارنامالىق گرافيكا – تەلەديدار پايدا بولعاننان كەيىن تانىمال بولا باستادى. ءقازىر كومپيۋتەردىڭ كومەگىمەن جارنامالىق روليكتەر، مۋلتفيلمدەر، كومپيۋتەرلىك ويىندار، ۆيدەودارىستەر مەن ۆيدەوپرەزەنتاسيالار جاسالادى.
ولاردى جاساۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن گرافيكالىق پاكەتتەر وسى ماقساتتا قولدانىلاتىن كومپيۋتەرلەردىڭ جادى مەن جۇمىس ىستەۋ جىلدامدىعىنا ۇلكەن تالاپ قويادى. وسى گرافيكالىق پاكەتتەردىڭ باستى ەرەكشەلىگى رەتىندە ولاردىڭ شىنشىل كەسكىندەر مەن «قوزعالاتىن سۋرەتتەردى» جاساۋ مۇمكىندىگىن ايتۋعا بولادى. ۇشولشەمدى وبەكتىلەردەن تۇراتىن سۋرەتتەردى سالۋ، ولاردى بۇرۋ، جاقىنداتۋ، الاستاتۋ، دەفورماسيالاۋ ۇلكەن كولەمدە ماتەماتيكالىق ەسەپتەۋلەردى قاجەت ەتەدى. مىسالعا، وبەكتىنىڭ جارىقتىلىق دەڭگەيىن سول وبەكتىگە ءتۇسىپ تۇرعان جارىق كوزىن، ونى قورشاعان زاتتاردىڭ، ولاردىڭ كولەڭكەلەرىن ەسەپكە الا وتىرىپ بەينەلەۋ ءۇشىن وپتيكانىڭ زاڭدارىن ەسەپكە الاتىن كۇردەلى ەسەپتەۋلەردى جۇرگىزۋ قاجەت.
كومپيۋتەرلىك انيماسيا دەپ ديسپلەي ەكرانىندا قوزعالاتىن كەسكىندەردى جاساۋ ونەرىن ايتادى. سۋرەتشى قوزعالاتىن وبەكتىنىڭ باستاپقى جانە سوڭعى قالپىن بەينەلەيتىن سۋرەتتەردى عانا سالادى، ال وسى ەكى سۋرەتتىڭ اراسىنداعى بارلىق قوزعالىستى كومپيۋتەر وسى وبەكتىنى قوزعالتۋعا قاجەتتى الدىن-الا بەلگىلەنگەن ماتەماتيكالىق ەسەپتەۋلەردى ورىنداي وتىرىپ ءوزى سۋرەتتەپ شىعادى. بەلگىلى ءبىر جيىلىكپەن بىرىنەن كەيىن ءبىرى پايدا بولاتىن وسىنداي سۋرەتتەردىڭ جيىنتىعى ەكراندا قوزعالاتىن سۋرەتتەردى بەينەلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
مۋلتيمەديا دەپ - كومپيۋتەر ەكرانىنداعى جوعارى ساپالى كەسكىندى دىبىستىق سۇيەمەلدەۋمەن بىرىكتىرۋدى ايتادى. مۋلتيمەديا قۇرالدارى وقۋ-اعارتۋ سالاسىندا، ەلەكتروندى اقپارات قۇرالدارىندا جانە ت.ب. ماقساتتا قولدانىلادى. مۋلتيمەديا مۇمكىندىكتەرىن تولىق پايدالانۋ ءۇشىن كومپيۋتەرگە ارنايى پروگراممالاردى ورناتىپ قانا قويماي، ارنايى قۇرىلعىلاردى قوسۋ قاجەت.
«تۇركىستان گۋمانيتارلىق-تەحنيكالىق كوللەدجى» مكقك
ارنايى پاندەر وقىتۋشىسى
جاكيپوۆا قاراكوز تۋرگانالييەۆنا