دەمەۋلىك شىلاۋلار
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دەمەۋلىك شىلاۋلار.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك - دەمەۋلىك شىلاۋلاردىڭ ءمانىن، قىزمەتىن ءتۇسىندىرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق — تەوريالىق ءبىلىمدى تاجىريبەدە قولدانا ءبىلۋدى دامىتۋ، ويىن جيناقتاي بىلۋگە، ناقتى جەتكىزۋگە داعدىلاندىرۋ؛
ب) تاربيەلىك — وتانىن، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق.
وقىتۋ فورماسى: سىني تۇرعىدان ويلاۋدى دامىتۋ.
ءادىس - تاسىلدەرى: ستو ستراتەگيالارى.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كەستە - سىزبا، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار، جۇمباقتار. ساباقتىڭ بارىسى.
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) سالەمدەسۋ.
ءا) كەزەكشى مالىمدەمەسى.
ب) جۋرنال بويىنشا تۇگەلدەۋ.
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
ا) جاتتىعۋ جۇمىسىنىڭ ورىندالۋ بارىسىن داپتەرلەرىن تەكسەرۋ.
ءا) وتكەن ساباقتا وتىلگەن ەرەجەنى سۇراۋ.
ب) وقۋشىلاردىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالاۋ.
3. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
دەمەۋلىك شىلاۋلار دەمەۋلىكتەر دەپ اتالادى. ولار ءوز شىلاۋىندا تۇرعان سوزگە نە سويلەمگە كۇشەيتۋ، تەجەۋ، شەكتەۋ، سۇراۋ، بولجالدىق، كۇمان سياقتى قوسىمشا ماعىنا ۇستەيدى.، ءبىراق سەپتەۋلىكتەر مەن جالعاۋلىقتار سياقتى سوزدەردى دە بايلانىستىرا المايدى. مىسالى: الدىمدا تولعان ماقسات، تولعان تاڭداۋ. الايىن مىناسىن با، اناسىن با؟ بۇل سويلەمدە با دەمەۋلىگى سويلەمگە سۇراۋ ماعىناسىن ۇستەپ، مىناسىن جانە اناسىن سوزدەرىمەن عانا تىركەسىپ تۇر. ءبىراق بۇل ءسوز بايلانىستىرۋ قىزمەتىن اتقارمايدى. دەمەۋلىكتەر ورىس تىلىندەگى «چاستيسى» دەگەن كومەكشى سوزدەرگە سايكەس كەلەدى.
دەمەۋلىكتەر نەگىزگى سوزگە (سويلەمگە) ۇستەيتىن ماعىناسىنا قاراي بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى.
1. سۇراۋلىق دەمەۋلىكتەر: ما، مە، با، بە، پا، پە، شە.
2. كۇشەيتكىش دەمەۋلىكتەر: - اق، - اۋ، - اي، اسىرەسە، دا، دە، تا، تە. دا (دە، تا، تە) شىلاۋى كۇشەيتكىش ءماندى ءبىلدىرىپ، بىردە دەمەۋلىك بولسا، بىردە ءبىرىڭعاي مۇشەلەردى، سويلەمدەردى ىڭعايلاستىرا بايلانىستىرىپ، جالعاۋلىق شىلاۋ قىزمەتىن اتقارادى. مىسالى: سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە، كەتىگىن تاپ تا بار قالان. بۇل سويلەمدە دە شىلاۋى — دەمەۋلىك، ول سەن سوزىنە كۇشەيتۋ ءمانىن ۇستەپ تۇر، ءبىراق ونى باسقا سوزبەن بايلانىستىرىپ تۇرعان جوق. ال تا شىلاۋى — جالعاۋلىق، ول تاپ جانە بار، قالان دەگەن ءبىرىڭعاي بايانداۋىشتاردى ىڭعايلاستىق ماندە بايلانىستىرىپ تۇر.
3. شەكتىك (تەجەۋ) دەمەۋلىكتەرى: عانا، قانا، تەك، كەيدە، - اق.
4. بولجالدىق دەمەۋلىكتەر: - مىس، - ءمىس، كەيدە، - اۋ.
5. بولىمسىزدىق نەمەسە قارسى ءماندى، سالىستىرۋ دەمەۋلىكتەرى: تۇگەل، تۇرسىن، تۇرماق.
6. ناقتىلاۋ ءماندى دەمەۋلىكتەر: قوي، عوي، - دى، - ءدى، - تى، - ءتى.
1. وي قوزعاۋ، جۋىنام دەپ جازعان - اي، كۇننەن كۇنگە ازعانى - اي. (سابىن)
قالتاڭدا جاتىر، ءتىسى بار،
تىستەمەي - اق ىستەر ءىسى بار. (تاراق)
وسى جۇمباقتار ىشىنەن شىلاۋلاردى تابۋ.
2. ماعىنانى اجىراتۋ.
1. تاقتاعا مىنا سويلەمدەردى جازعىزىپ (داپتەرگە دە جازادى)، شىلاۋلاردى تاۋىپ، قانداي ماعىنا ۇستەپ تۇرعانىن ايتۋ.
1. شورتانباي، دۋلات پەنەن بۇقار جىراۋ،
ولەڭى ءبىرى - جاماۋ، ءبىرى - قۇراۋ.
اتتەڭ دۇنيە - اي، ءسوز تانىر كىسى بولسا،
كەمشىلىگى ءار جەردە - اق كورىنىپ تۇر - اۋ. (اباي).
2. بۇگىنگى كۇنى قازاق حالقى قانداي تۇرمىستا تۇراتىنىن، قالاي ەڭبەك ەتەتىنىن كورەر مە ەدى سولار. (ع. مۇسىرەپوۆ).
3. مۇنىڭ دا سەبەبى بار - دى. ("ق - م.")
4. اكەسىنە جاقىنىراق باردى.
5. اجال — اقىماق ءۇشىن التاۋ، اقىلدى ءۇشىن بىرەۋ. (ماقال - ماتەلدەر جيناعى).
6. — بيلەر شە؟ ءبيدىڭ دە ءبارى جەمتىكتەس پە؟ (م. اۋەزوۆ)
7. الدە ءبىر سەبەپپەن دىڭگەككە تىعىلعان بوتاگوز بولار ما؟
(س. مۇقانوۆ).
8. اعاشتى ۇزىن كەسپە.
9. ءبىز بولساق مىنە،
كۇنى مەن ءتۇنى،
جيعانىمىز — ءدان،
اينالامىز تولعان ءان...
ابىروي دا، ب ا ق تا، اتاق تا، داڭق تا، ەرلىك تە، جەڭىس تە — بارلىعى وسى ەگىستە. (ا. توقماعانبەتوۆ).
10. كەشەگى وتكەن ەر ءابىش ەلدەن ءبىر اسقان ەرەك - ءتى. جۇرەگى جىلى، بويى قۇرىش، تۋىسى جاننان بولەك - ءتى. (اباي).
2. وقۋلىقپەن جۇمىس.
العاشقى ورىندالاتىن تاپسىرمانى اۋىزشا تۇردە ورىنداۋ
331 - جاتتىعۋ.
1 - تاپسىرما: دەمەۋلىكتەردى تاۋىپ، قاي سوزبەن بىرگە جۇمسالعانىن جانە وعان قانداي ءمان ۇستەپ تۇرعانىن كورسەتۋ.
332 - جاتتىعۋ
2 - تاپسىرما:
دەمەۋلىكتەردى تاۋىپ، ولاردى ماعىناسىنا قاراي تالداپ، ەملەسىنە نازار اۋدارۋ. ءماتىن مازمۇنى بويىنشا جوسپار قۇرۋ.
3. توپتاستىرۋ ستراتەگياسى. كەستە - سىزبا
► سۇراۋلىق
► كۇشەيتكىش
► تەجەۋ
دەمەۋلىكتەر
قارسى قويۋ، سالىستىرۋ كوڭىل - كۇي كۇمان قومسىنۋ
4. كۋبيزم ستراتەگياسى.
كۋبيكتىڭ 6 بەتىنە جازىلعان سۇراقتار بويىنشا دەمەۋلىك شىلاۋلاردىڭ التى ءتۇرىن اتاپ، وعان قانداي سوزدەر جاتاتىنىن ايتادى.
5. ەركىن جازۋ ستراتەگياسى.
دەمەۋلىك شىلاۋلاردى قاتىستىرىپ مىسالدار جازىڭدار، ماقال - ماتەل ءسوز بولسا ءتىپتى جاقسى، سويلەمنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ بارىسىندا شىلاۋلاردىڭ مانىنە توقتالۋ.
3. وي تولعاۋ.
وقۋشىلارعا دەمەۋلىكتەردىڭ مىناداي 8 ءتۇرلى وزىندىك بەلگىسىن تانىتتىق.
1. دەمەۋلىكتەر سويلەمنىڭ ماعىناسىن وزگەرتەدى.
2. ينتوناسياسىن وزگەرتەدى.
ز. وزدەرى تىركەسكەن سوزدەرىنە سۇراۋلىق، كۇشەيتكىش، تەجەۋ، قارسى قويۋ، كوڭىل - كۇي، كۇمان، قومسىنۋ سەكىلدى قوسىمشا ماعىنالىق رەڭكتەر ۇستەيدى.
4. دەمەۋلىكتەردىڭ دە بۇرىن تولىق لەكسيكالىق ماعىناسى بولعان.
5. ءبىرقاتارى ەتىستىكتەن، ءبىرقاتارى وداعايدان پايدا بولعان.
ب. دەمەۋلىكتەردىڭ لەكسيكالىق ماعىنالارىنان گورى گرامماتيكالىق ماعىنالارى باسىم.
7. دەمەۋلىكتەر وزگە كومەكشى سوزدەر سەكىلدى ءسوز بەن ءسوز، سويلەم مەن سويلەم اراسىنداعى گرامماتيكالىق بايلانىستى بىلدىرمەيدى. ول ءوزى تىركەسەتىن سوزگە، سويلەمگە قوسىمشا رەڭكتەر بەرەدى.
8. دەمەۋلىكتەر وزدەرىنە قاتىستى سوزدەردىڭ جەتەگىندە (سەپتەۋلىك سەكىلدى)، سوڭىندا تۇرادى.
وقۋشىلار تالدانعان مىسالدارعا سۇيەنىپ، دەمەۋلىكتەرگە مىناداي انىقتاما بەرەدى: "دەمەۋلىكتەر — وزدەرى تىركەسەتىن نەگىزگى سوزدەرگە كۇشەيتۋ، تەجەۋ، سۇراۋ، قارسى قويۋ، سالىستىرۋ، ءتۇرلى كوڭىل-كۇيدى بىلدىرەتىن قوسىمشا ماعىنالىق قىزمەت اتقاراتىن كومەكشى سوزدەردىڭ ءبىر ءتۇرى".
"زاريادتار"ويىنى. مۇنى ەكى ءتۇرلى جولمەن ويناۋ. ويىننىڭ شارتى بويىنشا كەستەگە 7 سويلەم جازىلعان. ولاردا 7 ءتۇرلى دەمەۋلىكتەردىڭ ماقساتى اشىلعان. ءار سويلەمدەگى كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى دەمەۋلىكتى تاۋىپ جازۋ. 7 وقۋشىنىڭ ومىراۋىنا دەمەۋلىكتەردىڭ تۇرلەرى جازىلىپ، قادالادى. بىرەۋىنە سۇراۋلىق دەمەۋلىكتەر، ەكىنشىسىنە كۇشەيتكىش دەمەۋلىكتەر ت. ب. تاقتاعا دەمەۋلىكتەردىڭ 7 ءتۇرى شىعىپ تۇرادى. ولاردىڭ ومىراۋلارىندا دەمەۋلىكتەردىڭ قاي ءتۇرى ەكەندىگى جازىلعان. "سۇراۋلىق دەمەۋلىكتەر، جولعا شىعىندار!" دەگەندە سۇراۋلىق دەمەۋلىكتەردىڭ قاتارىنا قولىندا - ما، - مە، - با، - بە، - پا، - پە، - تا، - تە دەمەۋلىكتەرى بار ەكى بالا كەلىپ تۇرادى، قالعانى دا سولاي.
ەگەر كىمدە - كىم دەمەۋلىكتەردى دۇرىس بىلمەيتىن بولسا، ول ويىننىڭ شارتىن بۇزعان بولىپ، ۇتىلادى. كىنالى وقۋشىعا تالاپ قويۋ.
1. دەمەۋلىكتەردىڭ 7 ءتۇرىن ساباقتىڭ سوڭىنا دەيىن جاتتاۋ.
2. سوڭعى گازەت - جۋرنالداردان وزىنە ۇناعان ماقالانى شىلاۋ سوزدەردى قاتىستىرىپ مازمۇنداپ ايتىپ بەرۋ.
7. ساباقتىڭ قورىتىندىسى.
8. باعالاۋ
9. ۇيگە تاپسىرما: 334 - جاتتىعۋ. شىلاۋلاردى ماعىناسىنا قاراي توپتاپ، تۇرلەرىن اجىراتۋ، ولاردىڭ ەملەسىن ەستە ساقتاپ، ءماتىندى شىعارماشىلىق ديكتانت تۇرىندە جازۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك - دەمەۋلىك شىلاۋلاردىڭ ءمانىن، قىزمەتىن ءتۇسىندىرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق — تەوريالىق ءبىلىمدى تاجىريبەدە قولدانا ءبىلۋدى دامىتۋ، ويىن جيناقتاي بىلۋگە، ناقتى جەتكىزۋگە داعدىلاندىرۋ؛
ب) تاربيەلىك — وتانىن، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق.
وقىتۋ فورماسى: سىني تۇرعىدان ويلاۋدى دامىتۋ.
ءادىس - تاسىلدەرى: ستو ستراتەگيالارى.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كەستە - سىزبا، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار، جۇمباقتار. ساباقتىڭ بارىسى.
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) سالەمدەسۋ.
ءا) كەزەكشى مالىمدەمەسى.
ب) جۋرنال بويىنشا تۇگەلدەۋ.
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
ا) جاتتىعۋ جۇمىسىنىڭ ورىندالۋ بارىسىن داپتەرلەرىن تەكسەرۋ.
ءا) وتكەن ساباقتا وتىلگەن ەرەجەنى سۇراۋ.
ب) وقۋشىلاردىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالاۋ.
3. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
دەمەۋلىك شىلاۋلار دەمەۋلىكتەر دەپ اتالادى. ولار ءوز شىلاۋىندا تۇرعان سوزگە نە سويلەمگە كۇشەيتۋ، تەجەۋ، شەكتەۋ، سۇراۋ، بولجالدىق، كۇمان سياقتى قوسىمشا ماعىنا ۇستەيدى.، ءبىراق سەپتەۋلىكتەر مەن جالعاۋلىقتار سياقتى سوزدەردى دە بايلانىستىرا المايدى. مىسالى: الدىمدا تولعان ماقسات، تولعان تاڭداۋ. الايىن مىناسىن با، اناسىن با؟ بۇل سويلەمدە با دەمەۋلىگى سويلەمگە سۇراۋ ماعىناسىن ۇستەپ، مىناسىن جانە اناسىن سوزدەرىمەن عانا تىركەسىپ تۇر. ءبىراق بۇل ءسوز بايلانىستىرۋ قىزمەتىن اتقارمايدى. دەمەۋلىكتەر ورىس تىلىندەگى «چاستيسى» دەگەن كومەكشى سوزدەرگە سايكەس كەلەدى.
دەمەۋلىكتەر نەگىزگى سوزگە (سويلەمگە) ۇستەيتىن ماعىناسىنا قاراي بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى.
1. سۇراۋلىق دەمەۋلىكتەر: ما، مە، با، بە، پا، پە، شە.
2. كۇشەيتكىش دەمەۋلىكتەر: - اق، - اۋ، - اي، اسىرەسە، دا، دە، تا، تە. دا (دە، تا، تە) شىلاۋى كۇشەيتكىش ءماندى ءبىلدىرىپ، بىردە دەمەۋلىك بولسا، بىردە ءبىرىڭعاي مۇشەلەردى، سويلەمدەردى ىڭعايلاستىرا بايلانىستىرىپ، جالعاۋلىق شىلاۋ قىزمەتىن اتقارادى. مىسالى: سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە، كەتىگىن تاپ تا بار قالان. بۇل سويلەمدە دە شىلاۋى — دەمەۋلىك، ول سەن سوزىنە كۇشەيتۋ ءمانىن ۇستەپ تۇر، ءبىراق ونى باسقا سوزبەن بايلانىستىرىپ تۇرعان جوق. ال تا شىلاۋى — جالعاۋلىق، ول تاپ جانە بار، قالان دەگەن ءبىرىڭعاي بايانداۋىشتاردى ىڭعايلاستىق ماندە بايلانىستىرىپ تۇر.
3. شەكتىك (تەجەۋ) دەمەۋلىكتەرى: عانا، قانا، تەك، كەيدە، - اق.
4. بولجالدىق دەمەۋلىكتەر: - مىس، - ءمىس، كەيدە، - اۋ.
5. بولىمسىزدىق نەمەسە قارسى ءماندى، سالىستىرۋ دەمەۋلىكتەرى: تۇگەل، تۇرسىن، تۇرماق.
6. ناقتىلاۋ ءماندى دەمەۋلىكتەر: قوي، عوي، - دى، - ءدى، - تى، - ءتى.
1. وي قوزعاۋ، جۋىنام دەپ جازعان - اي، كۇننەن كۇنگە ازعانى - اي. (سابىن)
قالتاڭدا جاتىر، ءتىسى بار،
تىستەمەي - اق ىستەر ءىسى بار. (تاراق)
وسى جۇمباقتار ىشىنەن شىلاۋلاردى تابۋ.
2. ماعىنانى اجىراتۋ.
1. تاقتاعا مىنا سويلەمدەردى جازعىزىپ (داپتەرگە دە جازادى)، شىلاۋلاردى تاۋىپ، قانداي ماعىنا ۇستەپ تۇرعانىن ايتۋ.
1. شورتانباي، دۋلات پەنەن بۇقار جىراۋ،
ولەڭى ءبىرى - جاماۋ، ءبىرى - قۇراۋ.
اتتەڭ دۇنيە - اي، ءسوز تانىر كىسى بولسا،
كەمشىلىگى ءار جەردە - اق كورىنىپ تۇر - اۋ. (اباي).
2. بۇگىنگى كۇنى قازاق حالقى قانداي تۇرمىستا تۇراتىنىن، قالاي ەڭبەك ەتەتىنىن كورەر مە ەدى سولار. (ع. مۇسىرەپوۆ).
3. مۇنىڭ دا سەبەبى بار - دى. ("ق - م.")
4. اكەسىنە جاقىنىراق باردى.
5. اجال — اقىماق ءۇشىن التاۋ، اقىلدى ءۇشىن بىرەۋ. (ماقال - ماتەلدەر جيناعى).
6. — بيلەر شە؟ ءبيدىڭ دە ءبارى جەمتىكتەس پە؟ (م. اۋەزوۆ)
7. الدە ءبىر سەبەپپەن دىڭگەككە تىعىلعان بوتاگوز بولار ما؟
(س. مۇقانوۆ).
8. اعاشتى ۇزىن كەسپە.
9. ءبىز بولساق مىنە،
كۇنى مەن ءتۇنى،
جيعانىمىز — ءدان،
اينالامىز تولعان ءان...
ابىروي دا، ب ا ق تا، اتاق تا، داڭق تا، ەرلىك تە، جەڭىس تە — بارلىعى وسى ەگىستە. (ا. توقماعانبەتوۆ).
10. كەشەگى وتكەن ەر ءابىش ەلدەن ءبىر اسقان ەرەك - ءتى. جۇرەگى جىلى، بويى قۇرىش، تۋىسى جاننان بولەك - ءتى. (اباي).
2. وقۋلىقپەن جۇمىس.
العاشقى ورىندالاتىن تاپسىرمانى اۋىزشا تۇردە ورىنداۋ
331 - جاتتىعۋ.
1 - تاپسىرما: دەمەۋلىكتەردى تاۋىپ، قاي سوزبەن بىرگە جۇمسالعانىن جانە وعان قانداي ءمان ۇستەپ تۇرعانىن كورسەتۋ.
332 - جاتتىعۋ
2 - تاپسىرما:
دەمەۋلىكتەردى تاۋىپ، ولاردى ماعىناسىنا قاراي تالداپ، ەملەسىنە نازار اۋدارۋ. ءماتىن مازمۇنى بويىنشا جوسپار قۇرۋ.
3. توپتاستىرۋ ستراتەگياسى. كەستە - سىزبا
► سۇراۋلىق
► كۇشەيتكىش
► تەجەۋ
دەمەۋلىكتەر
قارسى قويۋ، سالىستىرۋ كوڭىل - كۇي كۇمان قومسىنۋ
4. كۋبيزم ستراتەگياسى.
كۋبيكتىڭ 6 بەتىنە جازىلعان سۇراقتار بويىنشا دەمەۋلىك شىلاۋلاردىڭ التى ءتۇرىن اتاپ، وعان قانداي سوزدەر جاتاتىنىن ايتادى.
5. ەركىن جازۋ ستراتەگياسى.
دەمەۋلىك شىلاۋلاردى قاتىستىرىپ مىسالدار جازىڭدار، ماقال - ماتەل ءسوز بولسا ءتىپتى جاقسى، سويلەمنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ بارىسىندا شىلاۋلاردىڭ مانىنە توقتالۋ.
3. وي تولعاۋ.
وقۋشىلارعا دەمەۋلىكتەردىڭ مىناداي 8 ءتۇرلى وزىندىك بەلگىسىن تانىتتىق.
1. دەمەۋلىكتەر سويلەمنىڭ ماعىناسىن وزگەرتەدى.
2. ينتوناسياسىن وزگەرتەدى.
ز. وزدەرى تىركەسكەن سوزدەرىنە سۇراۋلىق، كۇشەيتكىش، تەجەۋ، قارسى قويۋ، كوڭىل - كۇي، كۇمان، قومسىنۋ سەكىلدى قوسىمشا ماعىنالىق رەڭكتەر ۇستەيدى.
4. دەمەۋلىكتەردىڭ دە بۇرىن تولىق لەكسيكالىق ماعىناسى بولعان.
5. ءبىرقاتارى ەتىستىكتەن، ءبىرقاتارى وداعايدان پايدا بولعان.
ب. دەمەۋلىكتەردىڭ لەكسيكالىق ماعىنالارىنان گورى گرامماتيكالىق ماعىنالارى باسىم.
7. دەمەۋلىكتەر وزگە كومەكشى سوزدەر سەكىلدى ءسوز بەن ءسوز، سويلەم مەن سويلەم اراسىنداعى گرامماتيكالىق بايلانىستى بىلدىرمەيدى. ول ءوزى تىركەسەتىن سوزگە، سويلەمگە قوسىمشا رەڭكتەر بەرەدى.
8. دەمەۋلىكتەر وزدەرىنە قاتىستى سوزدەردىڭ جەتەگىندە (سەپتەۋلىك سەكىلدى)، سوڭىندا تۇرادى.
وقۋشىلار تالدانعان مىسالدارعا سۇيەنىپ، دەمەۋلىكتەرگە مىناداي انىقتاما بەرەدى: "دەمەۋلىكتەر — وزدەرى تىركەسەتىن نەگىزگى سوزدەرگە كۇشەيتۋ، تەجەۋ، سۇراۋ، قارسى قويۋ، سالىستىرۋ، ءتۇرلى كوڭىل-كۇيدى بىلدىرەتىن قوسىمشا ماعىنالىق قىزمەت اتقاراتىن كومەكشى سوزدەردىڭ ءبىر ءتۇرى".
"زاريادتار"ويىنى. مۇنى ەكى ءتۇرلى جولمەن ويناۋ. ويىننىڭ شارتى بويىنشا كەستەگە 7 سويلەم جازىلعان. ولاردا 7 ءتۇرلى دەمەۋلىكتەردىڭ ماقساتى اشىلعان. ءار سويلەمدەگى كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى دەمەۋلىكتى تاۋىپ جازۋ. 7 وقۋشىنىڭ ومىراۋىنا دەمەۋلىكتەردىڭ تۇرلەرى جازىلىپ، قادالادى. بىرەۋىنە سۇراۋلىق دەمەۋلىكتەر، ەكىنشىسىنە كۇشەيتكىش دەمەۋلىكتەر ت. ب. تاقتاعا دەمەۋلىكتەردىڭ 7 ءتۇرى شىعىپ تۇرادى. ولاردىڭ ومىراۋلارىندا دەمەۋلىكتەردىڭ قاي ءتۇرى ەكەندىگى جازىلعان. "سۇراۋلىق دەمەۋلىكتەر، جولعا شىعىندار!" دەگەندە سۇراۋلىق دەمەۋلىكتەردىڭ قاتارىنا قولىندا - ما، - مە، - با، - بە، - پا، - پە، - تا، - تە دەمەۋلىكتەرى بار ەكى بالا كەلىپ تۇرادى، قالعانى دا سولاي.
ەگەر كىمدە - كىم دەمەۋلىكتەردى دۇرىس بىلمەيتىن بولسا، ول ويىننىڭ شارتىن بۇزعان بولىپ، ۇتىلادى. كىنالى وقۋشىعا تالاپ قويۋ.
1. دەمەۋلىكتەردىڭ 7 ءتۇرىن ساباقتىڭ سوڭىنا دەيىن جاتتاۋ.
2. سوڭعى گازەت - جۋرنالداردان وزىنە ۇناعان ماقالانى شىلاۋ سوزدەردى قاتىستىرىپ مازمۇنداپ ايتىپ بەرۋ.
7. ساباقتىڭ قورىتىندىسى.
8. باعالاۋ
9. ۇيگە تاپسىرما: 334 - جاتتىعۋ. شىلاۋلاردى ماعىناسىنا قاراي توپتاپ، تۇرلەرىن اجىراتۋ، ولاردىڭ ەملەسىن ەستە ساقتاپ، ءماتىندى شىعارماشىلىق ديكتانت تۇرىندە جازۋ.
You Might Also Like
-
ستۋدەنتتىك ءومىر دەگەن – يگى ءومىردىڭ باستاۋى (ستۋدەنتتەرمەن كەزدەسۋ كەشى)
