InfoHub Logo

قارتاڭ تارتقان جۋان ءجۇزىم ساباعىنىڭ اراسىنا جاسىرىنعان اپپاق ىشىمدىك ءۇيىنىڭ ەسىگى الدىنداعى شىرماۋىق پەن ۇپ-ۇساق جۇڭگو روزاسىمەن شىلتەلەپ، سول ساباقتاردان جاسالعان قالقانىڭ ساياسىندا تۇرعان ستول باسىندا الدارىنا ءبىر شولمەك شاراپ الىپ، سىرشى ۆينچەنسو مەن ۇستا دجيوۆانني وتىر. سىرشى — قاعىلەزدەۋ كەلگەن، تالتيگەن، قارا جىگىت؛ قوڭىرقاي كوزدەرىنەن قيالشىل ادامنىڭ سىزىلعان ويشىل جىمىڭى جىلتىلدايدى؛ مۇرتى مەن جاعىن جىلميتا قىرىنعانىنا قاراماستان، سول ءبىر جىمىڭنان بەت-الپەتى ءتىپتى، بالانىڭ جۇزىندەي، اڭقاۋ دا بوپ كورىنەدى. قىزدىڭ اۋزىنداي، ادەمى، ويماق اۋىزدى كەلگەن ءوزى سارى التىن روزا گۇلىن سۋماڭداعان، سالالى ساۋساقتارىمەن ۇيىرە وتىرىپ، دۇرديگەن ەرىندەرىنە باسىپ، كوزىن جۇمىپ قويادى.

— مۇمكىن، بىلمەيمىن مەن ءوزىم، مۇمكىن! — دەپ ەدى ول اقىرىن عانا، قىسىق شەكەلى باسىن شايقاپ قويىپ، جيرەندەۋ شاشى جازىق ماڭدايىنا توگىلىپ كەتتى.

— يا، يا! سولتۇستىككە نەعۇرلىم تاياعان سايىن، سولعۇرلىم ادامدار دا قايسار كەلەدى، — دەپ ءتۇيدى كەڭ يىقتى كەلگەن، قارا بۇيرا شاشتى، قازان باس جىگىت دجيوۆانني؛ جىگىتتىڭ ەكى بەتى كۇرەڭىتىپ، كۇنگە كۇيگەن مۇرنىنىڭ اعارعان تەرىسى جاعالاي جارعاقتانىپ تۇرعان ەدى؛ كوزدەرى وگىزدىڭ كوزىندەي ۇلكەن، مەيىرىمدى كەلگەندە، سول قولىنىڭ باس بارماعى جوق بولاتىن. ماي مەن تەمىر توزاڭى سىڭگەن قولىنىڭ قيمىلى سىقىلدى، ءوزىنىڭ سويلەگەن ءسوزى دە سونشا سىلبىر. شاراپ قۇيىلعان ستاكاندى تىرناقتارى مايىرىلعان قارا-قوشقىل ساۋساقتارىمەن قىسىپ الىپ، ءسوزىن گۇجىلدەپ جالعاي بەردى ول:

— ميلان، تۋرين — جاڭا ادامداردىڭ قالىپتاسىپ، جاڭا ميلاردىڭ ءوربيتىن تاماشا ءبىر دۇكەندەرى! ءسال عانا سابىر ەت — جەر ءالى-اق ادال ءارى اقىلدى بولادى!

— يا! — دەدى ستاكانىن كوتەرگەن قول توقپاقتاي سىرشى، كۇن نۇرىن شارابىنا شاعىلىستىرا اندەتىپ:

ومىرگە جاڭا كەلگەندە ءبىز،

جەرىمىز سونداي جىلى ەدى شىركىن!

ەرجەتىپ ەك، بولدى دا مۇز،

جاۋراتتى جاندى جىلىنباي ءبىر كۇن!

— سولتۇستىككە نەعۇرلىم تاياعان سايىن، سولعۇرلىم شارۋا دا جاقسارا بەرەدى. وسى كۇنى فرانسۋزداردىڭ ءوزى دە ومىردە ءبىز سىقىلدى ەرىنشەك ەمەس، ارەگىرەك بارساڭ — نەمىس، ودان ءارى ورىستار — ادام دەپ سولاردى ايت انەكي!

— يا!

— تەڭسىزدىكتە، بوستاندىق پەن ومىردەن ايىرىلامىز دەگەن ۇرەيمەن ولار ەرەسەن ۇلكەن ىستەر ىستەدى، ويتكەنى، كۇللى شىعىس ومىرگە سولاردىڭ ارقاسىندا عانا تالپىنىپ وتىر عوي!

— باتىرلار ەلى! — دەدى سىرشى، باسىن ءيىپ. — مەن ءوزىم سولارمەن بىرگە تۇرسام دەر ەدىم...

— سەن بە؟ — دەدى ۇستا سىڭق ەتىپ، الاقانىنىڭ قىرىمەن تىزەسىن ءبىر قاعىپ قويىپ. — سەن وندا ءبىر اپتادان سوڭ-اق مۇز تۇيىرىندەي بوپ قاتىپ قالار ەدىڭ!

ەكەۋى كەڭكىلدەپ ءبىر كۇلىسىپ قويدى.

ەكەۋىنىڭ اينالاسىندا كوگىلدىر جانە سارعىلت گۇلدەر قۇلپىرىپ، سەبەلەگەن كۇن ساۋلەسى اۋادا دىرىلدەپ، ءمولدىر شىنىلى شولمەك پەن ستاكاندارداعى الماندين شارابى قۇبىلىپ، شالعايدان تەڭىزدىڭ جىبەكشە سۋدىراعان سىبدىرى كەلىپ تۇرعان ەدى.

— مەيىرىمدى ۆينچەنسون، — دەدى ۇستا، ەزۋىن ەكى قۇلاعىنا جەتكەنشە تارتىپ، — مەنىڭ الگى قالاي سوسياليست بولعانىمدى ولەڭمەن ايتىپ بەرشى، ونى ءبىلۋشى مە ەڭ ءوزىڭ؟

— جوق، — دەدى سىرشى، ستاكاندارعا ءوزى سورعالاتىپ قۇيىپ جاتقان قىزىل شاراپقا قاراپ كۇلىمدەپ قويىپ، — ول جايىندا ءومىرى اۋزىڭدى اشپاعان بولاتىنسىڭ. بۇل جارعاقتىڭ سۇيەگىڭە سونشا قۇپ جاراسىپ قونۋىنا قاراعاندا، سونى ءوزىڭ ءسىرا، كيە تۋدىڭ عوي دەپ تە ويلايمىن!

— سەن سىقىلدى جانە جۇرتقا ۇساپ مەن دە سىر جالاڭاش ءارى پاڭگى كۇيىمدە تۋعان بولاتىنمىن؛ جاس شاعىمدا داۋلەتتى ايەلدى ارمان ەتىپ، سولداتتا جۇرگەندە وفيسەر دارەجەسىنە ەمتيحان تاپسىرماق بوپ وقۋ دا وقىدىم، ءسويتىپ، جيىرما ءۇش جاسقا كەلگەندە دۇنيەنىڭ تۇپ-تۇگەل وڭىپ تۇرماعانىن ءارى پاڭگى بوپ ءومىر ءسۇرۋدىڭ ۇيات ەكەنىن سەزگەن ەدىم!

ستولعا شىنتاقتاي ءتۇسىپ، باسىن كوتەرىپ العان سىرشى جارقاباقتى كەمەرىندە ءزاۋلىم قاراعايلار بۇتاقتارىن تەربەتىپ ىرعالىپ تۇرعان تاۋلارعا قاراي باستادى.

— ءبىزدى — مەنىڭ روتامدى بولونياعا جىبەرگەن ەدى؛ وندا — بىرەۋلەرى جەردى جالعا الۋ اقىسىنىڭ ازايتىلۋىن تالاپ ەتىپ، ەندى بىرەۋلەرى جالاقىنى ارتتىرۋ كەرەك دەپ داۋرىعىسىپ، شارۋالار قوزعالعان بولاتىن، سوندا وسىنىڭ ەكەۋى دە وزىمە تەرىس كورىنىپ: جەردى جالعا الۋ اقىسىنىڭ ازايتىلىپ، جۇمىس اقىسىن ارتتىرۋ دەگەن اقىماقشىلىق قوي! — دەپ ويلاعان ەدىم، — ويتكەنى، بۇل — جەر يەلەرىن كۇيزەلتۋ عوي... قالادا تۇراتىن ماعان بۇل ءبىر ماعىناسىز، بەكەرشىلىك بوپ كورىنىپ، قاتتى اشۋلانعان ەدىم، ونىڭ ۇستىنە شىجىعان كۇن، ءبىر ورىننان ءبىر ورىنعا دامىلسىز جىلجۋ مەن تۇنگى كۇزەت قىزمەتى دە جىرتىققا جاماۋ بولعان ەدى، ويتكەنى، جاڭاعى جىگىتتەر، بايقاپ وتىرمىسىڭ ءوزىڭ، پومەششيكتەردىڭ ماشينالارىن قيراتىپ، سول سىقىلدى استىقتى ورتەپ، وزىنىكىنەن وزگە دۇنيەنىڭ ءبارىن دە ءبۇلدىرىپ جۇرگەن بولاتىن.

شاراپتى سىزدىقتاتا وتىرىپ ءسىمىرىپ سالعان ول اڭگىمەسىن بارعان سايىن جەلپىنىپ، جالعاي بەردى:

— وزدەرى دالادا، قورالى قويدان اۋماي، قارا-شوعىر توپ قۇرعانمەن، ءبىراق ءۇن-تۇنسىز، قاھارلانىپ، قايرات قىلىپ جۇرەتىن ەدى، نايزامىزدى كورسەتىپ، كەي-كەيدە مىلتىقتىڭ دۇمىمەن دە تۇيگىشتەپ قۋالاپ تاستاعان كەزىمىزدە وزدەرى قورىقپاي ءارى اسىقپاي باسىپ تىرىم-تىراعاي بولاتىن دا، ارتىنشا قايتادان كەپ باس قوساتىن. نامازداعىداي زەرگەرلىك وسى ءبىر وقيعا، اۋماعان بەزگەكشە، كۇننەن كۇنگە سوزىلا بەردى. ابرۋسەزدىك شارۋا، اياۋلى جىگىت، ۋنتەرىمىز لۋوتو قينالعاننان سارعايىپ، جۇدەپ-جاداپ، تالاي رەت ءتىپتى:

— «شارۋا وتە شاتاق، بالاقايلارىم! وڭبايىن، ءسىرا، وق اتۋعا تۋرا كەلەدى-اۋ دەپ ويلايمىن!» — دەگەن دە بولاتىن.

— ول باستاعان وسى جامان ىرىم ءبىزدى سارى ۋايىمعا بۇرىنعىدان دا بەتەر سالعان ەدى، سول ەكى ارادا، بىلەمىسىڭ، ءاربىر ءمۇيىس، توبە مەن اعاشتىڭ ار جاعىنان قاسارىسقان شارۋالاردىڭ باستارى سوستيىپ، كوزدەرىمەن ءبىزدى جەگىدەي جەيتىن بولدى، — بۇل ادامدار بىزگە، ارينە، ىشتەرى ونشا ەلجىرەي قاراي قويعان جوق-تى.

— جۇتىپ جىبەر! — دەدى تالتيگەن ۆينچەنسو، دوسىنىڭ الدىنا مويمىلدەگەن ستاكاندى جايدارى پىشىنمەن جاقىنداتىن قويىپ.

— مىڭ مارتەبە راحمەت، ءسويتىپ — تايىنبايتىن ادامدار جاساي بەرسىن! — دەپ سىڭق ەتكەن ۇستا شاراپتى ءسىمىرىپ سالىپ، مۇرتىن الاقانىمەن ءسۇرتىپ قويدى دا، ءسوزىن سوزا ءتۇستى:

— شارۋالار اعاشتى بۇلدىرە بەرگەن سوڭ، ءبىر كۇنى ءوزىم ءبىر ءزايتۇن توعايىنىڭ قاسىنداعى توبەدە اعاش كۇزەتىپ تۇرسام، توبەنىڭ تۇبىندە ءبىر قارت پەن ۇلان قاناۋ قازىپ، جۇمىس ىستەپ جاتىر ەكەن. شىجىعان ىستىق، وتشا كۇيدىرگەن كۇن، قۇسالانعاننان ءتىپتى بالىق بولىپ كەتكىڭ دە كەلگەندەي، ءسويتىپ ءالى ەسىمدە، جاڭاعى ەكى ادامعا ءوزىم ەجىرەيە قاراپ تا تۇرمىن. شاڭقاي تۇستە ەكەۋى جۇمىستارىن تاستاپ، نان مەن سىر جانە ءبىر قۇمىرا شاراپتارىن الدارىنا العاندا، قۇرىپ كەتىڭدەر دەپ قويدىم ىشىمنەن. ءسويتىپ تۇرعاندا، ءدال سول ۋاقىتقا دەيىن بەتىمە ءبىر قاراماعان قارت قاپەلىمدە ۇلانعا كۇڭك ەتە ءتۇسىپ ەدى، اناۋ تەpic باعىپ باسىن شايقاعان سوڭ:

— «بار!» — دەدى قارت قاتتى زەكىپ.

قۇمىراسىن قولىنا الىپ، قاسىما كەلگەن ۇلان ماعان سۇلەسوق قانا:

— «اكەم ءسىزدى شولدەگەن شىعار دەپ، شاراپ ۇسىنىن وتىر!» — دەدى.

— ىڭعايسىز بولعانمەن، ءسۇيسىنىپ كەتكەندىكتەن، قارتقا باسىمدى يزەپ، العىس ايتىپ، ىشپەيمىن دەپ ەدىم، ول اسپانعا قاراي وتىرىپ:

— «ءىشىڭىز، مىرزام، ءىشىڭىز! ءبىز مۇنى سولداتقا ەمەس، ادامعا مەزىرەتى عىپ وتىرمىز، شارابىمىزدى ىشكەننەن سولدات مەيىرىمدى بولادى ەكەن دەپ دامەلەنبەيمىز ءبىز» — دەدى ماعان.

ىشىمنەن:

— «قۇرىپ كەتكىر، شاقپاسايشى!» — دەپ ويلادىم دا، شاراپتان ءۇش جۇتىپ، راقمەت ايتتىم، ءسويتىپ ەكەۋى تومەندە وتىرىپ تاماقتارىن ىشۋگە كىرىستى؛ سودان سوڭ ءوزىم ۇزاماي اۋىسىپ، ورنىما سالەريندىك ۋگو كەپ تۇرعان سوڭ، وعان مىنا وتىرعان ەكى شارۋا ءبىر راقىمدى جاندار ەكەن دەپ سىبىر ەتە ءتۇستىم. سول كۇنى ىمىرتتا ماشينالار ساقتالعان قورانىڭ ەسىگى الدىندا تۇرعان كەزىمدە باسىما شاتىردان ءبىر چەرەپيسا قۇلاپ، ونشا قاتتى تيە قويماعانمەن، ەكىنشى بىرەۋى قىرىمەن كەپ يىعىمدى ەزىپ كەتتى دە، سول جاق قولىم سالدىراپ قالا بەردى.

ۇستا اۋىزىن ارانداي اشىپ، كوزىن سىعىرايتىپ، قارقىلداپ كەپ كۇلدى.

— ول كۇندەرى چەرەپيسا، تاس، تاياق دەگەندەرىڭ، — دەدى ول كۇلە وتىرىپ، — ول جەردە ءوز بەتىمەن قيمىلداپ، وزدىگىنەن ارەكەت جاساعان سول ءبىر جانسىز زاتتار باسىمىزدى كونەكتەي عىپ كۇمپيتىپ تە كەتىپ ءجۇردى. كەلە جاتقان نەمەسە قارادان-قاراپ تۇرعان سولداتقا ويدا جوقتا جەر استىنان تاياق اتىلىپ، اسپاننان تاس جاۋىپ جاتاتىن. ءبىز، ارينە، اشۋلانىپ جۇردىك!

تالتيگەن سىرشىنىڭ كوزدەرى ءبىر مۇڭمەن ءسۇزىلىپ، ءوڭى سۇرلانا قالدى دا:

— مۇنداي نارسەلەردى ەستىسەڭ ءاردايىم ۇيالاسىڭ... — دەدى اقىرىن عانا.

— امالىڭ كانە! ادامنىڭ اقىلى از-ازداپ قانا كىرەدى عوي. ودان ءارى: كومەككە كىسى شاقىردىم، ءسويتىپ مەنى ءبىر ۇيگە، بەتىنە تاس ءتيىپ جارالانىپ جاتقان بىرەۋدىڭ قاسىنا اكەپ سالعان سوڭ، جاڭاعىدان قالاي جارالانىپ قالدىڭ دەپ سۇراپ ەدىم:

— «ءبىر كەمپىر، جولداس، — دەدى ول قامىعا كۇلىپ: — شاشى اپپاق قۋداي ءبىر الجىعان مىستاننىڭ پەرىپ جىبەرىپ، كانە، ولتىرە قويشى — دەگەنى!»

— «تۇتقىنعا الدىم ءوزىن؟»

— «مەن مۇنى ءوزىم جىعىلىپ، جارالانىپ قالدىم دەپ ەدىم. كومانديرىمىز ونىما سەنگەن جوق، ونىسى كوزىنەن-اق كورىنىپ تۇردى. ءبىراق ەندى، ءوزىڭ-اق ايتا قويشى، كەمپىردەن تاياق جەدىم دەگەنىم ءولىم ەمەس پە! پەرى ۇرعىر! بۇلار قيىنشىلىق كورىپ ءجۇر، سوندىقتان دا ءبىزدى جاقتىرمايتىندارى ايدان انىق».

— «سولاي!» — دەپ قويدىم مەن ىشىمنەن. — ءسويتىپ، دارىگەر مەن ءبىر ەكى ايەل كەلدى، ايەلدىڭ بىرەۋى، ءسىرا، ۆەنەسياندىق بولۋ كەرەك، اقسارى شاشتى، اسقان ارۋ ەكەن، ەكىنشىسى — ەسىمدە جوق. مەنىڭ جارامدى كورىپ، ارينە ەندى، تۇككە تۇرمايتىن نارسە بولعان سوڭ، يىعىما ىستىق سۋ باسىپ، كەتە باردى وزدەرى.

ۇستا قاباعىن ءتۇيىپ، توڭ-تورىس قالىپ، قولدارىن قۇشىرلانا ءبىر ۇيكەپ قويدى؛ جولداسى ستاكانعا تاعى دا شاراپ قۇيا وتىرىپ شولمەكتى جوعارىراق كوتەرگەن ەدى، اۋادا نارتتاي جايناپ سورعالاعان شاراپ قالتىراپ كەتتى.

— ءسويتىپ، ەكەۋىمىز تەرەزەنىڭ الدىنا كەلىپ، — دەدى ۇستا اڭگىمەسىن تۇنجىراي جالعاپ، — ۇستىمىزگە كۇن تۇسپەستەي بوپ وتىرعان ەدىك، ءسويتىپ وتىرعاندا جاڭاعى اقسارى شاشتى ايەلدىڭ سىڭعىرلاعان داۋىسىن قۇلاعىمىز وقىس شالا كەتتى، سەرىك ايەلى جانە دارىگەرمەن بىرگە ءوزى ب ا ق ىشىندە، تەرەزەنىڭ ار جاعىندا، ءوزىم جاقسى تۇسىنەتىن فرانسۋز تىلىندە سويلەپ كەلە جاتىر ەكەن.

— «ءوزىنىڭ كوزىنىڭ قانداي ەكەنىن بايقادىڭىزدار ما؟ — دەدى ايەل. — البەتتە، ول دا شارۋا، ءسويتىپ ءمۋنديرىن سىپىرىپ تاستاپ، وزگەلەر سىقىلدى، ونىڭ دا سوسياليست بولىپ شىعا كەلۋى مۇمكىن. مىنەكي، وسىنداي كوزدى ادامدار دۇنيە ءجۇزىن جەڭىپ الىپ، كۇللى ءومىردى وزگەرتىپ، ءبىزدى قۋىپ، قۇرتپاق بولىپ ءجۇر، ءسويتىپ وسىنىڭ ءبارى دە ادامدى زەڭگىتەتىن الدەبىر كور سوقىر ادىلدىكتىڭ سالتانات قۇرۋى ءۇشىن جاسالماقشى بولىپ وتىر!»

— «اڭگۇدىك بالالار، — دەدى دارىگەر، — جارىم-بالا، جارىم ايۋاندار!»

— «ايۋان ەكەنى — ىپ-راس! ءبىراق بالا دەرلىك نە سيىقتارى بار؟»

— «الگى، جالپى تەڭدىك جايىنداعى ارماندارى...»

— «ءوزىڭىز-اق ويلاپ قاراڭىزشى، — بۇقاشا سۇزە قاراعان جاڭاعى جىگىتكە جانە الگى قۋشيعان بەت-الپەتى قۇستان اۋماعان انە بىرەۋگە مىنا مەن تەڭ بولىپپىن با، سول سىقىلدى قانى بۇزىق مۇندارلارعا وسى كەلە جاتقان ءسىز، مەن، مىناۋ ۇشەۋىمىز تەڭ بولىپپىز با! وزدەرى سىقىلدى ايۋانداردى ساباتۋ ءۇشىن شاقىرىپ الاتىن مۇندارلارعا...

— ادۋىنداعان ايەلدىڭ ايتپاعان ءسوزى قالعان جوق ەدى، تىڭداي وتىرىپ: «سولاي، حانىم!» — دەپ قويدىم مەن ىشىمنەن. ايەلدىڭ ءوزىن بۇرىن تالاي كورگەن ەدىم، ايەلدى سولداتتان ارتىق ارمان ەتەتىن پەندەنىڭ جوق ەكەنىن، ارينە، ءوزىڭ دە بىلەسىڭ. البەتتە، بۇل ايەلدى كوز الدىما جۇرەگى اياۋلى، اقىلدى، مەيىرىمدى جان رەتىندە ەلەستەتىپ، سونىمەن بىرگە اقسۇيەكتەر وزىمە الابوتەن ءبىر اقىلدى ادامدار بوپ كورىنەتىن دە ەدى.

— جولداسىمنان: «جاڭاعى تىلگە تۇسىنەمىسىڭ؟» — دەپ سۇراپ ەدىم، ءبىراق ول تۇسىنبەيدى ەكەن. سولاي بولعان سوڭ، وعان اقسارى شاشتى ايەلدىڭ ءسوزىن ايتىپ بەرىپ ەدىم، ءبىر كوزىن تاڭىپ تاستاعان جىگىتىم جالعىز كوزى جالتىلداپ، بولمە ىشىندە بۇلان-تالان بولدى دا قالدى.

— «وسىلاي ەكەن عوي! — دەدى ول بۇرقىراپ. — وسىلاي ەكەن عوي! پايدالانا وتىرىپ، ءوزى مەنى ادام ورنىنا سانامايدى ەكەن عوي! سوعان بولا نامىسىمدى قورلاعانعا كونىپ وتىرسام، وعان ول ءپىشتۋ دە دەمەيدى ەكەن عوي! سونىڭ مۇكاممالىنىڭ اماندىعىنا بولا شىبىن جانىمدى شۇبەرەككە ءتۇيىپ جۇرسەم...»

— جىگىتتىڭ ءوزى اقىماق ەمەس ەدى، ءسويتىپ ءوزى مۇنى قاتتى قورلىق كورىپ، مەن دە نامىستاندىم. سودان كەلەسى كۇنى-اق ەكەۋمىز سول ايەلدى جۇرت الدىندا شىمىركەنبەستەن ءسوز قىلا باستادىق. لۋوتا تەك مىڭكىلدەپ:

— «بايقاڭدار، بالاقايلارىم! سولدات ەكەندىكتەرىڭدى ءارى ءتارتىپتىڭ بار ەكەندىگىن ۇمىتىپ كەتىپ جۇرمەڭدەر!» — دەپ اقىلىن عانا ايتىپ قويدى.

— جوق، ونى ءبىز ۇمىتقان جوقپىز. ءبىراق جۇرتتىڭ تالايى-اق، ءتىپتى تۇپ-تۇگەل دەرلىكتەي، شىنىن ايتقاندا، تاس كەرەڭ، كور سوقىر بولا قالدى دا، جاڭاعى شارۋا جىگىتتەر ءبىزدىڭ كەرەڭدىگىمىز بەن سوقىرلىعىمىزدى جىمىن بىلدىرمەي پايدالانا قويدى. ءسويتىپ، ولار ۇتىپ شىقتى. وزدەرى ءبىزدى قاتتى سىيلادى؛ اقسارى شاشتى ايەلدىڭ ولاردان كوپ نارسەنى ۇيرەنۋىنە بولاتىن ەدى، ماسەلەن، ادال ادامدى قالاي باعالاۋدىڭ كەرەك ەكەندىگىن ولار ونىڭ كوكەيىنە ادەمىلەپ تۇرىپ قۇياتىن ەدى. ءسويتىپ، قان توكپەك بوپ بارعان جەرىمىزدەن اتتاناردا تالايىمىز-اق گۇل الدى. دەريەۆنيانىڭ كوشەلەرىن بويلاپ كەتىپ بارا جاتقان كەزىمىزدە جۇرت بىزگە تاس پەن چەرەپيسانىڭ ورنىنا ەندى گۇل جاۋدىردى، دوستىم! مەنىڭشە، مۇنى ءبىز ەڭبەك ءسىڭىرىپ الدىق-اۋ دەپ ويلايمىن. جاقسى سىيلاپ اتتاندىرسا، جامان كوزبەن قارسى العاندى ۇمىتىپ تا كەتەدى ەكەنسىڭ!

ول كۇلىپ جىبەرىپ، سودان سوڭ:

— وسىنى سەنىڭ ولەڭگە اينالدىرۋىڭ كەرەك، ۆينچەنسو... — دەپ ەدى.

سىرشى ويلانا ەزۋ تارتىپ قويىپ:

— يا، مۇنىڭ ءوزى داستانعا وتە لايىق نارسە ەكەن. ءوزىن ءتىپتى جازىپ تا تاستارمىن دەپ ويلايمىن. جاسى جيىرما بەستەن اسقان ادام سىرشىل ولەڭنەن سۋىسا دا بەرەدى عوي. — دەدى.

قولىنداعى ۋقالانعان گۇلىن لاقتىرىپ جىبەرىپ ول باسقا بىرەۋىن ءۇزىپ الدى دا، جان-جاعىنا قاراپ قويىپ:

— انا كوكىرەگىنەن اۋىسىپ، جار كوكىرەگىمەن قاۋىشقان ادام باسقا ءبىر باقىت ىزدەپ، ىلگەرى قاراي شەرۋ تارتۋعا ءتيىس... — دەدى اقىرىن عانا.

ستاكانداعى شارابىن شايقاپ قويىپ، ۇستا ۇندەمەي قالدى. تەڭىز سىزىلا شۋىلداپ، سوناۋ تومەندە، ءجۇزىم ەگىسىنىڭ ار جاعىندا گۇلدەردىڭ اڭقىعان ءيىسى اپتاعان اۋادا قالقىپ تۇرعان ەدى.

— مىنا كۇن ءبىزدى تىم ەرىنشەك، تىم ۇياڭ عىپ بارادى، — دەدى ۇستا مىڭگىرلەپ.

— سىرشىل ولەڭ شىعارۋ قازىردە قولىمنان كەلمەيتىن بولىپ، وزىمە كوڭىلىم قاتتى قالىپ ءجۇر، — دەپ قويدى ۆينچەنسو اقىرىن عانا، قيىلعان قاستارىن تۇيىڭكىرەي ءتۇسىپ.

— سەن ءوزىڭ بىردەمە شىعارىپ پا ەڭ؟

سىرشى بوگەلىڭكىرەپ بارىپ:

— يا، كەشە «كومو» قوناق ءۇيىنىڭ شاتىرىندا تۇرىپ شىعارىپ ەدىم، — دەدى.

ءسويتىپ ول ولەڭىن ويلى پىشىنمەن، كۇبىرلەپ، اندەتە وتىرىپ وقي جونەلدى:

ءجاپان-تۇز، جاعالاۋدا جالتىر تاسقا،

كۇزگى كۇن قوش ايتىستى قۇشاق جايىپ.

تارپىعان تاستى تولقىن توپەپ باسقا،

جونەلدى كوك تەڭىزگە كۇندى شايىپ.

سارى التىن جاپىراقتار جەل ۇيىرگەن

اق كوبىك اراسىنان قىلتىل قاعىپ،

اجارسىز اسپان مۇلگىپ ءبىر بۇيىردەن،

جاتسا دا ايدىن تەڭىز بۋىرقانىپ،

جالعىز-اق كۇلىمدەيدى كۇن نۇرلانىپ.

ەكەۋى ۇزاق ۋاقىت ۇندەمەي وتىرىپ قالدى؛ سىرشى باسىن ءيىپ، جەرگە قاراپ، الىپ دەنەلى، الپامساداي ۇستا جىميىپ قويدى دا، اقىر اياعىندا:

— كۇللى نارسەنى ءتىلدىڭ مايىن تامىزا اڭگىمە ەتۋگە بولادى، ءبىراق سونىڭ بارىنەن دە اياۋلى ادام تۋرالى ءسوز قوزعاپ، اياۋلى ادامداردى جىر ەتكەن ارتىق! — دەدى.

---