دينا نۇرپەيىسوۆا
دينا نۇرپەيىسوۆا (1861-1955) 1861 جىلى باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ جاڭاقالا اۋدانىندا تۋىپ-وسكەن. حالىقتىڭ كۇيشى-كومپوزيتورى، قازاق مادەنيەتىنىڭ كورنەكتى قايراتكەرى. اكەسى بەلگىلى دومبىراشى ادام ەكەن، قىزى ديناعا 8 جاسىنان باستاپ-اق سول ونەردىڭ قىر-سىرىن ۇيرەتە باستاعان. ونىڭ ۇلى كۇيشى قۇرمانعازىمەن العاش كەزدەسۋى دە وسى كەز. 8-9 جاسار دينا ۇستازىنىڭ كۇيلەرىن ۇيرەنىپ قانا قويماي، ونىڭ كۇيشىلىك-ورىنداۋشىلىق ونەردەگى ەرەكشەلىكتەرىن، ءداستۇرىن جالعاستىرادى.
دينانىڭ تىرناقالدى «بۇلبۇل»، «بايجۇما»، «كوگەنتۇپ» اتتى كۇيلەرىندە حالىقتىڭ كۇيشىلىك ءداستۇرى ايقىن سەزىلەدى. 1916 جىلعى وقيعاعا شىعارعان «1916 جىل» كۇيىندە قۇرمانعازىنىڭ يساتاي مەن ماحامبەتكە ارناعان «كىشكەنتاي» كۇيىنىڭ اسەرى بايقالادى. دينا نۇرپەيىسوۆانىڭ كومپوزيتورلىق تۆورچەستۆوسىنىڭ كەمەلدەنىپ، كۇيشىلىك-ورىنداۋشىلىق ونەرىنىڭ شابىتتانعان شاعى – كەڭەستىك ءداۋىر. 1937 جىلى ول حالىق ونەرپازدارىنىڭ رەسپۋبليكالىق بايقاۋىنا قاتىسىپ، جۇلدەلى ورىن السا، ەكى جىلدان سوڭ ماسكەۋدە وتكەن حالىق مۋزىكا اسپاپتارىندا ورىنداۋشىلاردىڭ بايقاۋىندا 1-ورىندى يەمدەنىپ، «دومبىرانىڭ جامبىلى» اتاندى. دينا كۇيلەرى ءوزىنىڭ ۇلتتىق مۋزىكالىق بوياۋىمەن، تەرەڭ پسيحولوگيالىق مازمۇنىمەن ەرەكشەلەنەدى. بۇلاردىڭ قاتارىنا اتاقتى «اسەم قوڭىر»، «تويباستار»، «انا اماناتى»، «سەگىزىنشى مارت» ت.ب. جاتادى. نۇرپەيىسوۆا قازاق حالقىنىڭ مۋزىكا مادەنيەتىندەگى وتكەندەگى جانە قازىرگى باي ماتەريالدارىن تۆورچەستۆولىقپەن يگەردى، وسى ارقىلى ءوزىنىڭ تابيعاتى بولەك كۇيلەرىن، ونى ورىنداۋدىڭ وزىندىك تاسىلدەرىن جارقىراتا كورسەتتى. ۇلى وتان سوعىسىنىڭ سۇراپىل جىلدارىندا دا اتاقتى دومبىراشىنىڭ كومپوزيتورلىق قىزمەتى ءبىر ساتكە توقتاعان جوق. «انا اماناتى» كۇيىن ومىرگە اكەلەدى، ال سوعىستىڭ بىتكەندىگى جونىندەگى حاباردى «جەڭىس» كۇيىمەن قۋانا قارسى الادى.
نۇرپەيىسوۆانىڭ كومەگىمەن مەملەكەتتىك قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق حالىق اسپاپتار وركەسترى كوپتەگەن عاجايىپ كۇيلەردى مەڭگەردى. ول وركەستردىڭ ورىنداۋشىلىق مادەنيەتىن دومبىرادا ويناۋدىڭ الۋان ءتۇرلى ەرەكشە ادىس-تاسىلدەرىمەن بايىتتى. سول ارقىلى وركەستردە قۇرمانعازىنىڭ جانە باسقا دا كوپتەگەن قازاق اسپاپتىق مۋزىكا وكىلدەرىنىڭ كۇيلەرى ورىندالىپ، قۋاتتى سيمفونيالىق ءانسامبلدىڭ ۇنىنە اينالدى.
You Might Also Like
-
دوڭىز، قابان — سۇتقورەكتىلەر كلاسىنىن جۇپتۇياقتىلار وتريادىنا جاتاتىن جابايى شوشقا. دوڭىزدىڭ ءۇش ءتۇرى، ال قازاقستاندا ءبىر عانا ءتۇر تارماعى بار. قازاقستاننىڭ بارلىق جەرىندە تارالعان. نەگىزىنەن، ە...
-
داۋلەتكەرەي شىعاي ۇلى (1814-1887) — قازاقتىڭ ايگىلى كۇيشى كومپوزيتورى، تورە كۇيلەرىنىڭ نەگىزىن قالىپتاستىرۋشى. بۇرىنعى بوكەي ورداسىندا، قازىرگى باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ وردا اۋدانىنا قاراستى ...
