ەكى لاق
اق لاق پەن قارا لاق ءارى جۇگىرەدى، بەرى جۇگىرەدى. جان-جاعىنا الاق-جۇلاق قارايدى. مىنا جاعى – قالىڭ شىلىك، انا جاعى – قالىڭ باۋ. ماڭايدا ەشبىر قوي-ەشكى كورىنبەيدى.
— سەن اق لاقسىڭ، تۇك بىلمەيتىن اقىماقسىڭ. مەنى ارلى-بەرلى سۇيرەپ ءجۇرىپ، اقىرى اداستىردىڭ. جانىڭ بارىندا قويدى تاۋىپ بەر! – دەپ، قارا لاق اق لاقتى بۇيىردەن ءبىر ءتۇيىپ كەپ قالادى.
قارا لاق ءبىر كۇن بۇرىن تۋعان ەدى. ول اق لاقتىڭ اعاسى سانالاتىن. دەنەسى شىمىر، جۇپ-جۇمىر، ماڭدايىندا ەكى ءمۇيىزى بار. ءوزى بارىپ تۇرعان سوتقار، جەلباس ەدى. اق لاقتى «باۋىرىم ەكەن» دەپ ايامايتىن. قيت ەتسە «اق لاقسىڭ – اقىماقسىڭ» دەپ مازاقتايتىن. اشۋلانسا بولدى، مۇيىزىمەن بۇيىردەن ءتۇيىپ قالاتىن. ءوزى جانە جالاقور بولاتىن. باعانا: «ءبا-ا، ءبا-ا! مىنا جەردىڭ ءشوبىن قارا-ا!» – دەپ، قالىڭ شىلىكتىڭ ىشىنە باستاپ كەلگەن دە ءوزى بولاتىن. ەندى اداسقان سوڭ، اق لاقتى جازعىرىپ تۇر:
— اق لاق – اقىماق! جانىڭ باردا ءتۇس دەيىم العا! – دەپ، زەكىرەدى قارا لاق تاعى دا.
اق لاق ءارى ويلانادى، بەرى ويلانادى، جۇرگەن-تۇرعان جەرلەرىن ەسكە الادى.
– ۇزاپ كەتكەن قويدى قالاي تابامىز. كىم بىلەدى، ەندىگى تاۋ اسىپ، جايلاۋعا جەتىپ تە قالعان شىعار. ال جايلاۋعا بارار جولدى تابۋ دا وڭاي ەمەس. سوندا دا جول كەسىپ كورەيىن. ءبىراق ساعان ايتاتىن ءسوزىم بار، ەشكىممەن ەگەسپەيسىڭ، ايتقانىمدى ىستەيسىڭ. وسىنى ورىنداماساڭ، اداسىپ ولەمىز، – دەيدى اق لاق.
«ولەمىز» دەگەن ءسوزدى ەستىگەندە، قارا لاق ۇرەيى ۇشىپ، قورقىپ كەتەدى. قانشا تەنتەك بولعانمەن، اق لاقتىڭ ءتىلىن الۋعا ۋادە بەرەدى.
اق لاق جول باستاپ، العا تۇسەدى. قالىڭ ءشوپتى ولاي-بۇلاي جاپىرىپ ءجۇرىپ وتىرادى. الدىنان جىرا كەزدەسسە – سەكىرىپ وتەدى، تاس كەزدەسسە – قارعىپ وتەدى. ءسويتىپ، ەكەۋى ءبىر كەزدە تاۋدىڭ ەتەگىنە ىلىنەدى. ماڭايدا ءبىر قارا كورىنبەيدى. اينالا جىم-جىرت.
ويدا جوقتا الدارىنان ءبىر تۇلكى شىعا كەلەدى.
— ءتۇۋ، ءوزىڭ ءبىر اپپاق قارداي، ادەمى لاق ەكەنسىڭ. اعاڭ دا ادەمى. شارشاپ قالعان شىعارسىڭدار. ءبىزدىڭ ۇيگە سوعىپ، ءدام تاتىپ كەتىڭدەر. مەنىڭ دە وزدەرىڭدەي ەكى بالام بار، بىرگە وينايسىڭدار، – دەيدى تۇلكى. ال ءوزى ىشىنەن: «اق لاق كىشكەنتاي ەكەن. قاپىسىن تاۋىپ، وسىنى جاۋكەمدەيىن. ءبىراق مۇنى كورگەن اعاسى قورقىپ، قاشىپ كەتەدى-اۋ!» – دەپ ويلايدى.
نە ايتاتىنىن كۇنى بۇرىن ويلاپ قويعان اق لاق بىلاي دەپ ءتىل قاتادى:
— تۇكە، انەكي، انا توبەنىڭ باسىندا، قارا تاستىڭ قاسىندا، ءبىزدى قاسقىر كۇتىپ وتىر. ول قارا لاق ەكەۋىمىزدى قوناققا شاقىرىپ ەدى. سىزگە ەرىپ كەتكەنىمىزدى كورسە، اشۋلانادى عوي. قاسەكەڭنىڭ كارى قاتتى. مۇمكىن ءوزىڭىز دە بىزبەن بىرگە جۇرەرسىز.
— جارايدى، ەندەشە. جۇرە بەرىڭدەر، مەن ارتتارىڭنان بارارمىن، – دەيدى دە تۇلكى ءبىر قۋلىق ويلايدى.
ءبىر كەزدە الدارىنان تايىنشاداي كوكجال قاسقىر كەز بولا كەتەدى. ول اۋزىن ارانداي اشىپ، بىردەن ەكى لاققا تاپ بەرەدى. قاسقىردى كورگەن تۇلكى سايعا قاراي زىتادى.
— قارنىم اشىپ كەلە جاتىر ەدى، مۇنداي جاقسى بولار ما! مەن ءقازىر سەندەردى جەيمىن! – دەيدى قاسقىر.
— قاسەكە، انەكي، انا توبەنىڭ باسىندا، قارا تاستىڭ قاسىندا، ءبىزدى ارىستان كۇتىپ وتىر. ول تاۋداعى جورتقان اڭ، ۇشقان قۇس اتاۋلىعا پاتشا بولۋ ءۇشىن كەشە وسىندا كەلىپتى. ەرتەڭگى اسىنا ەكى بۇزاۋ، تۇسكى اسىنا ەكى لاق، كەشكى اسىنا ەكى قوزى جەيدى ەكەن. ءسىزدىڭ مىنا قىلىعىڭىزدى كورسە، ول بۇلقان-تالقان بوپ اشۋلانىپ جۇرەر. ءتىپتى، ءوزىڭىزدى جازىم ەتەر،– دەيدى اق لاق.
— ءبا-ا! ءاي، قاسقىر! مىنا ارىستاندى قارا-ا! شاقىرىپ تۇر، – دەپ، باقىرىپ قويا بەرەدى قارا لاق تىنىش تۇرماي.
قاسقىر قاتتى ساسقالاقتايدى، ارى-بەرى الاقتاپ تۇرادى دا:
— بالەسىنەن اۋلاق. بار، جاندارىڭنىڭ بارىندا كەتىڭدەر، تۇگە! – دەپ جونىمەن جۇرە بەرەدى.
جۇگىرگەن بويىمەن ەكى لاق ءبىر تاۋدىڭ باسىنا شىعادى. تاۋعا شىعىپ، اينالاعا قاراسا، تاۋدى بوكتەرلەي ءبىر قورا قوي قاپتاپ جايىلىپ كەلەدى، قويدىڭ ارتىندا استىندا اتى بار، قاسىندا ءيتى بار قويشى كەلەدى. قويدى كورگەندە، ەسى شىعىپ قۋانعاننان ەكى لاق «ءبا... ءبا» دەپ ماڭىراپ قويا بەرەدى.
شوپان اتا جول باستاپ، بۇرىن كەلگەن اق لاقتى جەردەن كوتەرىپ الادى.
— مەن سەندەردى ويدان-قىردان ىزدەپ، تابا الماي قويىپ ەدىم. وزدەرىنىڭ تاۋىپ كەلگەنىن قاراشى. جارايسىڭ، اق لاعىم، جارايسىڭ! سەنى «اق لاق – اقىماق» دەپ مازاقتايتىنداردىڭ وزدەرى اقىماق! – دەپ، اق لاقتى قۇشاقتاپ باۋىرىنا قىسادى.
You Might Also Like
-
جولبارىس ءبىر تۇلكىنى ۇستاپ الادى. تۇلكى قۇيرىعىن بۇلاڭداتىپ، تۇمسىعىن جوعارى كوتەرىپ:
-
بۇرىنعى ۋاقىتتا داۋلەتى اسقان، سۋداي تاسقان، كوڭىلى جاي، ءتورت تۇلىككە ساي ءبىر باي بولىپتى.
