قاسقىردىڭ قامقورلىعى
ەرتە زاماندا، شاعىن شارۋالى ءبىر ادام ءومىر ءسۇرىپتى. ونىڭ ءۇش بالاسى، ايەلى بولىپتى. بالالارىنىڭ ەسىمى بىر-بىرىنە ۇقساس بولىپتى. ەڭ ۇلكەن بالاسىنىڭ ەسىمى قاپتى، ورتانشى بالاسىنىڭ ەسىمى باپتى، كىشى بالاسىنىڭ ەسىمى ساقتى ەكەن. سونان قاپتى، باپتى، ساقتى ۇشەۋى كۇن سايىن باۋ اعاشىن كۇزەتىپ ءجۇرىپتى. كۇن سايىن باۋدان الما جوعالا بەرىپتى.
سونان ءبىر كۇنى الما اعاشىن كۇزەتۋگە قاپتى، باپتى، ساقتى ۇشەۋى دە كەلسە، ءبىر قۇس المانى شوقىپ جەپ وتىر ەكەن. ۇشەۋى شاپ بەرىپ، قۇستى ۇستاپ الادى. قۇس زورعا تالپىنىپ، ءبىر قاناتىن قالدىرىپ، ۇشىپ كەتەدى. سونان ۇشەۋى كەلىپ، اكەسىنە كورگەن ۋاقيعالارىن بايان ەتەدى. المانى ۇرلاپ جەپ جۇرگەن مىنا قۇس ەكەن دەپ، قۇستىڭ جالعىز قاناتىن اكەسىنە اكەپ بەرەدى. قانات جاي قانات ەمەس، التىن قانات بولىپ شىعادى. سونان اكەسى وتىرىپ مىنانى ايتادى:
— ەگەر مەنىڭ بالام بولاتىن بولساڭدار، مەن سەندەرگە وسى قۇستى ۇستاپ اكەلۋدى تاپسىرامىن. قايدان تاپساڭدار دا تابىڭدار. ەگەر تابا الماساڭدار، ۇيگە قايتىپ كەلمەڭدەر.
ءۇش بالاسى اكەسىنىڭ ايتقانىن ەكى ەتپەي، اس-سۋلارىن الىپ، اكە-شەشەسىمەن قوشتاسىپ، قۇستى ىزدەپ تابۋعا جولعا شىعادى. سونان ءۇش اعايىندى جىگىت ءبىر جولمەن ءجۇرىپ وتىرادى. ءبىر قىردىڭ ەتەگىندە وتىرىپ كەڭەس قىلادى. قاپتى تۇرىپ ۇلكەندىگىمەن اقىل ايتىپ، بىلاي دەيدى:
—ءبىز ۇشەۋىمىز ءبىر جۇرسەك، ەش نارسە دە تابا المايمىز، ودان دا ۇشەۋىمىز ءۇش باعىتقا كەتەيىك. ءبىرىمىز باتىسقا، ەكىنشىمىز شىعىسقا، ءۇشىنشىمىز قۇبىلاعا كەتەلىك، سوندا عانا ءبىز ول قۇستى ىزدەپ تابامىز.
اعانىڭ ءسوزىن اقىل دەپ، قالعان ەكەۋى قوستاپ، ۇشەۋى ءۇش جاققا ايىرىلىپ كەتەدى. سونان ۇلكەنى باتىسقا، ورتانشىسى قۇبىلاعا، كىشىسى شىعىسقا باعىت الىپ ءجۇرىپ كەتەدى. بىرنەشە كۇندەر وتەدى. قاپتى مەن باپتى قايتا جولىعىسادى. سونان ەكەۋى جولداس بولىپ، ءبىر ءجۇرىپ ىزدەۋگە ۇيعارادى. ءسويتىپ ەكەۋى بىرىگىپ ءبىر باعىتقا كەتەدى.
ساقتى كۇن ءجۇرىپ، ءتۇن ءجۇرىپ، ساسكە ءتۇستىڭ شاعىندا ءبىر ءۇش ايىرىق جولعا كەزدەسەدى. جولعا كوزىن سالىپ قاراسا، جازۋلار جازىلعان ەكەن: «وڭ قولداعى جولعا تۇسسە، ءوزى ولەر؛ سول قولداعى جولعا تۇسسە، اتى ولەر؛ تۋرا جولعا تۇسسە، بارسا كەلمەس»، – دەپتى. سونان ساقتى ويلانىپ، وزىنە-وزى بىلاي دەيدى: «ەگەر ءوزى ولەرگە تۇسسەم، ءوزىم ءولىپ، اتىم ارتىمدا قالادى، وندا نە بولادى. ەگەر بارسا كەلمەسكە تۇسسەم، بارسام كەلمەيمىن، ەلىمدى، اتا-انامدى كورمەيمىن، وندا نە بولادى. ال، ەگەر اتى ولەرگە تۇسسەم، كوپ بولسا اتىم ءولىپ، جاياۋ قالارمىن!» سول اقىلمەن اتى ولەرگە ءتۇسىپ، ءجۇرىپ كەتەدى.
ءبىراز جۇرگەننەن كەيىن ءبىر سايعا كەلەدى. وسى سايعا كەلگەندە، ءبىر قاسقىر شىعادى. قاسقىر ءوزىن اۋدارىپ تاستاپ، استىنداعى اتىن جارىپ ءولتىرىپ، تويعانىنشا ەتىنەن جەپ، ءوز جايىنا كەتەدى.
ساقتى جاياۋ قالعان سوڭ جىلايدى، ءبىراق كەيىن قايتپاي، العا قاراي جۇرە بەرەدى. ءبىراز جەر جاياۋ جۇرگەن سوڭ، ودان ءارى قايدا بارارىن بىلمەي تۇرىپ قالادى. ءسويتىپ تۇرعاندا، ساقتىعا ماناعى قاسقىر قايتىپ كەلىپ، ادامشا سويلەپ، ءجون سۇرايدى. ساقتى الىس ساپارعا بارا جاتقانىن، جولدا اتسىز قالعانىن، ەندى قايدا بارارىن بىلمەي، اڭىرىپ تۇرعانىن ايتادى.
سوندا قاسقىر تۇرىپ:
— مەن ساعان وبال قىلدىم، الىس ساپارعا بارا جاتقانىڭدى بىلمەدىم. ەندى سەن مەنىڭ ارقاما ءمىن، اداستىرماي كەرەگىڭدى تاۋىپ بەرەيىن، – دەيدى.
ساقتى نە قىلارىن بىلمەي تۇرىپ قالادى.
— مەن ساعان ەندى قايتىپ قاستىق قىلمايمىن، ارقاما ءمىن، – دەيدى قاسقىر.
كۇن ءجۇرىپ، ءتۇن ءجۇرىپ، ءبىر اۋىلدىڭ جانىنداعى تەرەڭ سايعا كەلەدى. قاسقىر ساقتىنى ارقاسىنان ءتۇسىرىپ، وعان بىلاي دەيدى:
— اناۋ تۇرعان بيىك اق ۇيگە بارىپ، ىشىنە كىر. ءۇيدىڭ قابىرعاسى اشەكەيمەن بەزەنگەن ادەمى بولار، ءبىراق سەن قىزىعىپ، ونى سيپاپ جۇرمە. ۇيگە كىرگەن سوڭ، وڭ جاعىڭا قاراساڭ، بۇرىشتا قونىپ وتىرعان قۇستى كورەسىڭ. قۇستى ال دا كەشىكپەي كەيىن شىق! مەن سەنى وسى سايدا كۇتىپ تۇرامىن، تەز كەل.
سودان ساقتى اۋىلعا بارىپ، اق ۇيگە كىرەدى. كىرسە، وڭ جاق بۇرىشتا ءبىر قۇس قونىپ وتىر. قۇستى الايىن دەپ بارا جاتىپ، قىزىعىپ جاردى سيپاپ قويادى. سول كەزدە قاسقىر داۋسى قاڭق ەتە تۇسەدى. جان-جاقتان كۇزەتشىلەر تۇرا-تۇرا جۇگىرىپ، ساقتىنى ۇستاپ الادى.
— سەن مۇندا نە ءۇشىن كەلدىڭ؟ – دەيدى.
— مەنى وسى التىن قۇستى ىزدەتىپ، اكەم جىبەردى، – دەيدى ساقتى.
— سەن ءبىزدىڭ ايتقانىمىزدى ورىنداساڭ، ساعان بۇل قۇستى بەرەيىك، – دەيدى كۇزەتشىلەر.
— ورىندايىن، نە تاپسىراسىڭدار؟ – دەيدى ساقتى.
كۇزەتشىلەر تۇرىپ:
— قاراقان دەگەن تەرەڭ سايدىڭ جاعاسىندا كۇمبەزدەپ سوققان ءبىر ساراي بار. سول سارايدىڭ ىشىندە جالى كۇمىس، قۇيرىعى التىن، بايلاۋلى تۇرعان ءبىر ايعىر بار. سول ايعىردى بىزگە اكەلىپ بەرسەڭ، ءبىز ساعان قۇستى بەرەمىز، – دەيدى. سونىمەن ساقتى دالاعا جۇگىرىپ شىعىپ، قاسقىرعا كەلىپ، بولعان وقيعانى ايتادى. قاسقىر ساقتىنى ۇستىنە مىنگىزىپ الىپ، جورتىپ ءجۇرىپ كەتەدى.
سونان كۇن-تۇن ءجۇرىپ، بۇلار قاراقان سايىنا كەلەدى. كەلىپ وتىرىپ دەمالادى. قاسقىر تاعى دا اقىلىن ايتىپ، ايعىردى اكەلۋگە ساقتىنى جۇمسايدى:
— وسىدان باراسىڭ، بارىپ كۇمبەزدى سارايعا كىرەسىڭ، كىرىپ بارعاندا، قارسى الدىڭدا بايلاۋلى تۇرعان ايعىردى كورەسىڭ، جان-جاعىڭا بۇرىلما، جارعا، جانعا ۇرىنبا، ايعىردى شەشىپ ال دا كىرگەن ىزىڭمەن كەيىن شىق، – دەپتى.
سونان ساقتى ايعىردى اكەلۋگە سارايعا بەت الىپ، ءجۇرىپ كەلەدى. كۇمبەزدى سارايعا جەتىپ، ەسىگىن اشىپ، ىشىنە كىرىپ كەلەدى. كەلسە، الدىندا بايلاۋلى تۇرعان كۇمىس جالدى، التىن قۇيرىقتى ايعىردى كورەدى. جان-جاعىنا قاراپ قيساڭداپ، سىرلاعان جارعا قىزىعىپ، سيپاپ قويادى. سونان قوڭىراۋ شىلدىر ەتە تۇسەدى، كۇزەتشىلەر كەلىپ، ساقتىنى ۇستاپ الادى.
— سەن نە عىپ جۇرگەن جانسىڭ؟ – دەپ، جان-جاعىنان سۇراۋ قويىپ، قىسپاقتاي باستايدى.
ساقتى:
— مەنى مۇندا ساقشىلار جۇمسادى، وسى اتتى اكەلسەڭ، التىن قۇستى بەرەمىز دەپ ايتتى، سوندىقتان مىنا اتتى الۋعا كەلدىم، – دەپ جاۋاپ بەرىپتى.
كۇزەتشىلەر:
— ەگەر سەن بىزگە كوك داريا جاعاسىندا، كوكشە تاۋدىڭ اراسىندا تاۋمەن تالاسقان ۇلكەن ءبىر ءۇي بار، سىرتىن التىن، كۇمىسپەن جالاتقان. سول ۇيدە ءبىر سۇلۋ قىز بار، سول قىزدى اكەلىپ بەرسەڭ، ايعىردى ساعان بەرەمىز، – دەپتى.
ساقتى كۇزەتشىلەردىڭ ايتقان ءسوزىن ۇعىنىپ، كۇتىپ تۇرعان جولداسى قاسقىرعا كەلەدى. كەلىپ، بار كورگەنىن ايتىپ تۇسىندىرەدى.
قاسقىر اشۋلانىپ:
— ايتقان ءتىلدى المايسىڭ، كەل، ارقاما، وتىر، تاعى جۇرەلىك! – دەپ، قىزدى ىزدەپ ءجۇرىپ كەتەدى.
كۇن-تۇن جۇگىرىپ، كوك داريا جاعاسىنا، كوكشە تاۋدىڭ اراسىنا كەلىپ جەتەدى.
قاسقىر ساقتىعا:
— سەن وسى داريا قاسىنداعى تاۋ ەتەگىندە كۇتىپ تۇر، مەن ءوزىم بارام، سەنى ەكى رەت جۇمسادىم، ەشتەڭە ۇقساتپادىڭ، – دەپ، قىزدى اكەلۋگە قاسقىردىڭ ءوزى كەتەدى. بارسا، ايتقان ءۇي الدىندا تۇر ەكەن. سودان قاسقىر ءۇيدىڭ توبەسىنە شىقسا، قىز ۇيىقتاپ جاتىر ەكەن. ەش نارسە سەزدىرتپەستەن، قىزدى ساندىعىمەن كوتەرىپ، جەرگە ءتۇسىپ، ساقتىعا كەلەدى. قاسقىر:
— ءجۇر، كەتەمىز، ارقاما وتىر، – دەيدى. سونان قىزدى بار زاتىمەن، ساقتىنى قوسىپ، ارقالاپ، ماناعى ات بەرەتىن سايعا كەلەدى.
قاسقىر ساقتىعا:
— سەن مەنى قىز ەتىپ ەرتىپ الىپ بار، مەن ءقازىر قىز بولايىن ،– دەيدى.
ساقتى ماقۇل دەپ، ەرتىپ الىپ، ات بەرەر جەرگە كەلەدى. قاسقىر جولدا كەلە جاتىپ، ساقتىعا مىنانى ايتادى:
— سەن اتتى ال دا مەنى تاستاپ جۇرە بەر، مەن سەنى قۋىپ جەتەمىن. ەگەر تايعا وتىر دەسە، وتىرما، – دەپ اقىل ايتىپتى.
سونىمەن ماناعى كۇزەتشىلەرگە كەلىپ، «قىزدى» بەرىپ، اتتى الىپ، ءوزىنىڭ جولداس قىزىنىڭ قاسىنا كەلەدى. كەلىپ امانداسىپ، ءجون سۇراسىپ، تانىسىپ، قىزعا عاشىق بولادى. سونان ەكەۋى ىلگەرىگە بەت الىپ، ءبىراز جول جۇرگەن سوڭ، قاسقىردى كۇتىپ جاتادى.
بىرنەشە ۋاقىت وتكەننەن كەيىن قاسقىر توي باستالىپ، كۇزەتشىلەر قىزعان شامادا تۇرا قاشادى. ارتىنان قۋعاندى الىپ ۇرىپ، بۇرىنعى قاسقىر بەينەسىنە كەلىپ، بەلەستەن اسادى. ءسويتىپ، سالىپ وتىرىپ، ساقتىعا جەتىپ كەلەدى. قاسقىر:
— ءجۇر، ىلگەرى، – دەپ، اتقا ساندىقتى ارتىپ، قىزدى مىنگىزەدى. ساقتىنى ءوز ارقاسىنا وتىرعىزىپ، اتتى جەتەكتەپ، ىلگەرى اسىپ، بەلدى باسىپ، اداسپاي قۇس الاتىن سايعا كەلەدى. سونان ساقتى ات بولعان قاسقىردى اپارىپ تاپسىرىپ، ءوزى قۇستى الىپ، عاشىعىنىڭ جانىنا كەلەدى. كەلىپ، ويناپ-كۇلىپ، سويلەسىپ، قاسقىردى كۇتىپ وتىرادى. سونان ءبىرازدان كەيىن قاسقىر جۇگەنىن سىپىرىپ، سەزدىرمەستەن سىتىلىپ، سارايدان شىعىپ، قىز بەن ساقتىعا كەلەدى. كەلىپ، ءبىراز جەر ۇزاتىپ، مىنا ءسوزدى ايتادى:
— مەن ەندى قالامىن، سەن مەنىڭ ايتقان ءسوزىمدى تىڭداساڭ، قالعان جولىڭدا ۇيىڭە امان باراسىڭ، – دەپتى.
ساقتى:
— تىڭدايمىن، – دەپ، قاسقىردىڭ ءسوزىن ماقۇل الادى. قاسقىر ءسوزىن باستاپ، مىنانى ايتادى:
— ساعان جولدا ەكى قاتەر بار، سودان وتسەڭ، امان باراسىڭ، – دەيدى.
— ونىڭ بىرەۋى مىناۋ: كۇن سونداي ىسسى بولادى، شولدەپ كەلە جاتقان كەزىڭدە، الدىڭنان ءبىر وزەن سۋ تاپ بولادى. سوندا سۋ ىشكىڭ كەلەر، ءبىراق ءتوزىپ ب ا ق، سۋ ىشپە. ودان ءوتىپ، بىرنەشە كۇن جول جۇرگەن سوڭ، ءشولىڭ باسىلىپ، ەندى ۇيىقتاعىڭ كەلەدى، ءسويتىپ كەلە جاتقاندا، الدىڭنان ءبىر ۇلكەن بايتەرەك كەزدەسەدى. ءتۇبى كوك ءشوپ، سالقىن، ءبىراق سول تەرەكتىڭ تۇبىنە ۇيىقتاما، ۇيىقتاساڭ، امان بولمايسىڭ. مىنە، وسى ەكى قاتەردەن كەتسەڭ، مەنىڭ ايتقانىمداي، ۇيىڭە امان باراسىڭ.
قاسقىر ءسوزىن اياقتايدى. ءسويتىپ، قوش ايتىسىپ، بۇلاردى جولعا سالىپ، جونەلتىپ، ءوز جايىنا كەتەدى.
ساقتى عاشىعى مەن زاتىن اتقا وڭگەرىپ، ءجۇرىپ كەتەدى. كۇن جۇرەدى، ءتۇن جۇرەدى. كۇن سونداي ىسسى بولادى، وتە قاتتى شولدەيدى. ءسويتىپ، سۋدى قايدان تابامىن دەپ كەلە جاتقاندا، الدىنان وزەن سۋى تاپ بولادى. ساقتى قاتتى سۋساپ، سۋ ىشكىسى كەلەدى. ءبىراق قىز ساقتىعا بۇل سۋدى ىشكىزبەيدى. سونان وزەننەن ءوتىپ، ءجۇرىپ كەتەدى.
ەندى شولدەرى باسىلىپ، شارشاپ، ۇيىقتاعىلارى كەلەدى. ءسويتىپ، بولدىرىپ كەلە جاتقاندا الدارىنان ءبىر ۇلكەن بايتەرەك ۇشىرايدى. ساقتى وسى تەرەكتىڭ تۇبىنە دەمالىپ جاتقىسى كەلەدى. جولداس قىزى بۇعان دا ەرىك بەرمەيدى. ءبىراق قىز سوزىنە قۇلاق قويماي، تەرەكتىڭ تۇبىنە كەلىپ، دەمالىپ، اتىن تۇساپ، ۇيقىعا كەتەدى. سونان ءبىراز ۋاقىت ءوتتى دەگەندە، ساقتىنىڭ ەكى كوزى شىم ەتە قالادى. شوشىپ ويانسا، ەكى كوزى جوق، ۇڭىرەيگەن ورنى تۇر. اينالاسىن سيپاسا، قاسىنداعى قىزى جوق. ءسويتىپ ساقتى بار زاتىنان، اتىنان ايىرىلىپ، سۋ قاراڭعى سوقىر بولىپ قالادى. سونان بارار جەر، باسار تاۋ تابا المايدى. ءبىرازدان كەيىن باياعى قاسقىرى كەلىپ:
— مەنىڭ ايتقان ءتىلىمدى المادىڭ، كوزىڭنەن ايىرىلدىڭ، – دەپ، الدىنا الىپ، ءبىر ۋىس توپىراقپەن كوزىنىڭ ورنىن ۋقالاپ، جارقىراتىپ جىبەرەدى.
سونان ساقتى بولعان وقيعانى قاسقىرعا تۇگەل ايتىپ تۇسىندىرەدى. قاسقىر:
— عاشىعىڭدى، قۇسىڭدى، اتىڭدى، زاتىڭدى ءقازىر تابامىز، كەل، ارقاما ءمىن، – دەپ، مىنگىزىپ الىپ، جالماۋىز كەمپىردى ىزدەپ، جورتىپ ءجۇرىپ كەتەدى. قىرقادان، بەلدەن، اسۋدان، تاۋلاردان، ورماننان، سۋلاردان اسىپ، تالاي جەردى باسىپ، ءبىر قوسقا كىرىپ كەلەدى. كەلسە، ساقتىنىڭ كوزىن ويعان جالماۋىز كەمپىر الدارىندا، ءىس ىستەپ وتىر ەكەن.
قاسقىر تاپ بەرىپ:
— ءقازىر ءولتىرىپ، جەيمىن، جانىڭنىڭ بارىندا ايت: ات، قىز، قۇس، زات قايدا، تاپ! – دەپ، كەمپىردىڭ جاعاسىنان الا تۇسەدى. سونان جالماۋىز قورقىپ، زارەسى ۇشىپ، بۋىنى قالتىراپ، بويىن بيلەي الماي، جانى مۇرنىنىڭ ۇشىنا كەلەدى.
كەمپىر تۇرىپ:
— ايتايىن، تەك جانىمدى قالدىر، – دەپ ءسوزىن باستايدى. – زاتتارىڭ تۇگەل مەنىڭ بالامنىڭ قولىندا – قۇس تا، ات تا، قىز دا، زات تا. ونى زاڭعار سۋدىڭ جاعاسىنان، قالىڭ قامىس اراسىنان تاباسىڭ، – دەيدى.
ءجونىن ءبىلىپ الىپ، كەمپىردى ەكى بۇكتەپ وتقا سالىپ ورتەپ، جالماۋىزدىڭ بالاسى قايداسىڭ دەپ ءجۇرىپ كەتەدى.
بىرنەشە كۇن ءجۇرىپ، زاڭعار سۋىنىڭ جاعاسىنا كەلىپ جەتەدى. الدارىندا اسپانمەن تالاسقان ءزاۋلىم ءبىر ءۇي تۇرادى. سول بەتىمەن بۇلار ۇيگە كىرىپ كەلسە، قىز ۇيدە وتىر ەكەن. قاسقىر مەن ساقتىنى كورگەن ول جۇرەگى اتتاي تۋلاپ، كوزى جايناپ، الدارىنان قارسى شىعىپ، قۇرمەت كورسەتەدى. سونان:
— جالماۋىزدىڭ بالاسى قايدا؟ – دەپ سۇرايدى. قىز مىنانى ايتادى:
— شەشەسىن ولتىرگەندەرىڭدى ەستىپ، جۇمىرتقا بولىپ، التىن قۇستىڭ قامىس اراسىنداعى ۇياسىنا كىرىپ، سەندەردەن قورقىپ جاتىپ قالدى.
قاسقىر مەن ساقتى كەلىپ، قامىس اراسىنان ۇيانى تاۋىپ الىپ، التىن قۇستىڭ استىن اقتارىپ قاراسا، ءبىر ۇلكەن جۇمىرتقانى كورەدى. ساقتى ونى قولىنا الىپ، ارلى-بەرلى جايلاپ، قىسا باستايدى.
بالا:
— ولتىرە كورمە، قۇلىڭ بولايىن، – دەپ جالىنادى.
قاسقىر:
— بوسقا جالىنبا، جالماۋىز تۇقىمىنا قايىرىم جوق، – دەپ، قاتتى قىسىپ جارىپ، جالماۋىزدىڭ بالاسى جان تاپسىرادى.
سونان سوڭ قىزدى، قۇستى، اتتى، زاتتى تۇگەلدەپ الىپ، قاسقىر ساقتىنى اداسپاستاي ەتىپ باستاپ، جولعا سالىپ، ەندى وسى جولمەن تىكە ءجۇرىپ، ەلىڭە باراسىڭ، اتا-اناڭدى تاباسىڭ دەپ، قوش ايتىسىپ، كەتپەك بولادى. ساقتى قاسقىرعا مىنانى ايتادى:
— سەن ماعان قايىرىم جاسادىڭ، اداسقاندا جولعا سالدىڭ، ەلىمە امان-ەسەن جەتۋىمە ۇلكەن كومەك كورسەتتىڭ، ءجۇر مەنىمەن، قوناق بولاسىڭ، ۇيدەن نە قالاساڭ، سونى الاسىڭ، – دەپ، قاسقىردى جىبەرمەپتى.
ءبىراق قاسقىر:
— قوناق بولمايمىن، ساعان دا كوپ راقمەت، سەن ماعان رەنجىمە، اۋەل باستا اتىڭدى الىپ، جاياۋ قالدىردىم. سوندىقتان ءبىر ىستەگەن زۇلىمدىعىمدى، مىنە، بىرنەشە ەسە جاقسىلىقپەن جويىپ وتىرمىن، – دەپ كونبەيدى. باسىڭا قيىندىق ءىس تۇسسە، قاجەتى بولار دەپ، جۇنىنەن جۇلىپ قولىنا ۇستاتادى.
— كەرەك ۋاقىتىڭدا وسىنىڭ ءبىر قىلىن تۇتاتساڭ، مەن دايار بولامىن، – دەپ، ۋادەسىن بەرەدى.
سونىمەن قوش ايتىسىپ، ساقتى ەلىنە جۇرەدى. قاسقىر دا ءوز جايىنا كەتەدى.
اتا-اناسى بالاسىنىڭ كەلگەنىنە قۋانىپ، اكەلگەن قىزىنا ۇيلەندىرىپ، تويىن جاساپ، جۇرتىن جيناپ، وتىز كۇن ويىن، قىرىق كۇن تويىن جاساپتى.
كۇندەردە ءبىر كۇنى ساقتى اڭعا شىعادى. اڭ اۋلاپ، قۇس اتىپ، دالادا ءجۇرىپ، كەشتىڭ بولعانىن دا بىلمەي قالادى. قاراڭعىدا اداسىپ، جول تابا الماي جۇرگەن شاعىندا ءبىر جالماۋىز كەمپىر تاپ بولا كەتىپ:
— ىزدەگەنىم سەن ەدىڭ، ءسىڭلىمدى بالاسىمەن ءولتىرىپ، ماعان قىلعان قورلىعىڭ از ەمەس، – دەيدى. — مەن دە ءقازىر ساعان كورسەتەرمىن قورلىقتى.
ءتىسىن قايراپ، شاقىلداتىپ، ساقتىعا تۇرا ۇمتىلادى. اتىنا قامشى باسىپ، زىرقىراپ، ساقتى دا تۇرا شابادى. ساقتى ارتىنا قاراسا، جالماۋىز جەتىپ قالىپتى. نە ىستەرىن بىلمەي ساسقالاقتاپ، ەتەك-جەڭىن باسىپ، اقىلىنان اداسىپ، قايتادان ەسىن جينايدى. ءتوس قالتاسىنان قاسقىردىڭ قىلىن الىپ، تۇتاتادى. ءتۇتىنىن بۇرقىراتىپ، قولىنا ۇستاپ، العا قاراي ءارى اسادى، بىرەر قىردى باسادى. استىنداعى اتى بولدىرىپ، نە ىستەرىن بىلمەي تۇرعاندا، قاسىنا تانىس قاسقىرى جەتىپ كەلەدى. ساقتى قاسقىرعا ءيىلىپ سالەمىن بەرەدى. قاسقىر مەن ساقتى امانداسىپ بولعان شامادا، ءتىسىن شاقىر-شۇقىر قايراپ، جالماۋىز دا كەلىپ قالىپتى.
ساقتى:
—جانىمدى كوزىمە كورسەتىپ، مەنى قىسقان وسى جالماۋىز، قاراسىن ءوشىر، دوستىم، – دەپ، قاسقىرعا بايان ەتىپتى. قاسقىر جالماۋىزعا تاپ بەرىپ ونى ءولتىرىپ، ءىستىڭ ءساتىن كەلتىرىپ، ساقتىنى تايانعان اجالدان امان الىپ قالىپتى. سونان ساقتى قاسقىرعا كوپ العىس ايتىپ، ۇيىنە قوناققا شاقىرىپتى. قاسقىر قوناققا بارماي، قوش ايتىسىپ:
— باسىڭا قيىندىق ءىس تۇسكەندە، ءار ۋاقىتتا ءازىرمىن، – دەپ ءوز جايىنا كەتەدى.
ساقتى اجالدان قۇتىلىپ، امان-ساۋ ەلىنە كەلىپتى. ۇيىنە كەلسە، ايەلى ۇل تۋىپتى. ساقتىنىڭ ۇلىنا كوڭىلى تولىپ، باعىما تاپ بولعان باقىتىم دەپ، ەسىمىن باقىتتى قويىپتى. سۇيگەنىمەن ءومىرىنىڭ قالعان كۇنىن ويىن-ساۋىق كۇلكىمەن وتكىزىپ، ۇلى قاسىندا، ب ا ق داۋلەتى باسىندا، ءسويتىپ مۇراتىنا جەتىپتى. كۇندەر، جىلدار ءوتىپ، ولەر كەزى جەتىپ، ساقتى ساقتىلىعىمەن جاۋىنان ولمەي، جاسى جەتىپ، دۇنيەدەن ءوتىپتى.
You Might Also Like
-
ءبىر مىسىق قاڭعىرىپ ءجۇرىپ ءولىپ جاتقان ارىستانعا تاپ بولادى دا ونىڭ جەتىم قالعان كۇشىگىن باۋىرىنا باسىپ، ەمىزىپ اسىرايدى. ارىستان ءوسىپ، ازۋلى اڭ بولادى، ءوز تاماعىن ءوزى تاۋىپ جەيتىن حالگە جەتەدى.
-
تاڭ الاگوبەڭنەن ءبىر تۇلكى تاماق ىزدەپ ءجۇرىپ، اعاشتىڭ بۇتاعىنا قوناقتاپ وتىرعان قورازدى كورەدى. اعاشتىڭ تۇبىنە كەلىپ، ءمۇلايىمسىپ قورازعا:
