ەكىباستۇزدا
1916 جىل ەدى. يۋن ايىنىڭ اياعى. كەشكە جاقىن سپاسس زاۋىتىنان شاپقىنشى كەلدى. جۇرت ءۇرپيىسىپ جينالىسىپ قالدى. ەنتەلەي باسىپ مەن دە كەلدىم. سويتسەك، پاتشا قازاقتاردان سولدات الاتىن بوپتى. ەرتەڭ سولداتقا كىسى الۋعا وسى قاراعاندىعا بولىس، ستارشيندەر كەلەدى. «جۇمىسشىلاردى ەشقايدا جىبەرمەي، جيىپ ۇستاسىن!» دەپ پودريادچيكتەرگە حابار ايتا كەلگەن شاپقىنشى ەكەن. حالىق ابىرجىپ قالدى. اركىمنىڭ الدىندا «نە ىستەيمىز؟» دەگەن سۇراق تۇردى...
وي-داي! 19 بەن 31 جاستىڭ اراسىن سىپىرا باستاسىن. ەل بۇعان كونە المادى. جۇرتتىڭ ءبارى «سولداتقا بارمايمىز» دەپ تاۋ-تاۋدىڭ اراسىنا قاشا باستادى. ءتىپتى، توپ-توپ بولىپ جينالىپ ەلدەن بەزىپ كەتتى... ءبىراز كۇننەن سوڭ «ۇلىتاۋ جاعىندا امانكەلدى باتىر پاتشانىڭ جارلىعىنا قارسى كۇرەس اشىپتى» دەگەن حابار دۇڭك ەتە قالدى. بۇل كەزدە سپاسس زاۋىتىنىڭ ارعى بەتىنە بۇل جاقتا حالقى دا توپ بولىپ جينالىپ جاتتى. ول توپقا قاراعاندىنىڭ جانە سپاسس زاۋىتىنىڭ جۇمىسشىلارى دا قاشىپ بارىپ قوسىلىپ جاتتى. شاحتالاردا جۇمىس باسەڭدەي قالدى.
سول كەزدە ماڭكى بالاسى ءىلياس دەيتىن جۇمىسشى بار، ءجۇسىپ بالاسى ءۋالي دەگەن بار، نۇرانوۆ قۋانىش دەگەن بار — ءبارى «پاتشاعا، بايعا قارسى وداقتاسىپ، ەركىندىك ءۇشىن كۇرەسەيىك» دەپ ولەڭ ايتادى... سولداتقا بارماۋ ءۇشىن اركىم ءارتۇرلى جول ىزدەدى. كوبى امانكەلدى وتريادىنە قوسىلدى. كەيبىرەۋلەرى ەكىباسقا كەتىپ جاتتى. ويتكەنى «ەكىباستاعى جۇمىسشىلاردان سولداتقا ەشكىمدى المايدى» دەگەن لاقاپ تارادى. سول حاباردى ەستىگەن مەن 1919 جىلدىڭ كۇزىندە ەكىباستۇزعا كەلەيىن. اۋەلگى كەزدە بۇلاردان دا سولداتقا كىسى العان ەكەن. ءبىراق ەكىباستۇزدىڭ قوجايىنى پاتشاعا ما ايتەۋىر، ارىز بەرىپ، ەكىباستۇزدان سولدات الدىرمايتىن بولىپتى.
وندا كەلسەك، «جۇمىسقا تۇسەمىز» دەپ كەلۋشى ادامدار قاپتاپ ءجۇر. پودريادشىگە كىم پارا بەرسە، سولار جۇمىسقا ءتۇسىپ جاتىر. ال مەندە قاراجات دەگەندە نەبارى 8 سوم ءۇش شەت تيىن عانا اقشام بار. ويتكەنى قاراعاندىعا كەتەردە اقشا ورنىنا بەرگەن تالونىم بويىنشا تەكەكوز دەگەن پودريادشى ەشتەڭە بەرمەدى. ءتىپتى، ايتا بەرسەم، قاشىپ كەتتىك. ول تالون باسقا جەردە ىسكە اسپايدى. امال بار ما، سول جەردە اۋباكىر دەگەن پودريادشى نوعاي بار ەكەن، سوعان قالتامداعى بارىمدى بەرىپ جۇمىسقا ورنالاستىم-اۋ! «اناۋىمنان مىناۋىم ءام سوراقى، الا الماسسىڭ بۇل سۇمنان تۇك جالاقى» دەگەن سول كەزدەگى ەكىباستۇز جۇمىسشىلارىنىڭ ماقالى بولاتىن. سونداي-اق ەرتەڭنەن قارا كەشكە دەيىن جۇمىس ىستەگەندە الاتىن اقشامىز تاماعىمىزعا جەتپەيتىن. امال نە، جۇمىستان باس تارتا المايسىڭ. قيت ەتسەڭ، سىلت ەتەدى. جۇمىستان شىعارىپ جىبەرەدى. جۇمىستان شىعىپ قالساڭ، سولداتقا الىناسىڭ. ءبىر مەن ەمەس، ول جىلدارى جۇمىس ىستەگەندەر تەك سولداتقا بارۋدان قاشىپ، باس ساۋعالاپ جۇرگەندەر...
...مىنە، ءومىردىڭ نەشە ءتۇرلى كەزەڭدەرىن باستان كەشىرگەن بۋىرىلباس قارتىڭ ءبىز بولامىز. ەكى ءتۇرلى ءومىر كوردىك. بىرىنە ءبىرى ۇقسامايتىن ءومىر. بايلار بيلەپ تۇرعان ۋاقىتتا شاحتەر بولۋ، جۇمىسشى بولۋ ەڭ تومەن اتاق بولسا، ءقازىر سوۆەت داۋىرىندە ەڭ قۇرمەتتى اتاققا اينالدى. مەن ءومىر بويى جۇمىسشى بولىپ كەلەمىن. سوۆەت وكىمەتى ورناعان سوڭ، 1922 جىلدان ەكىباس پەن جارماقتەمىر جولىندا جول قاراۋشى بولىپ ىستەدىم...
1931 جىلدىڭ 1 مايىنان باستاپ قاراعاندىعا كەلدىم. سودان بەرى وسى كالينين اتىڭداعى شاحتادا زابويششيك بولىپ جۇمىس ىستەدىم. قازىرگى باقىتتى زاماندا، قىزىقتى ومىردە ماپەلەنىپ وتىرعان باقىتتى سوۆەت شاحتەرلەرىنىڭ ءبىرىمىن. تۇرمىسىم جاقسى. ايلىق ەڭبەك اقىم — 4-5 مىڭ سوم.
كومىر — ەل يگىلىگى، وتان سىيلىعى. كومىر نەعۇرلىم كوپ وندىرىلسە، سوسياليسيستىك ەكونوميكامىزدىڭ كۇشى زورايا بەرەدى، بەيبىتشىلىك ساقتاۋ ءىسى نىعايا بەرەدى. مۇنى ءبىز جاقسى بىلەمىز. بۇكىل سوۆەت شاحتەرلەرىمەن بىرگە وتان يگىلىگى ءۇشىن ەڭبەك ەتىپ، كۇندىك نورمانى اسىرا ورىنداۋدامىز.
ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ەڭبەك، ابىروي اپەرەتىن، داڭق شىعاراتىن ىسكە اينالدى. وكتيابر ريەۆوليۋسياسىنا دەيىن مەنىمەن بىرگە جۇمىس ىستەگەن قارتتاردىڭ كوپشىلىگى ءقازىر قۇرمەتكە بولەنۋدە. ءتۇسىپ كۇزەمبايەۆ — سوسياليستتىك ەڭبەك ەرى. 86 جاستاعى بەكسوسىن سىيقىمبايەۆ دەگەن قارتىمىز لەنين وردەنىمەن ەكى رەت ناگرادتالدى. ءشايىت اسايىنوۆ — ءقازىر باسسەيىندەگى بەلگىلى ادامنىڭ ءبىرى. ەڭبەك قىزىل تۋ جانە لەنين وردەنىمەن ناگراتتالدى. ءقازىر گورباچيەۆ اتىنداعى No8-9 شاحتانىڭ باستىعىنىڭ ورىنباسارى. پارتيا مەن ۇكىمەتىمىز ەڭبەگىمدى جوعارى باعالادى. «قۇرمەتتى شاحتەر» اتاعىن الدىم. ەڭبەك قىزىل تۋ جانە لەنين وردەنىمەن جانە بىرنەشە مەدالدارمەن ناگراتتالدىم. 1954 جىلى سايلاۋدا حالىق ءبىراۋىزدان مەنى سسسر جوعارى سوۆەتىنىڭ دەپۋتاتى ەتىپ سايلادى. مۇنداي قۇرمەتكە بولەنۋ قاراعاندىنىڭ اعىلشىن كاپيتاليستەرى بيلەپ تۇرعان زامانداعى شاحتەرلەردىڭ ءوڭى تۇگىل، تۇسىنە دە كىرگەن جوق.
You Might Also Like
-
مەرۋەرت مەرحاديننىڭ كۇيى. بۇل كۇيدى 1962 جىلى مەرۋەرت ءوزى ورىنداپ، شىعۋ تاريحىن دا اڭگىمەلەپ بەرگەن ەدى.
-
قوجاناسىر ءبىر كۇنى بالىق اۋلاماقشى بولىپ كولگە بارىپتى. بالىق قارماعىنا ىلىكپەي كوپ وتىرادى. سودان ابدەن جالىققان كەزدە ءبىر بالىق ىلىگە كەتىپتى. بۇعان قۋانا كۇيگەلەكتەي بالىعىن قارماعىنان اعىتىپ جا...
