ەكولوگيا — ەل تاعدىرى
ەكولوگيا – ەل تاعدىرى
بۇگىنگى تاڭداعى ادامزات وركەنيەتىنىڭ اسا اۋقىمدى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى ەكولوگيا ماسەلەسى. قازىرگى ۋاقىتتا ەكولوگيالىق ماسەلەلەر قورشاعان ورتانى قورعاۋ ماسەلەلەرى رەتىندە ءجيى كەزدەسەدى. ادامنىڭ تابيعاتتى وزگەرتۋگە بايلانىستى ىس-ارەكەتتەرى عالامشارداعى تىرشىلىك ءۇشىن ءقاۋىپ تۋدىراتىن وزگەرىستەردى تۋدىراتىن دەڭگەيگە جاقىندادى.
ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جوعارى وقۋ ورنىنا دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ فاكۋلتەتىنىڭ شەتەلدىكتەردىڭ تىلدىك جانە جالپى ءبىلىم بەرۋ دايىندىعى كافەدراسىندا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ كليماتتىڭ وزگەرۋىنە قاتىستى بۇۇ-نىڭ دۋبايداعى كونفەرەنسياسى اياسىندا ءوتىپ جاتقان كليمات جونىندەگى دۇنيەجۇزىلىك سامميتتە سويلەگەن ءسوزىن تالقىلاۋ ماقساتىندا دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. بۇل ءىس-شاراعا شەتەلدىكتەردىڭ تىلدىك جانە جالپى ءبىلىم بەرۋ دايىندىعى كافەدراسىنىڭ وقىتۋشىلارى مەن جۇڭگو، كورەيا، فرانسيا، جاپونيا، ۆەتنام، كانادا جانە باسقا دا ەلدەردەن كەلگەن شەتەلدىك ستۋدەنتتەر بەلسەندى قاتىستى.
بۇل ءىس-شارا بارىسىندا قاتىسۋشىلار پرەزيدەنت ق.ك.توقايەۆتىڭ «كليمات جونىندەگى توتەنشە جاعداي جاھاندىق داعدارىس ەكەنىن، ونىڭ الەمدىك دەڭگەيدەگى جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەتىنىن، ۇجىمدىق ىس-ارەكەت پەن ىنتىماقتاستىقتىڭ ارقاسىندا عانا كليماتتىق داعدارىس پروبلەماسىن شەشۋگە بولادى» دەگەن ءسوزىن نەگىزگە الا وتىرىپ، دۇنيەجۇزىلىك سامميتتە قوزعالعان ماسەلەلەردىڭ قاتارى بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن قورشاعان ورتانى ساقتاۋعا باعىتتالعان ناقتى شارالار تۋرالى كەڭىنەن اڭگىمە ءوربىتىپ، ءوز پىكىرلەرىن ورتاعا سالدى. اسىرەسە، ەلىمىز جەكەلەگەن «جاسىل» باستامالاردى بەلسەندى تۇردە قولدايتىنى جايلى، پلاستيكالىق قالدىقتاردان قۇتىلۋ جونىندەگى جوبالاردى جۇزەگە اسىراتىن كاسىپورىننىڭ ەكولوگيانى قورعاۋعا قوسىپ وتىرعان ۇلەسى تۋرالى، مەتان قالدىقتارىن ازايتۋ جونىندەگى جاھاندىق مىندەتتەمەگە قوسىلۋعا قاتىستى ەلىمىزدىڭ شەشىمى تۋرالى، كومىر پروبلەماسى، سۋ تاپشىلىعى، ارال تەڭىزى جايلى ماسەلەلەر قىزۋ تالقىلاندى.
بايانداماشىلار مەملەكەت باسشىسىنىڭ كليمات جونىندەگى دۇنيەجۇزىلىك سامميتتە بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن قورشاعان ورتانى ساقتاۋعا باعىتتالعان ناقتى شارالار جونىندەگى باستامالارىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.
ءىس-شاراعا قاتىسۋشىلار كليمات جونىندەگى دۇنيەجۇزىلىك سامميتتە ايتىلعان باستامالار تۋرالى ءوز پىكىرلەرىن ءبىلدىرىپ، نەگىزگى باعىتتارىن ناقتىلادى، ءوز ويلارى مەن ۇسىنىستارىن ورتاعا سالدى.
شەتەلدىكتەردىڭ تىلدىك جانە جالپى ءبىلىم بەرۋ دايىندىعى كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى ت.ۆ. كۋرمانوۆا ءسوز الىپ، «تابيعات شەكتەن تىس كەزدەيسوقتىقتى، ەركىندىكتى كوتەرمەيتىنىن، تابيعات تا ادامنىڭ جىبەرگەن قاتەلىكتەرىنە جاۋاپ رەتىندە ەكولوگيالىك اپاتتاردى «سىيعا» تارتاتىنىن، اپاتتى قۇبىلىستار بۇكىل عالامشاردىڭ ىرعاقتى تەپە-تەڭدىگىن بۇزىپ، دۇنيەجۇزىلىك كليماتتىڭ وزگەرۋ ءقاۋپىن تۋعىزاتىنىن» ايتا وتىرىپ، ەكولوگيانىڭ ءمان-مازمۇنىنا توقتالىپ، بايانداما جاسادى. وسى كافەدرانىڭ اعا وقىتۋشىسى ا.ك. احمەدوۆا «دۇنيە جۇزىندەگى ەكولوگيالىق جاعدايلار» جونىندە كەڭىنەن بايانداي كەلە، ول جاستاردى وزىمىزگە جانە بولاشاق ۇرپاققا پلانەتامىزدى ساقتاۋعا شاقىرۋمەن ءسوزىن اياقتادى. سونىمەن قاتار، ەكولوگيالىق اپاتتاردىڭ سەبەپتەرى مەن سالدارى، سونداي-اق جاستاردىڭ تۋعان ولكەنىڭ تابيعاتىن ساقتاۋداعى ورنى تۋرالى بايانداپ ءوتتى.
كافەدرا وقىتۋشىلارى ەكولوگيا ماسەلەلەرىنە بايلانىستى دايىنداعان باياندامالارىن وقىعاننان كەيىن تىڭداۋشىلارعا وسى تاقىرىپتا بەينەفيلمدەر كورسەتىلدى. شارا كەزىندە شەتەلدىك ستۋدەنتتەر وزدەرىن قىزىقتىراتىن ءارى تولعاندىرعان سۇراقتارىن قويىپ، ولارعا تولىق جاۋاپ الىپ، ەركىن پىكىر الماستى.
بۇل ءىس-شارا شەتەلدىك ستۋدەنتتەرگە ەكولوگيالىق ءبىلىم بەرۋدە ۇلكەن ماڭىزعا يە بولدى. عىلىمي-رۋحاني تۇرعىدا مادەني ديالوگ تۇرىندە جوعارى دەڭگەيدە ءوتتى.
ا. سادەنوۆا.، ت. كۋرمانوۆا
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ،
جوعارى وقۋ ورنىنا دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ فاكۋلتەتى
شەتەلدىكتەردىڭ تىلدىك جانە جالپى ءبىلىم
بەرۋ دايىندىعى كافەدراسىنىڭ وقىتۋشىلارى