ەلدى قورعاۋ - ءتىلدى قورعاۋ
پانورامالىق ساباق (8 سىنىپ)
تاقىرىبى: «ەلدى قورعاۋ - ءتىلدى قورعاۋ».
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ەلدى قورعاۋ تاقىرىبىنا جان - جاقتى تۇسىنىك بەرىپ، ءماتىننىڭ باستى ماڭىزدىسىن بەلىگىلەپ، تاپسىرمالار ارقىلى تاقىرىپتىڭ مازمۇنىن اشۋ، جاتتىعۋلار ارقىلى سوزدىك قورىن بايىتۋ.
2. قازاق تىلىنە ءتان دىبىستاردىڭ دىبىستىق قۇرامىنىڭ ايتىلۋىن، جازىلۋىن پراكتيكالىق جولمەن مەڭگەرتۋ.
3. حالىق پەداگوگيكاسىنا ءمان بەرۋ. ءتىلدى ءسۇيۋ، دارىپتەۋ، لوگيكالىق ويلاۋ دەڭگەيىنە كوتەرۋ. ءتىل دامىتۋ.
ساباقتىڭ ۇرانى: قازاق ءتىلىم – انا ءتىلىم، ارداعىم!
قولدانىلاتىن كورنەكتى قۇرالدار:
1. پلاكات
2. ساباقتىڭ سترۋكتۋراسى بەلگىلەنگەن پلاكات.
3. مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ - ءومىر تالابى اتتى (بۋكلەت)
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: (2 - 3 مين.)
ساباقتىڭ بارىسى: ءانۇراندى حورمەن ايتامىز.
1. ءتىل دامىتۋ.
1) ءقازىر قاي ساباق؟
ءقازىر قازاق ءتىلى ساباعى.
2) ۇلتىڭ كىم؟
مەنىڭ ۇلتىم نەمىس، ورىس، قازاق، تاتار ت. ب...
3) جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
كۇز مەزگىلى.
4) كۇز ايلارىن اتاشى؟
كۇز ايلارى: قىركۇيەك، قازان جانە قاراشا.
5) بۇگىن قازاننىڭ نەشەسى؟
بۇگىن قازاننىڭ ون توعىز قازاقستاندا وتە ۇلكەن ءمانى زور كەزەڭ بولىپ وتىر «قازاقستان - 2030» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىندا بارلىق قازاقستاندىقتاردىڭ ءوسىپ - وركەندەۋى، قاۋىپسىزدىگى جانە ءال - اۋقاتىن ارتتىرۋعا ارنالعان جوسپار بەرىلگەن، مىنە سوندىقتان دا بىزدە ءوز ۇلەسىمىزدى قوسامىز دەپ ويلايمىز. قازاقتىڭ تاريحىندا "ەلىم" دەگەن ەرلەر از بولماعان. سەبەبى، سەندەر بولاشاق ەلىمىزدىڭ ازاماتى مەن ازاماتشالارسىڭدار. ەلباسىمىزدىڭ بەرگەن جارلىعى بويىنشا 21 - ءشى تامىزدان 27 - ءشى قىركۇيەك ارالىعى «تىلدەر» مەرەكەسى دەپ جاريالاندى. ەندى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرىپ وتەيىك. وتكەن ساباقتا ءتىل تۋرالى ولەڭدەردى مانەرلەپ وقىعانبىز. ەندى ۇيگە بەرىلگەن ەكى ولەڭدى «قازاق ءتىلى»، «انا ءتىلى» ولەڭدەرىن جاتقا ايتامىز.
قازاق ءتىلى. اۆتورى س. وتەۋلييەۆا.
قازاق ءتىلىم – ساياالاعان نۇر باعىن،
قازاق ءتىلىم – انا ءتىلىم، ارداعىم.
سەن ارقىلى جەتىپ جاتىر ومىرگە،
جان سىرلارىم، تىلەگىم، بار ارمانىم.
ءومىر سىرىن ۇقتىردىڭ ءار ادامعا،
دەدىڭ تاعى: «شاتتان، ويلان، ادىمدا!» -
انا ءتىلى. اۆتورى ق. مىرزالييەۆ.
انا ءتىلىڭ – ءبىلىپ قوي،
ەركىندىگىڭ، تەڭدىگىن.
انا ءتىلىڭ – ءبىلىپ قوي،
ماقتانىشىڭ، ەلدىگىڭ،
وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل،
ءوز ءتىلىندى قۇرمەتتە!
جاڭا سوزدەر: (پلاكاتتا).
ەل قورعاۋشىلار جايىندا تاپسىرمالار/ۇلەستىرمەلى /.
ەلىم، جەرىم دەگەن باتىرلار جايىندا ماقال - ماتەلدەر ءار دەڭگەيدە ورىندالادى.
ساباقتىڭ سترۋكتۋراسى بەلگىلەنگەن پلاكات بويىنشا جۇمىس جۇرگىزەمىز.
ا) جۇمباقتار
ب) كىم بىلگىش؟
ۆ) جاڭىلتپاشتار
گ) ماقال - ماتەلدەر
د) كىم العىر؟
ە) ءبىلىم ايالداماسى.
كىم بىلگىش؟ ويىنى.
بۇل سايىس بالالاردىڭ العىرلىعىن، تاپقىرلىعىن، ويلاعىشتىعىن بايقاۋ. قازاق ەلىنىڭ وقىمىستى، ەلىن، جەرىن قورعاۋشىلارى، ءبىلىمدى ازاماتتارى كىمدەر؟
اتا مەكەن تۋعان جەر -
كiر - كونىڭدى جۋعان جەر.
كiندiگiڭدi كەسكەن جەر،
كiسi بولىپ وسكەن جەر دەگەندەي، قازاق حالقىنىڭ اتاقتى ءبىر تۋار اتالارىمىزدى بىلەمىز بە ەكەن؟
1. ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ كىم؟
2. احمەت بايتۇرسىنوۆ كىم؟
3. ماعجان جۇمابايەۆ كىم؟
4. شاكارىم قۇدايبەرگەنوۆ كىم؟
5. جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ كىم؟
وتكەن ساباقپەن بايلانىس. لوگيكالىق جىكتەۋ
جەكەشە
1. مەن وقۋشىمىن -------------- 1. مەن باتىرمىن
2. سەن وقۋشىسىڭ ---------- 2. سەن باتىرسىڭ
ءسىز وقۋشىسىز ------------- ءسىز باتىرسىز
3. ول وقۋشى -------------- 3. ول باتىر
كوپشە
1. ءبىز وقۋشىمىز ------------- 1. ءبىز باتىرمىز
2. سەندەر وقۋشىسىڭدار ------------ 2. سەندەر باتىرسىڭدار
سىزدەر وقۋشىسىزدار ------------- سىزدەر باتىرسىزدار
3. ولار وقۋشىلار ----------------- 3. ولار باتىرلار.
. ءتىل تاقىرىبىنا جۇمباقتار:
جۇمباقتار:
1. ءاربىر ءسوزى – اسىل،
ءاربىر ءسوزى – مارجان.
اتىن جىرعا قوسىپ،
قۇرمەتتەيدى بار جان.
(كىتاپ).
2. ءتىلى جوق،
اقىل – كەڭەس بەرەدى. (كىتاپ).
جاڭا سوزدەر: ءاربىر ءسوزى – كاجدوە سلوۆو
مارجان – كورالل
اسىل – دراگوسەننوست
جىرعا قوسىپ – ۆ پەسنياح پويۋت
بار جان – ۆسە ليۋدي
اقىل كەڭەس – سوۆەتى
قۇرمەتتەيدى – ۋۆاجايۋت، سەنيات، پوچيتايۋت
1. داۋىستاپ، مانەرلەپ وقيمىز
2. ماعىناسىنا بايلانىستى اۋدارامىز
3. كىتاپ دەگەن – كنيگا
سيتۋاسيالىق جاعدايدا كەلتىرىپ
- مىناۋ كىتاپ
- كىتاپ قايدا جاتىر؟
- كىتاپ پارتادا جاتىر.
من. چ. كوپتىك جالعاۋ.
- مىنالار كىتاپتار
- كىتاپتار قايدا جاتىر؟
- كىتاپتار پارتادا جاتىر.
كىتاپ ءسوزى. جاتىس سەپتىگىندە جالعاۋى قالاي بولادى؟
سۇراق قويامىز: نەدە؟
كىتاپتا.
مىسالى: بارلىق ءبىلىم كىتاپتا.
كىم بىلگىش؟ ويىنى. بۇل سايىس بالالاردىڭ العىرلىعىن، تاپقىرلىعىن، ويلاعىشتىعىن بايقاۋ.
تاماشا ادامدار ومىرىنەن:
1. ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ كىم؟
ول قوعام قايراتكەرى، اقىن، تۇڭعىش ءرومانيسى، تورعاي وبلىسىنىڭ (قازىرگى قوستاناي وبلىسى) سارىقوپا دەگەن جەرىندە تۋعان.
2. احمەت بايتۇرسىنوۆ كىم؟
ءىرى عالىم، قازاق ءتىلى ءبىلىمىنىڭ اتاسى، تۋركولوگ، ادەبيەت زەرتتەۋشى، دارىندى اقىن - اۋدارماشى، تالانتتى پەداگوگ. تورعاي وبلىسى، تورعاي ۋەزىندە تۋعان.
3. ماعجان جۇمابايەۆ كىم؟
ول ءىرى تۇلعا، اقىن، اۋدارماشى.
4. شاكارىم قۇدايبەردييەۆ كىم؟
ول تۇركەستان ولكەسىندەگى
ول عۇلاما ادامداردىڭ ءبىرى. كوپتەگەن پوەما، ولەڭدەر جازعان ادام.
5. جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ كىم؟
ول بەلگىلى اقىن، اۋدارماشى، دراماتۋرگ.
ۆ) جاڭىلتپاشتار.
1. ۇشقىش جاقسىما؟
ءۇش قۇس جاقسىما؟
ۇشقىق تا جاقسى.
ءۇش قۇس تا جاقسى.
1) مانەرلەپ داۋىستاپ وقيمىن.
2) ءتىل دامىتۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن ارتتىرۋ ءۇشىن قايتالاتىپ بىرنەشە رەت وقيمىز.
3) اۋدارامىز.
ۇشقىش – لەچيك
بۇل ۇشقىش.
ۇشقىش قايدا ۇشادى؟
ۇشقىش اۋەدە ۇشادى.
بۇلار ۇشقىشتار.
ۇشقىشتار قايدا ۇشادى؟
ۇشقىشتار اۋەدە ۇشادى. ت. ب اقىن دەپ كىمدى ايتامىز؟
گ) ماقال – ماتەلدەر.
ءومىر – ۇلكەن مەكتەپ.
جيزن – سامايا لۋچشايا شكولا.
ءومىردىڭ ءوزى – ۇلى ۇستاز.
جيزن – ۋچيتەل مۋدرىي.
د) كىم العىر؟ ويىنى.
1. قازاق تىلىنە ءتان نەشە دىبىس بار؟
قازاق تىلىنە ءتان 9 دىبىس بار. ولار: ءا، ع، ق، ڭ، ءو، ۇ، ءۇ، ءى، ھ؛
2. قانداي ۇلتتىق ويىندار بىلەسىڭدەر؟
ۇلتتىق ويىندار: تەڭگە الۋ، اقسۇيەك، ورامال تاستاۋ، اسىق ويناۋ، توعىز قۇمالاق.
ءبىر ۇلتتىق ويىندى اڭگىمەلەپ بەر.
قورىتىندىسى: باعالاۋ وقۋشىلاردى. (2 مين.)
ۇيگە تاپسىرما: (2 مين.). «ەلدى قورعاۋ - ءتىلدى قورعاۋ» ەسسە جازۋ
استانا قالاسى №43 ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى:
رۇستەموۆا ءبيبىجان مىرزاش قىزى
تاقىرىبى: «ەلدى قورعاۋ - ءتىلدى قورعاۋ».
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ەلدى قورعاۋ تاقىرىبىنا جان - جاقتى تۇسىنىك بەرىپ، ءماتىننىڭ باستى ماڭىزدىسىن بەلىگىلەپ، تاپسىرمالار ارقىلى تاقىرىپتىڭ مازمۇنىن اشۋ، جاتتىعۋلار ارقىلى سوزدىك قورىن بايىتۋ.
2. قازاق تىلىنە ءتان دىبىستاردىڭ دىبىستىق قۇرامىنىڭ ايتىلۋىن، جازىلۋىن پراكتيكالىق جولمەن مەڭگەرتۋ.
3. حالىق پەداگوگيكاسىنا ءمان بەرۋ. ءتىلدى ءسۇيۋ، دارىپتەۋ، لوگيكالىق ويلاۋ دەڭگەيىنە كوتەرۋ. ءتىل دامىتۋ.
ساباقتىڭ ۇرانى: قازاق ءتىلىم – انا ءتىلىم، ارداعىم!
قولدانىلاتىن كورنەكتى قۇرالدار:
1. پلاكات
2. ساباقتىڭ سترۋكتۋراسى بەلگىلەنگەن پلاكات.
3. مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ - ءومىر تالابى اتتى (بۋكلەت)
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: (2 - 3 مين.)
ساباقتىڭ بارىسى: ءانۇراندى حورمەن ايتامىز.
1. ءتىل دامىتۋ.
1) ءقازىر قاي ساباق؟
ءقازىر قازاق ءتىلى ساباعى.
2) ۇلتىڭ كىم؟
مەنىڭ ۇلتىم نەمىس، ورىس، قازاق، تاتار ت. ب...
3) جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
كۇز مەزگىلى.
4) كۇز ايلارىن اتاشى؟
كۇز ايلارى: قىركۇيەك، قازان جانە قاراشا.
5) بۇگىن قازاننىڭ نەشەسى؟
بۇگىن قازاننىڭ ون توعىز قازاقستاندا وتە ۇلكەن ءمانى زور كەزەڭ بولىپ وتىر «قازاقستان - 2030» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىندا بارلىق قازاقستاندىقتاردىڭ ءوسىپ - وركەندەۋى، قاۋىپسىزدىگى جانە ءال - اۋقاتىن ارتتىرۋعا ارنالعان جوسپار بەرىلگەن، مىنە سوندىقتان دا بىزدە ءوز ۇلەسىمىزدى قوسامىز دەپ ويلايمىز. قازاقتىڭ تاريحىندا "ەلىم" دەگەن ەرلەر از بولماعان. سەبەبى، سەندەر بولاشاق ەلىمىزدىڭ ازاماتى مەن ازاماتشالارسىڭدار. ەلباسىمىزدىڭ بەرگەن جارلىعى بويىنشا 21 - ءشى تامىزدان 27 - ءشى قىركۇيەك ارالىعى «تىلدەر» مەرەكەسى دەپ جاريالاندى. ەندى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرىپ وتەيىك. وتكەن ساباقتا ءتىل تۋرالى ولەڭدەردى مانەرلەپ وقىعانبىز. ەندى ۇيگە بەرىلگەن ەكى ولەڭدى «قازاق ءتىلى»، «انا ءتىلى» ولەڭدەرىن جاتقا ايتامىز.
قازاق ءتىلى. اۆتورى س. وتەۋلييەۆا.
قازاق ءتىلىم – ساياالاعان نۇر باعىن،
قازاق ءتىلىم – انا ءتىلىم، ارداعىم.
سەن ارقىلى جەتىپ جاتىر ومىرگە،
جان سىرلارىم، تىلەگىم، بار ارمانىم.
ءومىر سىرىن ۇقتىردىڭ ءار ادامعا،
دەدىڭ تاعى: «شاتتان، ويلان، ادىمدا!» -
انا ءتىلى. اۆتورى ق. مىرزالييەۆ.
انا ءتىلىڭ – ءبىلىپ قوي،
ەركىندىگىڭ، تەڭدىگىن.
انا ءتىلىڭ – ءبىلىپ قوي،
ماقتانىشىڭ، ەلدىگىڭ،
وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل،
ءوز ءتىلىندى قۇرمەتتە!
جاڭا سوزدەر: (پلاكاتتا).
ەل قورعاۋشىلار جايىندا تاپسىرمالار/ۇلەستىرمەلى /.
ەلىم، جەرىم دەگەن باتىرلار جايىندا ماقال - ماتەلدەر ءار دەڭگەيدە ورىندالادى.
ساباقتىڭ سترۋكتۋراسى بەلگىلەنگەن پلاكات بويىنشا جۇمىس جۇرگىزەمىز.
ا) جۇمباقتار
ب) كىم بىلگىش؟
ۆ) جاڭىلتپاشتار
گ) ماقال - ماتەلدەر
د) كىم العىر؟
ە) ءبىلىم ايالداماسى.
كىم بىلگىش؟ ويىنى.
بۇل سايىس بالالاردىڭ العىرلىعىن، تاپقىرلىعىن، ويلاعىشتىعىن بايقاۋ. قازاق ەلىنىڭ وقىمىستى، ەلىن، جەرىن قورعاۋشىلارى، ءبىلىمدى ازاماتتارى كىمدەر؟
اتا مەكەن تۋعان جەر -
كiر - كونىڭدى جۋعان جەر.
كiندiگiڭدi كەسكەن جەر،
كiسi بولىپ وسكەن جەر دەگەندەي، قازاق حالقىنىڭ اتاقتى ءبىر تۋار اتالارىمىزدى بىلەمىز بە ەكەن؟
1. ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ كىم؟
2. احمەت بايتۇرسىنوۆ كىم؟
3. ماعجان جۇمابايەۆ كىم؟
4. شاكارىم قۇدايبەرگەنوۆ كىم؟
5. جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ كىم؟
وتكەن ساباقپەن بايلانىس. لوگيكالىق جىكتەۋ
جەكەشە
1. مەن وقۋشىمىن -------------- 1. مەن باتىرمىن
2. سەن وقۋشىسىڭ ---------- 2. سەن باتىرسىڭ
ءسىز وقۋشىسىز ------------- ءسىز باتىرسىز
3. ول وقۋشى -------------- 3. ول باتىر
كوپشە
1. ءبىز وقۋشىمىز ------------- 1. ءبىز باتىرمىز
2. سەندەر وقۋشىسىڭدار ------------ 2. سەندەر باتىرسىڭدار
سىزدەر وقۋشىسىزدار ------------- سىزدەر باتىرسىزدار
3. ولار وقۋشىلار ----------------- 3. ولار باتىرلار.
. ءتىل تاقىرىبىنا جۇمباقتار:
جۇمباقتار:
1. ءاربىر ءسوزى – اسىل،
ءاربىر ءسوزى – مارجان.
اتىن جىرعا قوسىپ،
قۇرمەتتەيدى بار جان.
(كىتاپ).
2. ءتىلى جوق،
اقىل – كەڭەس بەرەدى. (كىتاپ).
جاڭا سوزدەر: ءاربىر ءسوزى – كاجدوە سلوۆو
مارجان – كورالل
اسىل – دراگوسەننوست
جىرعا قوسىپ – ۆ پەسنياح پويۋت
بار جان – ۆسە ليۋدي
اقىل كەڭەس – سوۆەتى
قۇرمەتتەيدى – ۋۆاجايۋت، سەنيات، پوچيتايۋت
1. داۋىستاپ، مانەرلەپ وقيمىز
2. ماعىناسىنا بايلانىستى اۋدارامىز
3. كىتاپ دەگەن – كنيگا
سيتۋاسيالىق جاعدايدا كەلتىرىپ
- مىناۋ كىتاپ
- كىتاپ قايدا جاتىر؟
- كىتاپ پارتادا جاتىر.
من. چ. كوپتىك جالعاۋ.
- مىنالار كىتاپتار
- كىتاپتار قايدا جاتىر؟
- كىتاپتار پارتادا جاتىر.
كىتاپ ءسوزى. جاتىس سەپتىگىندە جالعاۋى قالاي بولادى؟
سۇراق قويامىز: نەدە؟
كىتاپتا.
مىسالى: بارلىق ءبىلىم كىتاپتا.
كىم بىلگىش؟ ويىنى. بۇل سايىس بالالاردىڭ العىرلىعىن، تاپقىرلىعىن، ويلاعىشتىعىن بايقاۋ.
تاماشا ادامدار ومىرىنەن:
1. ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ كىم؟
ول قوعام قايراتكەرى، اقىن، تۇڭعىش ءرومانيسى، تورعاي وبلىسىنىڭ (قازىرگى قوستاناي وبلىسى) سارىقوپا دەگەن جەرىندە تۋعان.
2. احمەت بايتۇرسىنوۆ كىم؟
ءىرى عالىم، قازاق ءتىلى ءبىلىمىنىڭ اتاسى، تۋركولوگ، ادەبيەت زەرتتەۋشى، دارىندى اقىن - اۋدارماشى، تالانتتى پەداگوگ. تورعاي وبلىسى، تورعاي ۋەزىندە تۋعان.
3. ماعجان جۇمابايەۆ كىم؟
ول ءىرى تۇلعا، اقىن، اۋدارماشى.
4. شاكارىم قۇدايبەردييەۆ كىم؟
ول تۇركەستان ولكەسىندەگى
ول عۇلاما ادامداردىڭ ءبىرى. كوپتەگەن پوەما، ولەڭدەر جازعان ادام.
5. جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ كىم؟
ول بەلگىلى اقىن، اۋدارماشى، دراماتۋرگ.
ۆ) جاڭىلتپاشتار.
1. ۇشقىش جاقسىما؟
ءۇش قۇس جاقسىما؟
ۇشقىق تا جاقسى.
ءۇش قۇس تا جاقسى.
1) مانەرلەپ داۋىستاپ وقيمىن.
2) ءتىل دامىتۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن ارتتىرۋ ءۇشىن قايتالاتىپ بىرنەشە رەت وقيمىز.
3) اۋدارامىز.
ۇشقىش – لەچيك
بۇل ۇشقىش.
ۇشقىش قايدا ۇشادى؟
ۇشقىش اۋەدە ۇشادى.
بۇلار ۇشقىشتار.
ۇشقىشتار قايدا ۇشادى؟
ۇشقىشتار اۋەدە ۇشادى. ت. ب اقىن دەپ كىمدى ايتامىز؟
گ) ماقال – ماتەلدەر.
ءومىر – ۇلكەن مەكتەپ.
جيزن – سامايا لۋچشايا شكولا.
ءومىردىڭ ءوزى – ۇلى ۇستاز.
جيزن – ۋچيتەل مۋدرىي.
د) كىم العىر؟ ويىنى.
1. قازاق تىلىنە ءتان نەشە دىبىس بار؟
قازاق تىلىنە ءتان 9 دىبىس بار. ولار: ءا، ع، ق، ڭ، ءو، ۇ، ءۇ، ءى، ھ؛
2. قانداي ۇلتتىق ويىندار بىلەسىڭدەر؟
ۇلتتىق ويىندار: تەڭگە الۋ، اقسۇيەك، ورامال تاستاۋ، اسىق ويناۋ، توعىز قۇمالاق.
ءبىر ۇلتتىق ويىندى اڭگىمەلەپ بەر.
قورىتىندىسى: باعالاۋ وقۋشىلاردى. (2 مين.)
ۇيگە تاپسىرما: (2 مين.). «ەلدى قورعاۋ - ءتىلدى قورعاۋ» ەسسە جازۋ
استانا قالاسى №43 ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى:
رۇستەموۆا ءبيبىجان مىرزاش قىزى