ەسىمدە قالعان ويلار
وزگە ەمەس، ءوزىم ايتام، ءوز جايىمدى...
قاسىم امانجولوۆ
1976 جىلى شىققان قازاق سوۆەت ەنسيكلوپەدياسىنىڭ 12-تومىنىڭ 329-بەتىندە بىلاي دەپ جازىلىپتى. "ءبىر مىڭ توعىز ءجۇز قىرىق ءتورتىنشى جىلدىڭ ورتا كەزىندە تارباعاتاي ايماعىنىڭ جاساقتارى گومينداندىقتارعا قارسى كۇرەسكە شىقتى. كەرەي اۋدانىنىڭ بايكەنجە باتىر مەن نۇرساپا سەيىتجان ۇلى باستاعان قازاقتارى ەڭ الدىمەن باس كوتەردى. 1945 جىلى يۋلدە بۇل قارۋلى كوتەرىلىسكە ۇلاستى. كەرەي، شاعانتوعاي اۋداندارى، ال ءبىرىنشى اۆگۋستا ءدۇربىلجىن، شيحۋ، ساۋان، قوبىق اۋداندارى گومينداندىقتاردان تازارتىلدى...
سونىمەن، 1945 جىلى كۇزدە شىڭجاڭنىڭ سولتۇستىگىندەگى التاي، تارباعاتاي، ىلە ايماقتارىنىڭ گوميندانعا قارسى شىققان كوتەرىلىسشىلەرى ۇلكەن جەڭىسكە جەتتى. ولار كوپ جەرلەردەن گوميندان اكىمشىلىگىنەن الاستاپ، جەرگىلىكتى باسقارۋشىلاردى ءوز ادامدارىنان قويدى،" — دەپ، جازدى.
ەڭ سوڭىنا: "...وسى قوزعالىس ناتيجەسىندە، 1945 جىلدىڭ سەنتيابر قارساڭىندا شىڭجاڭنىڭ سولتۇستىگىندەگى ىلە، تارباعاتاي، التاي وكرۋگتارىنان گوميندان وكىمەت ورگاندارى تۇگەلدەي قۋىلدى. ..1946 جىلى يانۆاردا بۇلاردىڭ اراسىندا ءبىتىم تۋرالى كەلىسىم جاسالدى، وسىعان سايكەس، سول جىلى ۇرىمجىدە بارلىق حالىقتاردىڭ جانە الەۋمەتتىك جىكتەر مەن قوعامدىق توپتاردىڭ وكىلدەرى قاتىسقان كووليسيالىق ۇكىمەت قۇرىلدى..."
نۇرساپا سەيىتجان ۇلى — مەنىڭ اكەم. ونىڭ توبەسىنە جاقىن جەرىندەگى تىرتىقتىڭ قالاي پايدا بولعانىن ءقازىر عانا پايىمدايمىن. وزىنەن سۇراماپپىز. كوزىمىز ۇيرەنگەن سوڭ با، ول جايىندا ءتىپتى ءسوز قوزعاماپپىز. ءبىز تۋعاندا بولعان سوڭ سۇرامادىق پا ەكەن. وندا نەگە ەس كىرگەن كەزدە سۇرامادىق ەكەن؟
مەن جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىندا دۇنيەگە كەلىپپىن. تۋعان قالام شاۋەشەك دەپ اتالادى. مەنىڭ ەسىمدە قالعانى كوشىپ بارا جاتىپ، ورتا جولعا جەتكەندە، ۇيقىمنان ويانىپ، مىسىعىمدى ىزدەگەنىم عانا، اكەم نۇرساپا مىسىقتى اكەلۋگە بىرەۋدى جۇمساپ جاتتى. باسقاداي ەشتەڭە بىلمەيمىن.
ەكىنشى ءبىر ەسىمدە قالعان نارسە، ءۇيمىز ءبىر قابات. اۋىزعى بولمەدە ۇلكەن كەڭ بار. كەڭ دەگەن — اعاشتان جاسالعان، ءبىراق ەدەننەن بيىك، كەلگەن ادام، اياعىن شەشپەي-اق وتىرا تۇرۋعا بولادى.
كىشكەنەمىن. اجەم سيىر ساۋا كەتكەندە سول كەڭگە وتىرعىزىپ كەتەتىن. مامامدار قىدىرىپ جۇرەتىن بولۋ كەرەك. ۇيدە جوق. اجەم دەپ وتىرعانىم قازىكەي، مامام اۋاننىڭ شەشەسى. كىشكەنتاي مەن، قورىققاننان بولۋ كەرەك، كوز الدىمدا، ايتەۋىر، الۋان ءتۇرلى جاندىكتەر. ءبىراق، ءبارى دە دالادا. ەنتەلەپ كەگەنىمەن، تابالدىرىقتان بەرى ەشقايسىسى وتە المايدى... باسقا ەشتەڭە ويىمدا قالماپتى. اۋلامىز دۋالمەن قورشالعان. ءۇيىمىزدىڭ الدىڭعى جاعىندا اس دايىندايتىن ساراي ەسىمدە قالىپتى. قاقپاعا قارسى بەتتە قالىڭ تال وسكەن. مەنىڭ ەسىمدە، سول تالداردىڭ اراسىمەن اعىپ بارىپ، قاتار تۇرعان كەلەسى ءۇيدىڭ اۋلاسىنا قاراي سارقىراپ شىعىپ جاتاتىن بۇلاق بار. سونىڭ جاعاسىندا ويناپ، قايدان ويىمىزعا كەلگەنىن بىلمەيمىن، ءىنىم ازات ەكەۋىمىز، ۇيدەن كارتوپ اكەلىپ ەكتىك. ءبىر كۇنى ول ونە باستادى. كۇن سايىن قاراپ كەتەمىز. بۇل مەنىڭ 5-6-عا، ازاتتىڭ 3-4 جاستاعى كەزى بولۋ كەرەك. كارتوبىمىز ءوسىپ، اجەپتاۋىر بولىپ قالعان كەز ەدى. بىردە ماقتانىپ، اقۋ اعاما (ماحفۋزا) ايتتىق. ول اجەمنىڭ باۋىرىندا وسكەن، مامامنىڭ اپاسى تولەۋقاننىڭ ۇلكەن قىزى. اقۋ اعام سەنبەدى. ءسوزىمىزدى دالەلدەۋ ءۇشىن، قازىپ الىپ، كورسەتىپپىز عوي...
ءبىر كۇنى سىرتقا شىقسام، كوكەم، (زۇفار اعانى ايتامىن)، باسقىش ارقىلى توبەگە شىعىپ بارادى ەكەن. دەرەۋ سوڭىنان مەن دە ورمەلەي جونەلىپپىن... قۇلاپ ءتۇستىم. شەكەمدەگى تىرتىق سودان قالعان...
انامنىڭ تۋعان جەرى سەمەي وبلىسىنىڭ اياكوز اۋدانى. انام ونى اياكوزدەن تاسكەسكەن سەلوسىنا كەلە جاتىپ ايتىپ وتىراتىن. سول اراعا ەڭ بولماسا ءبىر رەت بارماپپىز عوي. ويلاپ قاراسام، اكەم جونىندە دە تۇك بىلمەيمىن. تەك قانا ەسىمدە ساقتالعانى، ول كىسىنىڭ ءوز قولىمەن جازعاندارى ارحيۆكە تاپسىرىلعان. ونى تاپسىرعان كوكەم. زۇفار سەيىتجان ۇلى.
مەن جەتىگە جاقىندادىم. ءدال وسى كەزدە كوشۋ جايى قوزعالدى. شەشەم ءوزى وسى جاقتىكى، قۋانا ءتۇسىپ، العاشقى كۇننەن دايىن بولدى. ال اكەم كۇندە كەشكى تاماقتى ىشىسىمەن سىرتقا شىعىپ كەتەدى. اۋىر وي ۇستىندە. شەشەم مەنى تۇرعىزادى. سونان سوڭ ەرتىپ، اكەمنىڭ سوڭىنان كەتەمىز. ءسويتىپ، جۇرەمىز دە قويامىز...
اكەم ءوزى قورعاپ قالعان ايماعىن، ءوزى تاستاپ كەتە المايدى ەكەن. كەتپەيىن دەسە، تاعى بولمايدى. بالالارى، اسىرەسە ازاتى كەتىپ بارا جاتىر. تاستاپ كەت دەپ ەدى، اناسى كونبەدى. اقىرى، ءوزىنىڭ قان توگە كۇرەسكەن ايماعىن قالدىردى. بىزبەن بىرگە سوۆەت ەلىنە كەلدى. ەڭ الدىمەن ءبىزدى قىرعىزستانعا اكەلدى. العاش رەت ماقتا وسىرەتىن جەردى كوردىك. ماقتا ءوسىپ تۇرعان جەردەن اكەمنىڭ بەينەسى ءالى كۇنگى كوز الدىمدا. جۇمىستىڭ سوڭىنان قانشا تەرگەنىمىزدەن ەسەپ بەرىپ تۇرعان ءتارىزدى...
ءۇيىمىز سوۆحوز جەرىندە بولۋ كەرەك، ءبىراق اجەپتاۋىر ۇلكەن، جانبات دەگەن جەردە. مەن سوندا ءجۇرىپ، العاش رەت مەكتەپ ەسىگىن اشتىم. ءمۇعالىمنىڭ ءاتى-جونى ەسىمدە جوق. الايدا، سونداي ىستىق كورىنەدى. ءالى كۇنگە دەيىن جاپ-جاس ورىس ايەلىنىڭ ىقىلاس پەيىلى ەسىمدە. وتىرعان ءۇيىمىزدىڭ جان-جاعى كوكپەن كوك، جەمىس اعاشتارى دا بار. كوز الدىمدا تۇرعانداي، سول كوگال ۇستىنە كورپەلەردى جايىپ الامىز. مامام وندا جاپ-جاس. نەگە ەكەن بىلمەيمىن، ونىڭ سول كەزدەگى بەينەسى ەسىمدە ەمىس-ەمىس قالىپتى.
سول جىلى قىستىڭ ىشىندە ءبىز قازاقستانعا كوشىپ باردىق. سەمەي وبلىسىنىڭ اياگوز اۋدانى، ورتالىقتامىز. ءبىر قازاقتىڭ ۇيىندەمىز. الگى ءۇيدىڭ وزىمىزدەي بالالارى ورىسشا سويلەپ، بىزگە قىر كورسەتپەك بولىپ ەدى، ءبىز سوزدەرىنە ءتۇسىنىپ قالدىق. سوڭىنان بىرگە ويناپ كەتتىك. ءارى قاراي ەسىمدە ەشتەڭە جوق.
ءبىز ءوزىمىز تۇراتىن ءۇي ىزدەدىك. سەمەي وبلىسىنىڭ اياگوز اۋدانىنا قارايتىن قاراقول سوۆحوزىنىڭ ءبىرىنشى فەرماسى. ءبىزدىڭ ءۇيىمىز وزەننىڭ بويىندا ورنالاسقان. ءدال ارجاعىندا مەكتەپ، وزەننەن ءوتىپ، جەتىپ باراسىڭ. ول مەنىڭ باستاۋىش مەكتەپكە بارعان جانە بىتىرگەن مەكتەبىم بولدى. ءوزى ەكى-اق كلاسى بار ءۇي ەدى. ساباق بەرەتىن ەرلى-زايىپتى تۇرعانباي اعاي مەن، ۇمىتپاسام، ساليقا اپاي، تولىق ايەل. تۇرعانباي اعاي ارىقشا كەلگەن ورتا بويلى ەدى. بىرەۋگە داۋىس كوتەرگەنى ەسىمدە جوق. بىردە مىناداي جاعداي بولدى. ساباق باستالاتىن كەز جاقىن بولۋ كەرەك. ويتكەنى دالادا كلاستاسىم ەكەۋمىز عانامىز. اجەتحاناعا شىقساق بىرەۋ بار ەكەن. نەگە ەكەن بىلمەيمىن، الگى جابىق ەسىكتى تاسپەن اتقىلاي باستادىق. ءتىپتى قويمادىق بىلەم، ءبىر كەزدە:
— ءاي، بالالار، نە اتىپ تۇرسىڭدار، — دەگەن، تۇرعانباي اعايدىڭ داۋىسى شىقتى. ءبىز تۇرا قاشتىق.
ءۇشىنشى سىنىپ بىتىرگەنىمىزدە، تولەۋعايشا كوبەنتايەۆا دەگەن ءمۇعالىم، ءتورتىنشى سىنىپقا كوشكەنىمىزدە بىزگە كلاسس جەتەكشى بولعانى ەسىمدە. ال ءبىز باستاۋىش مەكتەپتەن سوڭ بەسىنشى سىنىپتى قالادا وقۋىمىز كەرەك ەدى. كەلسەك، تولەۋعايشا اپايىمىز سوندا ءجۇر. بىزگە قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتىنەن ساباق بەردى. جالپى، ول كىسىنىڭ بەرگەنى كوپ ەدى. ەڭ اياعى ادامدارعا قالاي سالەمدەسۋ كەرەك ەكەنىن دە سول كىسى ۇيرەتكەن. ءمۇعالىمنىڭ تەك قانا وقۋعا ەمەس، ءومىر سۇرۋگە قاجەتتىگىن مەن سودان ۇقتىم.
كەلەسى جىلى، قاراقول ورتا مەكتەبىندە وقىپ ءجۇرىپ، كوپ نارسەنى ۇيرەندىم. تانىس، ءبىلىس، ارالاس-قۇرالاس كوبەيدى. كىتاپحاناعا باراتىن بولدىم. كىتاپتىڭ قىزىعىنا ءتۇسىپ كەتىپ، تاڭ اتىپ قالعانىن دا بىلمەۋشى ەدىم. مارقۇم اكەم ەرتە تۇرىپ، دالاعا شىققاندا مەنى كورەتىن. ۇرىسپايتىن. ەندى ويلاسام، ءبارى قيال سياقتى.
وسى مەكتەپتە وقىپ جۇرگەندە العاشقى ولەڭىم اۋداندىق گازەتكە جاريالاندى. ءبىراق، وكىنىشكە وراي، مەن ونى كورە المادىم. سول كەزدە ءبىز اياق استىنان ءۇرجار اۋدانىنا كوشتىك. سوندا تۇراتىن مامامنىڭ جالعىز اپاسى تولەۋقان قايتىس بولىپ، ءبىز جاندارىنا كوشىپ باردىق. سول جىلى قىستا اجەم اۋىردى. سول بويدا اجەم (اپا دەيتىنمىن) ءبىزدى شاقىرىپ، اكەم مەن ماماما مىناداي تاپسىرما بەردى:
— تاسكەسكەنگە بارىڭدار. سەندەرگە ەڭ قولايلىسى سول جەر. وزدەرىڭە تۇراتىن ءۇي تابىڭدار. الداعى جازدان قالماي سوندا كوشەسىڭدەر، — دەدى.
بۇل كەز مەنىڭ اۋىرا باستاعان كەزىم ەدى. سول بويدا مامام ەكەۋمىز تاسكەسكەنگە كەتتىك. ءۇي تاپتىق تا، قايتىپ كەلدىك. اجەم جاتىپ قالىپتى. سول جاتقاننان تۇرعان جوق. قاقاعان قىستا اۋزىنا سۋ تامىزىپ، جانىندا مەن وتىرامىن. اندا-ساندا شاي سۇرايدى. تۇرا جۇگىرەمىن. ءبىر كۇنى قىمىز سۇرادى. بۇل ول كىسىنىڭ السىرەپ قالعان كەزى ەدى. قىمىز قايدان بولسىن. اكەم بولۋى مۇمكىن جەرگە جولعا شىقتى. ۇلگىردى ايتەۋىر. ءبىراق اجەم ونى ءىشىپ جارىتپادى. ساناۋلى كۇندە ءجۇرىپ كەتتى. جاتقان جەرىڭ جايلى بولسىن، اجە!
تولەۋحان تاتەم جاس بوسانعان بولاتىن. قۇرىلىستا جۇرگەن تاڭىربەرگەن دەگەن كۇيەۋىنە سول جولى ءبىرىنشى رەت ءوزى تاماق اپارادى. تاڭىربەرگەن سول كۇنى ءبىر ەسكى ءۇيدىڭ پەش كىرپىشتەرىن الىپ كەتۋگە ءتيىس ەكەن. تاماقتانۋعا وتىرا قالعان ولار، قۇلاپ كەلە جاتقان قابىرعانى كورىپ قالىپ، تۇرا قاشادى. تولەۋحان تاتەمدى باسىپ قالعان قابىرعا ونىڭ تۇبىنە جەتتى. مىنە، مەنىڭ مامامنىڭ اپاسى وسىلاي قايتىس بولعان. سول جىلى اجەم دە قايتتى.
ءبىز تاسكەسكەنگە كوشىپ كەلگەن سوڭ ءارىپجان اعانىڭ قاراقول وزەنى جاقتاعى ءۇيىن ساتىپ الىپ، سوعان كىردىك. مەن 8 سىنىپقا باردىم، سول جەردەن مەكتەبىمدى ءبىتىردىم. سودان كەيىن الماتىعا وقۋعا ءتۇستىم، كازگۋ-دىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنە 1966 جىلى ءتۇسىپ، 1971 جىلى ءبىتىردىم. سول جىلى ماڭعىستاۋعا ارنايى جولدامامەن، جولداسىم جولامانمەن، بىرگە كەلدىك. ءبىز كەلگەندە قالامىز شيەۆچەنكو دەپ اتالاتىن، شاعىن عانا. العاشقى جىلى تەليەۆيدەنيەدە ىستەدىك. مۇندا مەزگىلبايەۆ مۇحامەت دەگەن اعايىمىز بولدى. ول كىسى ستۋديانىڭ ديرەكتورى. بىرەر جىلدان كەيىن مەن وبلىستىق گازەتكە اۋىستىم. مەن مۇندا جاساعان جىلدارى ءبىراز وزگەرىستەر بولدى. گازەت جابىلىپ قالعان كەز دە بار. باسقا جاققا، ءتىپتى باسقا وبلىسقا دا شاقىردى. كەتپەگەنىم ابىروي بولىپ، گازەتىمىز قايتادان اشىلدى.
ءسويتىپ جۇرگەندە، قازاق ءتىلىنىڭ ماسەلەسى كوتەرىلىپ، باستاۋىش ۇيىمدار قۇرۋ، قازاق ءتىلى ءۇشىن كۇرەسۋ، وسى ءۇشىن ۇگىت-ناسيحات جاساۋ جۇمىستارى تۋىندادى. مىنە، وسى كەزدە جۇمىسىمنان كەتىپ، اقتاۋ قالالىق "قازاق ءتىلى" قوعامىنىڭ ءتورايىمى بولىپ سايلاندىم.
بالالار باقشالارى، مەكتەپتەر، جوعارى وقۋ ورنى، مەكەمەلەر، ءتۇرلى كاسىپورىنداردىڭ ءبارىن ارالاۋ قاجەت. جۇمىس باستان اسادى. ول كەزدە قازاق ءتىلى وبلىستىق كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى، مارقۇم ءىزباسار شىرتانوۆ اعامىز بار. ءبارىمىز ماڭعىشلاق ستانسياسىنداعى ءبىر بالالار باقشاسىنا باردىق. ءبارى قازاق بالالارى، ءبىراق ورىسشا تاربيەلەنەدى. ال بالالار تۇك ورىسشا بىلمەيدى. ايتەۋىر، ورىسشا سالەمدەسەدى ەكەن. باستىقتارى ورىس ايەل ەكەن، ال تاربيەشىلەرىنىڭ ءبارى قازاقتار. ىستەپ وتىرعانى قانشالىقتى ورىنسىز ەكەنىن تۇسىنگەن ورىس ايەلى سول كۇنى-اق جۇمىسىنان كەتتى.
ەرتەڭىنە گازەتكە شىعاردىق.
سول جىلدارى مۇنداي جاعدايلار كەزدەسىپ تۇراتىن.
اقتاۋ قالاسىندا ول كەزدەرى بىردە-بىر قازاق مەكتەبى جوق بولاتىن. بۇل ىسكە قۇلاق قوياتىن دا جان جوق. بۇكىل وبلىستان ادام ىزدەي باستاعانبىز. بىردە مۇعالىمدەر ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ ينستيتۋتىنا ءىس ساپارمەن زەينوللا قابدولوۆ كەلە قالدى. ول كىسى مەنى ۇمىتىپ قالعان شىعار دەپ، قازاق تىلىمەن شۇعىلداناتىن ءبىر كەلىنشەككە ايتتىم. حابار بولماعان سوڭ، بارسام، كيىنىپ جاتىر ەكەن. كۇتىپ تۇردىم دا، جانىنا بارىپ، سالەم بەردىم.
— تانىمادىم عوي، — دەدى، ول كىسى ماعان.
— مەن ءسىزدىڭ شاكىرتىڭىزبىن. ءقازىر جۇمىسپەن كەلىپ تۇرمىن، — دەپ، جاعدايدى ايتتىم.
— مەن ەرتەڭ فورت-شيەۆچەنكوعا جۇرمەك ەدىم، ءبىراق الدىمەن پارتيا قىزمەتكەرلەرىمەن كەزدەسۋگە بارامىن. تەلەفوننان كەتپەي، مەنى كۇت، — دەدى. مەنىڭ تەلەفونىمدى الدى.
ول كىسى تەلەفونمەن ەشتەڭە ايتقان جوق. ءبىراق سول بويدا مەكتەپ ماسەلەسى شەشىلدى.
جەتىپ بارسام، زەينوللا اعا ساباق بەرىپ جاتىر ەكەن. مەن بارىپ وتىردىم.
— ءيا، قانداي جاڭالىق بار؟ — دەدى، ءبىر كەزدە ماعان قاراپ.
— ءبارى دە جاقسى. قالادا مەكتەپ اشىلاتىن بولدى دەپ، مەن بولعان جايدى مالىمدەدىم.
ءقازىر سودان بەرى كوپ ۋاقىت ءوتىپتى. مەكتەپتەردىڭ قازاقشا اشىلۋىنا كومەك بەرگەن زەينوللا اعا دا ومىردەن قول ءۇزدى. وقۋ ورىندارى كوبەيدى. جايمەن قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسى وسۋدە. ءبىراق ونىڭ جەڭىسكە جەتەر شاعىن دا ءالى دە كۇتەتىن شىعارمىز.
1993 جىلى اقتاۋ قالاسىندا تۇڭعىش رەت ەكونوميكالىق ليسەي اشىلاتىن بولدى. بارساق قازاقشا كلاستارى جوق، تەك قانا ورىسشا. نەلىكتەن دەيمىز. قازاق بالاسى جوق. مەكتەپتەرگە حابارلاسساق بىلمەيدى. مەكتەپتەرگە اشىلعالى جاتقان ليسەي جونىندە ءوزىمىز حابارلاي باستادىق. اقىرى ولار حاباردار بولعاننان كەيىن، قالالىق وقۋ ءبولىمى ارنايى ادام شاقىرىپ، وقىعىسى كەلگەندەردى ەسەپكە الدى.
بۇل ەكى ارادا ليسەيدىڭ ديرەكتورى جۇمىستان كەتتى. بالالاردىڭ جازعان وتىنىشتەرى بۇگىن بار، ەرتەڭىنە جوق بولادى. اقىرى ءبارى ورنىنا كەلىپ، بىرنەشە قازاق كلاستارى اشىلدى.
سول ءبىر جىلدارى كۇتپەگەن جەردەن تەلەفون سوعىپ، ءتۇرلى ادامداردىڭ سەس كورسەتۋلەرى، جەرگىلىكتى ورىس گازەتى بەت ارناپ، قارسىلىق جاساۋى، بەتىڭە جىلى سويلەگەن ادامداردىڭ، ايلانا بەرىپ، دۇشپان بولۋى، ارينە، جاعىمدى جايلار ەمەس-تىن. ءبىراق ءبىزدىڭ ولاردىڭ جەكە باستارىندا جۇمىسىمىز بولعان جوق. قالىپتاسىپ قالعان، ەسكىرىپ، ابدەن توزعان جايلاردى جاڭارتۋعا عانا جول سالدىق.
ارينە، ءبىزدىڭ جانىمىزعا جاقىن، ءالى كۇنگە دەيىن ۇمىتپاي جۇرگەندەر دە بار. ولار ىستەگەن ىسىمىزگە قول ۇشىن بەرىپ، شىن نيەتىمەن كومەككە كەلگەن مۇعالىمدەردىڭ ىشىندە ابزەلحان ماحامبەكوۆا، ساليحا ىدىرىسوۆا، جيدە جەتكىزگەنوۆا، ناعيما شامشادينوۆا، مانشۇك عيمرانوۆا، جاميعا اپاي، مارقۇم ايجان تاشەنوۆا، اجار اپاي، ءانشى اقسۇلۋ قۇدابايەۆا، ەسەپ قىزمەتكەرى نۇرجامال سۇيىندىكوۆا، تاعى دا باسقا كوپتەگەن جاندار بولدى. ولار بىرىگىپ حور ۇيىمداستىرىپ، كونسەرت قويدى. مەرەكە كۇندەرى ءبىر جاساپ قالاتىنبىز.
اقتاۋ اجارى اتتى قىز-كەلىنشەكتەر كلۋبى جۇمىس ىستەدى. وسى قالادا ءبىرىنشى رەت قىز سىنىن وتكىزدىك. 30 قىزدان قۇرالىپ وتكەن العاشقى سىناققا كەلۋشىلەر دە كوپ بولعان. كەمشىلىكسىز دە ەمەس-تىن. ءبىراق وسىناۋ شارالاردىڭ ءوزى سول كەزدەرى اسا باعالى بولعانى ءسوزسىز.
ءبىزدى قولداۋشىلاردىڭ اراسىندا ورىستار دا بولدى. سونىڭ ءبىرى نيكولاي بايەۆ ەدى. ول مۇمكىن ءوزى ءۇشىن ىستەگەن بولار. ويتكەنى اقتاۋدىڭ سول كەزدەگى ءبىرىنشى حاتشىسى سول كىسى بولعان.
* * *
جولامان تەلەستۋديانىڭ باس رەداكتورى بولدى. الماتى جوعارى پارتيا مەكتەبىن ءبىتىرىپ، مۇنايلى اۋداندىق "مۇنايلى جاڭالىعى"، "مۋنايلينسكايا نوۆ" گازەتتەرىنىڭ رەداكتورى، وبلىستىق تەلەراديو كومپانياسىنىڭ ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى، وبلىستىق "ماڭعىستاۋ" گازەتىنىڭ باس رەداكتورى قىزمەتتەرىن ابىرويىمەن اتقارىپ، مەملەكەتتىك ناگرادالارعا يە بولدى. بۇل كۇندەرى ەلىمىزدىڭ باس گازەتى "ەگەمەن قازاقستاننىڭ" ماڭعىستاۋ وبلىسى بويىنشا مەنشىكتى ءتىلشىسى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت قايراتكەرى، "اقتاۋ قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى.
جانارىم جاقسى، باۋىرمال، زەرەك بالا بولىپ ءوستى. مەكتەپتە جاقسى وقىدى. ۋنيۆەرسيتەتتى قىزىل ديپلوممەن ءبىتىردى. وبلىستاعى ۇلگىلى، وزات، بەلسەندى ستۋدەنتتىڭ ءبىرى رەتىندە ەلباسى قابىلداۋىنا بارۋعا ۇسىنىلىپ، بىزگە بايلانىستى سەبەپتەرمەن ءساتى تۇسپەي قالعانى دا بار. نيەتى مەن ارمانىنا وراي سەرىكجانمەن باس قوستى. سەركون بولسا مەنىڭ وكىل اكەم ورىن مەن شەشەم قۇندىزدىڭ قۇلسارييەۆتار تاربيەسىن كورىپ، تۇلەپ ۇشقان قولعانات اعا مەن مەدەلحانىمىزدىڭ تۇڭعىشى. سولاردىڭ تاربيەسى مەن ءتالىمى، ۇلگىسى ءۇمىت وتىن جاققانىن جۇرت جاقسى بىلەدى. مەن سىرقاتتانىپ، باسىمىزعا قيىنشىلىق تۇسكەندە پاپالارىنا كومەكتەسىپ، قاسىمىزدان تابىلىپ، قامقور بولىپ جۇرگەن وسى قاناتتارىم امان بولسا ەكەن دەپ تىلەيمىن جاراتقان يەمنەن. بەكارىس پەن ايساۋلە اتتى نەمەرەلەرىمىز باقىتىمىز، بازارىمىز. اللا وسىلارعا ۇزاق عۇمىر بەرە كورسىن.
وسىنداي كەزدەردە حالقىمىز "جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايت، نۇرى تاسسىن" دەپ جاتادى.
زامانىمىزدىڭ زاڭعار جازۋشىسى قازاق رۋحانياتىنىڭ كوشباسشىسى ءابىش اعا كەكىلباي ۇلى مەن جەڭەشەم كلارا اقتاۋعا كەلگەن سايىن ۋاقىت تاۋىپ، وتاۋىمىزدا بولادى. جاعدايىمىزدى بىلەدى، وعان باعا جەتەر مە؟ تىرشىلىكتە ونداي سىي-قۇرمەت ەستەن، ءسىرا، كەتەر مە؟
ال اسىل قاينىلارىم، ەل ازاماتتارى جاقسىلىق امانقوس، بەرگەن، توكەش، جاڭاباي، ءقىدىرالى، كادەن، جولامان، داۋلەت، بولات، الماتىدان جول تۇسكەندە قايرات پەن بىزدەردى پاپا، ماما دەيتىن گۇلميرا كوكەنىڭ بىزگە دەگەن كوڭىلدەرى كولدەي ەكەندىگى توبەمىزدى كوككە جەتكىزەدى. وسى جەردە ايماعىمىزعا اتتارى ءمالىم ەكى ءقايىنسىڭىلىم قاتيرا مەن تامارانى وزگەلەرگە ۇلگى ەتەتىن. ولاردىڭ دا جۇرەكتەرى دە، تىلەكتەرى بىزبەن ءبىر ەكەندىگىنە قۋانامىن. سولاردى كورگەندە ولار ۇيگە كەلگەندە كۇش-قۋات الامىن. جالپى مىناۋ ات قۇيرىعىنداي قىسقا عۇمىردا جاعالاسپاي، جۇلىسپاي ارالاسىپ، امانداسىپ، بىر-بىرىمىزگە قامقور بولعاننان ارتىق نە بار دەيسىڭ؟
مەن جان-جاعىما قارايمىن دا ءبىزدىڭ اۋىل-ايماق تۋما-تۋىس، قۇدا-جەكجاتتاردىڭ بەرەكە بىرلىگىنە ريزا بولامىن. قۇداي كوپسىنبەسىنشى. بۇل دا كوڭىلگە مەدەت.
وسىمەن ءسوزىمدى اياقتايمىن. امان-ساۋ بولىڭىزدار...
You Might Also Like
-
اۋا رايىن الدىن الا بولجاپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى ەڭبەككەرلەرىنە كومەكتەسىپ جۇرەتىن كورىپكەل نازاربەكتى الماتى تەلەديدارىنان تالاي رەت كورگەنمىن. سويتسەم ول كىسى ءبىزدىڭ وبلىستا دا الدەنەشە رەت بولى...
-
ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك پروبلەمالارىنىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىمەن (بقپعزي) بىرلەسە وتىرىپ، ۆيرۋسولوگ مامانداردى دايارلايتىن بولادى.
