ەسىمدىك. جىكتەۋ ەسىمدىگى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەسىمدىك. جىكتەۋ ەسىمدىگى.
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) بىلىمدىلىك: ەسىمدىك جانە جىكتەۋ ەسىمدىگى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: ەسىمدىكتەردىڭ مورفولوگيالىق زاڭدىلىقتارىن تۇسىندىرە وتىرىپ، تىلدىك - ەستەتيكالىق سەزىمدەرىن تاربيەلەۋ، ۇجىمدىق جۇمىس جاساۋ بارىسىندا ادامدىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ.
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ بەلسەندى ويلاۋ قىزمەتتەرىن جانداندىرىپ، ساۋاتتى جازۋ، وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، وي قورىتۋ، تانىمدىق ويىندار.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ويىن ساباعى.
كورنەكىلىكتەر: تەست جۇمىسى، جۇلدىزشا، كەستە سوزدەر.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، ورىس ءتىلى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
سىنىپتاعى وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ. ساباققا سىنىپتاعى وقۋشىلاردىڭ دايارلىعىن تەكسەرۋ.
ءىى. ەسىڭە ءتۇسىر (قايتالاۋ سۇراقتارى)
جاڭا ساباققا قاتىستى بولعاندىقتان ەسىم سوزدەردى «جۇلدىزدى ءسات»ويىنى بويىنشا قايتالاۋ.
1. زات ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
2. قۇرامىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
3. جالپى، جالقى زات ەسىمدەر.
4. سىن ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
5. ماعىناسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
6. تۋىندا سىن ەسىمدەر قالاي جاسالادى؟
7. قۇرامىنا قاراي سىن ەسىم نەشەگە بولىنەدى؟
8. سان ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
9. ماعىناسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
10. قۇرامىنا قاراي قالاي تالدانادى؟
جاۋاپ بەرەتىن وقۋشىلارعا جۇلدىزشا بەرىپ وتىرامىن.
ءىىى. سىناپ كور (ەسىم سوزدەرمەن جۇمىس)
«تىلدىك ترەناجەر»ارقىلى سىن ەسىم، زات ەسىم، سان ەسىمدەرگە تالداۋ.
1) كىتاپ 2) قورا 3) ون ەكى 4) اقسۋ 5) سۇلۋ 6) ۇزىن بويلى 7) جەتى
8) وقۋشى 9) مايلى 10) سەكسەن توعىز 11) كوكتەرەك 12) قىزىل الا 13) ءبىر 14) اۋىل 15) شۋاقتى
ءىۇ. انىقتاما (جاڭا ساباققا تۇسىنىك الۋ)
ەسىم سوزدەردىڭ ورنىنا قولدانىلاتىن ءسوز تابى ەسىمدىك دەپ اتالادى.
ەسىمدىكتەر ەسىم سوزدەردىڭ زات ەسىم، سىن ەسىم، سان ەسىمنىڭ اتىن دا، بەلگىسىن دە، سانىن دا اتاماي، تەك سولاردى نۇسقاپ، مەڭزەپ كورسەتەدى دە، سولاردىڭ ورنىنا قولدانىلادى. سوندىقتان دا كەيدە ەسىمدىكتەردى ورىنباسار سوزدەر دەپ تە اتايدى.
ەسىمدىكتەر ماعىناسىنا قاراي جەتى توپقا بولىنەدى:
1) جىكتەۋ ەسىمدىگى
2) سىلتەۋ ەسىمدىگى
3) سۇراۋ ەسىمدىگى
4) وزدىك ەسىمدىگى
5) جالپىلاۋ ەسىمدىگى
6) بولىمسىزدىق ەسىمدىگى
7) بەلگىسىزدىك ەسىمدىگى
بەلگىلى ءبىر زاتتىق ۇعىممەن بايلانىستى قولدانىلاتىن ەسىمدىكتىڭ ءتۇرى جىكتەۋ ەسىمدىگى اتالادى.
جەكەشە
ءى جاق مەن (ايتۋشى)
ءىى جاق سەن (تىڭداۋشى)
ءسىز
ءىىى جاق ول (بوگدە جاق)
كوپشە
ءى جاق ءبىز (تىڭداۋشى جاق)
ءىى جاق سەندەر (تىڭداۋشى جاق)
سىزدەر
ولار (بوگدە جاق)
ءۇ. قۇراستىر (جاڭا ساباققا سويلەم ويلاۋ)
بەكىتۋ ماقساتىندا قۇرامىندا ەسىمدىك بار 4 - 5 سويلەم ويلاتۋ.
مىسالى: - سەن مەنى بىلمەۋشى مە ەدىڭ؟
ءۇى. ىسكە اسىر. جاتتىعۋ جۇمىسى. 193 - جاتتىعۋ.
ءۇىى. ناتيجە. (تەست جۇمىسى)
10 سۇراقتان تۇراتىن تەست جۇمىسىن بەرەمىن.
1. ەسىمدىك قانداي ءسوز تابى؟
ا) زاتتىڭ سىنىن بىلدىرەدى؟
ءا) ەسىم سوزدەر ورنىنا قولدانىلادى.
ب) زاتتىڭ اتىن بىلدىرەدى.
2. ەسىمدىك ماعىناسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
ا) 7
ءا) 5
ب) 6
3. جىكتەۋ ەسىمدىگىنىڭ قانشا جاعى بار؟
ا) 3
ءا) 2
ب) 4
4. سان ەسىمدەردى بەلگىلە.
ا) ون ءبىر، تابيعات، سارى
ءا) ادام، وقۋشى، جەتى
ب) التى، ون ءبىر، ەكى مىڭ ەكى
5. دارا سىن ەسىمدەردى كورسەت.
ا) قىزىل الا، قارا شۇبار
ءا) اق، قارا، اششى
ب) قارا كوك، سۇلۋ، سارى
6. جالقى زات ەسىمدەردى انىقتا.
ا) استانا، مۇحتار، ۇلان
ءا) قالا، وقۋشى، سانا
ب) كوكسۋ، وي، گازەت
7. زات ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
ا) زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەدى.
ءا) زاتتىڭ اتىن بىلدىرەدى.
ب) زاتتىڭ سانىن بىلدىرەدى.
8. جيناقتىق سان ەسىمدەردى تاپ.
ا) تورتەۋ، توقسان ەكى، ون توعىز
ءا) ۇشەۋ، سەگىز، ون
ب) بىرەۋ، ەكەۋ، جەتەۋ
9. تۋىندى سىن ەسىمدەردى بەلگىلە.
ا) بويشاڭ، سوزشەڭ، تاۋلى
ءا) سارى، ادەمى، كوركەم
ب) ۇزىن، سالقىن، اق
10. سان ەسىمنىڭ سۇراعىن انىقتا.
ا) قانداي؟ قاي؟ كىمنىڭ؟
ءا) قانشا؟ نەشە؟ نەشىنشى؟
ب) كىم؟ نە؟ نەسى؟
ءۇىىى. ءوزىڭدى باعالا.
تاقتاعا تەستىڭ جاۋابىن ىلەمىن. سول بويىنشا باعالارىن شىعارامىز.
«5» - 9 «4» - 7 «3» - 6 «2» - قالعانى.
تەست، جۇلدىزشالارىن ەسەپتەپ، باعالارىن قويۋ.
ءىح. ۇيگە تاپسىرما: 195 - جاتتىعۋ. كوشىرىپ، جىكتەۋ ەسىمدىگىنىڭ استىن سىزۋ.
ح. وقۋشىلاردى باعالاۋ:
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) بىلىمدىلىك: ەسىمدىك جانە جىكتەۋ ەسىمدىگى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: ەسىمدىكتەردىڭ مورفولوگيالىق زاڭدىلىقتارىن تۇسىندىرە وتىرىپ، تىلدىك - ەستەتيكالىق سەزىمدەرىن تاربيەلەۋ، ۇجىمدىق جۇمىس جاساۋ بارىسىندا ادامدىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ.
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ بەلسەندى ويلاۋ قىزمەتتەرىن جانداندىرىپ، ساۋاتتى جازۋ، وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، وي قورىتۋ، تانىمدىق ويىندار.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ويىن ساباعى.
كورنەكىلىكتەر: تەست جۇمىسى، جۇلدىزشا، كەستە سوزدەر.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، ورىس ءتىلى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
سىنىپتاعى وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ. ساباققا سىنىپتاعى وقۋشىلاردىڭ دايارلىعىن تەكسەرۋ.
ءىى. ەسىڭە ءتۇسىر (قايتالاۋ سۇراقتارى)
جاڭا ساباققا قاتىستى بولعاندىقتان ەسىم سوزدەردى «جۇلدىزدى ءسات»ويىنى بويىنشا قايتالاۋ.
1. زات ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
2. قۇرامىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
3. جالپى، جالقى زات ەسىمدەر.
4. سىن ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
5. ماعىناسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
6. تۋىندا سىن ەسىمدەر قالاي جاسالادى؟
7. قۇرامىنا قاراي سىن ەسىم نەشەگە بولىنەدى؟
8. سان ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
9. ماعىناسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
10. قۇرامىنا قاراي قالاي تالدانادى؟
جاۋاپ بەرەتىن وقۋشىلارعا جۇلدىزشا بەرىپ وتىرامىن.
ءىىى. سىناپ كور (ەسىم سوزدەرمەن جۇمىس)
«تىلدىك ترەناجەر»ارقىلى سىن ەسىم، زات ەسىم، سان ەسىمدەرگە تالداۋ.
1) كىتاپ 2) قورا 3) ون ەكى 4) اقسۋ 5) سۇلۋ 6) ۇزىن بويلى 7) جەتى
8) وقۋشى 9) مايلى 10) سەكسەن توعىز 11) كوكتەرەك 12) قىزىل الا 13) ءبىر 14) اۋىل 15) شۋاقتى
ءىۇ. انىقتاما (جاڭا ساباققا تۇسىنىك الۋ)
ەسىم سوزدەردىڭ ورنىنا قولدانىلاتىن ءسوز تابى ەسىمدىك دەپ اتالادى.
ەسىمدىكتەر ەسىم سوزدەردىڭ زات ەسىم، سىن ەسىم، سان ەسىمنىڭ اتىن دا، بەلگىسىن دە، سانىن دا اتاماي، تەك سولاردى نۇسقاپ، مەڭزەپ كورسەتەدى دە، سولاردىڭ ورنىنا قولدانىلادى. سوندىقتان دا كەيدە ەسىمدىكتەردى ورىنباسار سوزدەر دەپ تە اتايدى.
ەسىمدىكتەر ماعىناسىنا قاراي جەتى توپقا بولىنەدى:
1) جىكتەۋ ەسىمدىگى
2) سىلتەۋ ەسىمدىگى
3) سۇراۋ ەسىمدىگى
4) وزدىك ەسىمدىگى
5) جالپىلاۋ ەسىمدىگى
6) بولىمسىزدىق ەسىمدىگى
7) بەلگىسىزدىك ەسىمدىگى
بەلگىلى ءبىر زاتتىق ۇعىممەن بايلانىستى قولدانىلاتىن ەسىمدىكتىڭ ءتۇرى جىكتەۋ ەسىمدىگى اتالادى.
جەكەشە
ءى جاق مەن (ايتۋشى)
ءىى جاق سەن (تىڭداۋشى)
ءسىز
ءىىى جاق ول (بوگدە جاق)
كوپشە
ءى جاق ءبىز (تىڭداۋشى جاق)
ءىى جاق سەندەر (تىڭداۋشى جاق)
سىزدەر
ولار (بوگدە جاق)
ءۇ. قۇراستىر (جاڭا ساباققا سويلەم ويلاۋ)
بەكىتۋ ماقساتىندا قۇرامىندا ەسىمدىك بار 4 - 5 سويلەم ويلاتۋ.
مىسالى: - سەن مەنى بىلمەۋشى مە ەدىڭ؟
ءۇى. ىسكە اسىر. جاتتىعۋ جۇمىسى. 193 - جاتتىعۋ.
ءۇىى. ناتيجە. (تەست جۇمىسى)
10 سۇراقتان تۇراتىن تەست جۇمىسىن بەرەمىن.
1. ەسىمدىك قانداي ءسوز تابى؟
ا) زاتتىڭ سىنىن بىلدىرەدى؟
ءا) ەسىم سوزدەر ورنىنا قولدانىلادى.
ب) زاتتىڭ اتىن بىلدىرەدى.
2. ەسىمدىك ماعىناسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
ا) 7
ءا) 5
ب) 6
3. جىكتەۋ ەسىمدىگىنىڭ قانشا جاعى بار؟
ا) 3
ءا) 2
ب) 4
4. سان ەسىمدەردى بەلگىلە.
ا) ون ءبىر، تابيعات، سارى
ءا) ادام، وقۋشى، جەتى
ب) التى، ون ءبىر، ەكى مىڭ ەكى
5. دارا سىن ەسىمدەردى كورسەت.
ا) قىزىل الا، قارا شۇبار
ءا) اق، قارا، اششى
ب) قارا كوك، سۇلۋ، سارى
6. جالقى زات ەسىمدەردى انىقتا.
ا) استانا، مۇحتار، ۇلان
ءا) قالا، وقۋشى، سانا
ب) كوكسۋ، وي، گازەت
7. زات ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
ا) زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەدى.
ءا) زاتتىڭ اتىن بىلدىرەدى.
ب) زاتتىڭ سانىن بىلدىرەدى.
8. جيناقتىق سان ەسىمدەردى تاپ.
ا) تورتەۋ، توقسان ەكى، ون توعىز
ءا) ۇشەۋ، سەگىز، ون
ب) بىرەۋ، ەكەۋ، جەتەۋ
9. تۋىندى سىن ەسىمدەردى بەلگىلە.
ا) بويشاڭ، سوزشەڭ، تاۋلى
ءا) سارى، ادەمى، كوركەم
ب) ۇزىن، سالقىن، اق
10. سان ەسىمنىڭ سۇراعىن انىقتا.
ا) قانداي؟ قاي؟ كىمنىڭ؟
ءا) قانشا؟ نەشە؟ نەشىنشى؟
ب) كىم؟ نە؟ نەسى؟
ءۇىىى. ءوزىڭدى باعالا.
تاقتاعا تەستىڭ جاۋابىن ىلەمىن. سول بويىنشا باعالارىن شىعارامىز.
«5» - 9 «4» - 7 «3» - 6 «2» - قالعانى.
تەست، جۇلدىزشالارىن ەسەپتەپ، باعالارىن قويۋ.
ءىح. ۇيگە تاپسىرما: 195 - جاتتىعۋ. كوشىرىپ، جىكتەۋ ەسىمدىگىنىڭ استىن سىزۋ.
ح. وقۋشىلاردى باعالاۋ:
You Might Also Like
