ەسسە: تاجىريبەدەگى رەفلەكسيا
تاقىرىبى: ەسسە "تاجىريبەدەگى رەفلەكسيا" 2000ءسوز
باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمدەرىنە
ەسسە
تاجىريبەدەگى رەفلەكسيا
"ءمۇعالىم - ءوزىنىڭ ءبىلىمىن ۇزدىكسىز كوتەرىپ وتىرعاندا عانا ءمۇعالىم، ال وقۋدى، ىزدەنۋدى توقتاتقاندا ونىڭ مۇعالىمدىگى دە جويىلادى" دەپ ك. د. ۋشينسكيي ايتقانداي، قازىرگى تاڭدا پەداگوگ كادرلاردىڭ نەگىزگى ماقساتى مەن مىندەتتەرى - ساباق ساپاسىن كوتەرۋ، ونىڭ تۇرلەرىن جەتىلدىرۋدىڭ جولدارىن ىزدەۋ، ىزدەنە وتىرىپ وقۋشىلاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن جانە تانىمدىق ىزدەنىمپازدىعىن ارتتىرۋ. جاڭا فورماتتى وقىتۋدىڭ تيىمدىلىگى تۇلعانىڭ ينتەللەكتۋالدىق، كاسىپتىك، ادامگەرشىلىك، رۋحاني، ازاماتتىق جانە دە باسقا كوپتەگەن ادامي كەلبەتىنىڭ قالىپتاسۋىنا يگى اسەرىن تيگىزەدى، ءوزىن - ءوزى دامىتىپ، وقۋ - تاربيە پروسەسىن وڭتايلى ۇيىمداستىرۋىنا كومەكتەسەدى.
مىنە، سوندىقتان دا ەڭ الدىمەن ەلىمىزدەگى قاجىرلى ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن ۇستازداردى كەرەگىنشە قايتا دايارلاپ، وقىتۋدا. سەبەبى بالالارعا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار ارقىلى ءبىلىم بەرۋ ءۇشىن، ول تەحنولوگيالاردى الدىمەن ءوزىمىز ءبىلۋىمىز قاجەت ەمەس پە؟ «مەنىڭ بىلەتىنىم — مەنىڭ ءالى دە ەشنارسەنى بىلمەيتىنىم» دەپ كونفۋسيي ايتپاقشى، قۇرمەتتى ارىپتەستەر ۇيرەنىپ بىلەتىنىمىز ءالى دە كوپ، ول بىتپەيدى دە.
پەداگوگ كادرلاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرسىنان جانە ءبىزدىڭ كوۋچىمىز — شپەكبايەۆا گۇلنار اپايىمىزدىڭ كوۋچينگتەرىنەن تۇيگەنىم، مەكتەپ ومىرىندەگى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى ساباقتىڭ جاڭاشا وقىتۋ تۇرلەرىن دامىتۋ بولىپ تابىلادى. جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە ونىڭ بويىنداعى تۋا بىتكەن تابيعي مۇمكىندىكتەرىن دامىتۋ، باعالاۋ، سەنىم ارتۋ، تالاپ ەتۋ ارقىلى جاۋاپكەرشىلىكپەن جەتىلدىرۋ. جاس ۇرپاق تاربيەسى، ونىڭ جەكە تۇلعاسىنىڭ جاڭاشا قالىپتاسۋى، الەۋمەتتىك دۇنيەگە كوزقاراسى، جالپى بولمىسى ەڭ الدىمەن مۇعالىمگە بايلانىستى.
ءومىر ءسۇرۋ اعىمىنا قاراي ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ مودەلى دە كۇردەلى وزگەرىسكە ۇشىراۋدا. قازىرگى زامان ءمۇعالىمى جاڭا تەحنولوگيانى مەڭگەرىپ، ءتيىمدى قولدانا ءبىلۋى كەرەك.
توپتىق جۇمىستىڭ كەزەڭدەرىن بولدىك. ونىڭ ىشىندە توپقا ءبولۋ، توپ باسشىسىن سايلاۋ، تايم سپيكەر، باعالاۋشى، باعىتتاۋشى، رولدەگى ادامدار دەپ ءبولىپ الدىق.
توپتاسا وتىرىپ توپ ەرەجەسىن قۇردىق. وندا تومەندەگى ءتارتىپ كەزەڭدەرى قامتىلدى.
1. ءبىر - ءبىرىن قۇرمەتتەۋ، تىڭداۋ
2. ىنتىماقتاسا وتىرىپ جۇمىس جاساۋ
3. ۋاقىتتى ۇنەمدەۋ
4. تاپسىرماعا ساي ۇتىمدى يدەيالار، ءادىس - تاسىلدەر شىعارۋعا ۇمتىلۋ
5. باعالاۋ دەپ جۇمىستىڭ ەرەجەسى قۇرىلدى.
ساباقتىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋدىڭ بىردەن ءبىر جولى - ساباق بارىسىندا ءتۇرلى ويىندار، قىزىقتى ماتەريالدار، لوگيكالىق تاپسىرمالار، روليكتەردى قولدانۋ. مىسالى، اتاپ ايتسام "قارلى كەسەك"، "5 جولدى ولەڭ"، "ۆەنن دياگرامماسى"، "وي شاقىرۋ"، "پىكىرتالاس"، "اۆتور ورىندىعى"، "ىستىق ورىندىق"، "ەركىن جازۋ"، "بىلەمىن ءبىلدىم بىلگىم كەلەدى"، "توپتاستىرۋ"، "بولجاۋ"، «سينكۆەين»، «كەزبە ءتىلشى»ت. ب. ستراتەگيالارىن ءتيىمدى قولدانۋ وقۋشىلاردىڭ وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتىپ، جاڭا قىرلارىنان تانىتىپ، شىعارماشىلىقتارىن ارتتىراتىنا ساباق بارىسىندا كوز جەتكىزىپ ءجۇرمىن.
ساباقتىڭ باستالۋى الدىمەن كوڭىل كۇيدىڭ دۇرىس جولعا قويىلۋىنان، كوڭىلدى ورنىقتىرىپ، شابىتتاندىرۋدان باستالادى. كەز - كەلگەن ساباق مۇنسىز باستالعان ەمەس. كەيدە بولادى، بىردەن وقۋشىنىڭ كوڭىل – كۇيىنە نازار اۋدارماستان ساباق باستاپ كەتەتىن جاعداي. ول ارينە دۇرىس بولمايدى. كوڭىل كۇي بولماعان جەردە كوڭىلدى ساباق جوق. ماعان ۇنايتىنى بۇل كۋرستان كوپتەگەن پسيحولوگيالىق جاعداياتتار مەن كوڭىل - كۇي احۋالدى قالاي تۋعىزۋ كەرەكتىگىن ۇيرەنىپ ءجۇردىم. وزىمدە دە ءتۇرلى ويلار تۋىپ، شابىتتانىپ، وقۋشى كوڭىل كۇيىنە قالاي اسەر ەتۋ كەرەكتىگىنىڭ ادىستەرىن جيناپ ءجۇردىم، قۇراستىردىم دەسەم بولادى.
شاتتىق شەڭبەرىن ءتۇرلى 1 - 2 مينۋتتىق ويىنداردان باستاۋعا بولادى. ياعني اق تىلەك تىلەۋ، جاقسى سوزدەر ايتۋ، كوزدى جۇمىپ ىشتەي سەزىم كەشۋ، رەلاكساسيا، ءان ايتۋ، بيلەۋ، ت. ب قىزىقتى ويىنداردى ايتۋعا بولادى. بۇل ويىنداردىڭ تيگىزەر پايداسى وتە زور. وقۋشىنىڭ ويى جيناقتالادى، ءتىلى داميدى، شابىتتانادى، قىزىعۋشىلىعى ارتادى، كوزقاراسى وزگەرەدى، داعدى قالىپتاسادى، سەزىمى كۇشەيەدى. مىسالى، كۇردەلى بولسا دا زات ەسىمدى قاتىستىرىپ ءوز اتىن اتاپ، ونى جاقسى ءبىر زاتقا تەڭەۋ دەگەن كەرەمەت. گۇلنار – گۇل، ايگۇل – الما، جانار – جاقسى، سامال - سۇلۋ، مۇرات - باتىل، مۇحتار - اقىن، جاڭگىر – وجەت، ءسانىم - ءتاتتى دەگەن سوزدەر وقۋشىنىڭ ءوزىن باعالاۋىن جوعارلاتادى، ءارى ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتادى. ماعان بۇل شاتتىق شەڭبەرى قاتتى ۇنادى.
شاتتىق شەڭبەرىن ۇلتتىق تاربيە تۇرعىسىندا وتكىزۋ نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. قازاقتىڭ كۇمبىرلەگەن كۇيلەرىن تىڭداتۋ، وقۋشىنىڭ پاتريوتتىق سەزىمدەرىن قالىپتاستىرارى ءسوزسىز شىندىق.
وقىتۋدىڭ ءادىس – تاسىلدەرىن تاڭداۋدا ۇستازعا شىعارماشىلىق پەن شەبەرلىك كەرەك. ادىستەردى ۇيرەنۋ ءبىر بولەك. ونى وقۋشىلاردى وقىتىپ ۇيرەتۋدە شەبەرلىكپەن، شىعارماشىلىقپەن قولدانا ءبىلۋ ءبىر بولەك. وسى كۋرستان ساباق بەرۋدە ءادىس – تاسىلدەردى ساباق بەرە وتىرىپ قولدانىپ، دالەلدەپ ۇيرەندىك. ءتىپتى جاڭا ادىستەردى ۇيرەنگەندە ۇستاز بولساق تا ويلانىپ، باس قاتىرىپ ءبىراق قينالعانىمىز بار. ءار توپ بىرىنەن - ءبىرى ارتىق كورسەتكىمىز كەلىپ، ىزدەنىپ، شىعارماشىلىق قۇلشىنىستا بولدىق.
ەسسە: تاجىريبەدەگى رەفلەكسيا جۇكتەۋ
باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمدەرىنە
ەسسە
تاجىريبەدەگى رەفلەكسيا
"ءمۇعالىم - ءوزىنىڭ ءبىلىمىن ۇزدىكسىز كوتەرىپ وتىرعاندا عانا ءمۇعالىم، ال وقۋدى، ىزدەنۋدى توقتاتقاندا ونىڭ مۇعالىمدىگى دە جويىلادى" دەپ ك. د. ۋشينسكيي ايتقانداي، قازىرگى تاڭدا پەداگوگ كادرلاردىڭ نەگىزگى ماقساتى مەن مىندەتتەرى - ساباق ساپاسىن كوتەرۋ، ونىڭ تۇرلەرىن جەتىلدىرۋدىڭ جولدارىن ىزدەۋ، ىزدەنە وتىرىپ وقۋشىلاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن جانە تانىمدىق ىزدەنىمپازدىعىن ارتتىرۋ. جاڭا فورماتتى وقىتۋدىڭ تيىمدىلىگى تۇلعانىڭ ينتەللەكتۋالدىق، كاسىپتىك، ادامگەرشىلىك، رۋحاني، ازاماتتىق جانە دە باسقا كوپتەگەن ادامي كەلبەتىنىڭ قالىپتاسۋىنا يگى اسەرىن تيگىزەدى، ءوزىن - ءوزى دامىتىپ، وقۋ - تاربيە پروسەسىن وڭتايلى ۇيىمداستىرۋىنا كومەكتەسەدى.
مىنە، سوندىقتان دا ەڭ الدىمەن ەلىمىزدەگى قاجىرلى ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن ۇستازداردى كەرەگىنشە قايتا دايارلاپ، وقىتۋدا. سەبەبى بالالارعا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار ارقىلى ءبىلىم بەرۋ ءۇشىن، ول تەحنولوگيالاردى الدىمەن ءوزىمىز ءبىلۋىمىز قاجەت ەمەس پە؟ «مەنىڭ بىلەتىنىم — مەنىڭ ءالى دە ەشنارسەنى بىلمەيتىنىم» دەپ كونفۋسيي ايتپاقشى، قۇرمەتتى ارىپتەستەر ۇيرەنىپ بىلەتىنىمىز ءالى دە كوپ، ول بىتپەيدى دە.
پەداگوگ كادرلاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرسىنان جانە ءبىزدىڭ كوۋچىمىز — شپەكبايەۆا گۇلنار اپايىمىزدىڭ كوۋچينگتەرىنەن تۇيگەنىم، مەكتەپ ومىرىندەگى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى ساباقتىڭ جاڭاشا وقىتۋ تۇرلەرىن دامىتۋ بولىپ تابىلادى. جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە ونىڭ بويىنداعى تۋا بىتكەن تابيعي مۇمكىندىكتەرىن دامىتۋ، باعالاۋ، سەنىم ارتۋ، تالاپ ەتۋ ارقىلى جاۋاپكەرشىلىكپەن جەتىلدىرۋ. جاس ۇرپاق تاربيەسى، ونىڭ جەكە تۇلعاسىنىڭ جاڭاشا قالىپتاسۋى، الەۋمەتتىك دۇنيەگە كوزقاراسى، جالپى بولمىسى ەڭ الدىمەن مۇعالىمگە بايلانىستى.
ءومىر ءسۇرۋ اعىمىنا قاراي ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ مودەلى دە كۇردەلى وزگەرىسكە ۇشىراۋدا. قازىرگى زامان ءمۇعالىمى جاڭا تەحنولوگيانى مەڭگەرىپ، ءتيىمدى قولدانا ءبىلۋى كەرەك.
توپتىق جۇمىستىڭ كەزەڭدەرىن بولدىك. ونىڭ ىشىندە توپقا ءبولۋ، توپ باسشىسىن سايلاۋ، تايم سپيكەر، باعالاۋشى، باعىتتاۋشى، رولدەگى ادامدار دەپ ءبولىپ الدىق.
توپتاسا وتىرىپ توپ ەرەجەسىن قۇردىق. وندا تومەندەگى ءتارتىپ كەزەڭدەرى قامتىلدى.
1. ءبىر - ءبىرىن قۇرمەتتەۋ، تىڭداۋ
2. ىنتىماقتاسا وتىرىپ جۇمىس جاساۋ
3. ۋاقىتتى ۇنەمدەۋ
4. تاپسىرماعا ساي ۇتىمدى يدەيالار، ءادىس - تاسىلدەر شىعارۋعا ۇمتىلۋ
5. باعالاۋ دەپ جۇمىستىڭ ەرەجەسى قۇرىلدى.
ساباقتىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋدىڭ بىردەن ءبىر جولى - ساباق بارىسىندا ءتۇرلى ويىندار، قىزىقتى ماتەريالدار، لوگيكالىق تاپسىرمالار، روليكتەردى قولدانۋ. مىسالى، اتاپ ايتسام "قارلى كەسەك"، "5 جولدى ولەڭ"، "ۆەنن دياگرامماسى"، "وي شاقىرۋ"، "پىكىرتالاس"، "اۆتور ورىندىعى"، "ىستىق ورىندىق"، "ەركىن جازۋ"، "بىلەمىن ءبىلدىم بىلگىم كەلەدى"، "توپتاستىرۋ"، "بولجاۋ"، «سينكۆەين»، «كەزبە ءتىلشى»ت. ب. ستراتەگيالارىن ءتيىمدى قولدانۋ وقۋشىلاردىڭ وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتىپ، جاڭا قىرلارىنان تانىتىپ، شىعارماشىلىقتارىن ارتتىراتىنا ساباق بارىسىندا كوز جەتكىزىپ ءجۇرمىن.
ساباقتىڭ باستالۋى الدىمەن كوڭىل كۇيدىڭ دۇرىس جولعا قويىلۋىنان، كوڭىلدى ورنىقتىرىپ، شابىتتاندىرۋدان باستالادى. كەز - كەلگەن ساباق مۇنسىز باستالعان ەمەس. كەيدە بولادى، بىردەن وقۋشىنىڭ كوڭىل – كۇيىنە نازار اۋدارماستان ساباق باستاپ كەتەتىن جاعداي. ول ارينە دۇرىس بولمايدى. كوڭىل كۇي بولماعان جەردە كوڭىلدى ساباق جوق. ماعان ۇنايتىنى بۇل كۋرستان كوپتەگەن پسيحولوگيالىق جاعداياتتار مەن كوڭىل - كۇي احۋالدى قالاي تۋعىزۋ كەرەكتىگىن ۇيرەنىپ ءجۇردىم. وزىمدە دە ءتۇرلى ويلار تۋىپ، شابىتتانىپ، وقۋشى كوڭىل كۇيىنە قالاي اسەر ەتۋ كەرەكتىگىنىڭ ادىستەرىن جيناپ ءجۇردىم، قۇراستىردىم دەسەم بولادى.
شاتتىق شەڭبەرىن ءتۇرلى 1 - 2 مينۋتتىق ويىنداردان باستاۋعا بولادى. ياعني اق تىلەك تىلەۋ، جاقسى سوزدەر ايتۋ، كوزدى جۇمىپ ىشتەي سەزىم كەشۋ، رەلاكساسيا، ءان ايتۋ، بيلەۋ، ت. ب قىزىقتى ويىنداردى ايتۋعا بولادى. بۇل ويىنداردىڭ تيگىزەر پايداسى وتە زور. وقۋشىنىڭ ويى جيناقتالادى، ءتىلى داميدى، شابىتتانادى، قىزىعۋشىلىعى ارتادى، كوزقاراسى وزگەرەدى، داعدى قالىپتاسادى، سەزىمى كۇشەيەدى. مىسالى، كۇردەلى بولسا دا زات ەسىمدى قاتىستىرىپ ءوز اتىن اتاپ، ونى جاقسى ءبىر زاتقا تەڭەۋ دەگەن كەرەمەت. گۇلنار – گۇل، ايگۇل – الما، جانار – جاقسى، سامال - سۇلۋ، مۇرات - باتىل، مۇحتار - اقىن، جاڭگىر – وجەت، ءسانىم - ءتاتتى دەگەن سوزدەر وقۋشىنىڭ ءوزىن باعالاۋىن جوعارلاتادى، ءارى ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتادى. ماعان بۇل شاتتىق شەڭبەرى قاتتى ۇنادى.
شاتتىق شەڭبەرىن ۇلتتىق تاربيە تۇرعىسىندا وتكىزۋ نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. قازاقتىڭ كۇمبىرلەگەن كۇيلەرىن تىڭداتۋ، وقۋشىنىڭ پاتريوتتىق سەزىمدەرىن قالىپتاستىرارى ءسوزسىز شىندىق.
وقىتۋدىڭ ءادىس – تاسىلدەرىن تاڭداۋدا ۇستازعا شىعارماشىلىق پەن شەبەرلىك كەرەك. ادىستەردى ۇيرەنۋ ءبىر بولەك. ونى وقۋشىلاردى وقىتىپ ۇيرەتۋدە شەبەرلىكپەن، شىعارماشىلىقپەن قولدانا ءبىلۋ ءبىر بولەك. وسى كۋرستان ساباق بەرۋدە ءادىس – تاسىلدەردى ساباق بەرە وتىرىپ قولدانىپ، دالەلدەپ ۇيرەندىك. ءتىپتى جاڭا ادىستەردى ۇيرەنگەندە ۇستاز بولساق تا ويلانىپ، باس قاتىرىپ ءبىراق قينالعانىمىز بار. ءار توپ بىرىنەن - ءبىرى ارتىق كورسەتكىمىز كەلىپ، ىزدەنىپ، شىعارماشىلىق قۇلشىنىستا بولدىق.
ەسسە: تاجىريبەدەگى رەفلەكسيا جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
فۋنكسيا ۇعىمى. فۋنكسيانىڭ فورمۋلامەن بەرىلۋى
