گەوگرافيا شىڭى
قىزىلوردا وبلىسى، جاڭاقورعان اۋدانى،
جاڭاقورعان اگرارلىق – تەحنولوگيالىق كولەدجىنىڭ
تاريح - گەوگرافيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى يبادۋللايەۆ ماحامبەتحالي
تاقىرىبى: گەوگرافيا شىڭى
ماقساتى: گەوگرaفيا سaبaعىندa وقۋشىلaردىڭ تaپقىرلىعىن، aلعىرلىعىن aنىقتاۋ، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. وقۋشىلاردى توپپەن جۇمىس جaسaۋعا ۇيرەتۋ aرقىلى ءوز بەتىنشە ىزدەنۋ قابىلەتىن دامىتۋ
ءتۇرى: سaيىس سaبaق.
بۇل «گەوگرaفيا شىڭى» سaيىسىنىڭ بaستى ەرەجەسى - ستۋدەنتتەردىڭ قيمىلىنىڭ جىلدaمدىعىن، ويىنىڭ ۇشقىرلىعىن تaلaپ ەتەدى. ەندەشە بۇگىنگى ينتەللەكتۋالدىق ويىنىمىزدى بaستايمىز.
I - تۋر
تەك قانا ءبىر ەلمەن شەكتەسەتىن ەلدەر
لەسوتو، ۆاتيكان جانە سان - مارينو ەلدەرى ءبىر عانا ەلمەن شەكتەسەدى. لەسوتونى تولىعىمەن يۋار قورشايدى، ال ۆاتيكان مەن سان - مaرينونى تولىعىمەن يتاليا قورشاپ جاتىر.
ەڭ ۇزىن گەوگرافيالىق اتاۋلار
«Taumatawhakatangihangak oauauotamateaturipukaka pikimaungahoronukupokaiwhe nua kitanatahu» - جاڭا زەلاندياداعى ءدوڭ اتاۋى ەڭ ۇزىن گەوگرافيالىق اتاۋ بولىپ گيننەس رەكوردتار كىتابىنا كىرگەن بولاتىن. 84 ارىپتەن تۇراتىن بۇل اتاۋ ماوري تىلىنەن اۋدارعاندا «ۇلكەن تىزەلى ەركەك تامەتەيانىڭ سۇيىكتىسىنە فلەيتادا ويناپ وتىرىپ، تايىپ كەتىپ، تۇرىپ، تاۋدى اساپ، تاۋ كەمىرگىش اتالعان ورىن» دەگەندى بىلدىرەدى ەكەن.
وسى اتاۋ ەڭ ۇزىن بولىپ ەسەپتەلىپ كەلگەن ەدى. الايدا كەيىن ودان دا ۇزىن گەورگرافيالىق اتاۋ بار ەكەنى انىقتالدى. «Krung thep mahanakhon bovorn ratanakosin mahintharayutthaya mahadilok pop noparatratchathani burirom udomratchanivetmahasathan amornpiman avatarnsathit sakkathattiya visnukarmprasit»، 163 ارىپتەن تۇراتىن بۇل سويلەم تايلاند استاناسى بانگكوكتىڭ پوەتيكالىق اتاۋى بولىپ تابىلادى.
ەڭ سۋىق جانە ەڭ جىلى تەڭىز.
رەسەيدەگى اق تەڭىزدىڭ سۋ تەمپەراتۋراسى ەڭ تومەن، بار - جوعى - 2 °C - كە تەڭ. پەرسيد شىعاناعى ەڭ جىلى تەڭىز بولىپ سانالادى. جازدا سۋ تەمپەراتۋراسى 35، 6 °C - قا دەيىن بارادى.
سان - مارينو – الەمدەگى ەڭ ەجەلگى كونستيتۋسيوندىق مەملەكەت بولىپ سانالادى.
سان - مارينو ەلىن 301 جىلى ديوكلەتيان يمپەراتورىنان قاشىپ جۇرگەن تاس قالاۋشىسى قۇرعان. سان - مارينو كونستيتۋسياسى 1600 جىلى قابىلدانىپ، الەمدەگى قابىلدانعان ەڭ ءبىرىنشى كونستيتۋسيا بولىپ سانالادى.
ادامزات قازعان ەڭ تەرەڭ ويىق.
ادامزات قازعان ەڭ تەرەڭ ويىق رەسەيدەگى كول اساتەرەڭ ساڭىلاۋى بولىپ سانالادى. ول 12 262 مەتردى قۇراپ، عىلىمي جۇمىستارعا قازىلعان بولاتىن. مۇنىڭ سالدارىنا ءبىراز عىلىمي جاڭالىقتار جاسالعان ەكەن.
ءىى تۋر.
ەرەجەسىنە توقتالسام، سىزدەردىڭ الدارىڭىزدا 4 سۇراق جاسىرۋلى. ەكى توپ سۇراقتى كەزەكپەن تاڭدايدى. ءار سۇراققا 500 ۇپاي. ءبىرىنشى توپ بىلمەسە، ەكىنشى توپ جاۋاپ بەرەدى. ەكى توپتا بىلمەسە 3 كومەك بەرىلەدى. ءار كومەك سايىن 500 ۇپايدان 100 ۇپاي ازايتىلىپ وتىرادى.
ءى سۇراق:
شىڭعىس حاننىڭ التىن ەرىنىڭ قۇرمەتىنە قويىلعان جەر قالاي اتالادى؟ (500 ۇپاي. التىنەمەل)
1 كومەك: الماتى وبلىسى، كەربۇلاق اۋدانىندا ورنالاسقان (400 ۇپاي)
2 كومەك: عالىم شوقان ۋاليحانوۆتىڭ زيراتى وسى جەردە (300 ۇپاي)
3 كومەك: ءدال وسى مەكەندە 1996 جىلى ۇلتتىق ساياباق اشىلعان (200 ۇپاي)
ءىى سۇراق:
دالا زوناسى ساۆاننالاردان وڭتۇستىككە قاراي سۋبتروپيكتىك دالالار كوسىلىپ جاتىر. مۇنى وڭتۇستىك امەريكادا نە دەپ اتايدى؟(500 ۇپاي. پامپا)
1 كومەك: بۇل ءۇندىس تىلىنەن اۋدارعاندا «اعاشتارى جوق كەڭىستىك» دەگەندى بىلدىرەدى.. بۇندا قۇنارلى فەرراليت توپىراعى تۇزىلگەن.(400 ۇپاي)
2 كومەك: دالا وسىمدىكتەرىنەن – شوپتەر، ولاردىڭ ىشىندە - بەتەگە وسەدى.(300 ۇپاي)
3 كومەك: جازىق كەڭىستىگىنە جۇيرىك جانۋارلار ءتان. قۇستاردان - ناندۋ تۇيە قۇسى كەزدەسەدى.(200 ۇپاي)
ءىىى سۇراق:
باتىس قازاقستان وبلىسىنداعى اقسوعىم اۋىلىنىڭ شىعىس جاعىنداعى ۇلكەن كول. اۋىلدان 25 - 30 شاقىرىمداي جەردە. كول اينالاسىندا قامىس كوپ. كول بالىققا باي. بۇل قانداي كول؟(500 ۇپاي. شالقار)
1 كومەك: قۇستاردان ءبىرقازان، اققۋ، قاز، ۇيرەكتەر وتە كوپ.(400 ۇپاي)
2 كومەك: بۇل كول باتىس قازاقستانداعى ەڭ ءىرى كول. تەرەڭدىگى 18 مەتر(300 ۇپاي)
3 كومەك: كولگە شىعىس بەتتەن ەسەن اققاتى، شولاق اققاتى وزەندەرى قۇيادى.(200 ۇپاي)
IV سۇراق:
بۇل كول باتىس جانە شىعىس بوپ بولىنەدى. باتىس جاعى كەڭ جانە تاياز. شىعىس جاعى ەنسىز جانە سالىستىرمالى تەرەڭ. كليماتتىڭ كونتينەنتتىلىگىنە بايلانىستى كول سۋىنىڭ تەمپەراتۋراسى قىستا تومەن، جازدا جوعارى بولىپ كەلەدى. بۇل انىقتاما قاي كولگە ءتان؟(500 ۇپاي، بالقاش)
1 كومەك: بۇل كولدە كاسىپتىك ماڭىزى بار بالىقتاردىڭ 20 - دان استام ءتۇرى بار. سونىمەن قاتار تەرىسى باعالى – ونداتر جەرسىندىرىلگەن.(400 ۇپاي)
2 كومەك: بۇل كولگە قازاقتىڭ ۇلى عالىمى ش. ۋاليحانوۆ بىلاي انىقتاما بەرگەن: «بۇل كول بيىك جار قاباقتى پوموزىي جىنىستارىنان تۇزىلگەن. وڭتۇستىك شىعىس جاعالاۋى كوتەرىڭكى. بۇل جاعالاۋدا قامىس كوپ وسكەن.(300 ۇپاي)
3 كومەك: بۇل قازاقستان اۋماعىنا كىرەتىن كول. بۇل كولگە ىلە، قاراتال، اقسۋ، لەپسى قۇيادى(200 ۇپاي)
ءىII تۋر.
بۇل تۋردىڭ ەرەجەسى. بۇل تۋردا دا 4 تاپسىرما بولادى. ونىڭ ەكەۋى اناگرامما، ەكەۋى ماتەماتيكالىق ەسەپ. ءبىراق بۇل 4 تاپسىرما ەكەۋى عانا ورىندالادى. ياعني ءار توپ ءبىر سۇراقتان عانا تاڭدايدى. ۇپايدى وزدەرى جاسىرىن تۇردە تاڭداپ، ۇستەل شەتىنە قوياسىزدار. ەگەر سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرمەسەڭىزدەر جاسىرعان ۇپايلارىڭىز شەگەرىلەدى. سۇراقتى ەكى توپ كەزەكپەن تاڭدايدى. ءبىراق تاپسىرما بەرىلگەندە ەكى توپتا قاتار ويلانىپ، قاعازعا جاۋاپتارىن جازىپ كورسەتەدى.
جاڭاقورعان اگرارلىق – تەحنولوگيالىق كولەدجىنىڭ
تاريح - گەوگرافيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى يبادۋللايەۆ ماحامبەتحالي
تاقىرىبى: گەوگرافيا شىڭى
ماقساتى: گەوگرaفيا سaبaعىندa وقۋشىلaردىڭ تaپقىرلىعىن، aلعىرلىعىن aنىقتاۋ، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. وقۋشىلاردى توپپەن جۇمىس جaسaۋعا ۇيرەتۋ aرقىلى ءوز بەتىنشە ىزدەنۋ قابىلەتىن دامىتۋ
ءتۇرى: سaيىس سaبaق.
بۇل «گەوگرaفيا شىڭى» سaيىسىنىڭ بaستى ەرەجەسى - ستۋدەنتتەردىڭ قيمىلىنىڭ جىلدaمدىعىن، ويىنىڭ ۇشقىرلىعىن تaلaپ ەتەدى. ەندەشە بۇگىنگى ينتەللەكتۋالدىق ويىنىمىزدى بaستايمىز.
I - تۋر
تەك قانا ءبىر ەلمەن شەكتەسەتىن ەلدەر
لەسوتو، ۆاتيكان جانە سان - مارينو ەلدەرى ءبىر عانا ەلمەن شەكتەسەدى. لەسوتونى تولىعىمەن يۋار قورشايدى، ال ۆاتيكان مەن سان - مaرينونى تولىعىمەن يتاليا قورشاپ جاتىر.
ەڭ ۇزىن گەوگرافيالىق اتاۋلار
«Taumatawhakatangihangak oauauotamateaturipukaka pikimaungahoronukupokaiwhe nua kitanatahu» - جاڭا زەلاندياداعى ءدوڭ اتاۋى ەڭ ۇزىن گەوگرافيالىق اتاۋ بولىپ گيننەس رەكوردتار كىتابىنا كىرگەن بولاتىن. 84 ارىپتەن تۇراتىن بۇل اتاۋ ماوري تىلىنەن اۋدارعاندا «ۇلكەن تىزەلى ەركەك تامەتەيانىڭ سۇيىكتىسىنە فلەيتادا ويناپ وتىرىپ، تايىپ كەتىپ، تۇرىپ، تاۋدى اساپ، تاۋ كەمىرگىش اتالعان ورىن» دەگەندى بىلدىرەدى ەكەن.
وسى اتاۋ ەڭ ۇزىن بولىپ ەسەپتەلىپ كەلگەن ەدى. الايدا كەيىن ودان دا ۇزىن گەورگرافيالىق اتاۋ بار ەكەنى انىقتالدى. «Krung thep mahanakhon bovorn ratanakosin mahintharayutthaya mahadilok pop noparatratchathani burirom udomratchanivetmahasathan amornpiman avatarnsathit sakkathattiya visnukarmprasit»، 163 ارىپتەن تۇراتىن بۇل سويلەم تايلاند استاناسى بانگكوكتىڭ پوەتيكالىق اتاۋى بولىپ تابىلادى.
ەڭ سۋىق جانە ەڭ جىلى تەڭىز.
رەسەيدەگى اق تەڭىزدىڭ سۋ تەمپەراتۋراسى ەڭ تومەن، بار - جوعى - 2 °C - كە تەڭ. پەرسيد شىعاناعى ەڭ جىلى تەڭىز بولىپ سانالادى. جازدا سۋ تەمپەراتۋراسى 35، 6 °C - قا دەيىن بارادى.
سان - مارينو – الەمدەگى ەڭ ەجەلگى كونستيتۋسيوندىق مەملەكەت بولىپ سانالادى.
سان - مارينو ەلىن 301 جىلى ديوكلەتيان يمپەراتورىنان قاشىپ جۇرگەن تاس قالاۋشىسى قۇرعان. سان - مارينو كونستيتۋسياسى 1600 جىلى قابىلدانىپ، الەمدەگى قابىلدانعان ەڭ ءبىرىنشى كونستيتۋسيا بولىپ سانالادى.
ادامزات قازعان ەڭ تەرەڭ ويىق.
ادامزات قازعان ەڭ تەرەڭ ويىق رەسەيدەگى كول اساتەرەڭ ساڭىلاۋى بولىپ سانالادى. ول 12 262 مەتردى قۇراپ، عىلىمي جۇمىستارعا قازىلعان بولاتىن. مۇنىڭ سالدارىنا ءبىراز عىلىمي جاڭالىقتار جاسالعان ەكەن.
ءىى تۋر.
ەرەجەسىنە توقتالسام، سىزدەردىڭ الدارىڭىزدا 4 سۇراق جاسىرۋلى. ەكى توپ سۇراقتى كەزەكپەن تاڭدايدى. ءار سۇراققا 500 ۇپاي. ءبىرىنشى توپ بىلمەسە، ەكىنشى توپ جاۋاپ بەرەدى. ەكى توپتا بىلمەسە 3 كومەك بەرىلەدى. ءار كومەك سايىن 500 ۇپايدان 100 ۇپاي ازايتىلىپ وتىرادى.
ءى سۇراق:
شىڭعىس حاننىڭ التىن ەرىنىڭ قۇرمەتىنە قويىلعان جەر قالاي اتالادى؟ (500 ۇپاي. التىنەمەل)
1 كومەك: الماتى وبلىسى، كەربۇلاق اۋدانىندا ورنالاسقان (400 ۇپاي)
2 كومەك: عالىم شوقان ۋاليحانوۆتىڭ زيراتى وسى جەردە (300 ۇپاي)
3 كومەك: ءدال وسى مەكەندە 1996 جىلى ۇلتتىق ساياباق اشىلعان (200 ۇپاي)
ءىى سۇراق:
دالا زوناسى ساۆاننالاردان وڭتۇستىككە قاراي سۋبتروپيكتىك دالالار كوسىلىپ جاتىر. مۇنى وڭتۇستىك امەريكادا نە دەپ اتايدى؟(500 ۇپاي. پامپا)
1 كومەك: بۇل ءۇندىس تىلىنەن اۋدارعاندا «اعاشتارى جوق كەڭىستىك» دەگەندى بىلدىرەدى.. بۇندا قۇنارلى فەرراليت توپىراعى تۇزىلگەن.(400 ۇپاي)
2 كومەك: دالا وسىمدىكتەرىنەن – شوپتەر، ولاردىڭ ىشىندە - بەتەگە وسەدى.(300 ۇپاي)
3 كومەك: جازىق كەڭىستىگىنە جۇيرىك جانۋارلار ءتان. قۇستاردان - ناندۋ تۇيە قۇسى كەزدەسەدى.(200 ۇپاي)
ءىىى سۇراق:
باتىس قازاقستان وبلىسىنداعى اقسوعىم اۋىلىنىڭ شىعىس جاعىنداعى ۇلكەن كول. اۋىلدان 25 - 30 شاقىرىمداي جەردە. كول اينالاسىندا قامىس كوپ. كول بالىققا باي. بۇل قانداي كول؟(500 ۇپاي. شالقار)
1 كومەك: قۇستاردان ءبىرقازان، اققۋ، قاز، ۇيرەكتەر وتە كوپ.(400 ۇپاي)
2 كومەك: بۇل كول باتىس قازاقستانداعى ەڭ ءىرى كول. تەرەڭدىگى 18 مەتر(300 ۇپاي)
3 كومەك: كولگە شىعىس بەتتەن ەسەن اققاتى، شولاق اققاتى وزەندەرى قۇيادى.(200 ۇپاي)
IV سۇراق:
بۇل كول باتىس جانە شىعىس بوپ بولىنەدى. باتىس جاعى كەڭ جانە تاياز. شىعىس جاعى ەنسىز جانە سالىستىرمالى تەرەڭ. كليماتتىڭ كونتينەنتتىلىگىنە بايلانىستى كول سۋىنىڭ تەمپەراتۋراسى قىستا تومەن، جازدا جوعارى بولىپ كەلەدى. بۇل انىقتاما قاي كولگە ءتان؟(500 ۇپاي، بالقاش)
1 كومەك: بۇل كولدە كاسىپتىك ماڭىزى بار بالىقتاردىڭ 20 - دان استام ءتۇرى بار. سونىمەن قاتار تەرىسى باعالى – ونداتر جەرسىندىرىلگەن.(400 ۇپاي)
2 كومەك: بۇل كولگە قازاقتىڭ ۇلى عالىمى ش. ۋاليحانوۆ بىلاي انىقتاما بەرگەن: «بۇل كول بيىك جار قاباقتى پوموزىي جىنىستارىنان تۇزىلگەن. وڭتۇستىك شىعىس جاعالاۋى كوتەرىڭكى. بۇل جاعالاۋدا قامىس كوپ وسكەن.(300 ۇپاي)
3 كومەك: بۇل قازاقستان اۋماعىنا كىرەتىن كول. بۇل كولگە ىلە، قاراتال، اقسۋ، لەپسى قۇيادى(200 ۇپاي)
ءىII تۋر.
بۇل تۋردىڭ ەرەجەسى. بۇل تۋردا دا 4 تاپسىرما بولادى. ونىڭ ەكەۋى اناگرامما، ەكەۋى ماتەماتيكالىق ەسەپ. ءبىراق بۇل 4 تاپسىرما ەكەۋى عانا ورىندالادى. ياعني ءار توپ ءبىر سۇراقتان عانا تاڭدايدى. ۇپايدى وزدەرى جاسىرىن تۇردە تاڭداپ، ۇستەل شەتىنە قوياسىزدار. ەگەر سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرمەسەڭىزدەر جاسىرعان ۇپايلارىڭىز شەگەرىلەدى. سۇراقتى ەكى توپ كەزەكپەن تاڭدايدى. ءبىراق تاپسىرما بەرىلگەندە ەكى توپتا قاتار ويلانىپ، قاعازعا جاۋاپتارىن جازىپ كورسەتەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
