تولەگەن ايبەرگەنوۆ «ارۋانا – باۋىر دۇنيە»
شقو، كوكپەكتى اۋدانى،
ج. بولعانبايەۆ اتىنداعى سامار ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
كارمەنوۆا باحىتجامال بازىلراحمانوۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تولەگەن ايبەرگەنوۆ «ارۋانا – باۋىر دۇنيە»
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك: ومىردەن ەرتە كەتكەن تالانتتى اقىن ت. ايبەرگەنوۆتىڭ «ارۋانا - باۋىر دۇنيە» ولەڭىن وقىتا وتىرىپ، ولەڭنىڭ ايتار ويىن اشۋ، تالداۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز بەتتەرىمەن ويلانتۋ، ويلاندىرۋ، وزىندىك دالەلدى پىكىر، تۇجىرىمدى وي ايتۋعا باۋلۋ، ۇيرەتۋ. وقۋشىلاردىڭ ءسوز بايلىعىن، سوزدىك قورىن بايىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ تۋعان جەرگە، وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ق. بىتىبايەۆانىڭ «وي تاستاۋ، ويلانتۋ، ويلاۋ» تەحنولوگياسى، سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسى. بلۋم تاكسونومياسى.
كورنەكىلىگى: اقىن ءومىرى تۋرالى سلايد، فوتوەتيۋد، پلاكات، ماركەرلەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ. (امانداسۋ. كەزەكشىمەن سۇحبات)
- بالالار، بۇگىن ءبىز ساباقتا اقىن ت. ايبەرگەنوۆتىڭ شىعارماشىلىعىمەن تانىسامىز جانە اقىن ولەڭدەرىندەگى ەرەكشەلىكتەرگە توقتالامىز.
ءبىر تويىم بولاتىنى ءسوزسىز مەنىڭ،
ءدال قاي كۇنى ەكەنىن ايتا المايمىن.
ءبىراق، ءبىراق...
قايتا المايدى قارتىڭ دا ءبىر ءان سالماي،- دەپ جىرلاپ وتكەن اقبەرەن اقىن ت. ايبەرگەنوۆ از عانا عۇمىرىندا حالقىنا شىنايى پوەزيانىڭ شىرىنىنان ءدام تاتقىزىپ، تەرەڭ وي مەن ءمولدىر سەزىمدەردى تەك وزىنە ءتان تابيعي دارالىقپەن جەتكىزە بىلگەن دارىندى سۋرەتكەر. ول قازاق ولەڭىنە تۇتاس ءبىر بەتبۇرىس الا كەلگەن ءىرى تالانت يەسى.
توپقا ءبولۋ «جىگەر»توبى، «جالىن» توبى، «قايرات» توبى. ءار توپتان توپتارىنىڭ اتىن نەلىكتەن وسىلاي اتالعانىن سۇراۋ.
II. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
«وي شاقىرۋ» ستراتەگياسى بويىنشا «انا» دەگەندە ويلارىڭا نە كەلەدى؟ ءار توپ پلاكاتتارعا «انا» تۋرالى ويلارىن تۇسىرەدى. جۇمىستارى ورتاعا سالىنىپ تالدانادى. «توپتاستىرۋ» ستراتەگياسى بويىنشا «انا كىم؟» (ءار توپتان ءبىر سپيكەر شىعىپ قورعايدى)
سىزبانۇسقا:
انا
↓
قورعان
ءومىر ءنارىن سەبۋشى
جاناشىر
انا ءتىلى، قامقور
ءومىردىڭ جارىعى
مەيىرىم، ماحاببات
ءىىى. ماعىنانى اجىراتۋ. بلۋم تاكسونومياسى
ءبىلىم: ت. ايبەرگەنوۆتىڭ ءومىرى بويىنشا دايىندالعان سلايدقا زەيىن قويادى.
«وي قوزعاۋ» ءادىسى. ت. ايبەرگەنوۆتىڭ شىعارماشىلىعىنا بايلانىستى سۇراق – تاپسىرمالار.
ت. ايبەرگەنوۆ كىم؟ ول قاشان، قايدا دۇنيەگە كەلگەن؟ قانداي وقۋ ورنىن بىتىرگەن؟ قانداي شىعارمالارىن بىلەسىڭدەر؟ (ءار توپ وقۋلىق، ينتەرنەتتەن اكەلگەن قوسىمشا ماتەريالدارى بويىنشا ىزدەنۋ، تالداۋ. زەرتتەۋ جۇمىستارىمەن اينالىسىپ، جۇمىستارىن ورتاعا سالادى)
سىزبانۇسقا
"ارمان ساپارى" (1963)، "ومىرگە ساياحات" (1965)، "قۇمداعى مۇنارالار" (1968)، "مەن ساعان عاشىق ەدىم" (1970)، "امانات" (1975)، "ءبىر تويىم بار" (1981)، "اق ەركە، اق جايىق"، "جاڭعىرعان ماڭعىستاۋ"، "قازاقستان"، "سەنى ويلادىم"، "مەنى ويلا"، "اق قايىڭدار"، ت. ب.
«جاتقا وقۋ» ستراتەگياسى.
ت. ايبەرگەنوۆتىڭ «انا» ولەڭىن ءار توپتان ءبىر وقۋشىدان جاتقا وقۋ.
ءمۇعالىمنىڭ وتكەن ساباقتى قورىتىندىلاۋى.
- ءيا، ومىردە انا اتانۋ، پەرزەنت ءسۇيۋ، ارتىنا ۇرپاق قالدىرۋ قاشاننان دا ادامزات بالاسىنا ءتان ەڭ اسىل قاسيەت، ۇلكەن ارمان ەمەس پە؟ جەر بەتىندەگى تىرشىلىكتىڭ وزەگىن كەلەشەككە جالعاعان، وسەر ۇرپاعىنا قۇنداقتاعى شاعىنان ىزگىلىكتىڭ ءدانىن ەككەن – انالار. انا تۋرالى تاقىرىپتى ءبىز بۇگىن ت. ايبەرگەنوۆتىڭ «ارۋانا باۋىر – دۇنيە» ولەڭىمەن جالعاستىرامىز. اقىن، تولەگەنتانۋشى ب.يمانوۆ ت.ايبەرگەنوۆ تۋرالى بىلاي تولعايدى:
تورعاي ولەڭ ولمەدى، امان قالدى
اكەتتى اجال...
جىر ەمەس، ادامدى الدى.
ءبىر ءومىردىڭ داستانى باستالدى دا،
شورت ءۇزىلدى،
شوپ – شولاق ءتامامدالدى.
جارىق دۇنيەنىڭ وتىز - اق جىل ساۋلەسىن كورگەن اقىن بىزگە وتتى جىر، ولمەس ولەڭ قالدىردى. سونىڭ ءبىرى - «ارۋانا – باۋىر دۇنيە» ولەڭى.
ءتۇسىنۋ: «ارۋانا - باۋىر دۇنيە» اتتى ولەڭىمەن تانىستىرۋ، مانەرلەپ وقۋ، وقي وتىرا مازمۇنىن ءتۇسىنۋ. ءار توپ ءوز ويىن ورتاعا سالادى، پىكىر الماسادى. سۇراقتارمەن جۇمىس: ---- اڭىز دەگەنىمىز نە؟ اقىن اڭىزدى ءوز ولەڭىنە قالاي ارقاۋ ەتكەن؟ وسىعان ۇقساس شىعارمالاردى ەسىمىزگە تۇسىرەيىك ( ق. ءجۇمادىلوۆتىڭ «قوزىكۇرەڭ»اڭگىمەسىن، تاحاۋي احتانوۆتىڭ «كۇي اڭىزى» اڭگىمەسىن ەسكە ءتۇسىرۋ)
تالداۋ: ولەڭ قۇرىلىسىنا قاراي تالداۋ
ارۋانا جاۋدىڭ قولىنا تۇسسە، بوتاسىن شايناپ ءولتىرىپ،
قارالى موينىن قايتادان ارتقا بارماستاي حالگە كەلتىرىپ.
جەرىنە تارتىپ وتىرادى ەكەن، مونشاقتاپ جاسى بوزداۋمەن،
ومىراۋىن شەرگە تولتىرىپ.
1 شۋماق، 4 تارماق، 19 بۋىننان، 4 جولدان تۇراتىن، قارا ولەڭ ۇيقاستى ولەڭ.
جيناقتاۋ: وقۋشىلار اركەلكى كوزقاراستارىن بايلانىستىرا وتىرىپ، وسى ولەڭدى قاراسوزگە اينالدىرىپ جازادى. ورتادا وقۋ.
باعالاۋ: وقۋشىلار ءوز ويلارىن، جۇمىستارىن باعالايدى. جاڭا ءبىلىمدى قورىتىندىلاي كەلە ءار توپپەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
I توپ وسىعان ۇقساس شىعارمالاردى ەسكە ءتۇسىرىپ، ۆەنن دياگرامماسى بويىنشا سالىستىرادى. (ق. ءجۇمادىلوۆتىڭ «قوزىكۇرەڭ»اڭگىمەسىن، تاحاۋي احتانوۆتىڭ «كۇي اڭىزى» اڭگىمەلەرى بويىنشا)
II توپ بەس جولدى ولەڭ جازادى.
III توپ «تۋعان جەر - التىن بەسىگىم» اتتى وي تولعاۋ جازادى..
وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستارىن تالداۋ.
ءىۇ. وي قورىتۋ. (ساباقتى قورىتىندىلاۋ)
سەن مۇنى مەنەن بەتەر ۇق:
تۇكپىرىمدەگى ءدىر ەتە قالعىش وسىناۋ قۇيتتاي جۇرەكپەن
كەلەم مەن بۇگىن قاسيەتتى بايتاق قازاقستاندى كوتەرىپ!
ت. ايبەرگەنوۆ تۋرالى، اقىن اڭساپ، كورە الماي كەتكەن تۋعان قازاقستاننىڭ ەركىندىگىن، ەگەمەندىگى تۋرالى وي قورىتۋ.
باعالاۋ. ءار وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگىنە قاراي باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما.
ولەڭدى وقۋ. ەرەكشە اسەر ەتكەن جولدارىن جاتتاۋ.
«تۋعان جەر - التىن بەسىگىم» اتتى تاقىرىپقا شىعارما جازۋ.
ج. بولعانبايەۆ اتىنداعى سامار ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
كارمەنوۆا باحىتجامال بازىلراحمانوۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تولەگەن ايبەرگەنوۆ «ارۋانا – باۋىر دۇنيە»
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك: ومىردەن ەرتە كەتكەن تالانتتى اقىن ت. ايبەرگەنوۆتىڭ «ارۋانا - باۋىر دۇنيە» ولەڭىن وقىتا وتىرىپ، ولەڭنىڭ ايتار ويىن اشۋ، تالداۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز بەتتەرىمەن ويلانتۋ، ويلاندىرۋ، وزىندىك دالەلدى پىكىر، تۇجىرىمدى وي ايتۋعا باۋلۋ، ۇيرەتۋ. وقۋشىلاردىڭ ءسوز بايلىعىن، سوزدىك قورىن بايىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ تۋعان جەرگە، وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ق. بىتىبايەۆانىڭ «وي تاستاۋ، ويلانتۋ، ويلاۋ» تەحنولوگياسى، سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ تەحنولوگياسى. بلۋم تاكسونومياسى.
كورنەكىلىگى: اقىن ءومىرى تۋرالى سلايد، فوتوەتيۋد، پلاكات، ماركەرلەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ. (امانداسۋ. كەزەكشىمەن سۇحبات)
- بالالار، بۇگىن ءبىز ساباقتا اقىن ت. ايبەرگەنوۆتىڭ شىعارماشىلىعىمەن تانىسامىز جانە اقىن ولەڭدەرىندەگى ەرەكشەلىكتەرگە توقتالامىز.
ءبىر تويىم بولاتىنى ءسوزسىز مەنىڭ،
ءدال قاي كۇنى ەكەنىن ايتا المايمىن.
ءبىراق، ءبىراق...
قايتا المايدى قارتىڭ دا ءبىر ءان سالماي،- دەپ جىرلاپ وتكەن اقبەرەن اقىن ت. ايبەرگەنوۆ از عانا عۇمىرىندا حالقىنا شىنايى پوەزيانىڭ شىرىنىنان ءدام تاتقىزىپ، تەرەڭ وي مەن ءمولدىر سەزىمدەردى تەك وزىنە ءتان تابيعي دارالىقپەن جەتكىزە بىلگەن دارىندى سۋرەتكەر. ول قازاق ولەڭىنە تۇتاس ءبىر بەتبۇرىس الا كەلگەن ءىرى تالانت يەسى.
توپقا ءبولۋ «جىگەر»توبى، «جالىن» توبى، «قايرات» توبى. ءار توپتان توپتارىنىڭ اتىن نەلىكتەن وسىلاي اتالعانىن سۇراۋ.
II. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
«وي شاقىرۋ» ستراتەگياسى بويىنشا «انا» دەگەندە ويلارىڭا نە كەلەدى؟ ءار توپ پلاكاتتارعا «انا» تۋرالى ويلارىن تۇسىرەدى. جۇمىستارى ورتاعا سالىنىپ تالدانادى. «توپتاستىرۋ» ستراتەگياسى بويىنشا «انا كىم؟» (ءار توپتان ءبىر سپيكەر شىعىپ قورعايدى)
سىزبانۇسقا:
انا
↓
قورعان
ءومىر ءنارىن سەبۋشى
جاناشىر
انا ءتىلى، قامقور
ءومىردىڭ جارىعى
مەيىرىم، ماحاببات
ءىىى. ماعىنانى اجىراتۋ. بلۋم تاكسونومياسى
ءبىلىم: ت. ايبەرگەنوۆتىڭ ءومىرى بويىنشا دايىندالعان سلايدقا زەيىن قويادى.
«وي قوزعاۋ» ءادىسى. ت. ايبەرگەنوۆتىڭ شىعارماشىلىعىنا بايلانىستى سۇراق – تاپسىرمالار.
ت. ايبەرگەنوۆ كىم؟ ول قاشان، قايدا دۇنيەگە كەلگەن؟ قانداي وقۋ ورنىن بىتىرگەن؟ قانداي شىعارمالارىن بىلەسىڭدەر؟ (ءار توپ وقۋلىق، ينتەرنەتتەن اكەلگەن قوسىمشا ماتەريالدارى بويىنشا ىزدەنۋ، تالداۋ. زەرتتەۋ جۇمىستارىمەن اينالىسىپ، جۇمىستارىن ورتاعا سالادى)
سىزبانۇسقا
"ارمان ساپارى" (1963)، "ومىرگە ساياحات" (1965)، "قۇمداعى مۇنارالار" (1968)، "مەن ساعان عاشىق ەدىم" (1970)، "امانات" (1975)، "ءبىر تويىم بار" (1981)، "اق ەركە، اق جايىق"، "جاڭعىرعان ماڭعىستاۋ"، "قازاقستان"، "سەنى ويلادىم"، "مەنى ويلا"، "اق قايىڭدار"، ت. ب.
«جاتقا وقۋ» ستراتەگياسى.
ت. ايبەرگەنوۆتىڭ «انا» ولەڭىن ءار توپتان ءبىر وقۋشىدان جاتقا وقۋ.
ءمۇعالىمنىڭ وتكەن ساباقتى قورىتىندىلاۋى.
- ءيا، ومىردە انا اتانۋ، پەرزەنت ءسۇيۋ، ارتىنا ۇرپاق قالدىرۋ قاشاننان دا ادامزات بالاسىنا ءتان ەڭ اسىل قاسيەت، ۇلكەن ارمان ەمەس پە؟ جەر بەتىندەگى تىرشىلىكتىڭ وزەگىن كەلەشەككە جالعاعان، وسەر ۇرپاعىنا قۇنداقتاعى شاعىنان ىزگىلىكتىڭ ءدانىن ەككەن – انالار. انا تۋرالى تاقىرىپتى ءبىز بۇگىن ت. ايبەرگەنوۆتىڭ «ارۋانا باۋىر – دۇنيە» ولەڭىمەن جالعاستىرامىز. اقىن، تولەگەنتانۋشى ب.يمانوۆ ت.ايبەرگەنوۆ تۋرالى بىلاي تولعايدى:
تورعاي ولەڭ ولمەدى، امان قالدى
اكەتتى اجال...
جىر ەمەس، ادامدى الدى.
ءبىر ءومىردىڭ داستانى باستالدى دا،
شورت ءۇزىلدى،
شوپ – شولاق ءتامامدالدى.
جارىق دۇنيەنىڭ وتىز - اق جىل ساۋلەسىن كورگەن اقىن بىزگە وتتى جىر، ولمەس ولەڭ قالدىردى. سونىڭ ءبىرى - «ارۋانا – باۋىر دۇنيە» ولەڭى.
ءتۇسىنۋ: «ارۋانا - باۋىر دۇنيە» اتتى ولەڭىمەن تانىستىرۋ، مانەرلەپ وقۋ، وقي وتىرا مازمۇنىن ءتۇسىنۋ. ءار توپ ءوز ويىن ورتاعا سالادى، پىكىر الماسادى. سۇراقتارمەن جۇمىس: ---- اڭىز دەگەنىمىز نە؟ اقىن اڭىزدى ءوز ولەڭىنە قالاي ارقاۋ ەتكەن؟ وسىعان ۇقساس شىعارمالاردى ەسىمىزگە تۇسىرەيىك ( ق. ءجۇمادىلوۆتىڭ «قوزىكۇرەڭ»اڭگىمەسىن، تاحاۋي احتانوۆتىڭ «كۇي اڭىزى» اڭگىمەسىن ەسكە ءتۇسىرۋ)
تالداۋ: ولەڭ قۇرىلىسىنا قاراي تالداۋ
ارۋانا جاۋدىڭ قولىنا تۇسسە، بوتاسىن شايناپ ءولتىرىپ،
قارالى موينىن قايتادان ارتقا بارماستاي حالگە كەلتىرىپ.
جەرىنە تارتىپ وتىرادى ەكەن، مونشاقتاپ جاسى بوزداۋمەن،
ومىراۋىن شەرگە تولتىرىپ.
1 شۋماق، 4 تارماق، 19 بۋىننان، 4 جولدان تۇراتىن، قارا ولەڭ ۇيقاستى ولەڭ.
جيناقتاۋ: وقۋشىلار اركەلكى كوزقاراستارىن بايلانىستىرا وتىرىپ، وسى ولەڭدى قاراسوزگە اينالدىرىپ جازادى. ورتادا وقۋ.
باعالاۋ: وقۋشىلار ءوز ويلارىن، جۇمىستارىن باعالايدى. جاڭا ءبىلىمدى قورىتىندىلاي كەلە ءار توپپەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
I توپ وسىعان ۇقساس شىعارمالاردى ەسكە ءتۇسىرىپ، ۆەنن دياگرامماسى بويىنشا سالىستىرادى. (ق. ءجۇمادىلوۆتىڭ «قوزىكۇرەڭ»اڭگىمەسىن، تاحاۋي احتانوۆتىڭ «كۇي اڭىزى» اڭگىمەلەرى بويىنشا)
II توپ بەس جولدى ولەڭ جازادى.
III توپ «تۋعان جەر - التىن بەسىگىم» اتتى وي تولعاۋ جازادى..
وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستارىن تالداۋ.
ءىۇ. وي قورىتۋ. (ساباقتى قورىتىندىلاۋ)
سەن مۇنى مەنەن بەتەر ۇق:
تۇكپىرىمدەگى ءدىر ەتە قالعىش وسىناۋ قۇيتتاي جۇرەكپەن
كەلەم مەن بۇگىن قاسيەتتى بايتاق قازاقستاندى كوتەرىپ!
ت. ايبەرگەنوۆ تۋرالى، اقىن اڭساپ، كورە الماي كەتكەن تۋعان قازاقستاننىڭ ەركىندىگىن، ەگەمەندىگى تۋرالى وي قورىتۋ.
باعالاۋ. ءار وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگىنە قاراي باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما.
ولەڭدى وقۋ. ەرەكشە اسەر ەتكەن جولدارىن جاتتاۋ.
«تۋعان جەر - التىن بەسىگىم» اتتى تاقىرىپقا شىعارما جازۋ.
You Might Also Like
