InfoHub Logo

ىرعىزباي ايدوس ۇلى (1744 جىلى شامامەن، قازىرگى اقتوبە وبلىسى ىرعىز وزەننىڭ بويى — 1785، قازىرگى شىعىس قازاقستان وبلىسى اباي اۋدانى شىڭعىستاۋ تاۋىنىڭ باۋرايى) — قوعام قايراتكەرى، باتىر، بي. ۇلى اقىن اباي قۇنانبايەۆتىڭ ءۇشىنشى اتاسى. ىرعىز وزەننىڭ بويىندا تۋعان ىرعىزبايدان اناسى ايپارا: «شىنجىر بالاق، شۇبار ءتوس — ىرعىزبايىم» دەپ ۇلكەن ءۇمىت كۇتكەن. ول جاستايىنان ولەڭ سوزگە جۇيرىك، شەشەن بولىپ وسەدى، ءوز ورتاسىنىڭ بەدەلى اسقان جىگىتىنە اينالادى.

توبىقتىنىڭ اتاقتى ءبيى كەڭگىرباي جاندوس ۇلى ىرعىزبايدى قاسىنا ەرتىپ، ەل ىشىندەگى داۋ-دامايعا، بىتىم-بيلىككە ارالاستىرادى. كەيىن ءوزى دە قۇن داۋى، جەسىر داۋى سياقتى قازاق اراسىنداعى كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشۋگە بەلسەنە قاتىسادى. ول جوڭعار شاپقىنشىلىعى كەزىندە ۇدەرە كوشكەن رۋلاستارىن شىڭعىستاۋ وڭىرىنە باستاپ اكەلىپ قونىستاندىرۋعا كوپ ەڭبەك ءسىڭىردى. قالماقتارعا قارسى شايقاستاردا باتىرلىعىمەن كوزگە ءتۇسىپ، ابىلاي حاننىڭ جاقىن سىرلاس دوستارىنىڭ ءبىرى بولدى. ۇلكەن اس، ءدۇبىرلى جيىنداردا كۇرەسكە ءتۇسىپ، پالۋاندىعىمەن دە اتى شىققان. اتاقتى ەر جانىبەك باتىردىڭ قىزىنا ۇيلەنگەن. ىرعىزبايدىڭ وسەر، مىرزاتاي، جورتار، وسكەنباي اتتى ۇلدارىنىڭ ىشىنەن وسكەنبايى ەلگە ءقادىرلى باسشى، ادىلەتتى بي، تاپقىر شەشەن بولعانى بەلگىلى. م.اۋەزوۆ «اباي جولى» رومان-ەپوپەياسىندا، اباي تۋرالى جازعان زەرتتەۋلەرىندە ىرعىزبايعا ەرەكشە توقتالادى. شاكەرىم دە ءوزىنىڭ 1911 جىلى ورىنبوردا شىققان «تۇرىك، قىرعىز їءام حاندار شەجىرەسى» اتتى كىتابىندا ءتورتىنشى اتاسى ىرعىزباي تۋرالى ۇلكەن ىلتيپاتپەن جازادى. ىرعىزباي شىڭعىستاۋ ىشىندەگى بوكەنشى وزەننىڭ بويىنداعى اۋلەتتىك قورىمدا جەرلەنگەن.

---