InfoHub Logo

ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس- ارەكەتىنىڭ ءادىس- تاسىلدەرى: كوركەم ءسوز، اڭگىمەلەۋ، كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، جۇمباقتار جاسىرۋ، وي قوزعاۋ، ويىن، قورىتىندىلاۋ.
كورنەكىلىكتەر: تورداعى قاسقىر، ايۋ، تۇلكى، جۇمساق ويىنشىق، جولبارىس، ارىستان، ەرتەگىدەگى ماگنيتتى جابايى اڭدار سۋرەتى، حايۋاناتتار باعىنىڭ بەزەندىرىلۋى، بەتپەردەلەر.
ۇ.و.ءى- ءا ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس.
ۇ.و.ءى- ءا ءتيپى: ساياحاتتاۋ، جاڭا ءبىلىمدى بەرۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ءتىل دامىتۋ، كوركەم ادەبيەت، ماتەماتيكا، ءان - اۋەز.
الدىن الا جۇرگىزىلگەن جۇمىس: ەرتەگىلەر ايتۋ، جۇمباقتار جاسىرۋ، اڭدار تۋرالى تاقپاقتار جاتتاتۋ.
سوزدىك جۇمىس: حايۋاناتتار باعى، تىك قۇلاق، ءقاۋىپتى، جىرتقىش.
سوزدىك قور: وۆچاركا، تۇلكى تىماق، ۇلپىلدەك، يكەمسىز.

- بالالار، بۇگىن ەرەكشە كۇن. ءبىزدىڭ ساباعىمىزعا قاتىسۋ ءۇشىن قوناقتار كەلىپ وتىر، قوناقتارمەن سالەمدەسەيىك.
- بالالار، مىنا ولەڭدى تىڭدايىقشى
تابيعاتتى قولداي ءبىل
اڭ قۇسىن دا قورعاي ءجۇر
ءبىلۋىمىز كەرەك ونى ءبىز
بىزدە تابيعاتتىڭ ۇلىمىز
تابيعات بولەك دەمەڭىز
سول ءۇشىن جاۋاپ بەرەمىز.
بالالار، بۇل ولەڭدە نە تۋرالى ايتىلعان ەكەن؟
- تابيعات تۋرالى
- قانە بارلىعىمىز قايتادان قايتالاپ جىبەرەيىكشى.
بالالار، تابيعات دەگەنىمىز نە ەكەن؟
ول ءبىزدى قورشاعان ورتا، تابيعاتسىز ەشقانداي تىرشىلىك جوق. ول بارلىق تىرشىلىك يەلەرىنىڭ ورتاق ءۇيى، تابيعاتتىڭ بىزگە بەرەر سىيى دا كوپ. ولاي بولسا بۇگىنگى اينالامەن تانىستىرۋ وقۋ ءىس - ارەكەتىندە وسى تابيعاتتىڭ تىرشىلىك يەلەرىنىڭ ءبىرى جابايى اڭدارمەن تانىسامىز.
نەلەرمەن تانىسامىز؟
- جابايى اڭدار قايدا بولادى؟
- ورماندا
- بالالار، ادامدار جاقىننان كورۋ ءۇشىن، تانىسۋ ءۇشىن حايۋاناتتار باعىندا دا جابايى اڭدار بولادى ەكەن. سول حايۋاناتتار باعىنا بارعىلارىڭ كەلە مە؟
- ءيا
- حايۋاناتتار باعى دەگەنىمىز نە ەكەن؟
ول- ۇلكەن ب ا ق. وندا تەك جابايى اڭدار عانا ەمەس جان - جانۋارلاردىڭ كوپتەگەن تۇرلەرى، قۇستاردىڭ ءار ءتۇرلىسى ارنايى تورلاردا ۇستالادى. ءبىز ونىڭ بارلىعىن ارالاپ تاۋىسا المايمىز. ءبىز تەك قانا ءوزىمىز ەرتەگىلەردە ەستىپ جۇرگەن، تەلەديداردان كورىپ جۇرگەن جابايى اڭداردى عانا كورىپ تاماشالايمىز. حايۋاناتتار باعىندا بارلىعى قايدا تۇرادى؟
- ولاردى نەگە تورلاردا ۇستايدى؟
ويتكەنى ولار ءقاۋىپتى جىرتقىش اڭدار.
قانداي اڭدار ەكەن؟
- جىرتقىش اڭدار
(حايۋاناتتار باعىنداعى بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن ايتىپ ەسكەرتۋ.)
قانە، بالالار، حايۋاناتتار باعىنا بارۋعا جينالايىق.
بالالار، قايدا بارا جاتىرمىز؟
- حايۋاناتتار باعىنا
- بالالار قاراڭدارشى مىناۋ قانداي اڭ؟
- قاسقىر
(بۇل سۇر ءتۇستى قاسقىر دەپ اتالادى)
- بالالار، قاسقىر نەگە ۇقسايدى؟
- يتكە
- تاماشا!
تىك قۇلاق، قارا اۋىز وۆچاركا يتىنە ۇقساس ەكەن.
قانداي يتكە ۇقسايدى ەكەن؟
- قۇلاعى قانداي پىشىنگە ۇقساس دەپ ويلايسىڭدار؟
- ءۇشبۇرىش
- قاسقىر - كۇشتى، باتىر، ەرجۇرەك، اقىلى دا ايلاسى دا بار وتە ءقاۋىپتى جىرتقىش اڭ.
- ال اياقتارى ۇزىن بولادى ەكەن؟
ولار دالادا قورەكتەنەدى: جان - جانۋارلارمەن، قۇستارمەن. ءۇي جانۋارلارى كەزدەسە قالسا، ۇستاپ جەپ قويادى.
ال مىناۋ قانداي اڭ ەكەن؟
- ايۋ
- ءتۇسى قانداي ەكەن؟
- سۇر
- بۇل قوڭىر ايۋ دەپ اتالادى.
قاسقىرعا قاراعاندا ايۋ ۇلكەن بە كىشى مە؟
- ۇلكەن
- ايۋ يكەمسىز جىرتقىش اڭ.
- ايۋلاردىڭ قورەگى: سۋدان بالىق اۋلاپ، جيدەك تەرىپ، جانە قۇستاردى اۋلاپ جەيدى. ايۋدىڭ تەرىسى، ەتى باعالى ەمدىك قاسيەتتەرى بار دەپ ەسەپتەلەدى. ايۋلار قىس بويى ۇيقىدا جاتادى.
بالالار، قاراڭدارشى، قانداي ادەمى؟!
بۇل قانداي اڭ ەكەن؟
- تۇلكى
- تۇلكىنىڭ ءتۇسى قانداي؟
- قىزىل
تۇلكىنىڭ دەنەسى قاسقىرعا ۇقساس بولىپ كەلەدى، ءبىراق قاسقىرعا قاراعاندا تۇمسىعى ۇزىن با قىسقا ما؟
- ۇزىن جانە سۇيرىكتەۋ(قايتالاۋ)
تۇلكىنىڭ تەرىسى باعالى جىرتقىش اڭ. قازاقتىڭ اتاقتى باس كيىمى «تىماق» وسى تۇلكىنىڭ تەرىسىنەن تىگىلەدى. ونى «تۇلكىتىماق» دەپ تە اتايدى. تۇلكىنىڭ قورەگى: ءتۇرلى قۇستاردى، قۇستىڭ جۇمىرتقاسىن، بالىق اۋلاپ جەيدى.
ال مىناۋ قانداي اڭ ەكەن؟
- جولبارىس
- جولبارىس نەگە ۇقسايدى ەكەن؟
- مىسىققا
- جولبارىس تا وتە كۇشتى، جىلدام جۇگىرەتىن جىرتقىش اڭداردىڭ ءبىرى. ءتۇسى قانداي ەكەن؟
- سۇرى جانە قارا جولاقتارى بار. ال جولبارىستىڭ قۇيرىعىندا قانداي ايىرماشىلىق بار ەكەن؟
- ۇزىن
- جولبارىس جان - جانۋارلاردىڭ، اڭداردىڭ ەتىمەن قورەكتەنەدى.
ال ەندى، بالالار، مىناۋ قانداي اڭ ەكەن؟
- ارىستان
- ارىستان نەگە ۇقساس؟
- مىسىققا
- بۇل دا مىسىق تۇقىمداس، ەڭ ءىرى ءارى كۇشتى جىرتقىش اڭ.
ارىستاننىڭ باسى دەنەسىنە قاراعاندا قانداي ەكەن؟
- ۇلكەن
- ارىستاندى ەرتەگىلەردە، اڭىزداردا نە دەپ اتايدى؟
- اڭ پاتشاسى
«اڭ پاتشاسى» ول - اڭداردىڭ ۇلكەنى، مىقتىسى دەگەندى بىلدىرەدى. ول دا جان - جانۋاردىڭ ەتىمەن قورەكتەنەدى.
ال ،بالالار، وسى توردا تۇرعان كەزدە بۇل اڭدار نەمەن قورەكتەنەدى؟
ولاردى ادامدار تاماقتاندىرادى. سەندەر اڭداردىڭ الدارىندا تۇرعان ىدىستاردى كوردىڭدەر مە؟ سول ىدىستارمەن تاماق بەرەدى، كۇتىپ باعادى، اۋىرسا ەمدەيدى. ولاردىڭ ارنايى ادامدارى بولادى.
(بالالار توپقا كەلەدى)
بالالار سەندەر قايدا باردىڭدار؟
- حايۋاناتتار باعىنا
- وندا قانداي اڭداردى كوردىڭدەر؟

جۇمباق جاسىرۋ:
ءوزى ءبىر قۋ
جۇرگەن جەرى ايقاي مەن شۋ.
(ەرتەگىلەردەگى تۇلكى سۋرەتىن تاۋىپ، تاقتاعا ىلەدى)
بالالار تۇلكى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
- تۇلكىنى قانداي ەرتەگىلەردە كەزدەستىردىڭدەر؟
- تۇلكى جايىندا قانداي تاقپاق بىلەمىز؟
كەلەسى جۇمباق:
سۇر ءتۇستى
اقسيعان كوپ ءتىستى.

قىس بويىنا جاتادى
ءتاتتى ۇيقىعا باتادى.

تارعىل ءتۇستى
ەرەن كۇشتى.

قانجارداي ءتىسى بار
سۋىق ۇرەيلى ءتۇسى بار.
(بالالار جۇمباقتى شەشىپ، سۋرەتىن تاقتاعا ىلەدى)
وتە تاماشا!
بالالار، بۇل اڭدار ەرتەگىلەردە، مۋلتفيلمدەردە مەيىرىمدى، قايىرىمدى بولىپ كەلۋى مۇمكىن. ءبىراق بۇل اڭدار ءبىر سوزبەن ايتقاندا - جابايى جىرتقىش اڭدار.
قانداي اڭدار ەكەن؟
- ءبىراق جىرتقىش اڭدار ەكەن دەپ بۇلاردى كوپ اۋلاۋعا بولمايدى، ازايىپ كەتەدى.
ويىن:
«اۋەنىنە سايكەس قيمىلىن تاپ»
ويىن شارتى: ايۋ، تۇلكى، قاسقىر، بەتپەردەلەرىن كيگەن بالالار ءارقايسىسى وزدەرىنىڭ اۋەندەرىنە سايكەس قيمىلىن سالادى.
قورىتىندىلاۋ :
بالالار، بۇگىن بىزدە قانداي وقۋ ءىس- ارەكەتى بولدى؟
- اينالامەن تانىستىرۋ
- ءبىز قايدا بولدىق؟
- حايۋاناتتار باعىندا
- وندا نەلەرمەن تانىستىق؟
- جابايى اڭدارمەن
- سەندەرگە وقۋ ءىس- ارەكەتى ۇنادى ما؟
- ءيا
- بالالار، سەندەرگە كوپ - كوپ راحمەت!
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋى : اڭداردى ءبىر - بىرىنەن اجىراتا ءبىلۋ.
مەڭگەرۋى: جابايى جىرتقىش اڭدار تۋرالى تولىق ماعلۇماتتى مەڭگەرتۋ.
جاساي الۋى: كورۋ، ەستۋ، ءتۇسىنۋ ارقىلى ءوز بەتتەرىنشە ءىس- ارەكەت جاساي الۋ