جادىمىزدان وشپەس ەرلىك
ۇلى وتان سوعىسى كوپتەگەن پىكىرتالاستارعا قاراماستان، ءالى كۇنگە دەيىن كوپتەگەن ادامنىڭ ءومىرىن قيعان تاريحي وقيعا. قازاقستان سوعىسقا قاتىسقان ادامنىڭ سانى مەن شىعىننىڭ ناقتى سانىن ءالى تولىق انىقتاعان جوق. وسى ۋاقىتقا دەيىن بىزدە قازاقستاندىق جاۋىنگەرلەر تۋرالى، ولاردىڭ سوعىستاعى جولى مەن اسكەري بولىمدەرى تۋرالى قۇجاتتارى، قاي جەردە جانە قالاي جارالانعانى نەمەسە قازا تاپقاندىعى، قايدا جەرلەنگەنى تۋرالى مالىمەتتەردى زەردەلەۋ مەن قالپىنا كەلتىرۋدە ولقىلىقتار بار.
ءاربىر وتباسىندا وسى سوعىسقا قاتىسقان ادام بار جانە ولاردىڭ ءارقايسىسى ەستە ساقتاۋ جانە بولاشاق ۇرپاقتا ماقتانىش سەزىمىن وياتۋ ءۇشىن ەرەكشە نازار اۋدارۋعا لايىق. ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ جىل سايىن سوعىس ارداگەرلەرىن قۇرمەتپەن قوناققا شاقىرىپ، ستۋدەنتتەرگە ارداگەرلەرمەن كەزدەسۋ وتكىزىپ، پاتريوتيزم سەزىمىن ۇيالاتۋ ءۇشىن ءىس-شارالار وتكىزەدى.
تاريحتا ۇلكەن ىستەر جاساپ، ەسىمدەرى بەلگىسىز بولىپ قالعان ادامدار وتە كوپ. وكىنىشكە قاراي، كەيدە ءبىز كوممۋنيكاسيانىڭ زاماناۋي دامۋ دەڭگەيىن حالىقتىڭ بولاشاعى ءۇشىن قۇربان بولعان ادامداردى ەسكە الۋدا قولدانۋ مۇمكىندىگىن پايدالانۋدى بىلمەيمىز. بۇگىن عالامتوردىڭ كومەگىمەن ءبىز اتى اتالماي قالعان جاۋىنگەرلەردىڭ بىرەۋى تۋرالى اقپاراتپەن بولىسكىمىز كەلەدى.
قىزىلوردا وبلىسى ارال اۋدانىنىڭ تۋماسى ابدىكەرىموۆ قايىرباي 1942 جىلى ارال اۋداندىق اسكەري كوميسسارياتى تاراپىنان اسكەر قاتارىنا شاقىرىلعان. ول كەزدە قايىرباي ارال پورتىندا جۇك تاسۋشى بولىپ جۇمىس ىستەدى، ۇيلەنگەن، ەكى قىزى بار ەدى. وتباسى مۇشەلەرىنىڭ ايتۋى بويىنشا، ول قىزىل ارميا قاتارىنا ءوز ەركىمەن قوسىلىپ، ۇيدە قالۋدان باس تارتقان. دەگەنمەن، تۋىسقاندار اراسىندا بىرنەشە وتباسىنىڭ جالعىز اسىراۋشىسى رەتىندە، ءارى جاسى دا ۇلكەندەۋ بولعاندىقتان سوعىسقا بارماۋعا مۇمكىندىگى بار ەدى. ول مۇمكىندىكتى قولدانبادى. سوعىسقا اتتانعان كەزدە ونىڭ ايەلى ءۇشىنشى بالاسىنا جۇكتى ەدى. اكەسى سوعىسقا كەتكەن سوڭ ەكى ايدان كەيىن تۋعان بالا، جىلدار وتكەن سوڭ اكەسىن ەلىنەن تىس جەردە ىزدەيدى. ءبىراق بۇل بالا ەشقاشان اكەسىن كورمەگەن جانە ونىڭ اكەلىك سەزىمى مەن ىستىق ماحابباتىن سەزىنبەگەن. بۇل - ءبىزدىڭ اكەلەرىمىز بەن انالارىمىزدىڭ وتان مەن بولاشاق ءۇشىن شالعان تاعى ءبىر قۇرباندىعى.
ابدىكەرىموۆ قايىربايدىڭ جاۋىنگەرلىك جولى تۋرالى مالىمەت وتە از. ونىڭ 1943 جىلى ماۋسىم ايىندا ستالينگرادقا جاقىن ەلدى مەكەننەن باتىسقا قاراي تەمىرجول ءۇشىن بولعان شايقاستا جارالانعانىن بىلەمىز. ەكىنشى ۋكراين مايدانىنداعى 116-اتقىشتار ديۆيزياسىنىڭ 548ء-شى اتقىشتار پولكىندە سوعىسقان. وسى شايقاستان كەيىن ول «اسكەري قىزمەتى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتالدى. بۇل اقپارات تەك 2007 جىلى عانا تابىلعان. وسى ۋاقىتقا دەيىن، 90-شى جىلداردىڭ باسىندا، بەلسەندى ىزدەۋدىڭ ناتيجەسىندە تۋىستارى تەك جەرلەنگەن جەرىن - ۋكراينا (حاركوۆ)، قۇستار فابريكاسىنىڭ جانىنداعى سولداتتار بەيىتىن تابا الدى. ابدىكەرىموۆ قايىرباي تۋرالى بىلەتىنىمىز وسى عانا. ول ۋكراين توپىراعىندا سوعىستىڭ ىستىعى مەن سۋىعىنان بىرگە وتكەن ءوزىنىڭ ۇزەڭگىلەس دوستارىمەن بىرگە ءبىر قابىردە جەرلەنگەن.
بۇل تەك ءبىر ادام، ءبىر وقيعا عانا، ال وسىعان ۇقساس مىڭداعان تاعدىر بار. كەزكەلگەن مەملەكەتتە بەلگىسىز سولداتتىڭ ەسكەرتكىشى بولۋى كەزدەيسوق ەمەس. قانشا وتباسى ءالى كۇنگە دەيىن اتا-بابالارىنىڭ قايدا جاتقانىن، ولاردىڭ قالاي سوعىسقانىن جانە قالاي قازا تاپقانىن بىلمەيدى.
ولاردى جادىمىزدا ساقتاۋ سول جىلدارداعى وقيعالاردى زەردەلەۋ، قۇجاتتارعا، ەسكەرتكىشتەرگە ۇقىپتى قاراۋ، ولاردىڭ جاس ۇرپاقتىڭ وتانعا جانە اتا-بابالارىنىڭ ەرلىگىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمىن تاربيەلەۋ ارقىلى جۇزەگە اسپاق.
الماگامبەتوۆا ا.م.
حابيجانوۆا گ.ب.
You Might Also Like
-
قىزىل ءىڭىر. كەشەۋ كوكتەمنىڭ كۇنى شابان اتشا ءىلبىپ كوكجيەككە ەنىپ بارادى. الگىندە عانا قويدى قوراعا قاماپ ۇلگەرگەنىم سول ەدى، اتامنىڭ: «شىراقجان، قايداسىڭ؟» — دەگەن داۋىسى ەستىلدى....
-
قازاق ساتيراسىنىڭ دارا ساڭلاعى، ءارى ساربازى كورنەكتى دراماتۋرگ، كوركەمسوز شەبەرى س.ادامبەكوۆ 1922 جىلى 15 قاراشادا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى ارىس اۋدانى، قاراسپان اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ارى...
