وت بەلگى
قىزىل ءىڭىر. كەشەۋ كوكتەمنىڭ كۇنى شابان اتشا ءىلبىپ كوكجيەككە ەنىپ بارادى. الگىندە عانا قويدى قوراعا قاماپ ۇلگەرگەنىم سول ەدى، اتامنىڭ: «شىراقجان، قايداسىڭ؟» — دەگەن داۋىسى ەستىلدى. «ءاۋ»، — دەدىم دىبىس بەرىپ.
— كوكسازعا كەتتىك. شابداردى جەتەكتە. كىسەننىڭ كىلتىن الا ءجۇر، — دەدى اتام.
بۇل — ءبىزدىڭ كۇندەلىكتى تىرلىگىمىز. شابدار بيە قۇلىنداعاننان بەرى اتامدا تىنىم جوق. ەرتەدەن قارا كەشكە دەيىن ماڭايىنان شىقپايدى. ساۋىرىنان سيپايدى، جالىن تارايدى، جەمىن بەرەدى. قويشى، ءبىر تاۋسىلمايتىن كۇيبەڭ.
— قۇداي كوزدەن العان سوڭ، نە سورىم، — دەيدى اتام اۋىلدان شىعا.
— اداسىپ كەتىپ ءبىر شۇڭقىرعا ءتۇسىپ كەتسەم مەنى ىزدەيسىڭ بە؟
— ارينە، — دەيمىن. — كىم اتاسىن دالاعا تاستايىن دەپ ءجۇر ەكەن.
— اينالدىم، سەنەن. — اتام ماندايىمنان ءسۇيدى.
سونان بيەنى كىسەندەپ اۋىلعا ورالعانشا، كۇندەلىكتى اڭگىمەمىز بىتپەيدى، قۇشاعىمىز جازىلمايدى.
— مىناسى نەسى-ەي، انتۇرعاننىڭ، — دەدى وقىس دۇڭك ەتكەن اتام.
— قاراشى، اناۋ قاراۋىلدىڭ ۇشار باسىنان وت كورىنە مە؟
قاراۋىل — ءبىزدىڭ اۋىلعا تونە قاراعان، سۇستى دا، تاقياداي دوڭگەلەك توبە. ۇشار باسى ءسۇپ-سۇيىر.
— ءيا، اتا.
— ءاي، وڭباعاڭدار-اي. جاماندىق شاقىرعانى نەسى مىنالاردىڭ!
— ساياحاتقا شىققان مەكتەپ وقۋشىلارى. ولار تۋعان ولكەنى زەرتتەپ ءجۇر.
— ويتكەن ساياحاتى قۇرىسىن! زەرتتەگەننىڭ ورنىنا ورتە دەپ پە ەكەن. اتام شابدار بيەنى كىسەندەپ ءجۇرىپ تە، اۋىلعا قايتاردا دا بۇرقىراي سويلەپ تىنىم تاپپادى.
— مەن ولاردىڭ كوكەسىن كورسەتەيىن. ەرتەڭ تۋرا مەكتەپتىڭ ديرەكتورىنا بارامىن. جازاسىن بەرەمىن. بۇل نە سۇمدىق. جاماندىق باستاپ...
شىنىندا دا اتام ىرىمشىل ادام. كوزدەرىنىڭ ءۇستى تارتسا قۋانعانى، استى تارتسا رەنجىگەنى. الدەكىمگە مال بەرسە، بۇيداسىن مىڭدەتتى تۇردە وزىنە الىپ قالادى. كۇن قۇلاقتانسا — جاقسىلىق ەمەس. قويشى، مۇنداي بولجامنىڭ ءوزى — اتان تۇيەگە جۇك. بەيىتتى سۇق ساۋساقپەن كورسەتۋ — قاتە. قىزىل ىڭىردە اتەش شاقىرسا، ۇستاپ الىپ باۋىزداپ تاستاۋى انىق. اۋەلى بەكتاي اعانىڭ كەلىنشەگىن بىزگە كەلەردە، ۇيگە وڭ اياعىمەن كىرگىزگەن. «ەندى مىنا ورتشىلەر نە ءبۇلدىرىپ قويدى ەكەن؟» — دەپ ويلادىم ىشىمنەن.
— ونىڭ نەسى — سوكەت؟ «قۋراعان ءشوپ ورتەنسە، ورنىنا جاسى شىقپاي ما» دەۋشى ەدىڭ عوي، اتا؟
— ءاي، بالام. قاراۋىل باسى — كيەلى جەر. جاڭاعى ساياحاتشىلارىڭدى ماعان جىبەرشى. مەن-اق ءجون سىلتەيىن سولارعا.
— جوڭعار حاندىعى جويقىن سوعىسىن سالدى «اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما» دەگەن قاسىرەت باستالدى. قاشقانداردىڭ الدى سىردارياعا جەتتى. ەل قۇم-قۇمدى تاسالاپ، اشتىقتان، شولدەن قىرىلدى. دەگەنمەن ەل ەرسىز بولا ما؟ ابىلاي، قابانباي، بوگەنباي، ناۋرىزباي سياقتى باتىرلار ەلدىڭ باسىن قۇراپ جاۋعا قارسى تۇردى. جوڭعارلاردى تالقانداۋ ءۇشىن ءار حاندىققا بولىنگەن ەلدىڭ باسىن بىرىكتىرىپ مەملەكەت
قۇردى. شاماسى، «التاۋ الا بولسا اۋىزداعى كەتەدى، تورتەۋ تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى» دەگەن حالىق ماقالى وسى كەزدە شىقسا كەرەك.
— اتا، قاراۋىل تۋرالى ايتىڭىزشى، — دەدىم اڭگىمەسىن ءبولىپ.
— ءوزىم دە اياقتاپ قالدىم. تۋ، وسى سەنىڭ شىدامسىزىڭ-اي، — دەپ رەنجىدى اتام.
— ءيا، قازاق ەلى دە جاۋمەن شايقاسۋدىڭ ايلا-شارعىسىن ويلادى. اقىلداسا كەلىپ، بيىك توبەنىڭ باسىنا وت جاعىپ، جاۋدىڭ جاقىنداپ قالعانىن سەزدىرگەن. توبە باسىن جاساۋىلدار كۇزەتكەن. الدە قالاي كورشىلەس توبەنىڭ باسىنان وت كورىنسە، ولار وت جاعىپ كەلەسىگە بەلگى بەرگەن. وسى ءبىر وت — بەلگىنىڭ ارقاسىڭدا بۇكىل قازاق ەلى اپ-ساتتە-اق، سىرتتان جاۋ كەلگەنىن ءبىلىپ وتىرعان. قول جيناپ، باتىرلارى باستاپ، دۇشپانعا قارسى شىققان. ەندى ءتۇسىندىڭ بە، بالام؟
اۋزىم اشىلىپ، اتاما اڭ-تاڭ كۇيى قاراي بەردىم.
— رەنجىگەن سەبەبىم، وسى قۇلىنىم.
اتام ماعان ەرتە زاماننىڭ ەسكەرتكىشى سياقتى كورىندى.
You Might Also Like
-
— ول كەزدە قورىقشى ەدىم، — دەپ باستادى اڭگىمەسىن اۋەس قارت. توپ بالا ەلەڭ ەتىسە قالدىق. ادەتتە تابىن ورىستەن قايتاردا ءبىزدىڭ كوشەنىڭ بالالارى قاراۋىلدىڭ باسىنا جينالامىز. ويىننىڭ قىزاتى...
-
ۇلى وتان سوعىسى كوپتەگەن پىكىرتالاستارعا قاراماستان، ءالى كۇنگە دەيىن كوپتەگەن ادامنىڭ ءومىرىن قيعان تاريحي وقيعا. قازاقستان سوعىسقا قاتىسقان ادامنىڭ سانى مەن شىعىننىڭ ناقتى سانىن ءالى تولىق انىقتاعان...
