جاڭا وقۋ باعدارلاماسى: وقۋلىقتار ۋاقىتىندا جەتپەسە، پلانشەت ۇستاۋعا بولا ما
بيىلعى جاڭا وقۋ جىلىنان باستاپ قازاقستان مەكتەپتەرىندەگى 3ء-شى، 6-شى جانە 8ء-شى سىنىپ وقۋشىلارى جاڭارتىلعان مازمۇنداعى بىلىمگە كوشەتىن بولادى. جاڭارتىلعان مازمۇن ءۇشىن سۋ جاڭا وقۋلىقتار دا باسىلدى. ءبىراق، جىلداعى ماسەلە بيىل تاعى قايتالانىپ، كەيبىر اۋداندارعا كىتاپتار ۋاقىتىلى جەتكىزىلمەي قالۋى دا مۇمكىن. ول قانداي اۋداندار؟ وقۋلىقتاردى ۋاقىتىندا جەتكىزبەۋدىڭ باستى سەبەبى نەدە؟ جاڭا وقۋلىقتاردىڭ ەلەكتروندى نۇسقاسىن قولدانۋعا بولا ما؟ كىتاپپەن بىرگە جۇمىس داپتەرىن دە ساتىپ الۋ مىندەت پە؟ ال، ەڭ باستىسى، جاڭارتىلعان مازمۇنداعى ءبىلىم بەرەتىن مۇعالىمدەرگە ۇستەماقى ماسەلەسى قالاي شەشىلىپ جاتىر؟ وسى ماسەلەلەردى ساراپتاپ كورەيىك.
بىلتىردان بەرى 1ء-شى، 2ء-شى، 5ء-شى جانە 7ء-شى سىنىپ وقۋشىلارى جاڭا باعدارلاما بويىنشا ءبىلىم الا باستاعان. بيىل ولارعا تاعى 3ء-شى، 6-شى جانە 8ء-شى سىنىپتار قوسىلعالى وتىر. جاڭا مازمۇنعا ارنالعان ميلليونداعان وقۋلىقتار جاڭادان باسىلدى. ءبىراق كىتاپتاردىڭ ءبىراز بولىگى بالالارعا ۋاقىتىندا جەتكىزىلمەي قالادى دەگەن ءقاۋىپ بار. ونى ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعادييەۆ تە ايتىپ قالدى. «نەگىزى، وقۋلىقتاردى جەتكىزۋ - اكىمدىكتەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىنە جاتاتىن ماسەلە. جالپى، وبلىستار كىتاپتاردى جەتكىزۋ بويىنشا كولىك كومپانيالارىمەن كەلىسىمشارتتاردى راسىمدەدى. بىرنەشە وڭىرلەر، ونىڭ ىشىندە استانا قالاسى، باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ زەلەنوۆ اۋدانى، تۇركىستان وبلىسىنىڭ ءتورت اۋدانى وسى كۇنگە دەيىن بۇل جۇمىستى باستاعان جوق. جاڭا وقۋ جىلىنا دەيىن از ۋاقىت قالدى. سوندىقتان وقۋلىقتاردىڭ ۋاقىتىندا جەتپەي قالۋ ءقاۋپى بار»، - دەدى ە.ساعادييەۆ وتكەن اپتاداعى ۇكىمەتتىڭ وتىرىسىندا.
ەندى وسى ءبىر اپتانىڭ ىشىندە اكىمدىكتەر كەلىسىمشارتتاردى راسىمدەپ، جەتكىزۋشى كومپانيالاردى الماتىعا دا جىبەرگەن شىعار. الايدا ونىمەن ماسەلە شەشىلمەيتىن ءتارىزدى. سەبەبى جەتكىزۋشى كومپانيالار كەلىسىمشارتقا وتىرسا دا، ءوز مىندەتتەرىن دۇرىس اتقارمايدى ەكەن. مۇندا دا سول كوپتەن بەرى ايتىلىپ جۇرگەن ماسەلە بار. تەندەر كەزىندە ەڭ تومەن باعانى ۇسىنعان كومپانيا جەڭىپ الادى دا، ارتىنان سول قاراجاتقا وقۋلىقتاردى قالاي جەتكىزەمىن دەپ دال بولادى. ال كەيبىر جاۋاپسىز كومپانيالار تەندەردىڭ اقشاسىن العاننان كەيىن مۇلدەم بايلانىسقا شىقپايدى. ماسەلەن، وتكەن جىلى استانانىڭ تاپسىرىسىن ورىندايمىن دەگەن ەكى بىردەي كومپانيا «سوزىندە تۇرمادى». سوتتاسۋعا تۋرا كەلگەن. ءوستىپ جۇرگەندە ساباق تا باستالدى. تەك سوڭىنان قوسىلعان ءۇشىنشى كومپانيا عانا جاعدايدى تۇزەتكەندەي بولدى. استانا قالالىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى ءانۋار جانعوزين بيىل ونداي پروبلەمالار بولمايتىنىنا سەندىرەدى. «ءبىز وقۋلىقتاردى جەتكىزۋ بويىنشا بارلىق كەلىسىمشارتتاردى راسىمدەدىك. كىتاپتاردىڭ باسىم بولىگى الماتىدان كەلەدى. ءقازىر جەتكىزۋشى كومپانيانىڭ وكىلدەرى سول جاقتا ءجۇر. ولار باسپاxانالاردى ارالاپ، وقۋلىقتاردى جيناپ جاتىر. جوسپار بويىنشا كەلەسى اپتادا بارلىق وقۋلىقتاردى جەتكىزىپ بەرەدى. ءسويتىپ، قالا مەكتەپتەرىنە تاراتامىز. سوندىقتان جاڭا وقۋ جىلىنا دەيىن ۇلگەرەمىز. ەشقانداي قيىندىقتار بولمايدى»، - دەدى ءانۋار جانعوزين.
ايتا كەتەرلىگى، وقۋلىقتىڭ دۇرىس جەتكىزىلمەۋى اۋەلدەن بار ماسەلە. ماماندار وسى ماسەلەنى شەشۋ ماقساتىندا ينتەراكتيۆتى كارتالاردى ەنگىزۋدى ۇسىنىپ وتىر. اتالعان كارتالار ارقىلى كىتاپ جەتكىزۋشى كومپانيالاردىڭ جۇمىسىن ونلاين رەجيمدە باقىلاۋعا بولادى. ءبىراق وسى باستامانى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار ىسكە اسىرۋى ءتيىس. سوسىن ينتەراكتيۆتى كارتانىڭ ناقتى الگوريتمى دە، جۇمىس ءتارتىبى دە ازىرشە بەلگىسىز. دەگەنمەن، ونسىز وقۋلىقتاردى ۋاقىتىندا جەتكىزۋ ماسەلەسىن شەشۋ مۇمكىن ەمەس. وسى سالادا ناقتى شارالار قولعا الىنباسا، اتالعان پروبلەما جىل سايىن قايتالانا بەرەتىنت ءتارىزدى.
ايتا كەتەرلىگى، مەكتەپ وقۋلىقتارى ۋاقىتىندا جەتكىزىلمەسە، جاڭا وقۋلىقتاردى QR-كود ارقىلى جۇكتەپ الۋعا مۇمكىندىك بار. ول كىتاپتاردىڭ ەلەكتروندى نۇسقاسىن قازان ايىندا عالامتورعا جۇكتەۋ جوسپارلانعان. مىنە، سول كەزدە وقۋلىقتى الماي-اق، مەكتەپكە پلانشەتتى ۇستاپ كەلۋگە بولادى. دەگەنمەن، مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ بارلىعى بىردەي پلانشەت ۇستاي المايتىنى بەلگىلى. «وقۋلىق» رەسپۋبليكالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى بەيبىتكۇل كارىموۆانىڭ سوزىنە قاراعاندا، بۇگىندە مەكتەپكە پلانشەتپەن كەلۋگە تىيىم سالىنباعان. دەگەنمەن، ونىڭ ءبارى مەكتەپتىڭ ىشكى ەرەجەسىمەن رەتتەلەدى. «بارلىعىن مەكتەپ اكىمشىلىگى شەشەدى. ءبىز پلانشەتتى ۇستاسىن، يا ۇستاماسىن دەپ، ەشكىمدى مىندەتتەي نە شەكتەي المايمىز. سوسىن وقۋلىقتىڭ ەلەكتروندى نۇسقاسى بالانىڭ دەنساۋلىعىنا دا كەرى اسەرىن تيگىزۋى مۇمكىن ەكەنىن ەستە ۇستاعان ابزال. سوندىقتان اتا-انالاردىڭ ءبارى بىردەي پلانشەتپەن جۇمىس ىستەۋگە كەلىسەدى دەپ ايتا المايمىن. بۇدان بولەك، ءاربىر وتباسىنىڭ پلانشەت الۋعا مۇمكىندىگى دە بولا بەرمەيدى. قالا، اۋىل، شاعىن مەكتەپتەر بار عوي. سول سەبەپتى پلانشەتتى ۇستاۋ، يا ۇستاماۋ - ءاربىر بالانىڭ ءوز ەركى»، - دەيدى بەيبىتكۇل كارىموۆا.
ەندىگى ءبىر ماسەلە - جۇمىس داپتەرىن ۇستاۋ يا ۇستاماۋ. ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ۆيسە-مينيسترى اسxات ايماعامبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، جۇمىس داپتەرىن پايدالانۋ مىندەتتى شارا ەمەس. سوندىقتان اتا-انالاردى ونى ساتىپ الۋعا مىندەتتەۋگە بولمايدى. «بۇل - قوسىمشا ماتەريال. سوندىقتان ونى ساتىپ الۋ، يا ساتىپ الماۋ - ءاربىر ادامنىڭ ءوز ەركى. ساتىپ الامىن دەسە، قولدانۋعا بولادى. جۇمىس داپتەرى مىندەتتى ماتەريال ەمەس. ءقايسىبىر مەكتەپتە مۇعالىمدەر ول داپتەردى ساتىپ الۋعا مىندەتتەسە، ءبىز ءتيىستى شارالاردى قولدانامىز. سەبەبى جۇمىس داپتەرىن تالاپ ەتۋ زاڭسىز»، - دەيدى ۆيسە-مينيستر.
ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، مينيسترلىك ارنايى xاتىندا جۇمىس داپتەرىن قولدانۋعا قاتىستى تولىق ينسترۋكسيانى جولداعان بولاتىن. الايدا بارلىق مەكتەپتەر ونى قولدانا بەرمەيدى. وسىعان بايلانىستى الداعى تامىز كونفەرەنسياسى كەزىندە وسى ماسەلە تاعى كوتەرىلەتىن ءتارىزدى. ال مينيسترلىكتىڭ ۇستانىمى - جۇمىس داپتەرىن مىندەتتەمەۋدى بارلىق مۇعالىمدەرگە جەتكىزۋ. «جۇمىس داپتەرىنەن بولەك xرەستوماتيا دا بولادى. كەيبىر سىنىپتاردا باسقا دا ماتەريالدار بار. بۇنىڭ بارلىعىن اتا-انالار ءوز ەركىمەن الادى. ماسەلەن، مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ سومكەلەرى اۋىر دەيمىز. سەبەبى وقۋلىقپەن بىرگە جۇمىس داپتەرى دە ساتىلادى. ونداي داپتەرلەر كەي كەزدە وقۋلىقپەن بىردەي بولادى. وسىعان بايلانىستى ءدال ءقازىر ءبىز دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىمەن بىرگە جۇمىس داپتەرلەرى بويىنشا ءبىرىڭعاي تالاپتاردى ازىرلەپ جاتىرمىز. ايتپەسە، كەيبىر داپتەرلەردىڭ سالماعى كىتاپتان دا اۋىر»، - دەپ اتاپ كورسەتتى اسحات ايماعامبەتوۆ.
ايتا كەتكەن ءجون، بۇگىندە جاڭارتىلعان ءبىلىم مازمۇنى بويىنشا ساباق بەرەتىن مۇعالىمدەرگە 30 پروسەنتتىك اقى تولەنەدى. بۇدان بولەك، اتتەستاسيانىڭ ناتيجەسى بويىنشا 50 پروسەنتكە دەيىنگى ۇستەماقى قاراستىرىلعان. ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعادييەۆتىڭ ايتۋىنشا، قىركۇيەك ايىنان باستاپ اتتەستاسيادان وتكەن مۇعالىمدەر ۇستەماقى الادى. «بيىل پەداگوگتاردى اتتەستاسيادان وتكىزۋدىڭ جاڭا جۇيەسى ەنگىزىلدى. اتتەستاسيالاۋعا 60 مىڭعا جۋىق ءمۇعالىم قاتىستى. ولاردىڭ ىشىندە 36 مىڭنان استامى اتتەستاسيادان ءوتتى. ول 63 پروسەنتتى قۇرايدى. وسى جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنان باستاپ اتتەستاسيادان وتكەن مۇعالىمدەرگە العان كاتەگوريالارىنا قاراي ۇستەماقى تولەنەدى»، - دەيدى ە.ساعادييەۆ.
ايتپاقشى، الداعى ۋاقىتتا مۇعالىمدەرىنىڭ بوس ۋاقىتى كوبەيۋ ابدەن مۇمكىن. ماماندار مەكتەپتە ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋگە دايىندىق شارالارىن الىپ تاستاۋدى ۇسىنىپ وتىر. وسىلايشا، «پروبنىي» تەستتەر بولمايدى. مۇعالىمدەر تەك وزىنە جۇكتەلگەن مىندەتتەرگە - مەكتەپ باعدارلاماسىنا عانا جاۋاپتى بولادى. وسى ماسەلەنى دە تامىز كونفەرەنسياسىندا كەڭىنەن تالقىلاۋ جوسپارلانعان ەكەن.
قازاقپارات
You Might Also Like
-
مەيگەرن مىرزا كوزاينەگىن كيىپ، ادەتتەگىسىنشە تاماعىن قىرناپ ءبىر جوتەلىپ قويدى. سوسىن ول قارسى الدىندا وتىرعان، قاساقانا كىسى ءولتىردى دەپ ايىپ تاعىلعان ادامعا قايتا قارادى.
