دارىن vs داعدى. قايسىسى ماڭىزدىراق؟
مەكتەپ كەزىنەن-اق كەي بالالاردىڭ وزگەلەرگە ۇقسامايتىنىن اڭعارۋعا بولادى. ءان، بەينەلەۋ، نەمەسە ماتەماتيكا ساباعى بولسىن ۇنەمى باسقالاردى باسىپ وزاتىن ءبىر وقۋشى بولادى. جانە وزات بولۋ ءۇشىن وعان ارتىق كۇش سالۋدىڭ دا قاجەتى جوق. ال سىنىپتاستارى بولسا، ءدال وسىنداي ناتيجەگە قولجەتىزۋ ءۇشىن ايانباي تەر توگىپ، قارقىندى ەڭبەكتەنىپ جاتادى. مىنە، دارىن مەن داعدىنىڭ اراسىنداعى ايىرماشىلىق تا وسىعان ۇقساس.
بۇل قالاي؟
الدىمەن، دارىن مەن داعدى ۇعىمىنا انىقتاما بەرىپ الايىق. ەكەۋىنىڭ ارا-جىگىن دۇرىس ايىرىپ الۋ ادامنىڭ جەكە باسىنىڭ دامۋىنا ساۋاتتى باعدار بەرۋگە، سونىمەن قاتار، جەتىستىكتىڭ نەدەن قۇراتالىتىن تۇسىنۋگە كومەكتەسەدى.
داعدى نەمەسە ماشىق — بەلگىلى ءبىر ىس-ارەكەتتى كوپ قايتالاۋ ارقىلى اۆتوماتيزم كۇيىندە ورىنداۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن قاسيەت.
دارىن نەمەسە تالانت — ادامدا تۋا بىتكەن، الەۋەتى بيىك قابىلەتتەر.
«وسى ەكى قۇبىلىستىڭ قايسىسى ادامنىڭ جەتىستىككە جەتۋىنە ءتيىمدى مۇمكىندىك بەرەدى؟» دەگەن سۇراققا ءبىرى: بيىكتەردى تەك دارىندىلىق باعىندىرا الادى دەسە، ەندى ءبىرى: داعدىنى دامىتا وترىپ بارىنە قول جەتكىزۋگە بولادى دەگەن ويدا. كىمدىكى دۇرىس؟ بۇل جايلى عىلىم نە دەيدى؟
دارىندىلىقتىڭ قۇپياسى
دارىندىلىقتى «كوكتەن بەرىلگەن سىي» دەپ، تىلسىم قۇبىلىسقا بالايدى. شىن مانىندە بىرەگەيلىك اتادان بالاعا قانمەن بەرىلەدى.
دارىندىلىقتى زەرتتەۋ بارىسىندا عالىمدار بۇرىن سوڭدى اتلەتيكامەن اينالىسپاعان ءبىر توپ ادامدى جينادى. ولاردى ءبىر باعدارلاما بويىنشا جاتتىقتىردى. الايدا، تاجىريبە بارىسىندا ولار ءار ءتۇرلى ناتيجەگە قول جەتكىزدى. بىرەۋلەرى جاقسى ناتيجە كورسەتسە، ەندى بىرەۋلەر ءتىپتى «ورنىنان قوزعالمادى» دەۋگە دە بولادى.
ءبىر قىزىعى، بيولوگيالىق مالىمەتتەرى ۇقساس ادامداردىڭ ناتيجەلەرى دە ۇقساس بولادى. اتلەتيكالىق جەتىستىكتە ولاردىڭ گەنەتيكاسى ماڭىزدى ءرول اتقاردى. ياعني، ەگەر اتا-اناڭىز بەلگىلى ءبىر سالادا جاقسى ناتيجەگە قول جەتكىزسە، دەمەك بۇل قابىلەت سىزدە دە بولۋى ىقتيمال.
توزىمدىلىكتىڭ ستاتيستيكالىق تالداماسى بويىنشا جاقسى ناتيجەنىڭ 50%-ى گەنەتيكاعا بايلانىستى ەكەنى انىقتالدى. دارىندى اتلەتتەر — تۋا ءبىتتى سپورتقا گەنەتيكالىق بەيىمدىلىگى بار ادامدار.
ديەۆيد ەپشتەيننىڭ «سپورتتىق گەن» اتتى كىتابى بار. وسى كىتاپتا دارىندىلىقتىڭ سپورتتاعى اتقاراتىن ءرولى جايلى، جانە تابىستىڭ قانداي جولمەن كەلەتىنى تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى جازىلعان.
قارقىندى ەڭبەك ازدىق ەتەدى
جاقسى، سپورتتى تالقىلادىق. بۇل جەردە دارىندىلىق قانعا تىكەلەي بايلانىستى ەكەنىن بىلدىك. ال، اقىل-وي ورىسىنە دارىندىلىق قالاي اسەر ەتەدى؟
ميچيگان شتاتىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى شاحماتشىلار مەن مۋزىكانتتاردىڭ قىزمەتىنە تالداما جاسادى. زەرتتەۋشىلەر تاجىريبە مەن قىزمەتتەگى تابىستىلىقتىڭ اراسىنداعى ءوزارا بايلانىستى ىزدەدى. ناتيجەسىندە مۋزىكادا دا شاحماتتا دا تاجىريبە شەبەرلىك دەڭگەيىنىڭ تەك ۇشتەن ءبىر بولىگىنە عانا اسەر ەتەتىنى انىقتالدى.
دەمەك، بۇل جەردە دە تەك قابىلەتتى شىڭداۋ ازدىق ەتەدى. زەرتتەۋشىلەردىڭ جورامالداۋىنشا تابىسقا جەتۋ ءۇشىن سول «تۋا ءبىتتى تالانت» قاجەت كورىنەدى.
10 000 ساعات تەورياسى
الدىنداعى تاجىريبەگە قاراما-قارسى زەرتتەۋ بار، وندا «10 000 ساعات كەز-كەلگەن ادامنان ناعىز مامان جاساي الادى» دەگەن تۇجىرىمعا كەلەدى. زەرتتەۋ سكريپكاشىلارعا جاسالىپ، ولاردىڭ شەبەرلىك دەڭگەيى تىكەلەي مۋزىكاعا ارناعان ساعاتتارىنا بايلانىستى ەكەنى انىقتالى. دارىنسىز سريپكاشىلار — 4000 ساعات، ورتاشا دارىندىلار — 8000، ال شەبەر ورىنداۋشىلار — 10 000 ساعات جاتتىققاندار.
وسىدان تۇيەتىنىمىز: قارقىندى ەڭبەكتەنۋدىڭ 10 000 ساعاتى ءوز ءىسىنىڭ ناعىز شەبەرىن شىڭداپ شىعارادى. بۇل مالكولم گلادۋەللدىڭ «Outliers: The Story of Success» اتتى كىتابىنىڭ نەگىزگى يدەياسى بولىپ تابىلادى. شىندىعىندا، ناقتى ماقساتقا باعىتتالعان، كوپ جىلدارعا سوزىلعان قارقىندى ەڭبەك ميدىڭ وسى باعىتتا ءتيىمدى قالىپتاسۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.
سونىمەن، قايسىسى ماڭىزدى؟
زەرتتەۋ مالىمەتتەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، ءبىز ەكەۋىنىڭ دە ماڭىزى زور دەگەن قاراپايىم قورىتىندىعا كەلەمىز. نەگىزگى ىرگەتاس رەتىندە ادامعا دارىندىلىق قاجەت. سودان كەيىن، وعان قوسىمشا داعدىنى دا شىڭداۋ نۇر ۇستىنە نۇر بولماق. ءيا، سول 10 000 ساعاتتىق قارقىندى جاتتىعۋدى پايدالانۋ ارقىلى.
قابىلەتتىلىكتى دامىتپاساڭ دارىندىلىعىڭ تولىق «اشىلماۋى» ءمۇمىن. ال بەيىمدىلىك بولماي داعدىنى دامىتۋ بۇل — بەكەر اۋرەشىلىك. دەمەك جەتىستىككە جەتۋ قۇپياسى: ءوزىڭنىڭ دارىندىلىعىڭ، جانە وعان قوسا قابىلەتىڭدى قارقىندى شىڭداي ءبىلۋ.
ەگەر دارىنىڭ جوق بولسا نە ىستەۋ كەرەك؟
دەمەك، ءسىز ونى جاقسى ىزدەمەگەنسىز. سەبەبى دارىندىلىق دەگەن — ءبىر عالامات قاسيەت ەمەس. ول ءسىز باسقالارعا قاراعاندا وڭاي، ءارى شەبەر جاساي الاتىن ءىس بولۋى مۇمكىن. ءوز بويىڭىزدان دارىندى تابۋعا كومەكتەسەتىن ءۇش سۇراق ۇسىنامىز:
1. ءسىزدىڭ جاقىندارىڭىز ءسىز جايلى نە ويلايدى؟
كەيدە ادامدار ءوزىنىڭ ارتىقشىلىعىن كورمەيدى. ەسەسىنە، اينالاسىنداعىلار ونىڭ قابىلەتىن ءاردايىم بايقاپ جۇرەدى. ولاردىڭ سىزدەن قانداي قاسيەت بايقايتىنىن سۇراۋعا ىڭعايسىزدانباڭىز. مۇمكىن ولاردىڭ جاۋاپتارىن بۇرىن سوڭدى ەستىگەن بولارسىز. بۇل اقپاراتتىڭ سىزگە كومەگى ءتيىپ قالار.
2. سىزگە نە وڭاي بەرىلەدى؟
دارىندى ادامعا الدەبىر ىس-ارەكەت وڭاي بەرىلىپ، بىردەن جاقسى ناتيجەگە قول جەتكىزە الادى. بالالىق شاعىڭىزدىڭ كەيبىر ساتتەرىن ەسىڭىزگە ءتۇسىرىڭىزشى. بۇل ءتىپتى كىشكەنتاي ەرەكشەلىكتەر بولۋى دا مۇمكىن. ەسىڭىزگە تۇسكەندەرىن بىردەن قاعازعا ءتۇرتىپ قويىڭىز.
3. ءسىز نەدەن راحات تاباسىز؟
دارىنىلىقتىڭ تاعى ءبىر بەلگىسى — اتقارعان ىستەن راحات الۋىڭ. ەسىڭىزگە ءتۇسىرىڭىزشى، ءسىز قانداي ىس-ارەكەتتەن جانىڭىزعا جاعىمدى ءبىر «عالامات» ءىس اتقارعاعانداي، كەرەمەت راحات الاسىز.
دارىنسىز ادام بولمايدى — تەك ءوز بويىنان ءبىر ەرەكشەلىك تابا الماعان ادام بولادى. بۇنى ءدال ءقازىر تەكسەرىپ كورسەڭىز دە بولادى.
ساتتىلىك تىلەيمىز!
You Might Also Like
-
ءتۇس كەزى. بويشاڭ كەلگەن، سوم دەنەلى، تاقىر باستى، بادىراق كوز ۆولدىريەۆ دەيتىن الپاۋىت پالتوسىن شەشىپ، ماڭدايىنىڭ تەرىن جىبەك ورامالىمەن ءسۇرتتى دە، مەكەمەگە يمەنە، باتىلسىزداۋ كىردى. ونداعىلاردىڭ ب...
-
ناعىز ۇستاز بولۋ — باقىت ءارى ابىروي. شىندىعىندا، ءمۇعالىم بولۋ وڭاي بولىپ كورىنگەنمەن، ناعىز ۇستاز بولۋ ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەسى انىق. ومىردە ماماندىقتىڭ سان ءتۇرى بار، ماسەلەن: اسپا...
