جاز مەزگىلىنىڭ دەنساۋلىققا پايداسى مەن قانداي ءقاۋپى بار؟
جاز – دەمالىس ءۇشىن تاماشا كەزەڭ. ءبىر مينۋتتى بوس وتكىزبەي، تازا اۋادا كوبىرەك بولۋعا، قىدىرۋعا تالپىنۋ كەرەك. الايدا، كۇنگە كۇيىپ، سۋعا شومىلىپ، ورماندا سەرۋەندەپ ءجۇرىپ، وسى مەزگىلگە ءتان قاۋىپ-قاتەرلەر جايلى دا ۇمىتپاعان ءجون.
كۇننىڭ قانداي پايداسى بار؟
كۇن كوڭىل كۇيدى كوتەرىپ، كۇيزەلىستىڭ الدىن الادى. ءوز كەزەگىندە، كوڭىل كۇيگە جاۋاپ بەرەتىن زاتتەكتەر يممۋندىق جۇيەنى كۇشەيتەدى. ۋلتراكۇلگىن ساۋلەلەر اعزادا ءجۇرىپ جاتقان كوپتەگەن پروسەسستەردى – تىنىس الۋ، زات الماسۋ، قان اينالۋ مەن ەندوكريندىك جۇيەنىڭ جۇمىسىن كۇشەيتەدى. بۇدان وزگە، كۇن ساۋلەسىنىڭ اسەرىنەن اعزامىز D دارۋمەنىن وندىرەدى.
قىزىق دەرەك: كۇن ساۋلەسىنىڭ اسەرىنەن سينتەزدەلەتىن D دارۋمەنىنىڭ مولشەرى مىنا فاكتورلارعا بايلانىستى: ساۋلە تولقىنىنىڭ ۇزىندىعى مەن تەرىنىڭ اۋەلگى پيگمەنتتىگىنە. كۇن استىندا تاڭەرتەڭ جانە كۇن باتاردا جۇرگەن پايدالى، سونىمەن قاتار، تەرى نەعۇرلىم قارا تورى بولسا، كۇن ساۋلەسى اسەرىنەن D دارۋمەنى سوعۇرلىم از وندىرىلەدى.
D دارۋمەنى كالسيي مەن فوسفور مينەرالدارىن ءسىڭىرۋدى رەتتەيدى. ا دارۋمەنى، كالسيي جانە فوسفورمەن بىرىگىپ، اعزانى سۋىق تيۋدەن، كوز جانە تەرى اۋرۋلارىنان قورعايدى. ءتىس كاريەسى مەن قىزىل يەك پاتولوگياسىنىڭ الدىن الادى، سۇيەكتەردىڭ، ومىرتقانىڭ بەرىكتىگىنە جاۋاپ بەرەدى، وستەوپوروزدان قورعايدى. الايدا بۇل اعزانى وسى دارۋمەندەرمەن قامداۋ ءۇشىن شىجىعان كۇننىڭ استىندا جاتا بەرۋ كەرەك دەگەندى بىلدىرمەيدى. اعزادا D دارۋمەنىنىڭ قاجەتتى دەڭگەيىن قالىپتا ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن جاز ايلارىندا اپتاسىنا 2-3 رەت 5-15 مينۋت قول مەن بەتتى كۇنگە قىزدىرىپ السا جەتكىلىكتى.
ەستە ساقتايتىن جايت: كۇن ۆانناسىن ساعات 11-گە دەيىن نەمەسە ساعات 16-دان كەيىن قابىلداعان ءجون. قالعان ارالىقتا كولەڭكەدە وتىرۋ كەرەك.
تازا اۋا دەنساۋلىققا بارىنشا پايدالى بولۋى ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
جاز – دەنساۋلىقتى قولعا الاتىن تاماشا كەزەڭ. اۋا-رايى – جايما-شۋاق، كۇن – ۇزاق، ياعني ۇيدە وتىرۋدىڭ ءجونى جوق.
كوبىرەك جاياۋ ءجۇرىڭىز. ەگەر مۇمكىندىك بولسا، بىر-ەكى ايالداما ەرتە ءتۇسىپ قالىپ، جاياۋ ءجۇرىڭىز. اياعىڭىزدى شاپشاڭ باسىپ، تەرەڭىرەك دەمالىڭىز. وسىلاي 10 مينۋت جۇرسەڭىز قۋات-كۇشىڭىز ارتا تۇسەدى. نايزاعاي كۇركىرىنەن كەيىن نەمەسە جاڭبىر سەبەلەپ تۇرعاندا سەرۋەندەۋ وتە پايدالى. مۇنداي كۇندەرى اۋا تازاراق بولادى.
ۆەلوسيپەد تەبىڭىز. تازا اۋادا قيمىل-قوزعالىس جاساۋ وتتەگىنىڭ كىرۋىن جاقسارتادى. ۆەلوسيپەد تەبۋ اياق بۇلشىق ەتتەرىن قاتايتادى.
جۇگىرىپ تۇرىڭىز. جۇگىرۋ تىنىس الۋ جۇيەسى مەن قان اينالىم جۇمىسىن رەتتەيدى، جۇرەك قان-تامىرلارىن قاتايتادى، سترەسستىڭ الدىن الادى.
جالاڭ اياق ءجۇرىڭىز. ءشوپتىڭ ۇستىندە، قۇمدا، تاستا جالاڭ اياق ءجۇرۋ – نۇكتەلى ماسساج بولىپ ەسەپتەلەدى. تابانداعى نۇكتەلەردى ىنتالاندىرۋ ومىرگە قاجەتتى ەنەرگيانى وياتادى.
شومىلىڭىز، سۋدا ءجۇرىڭىز. تازا اۋادا سۋ پروسەدۋرالارى اعزانى شىمىر ەتەدى، قان اينالىمىن جاقسارتادى. جۇزۋمەن قاتار سۋدا ءجۇرۋدى نەمەسە سۋ ويىندارىن ويناساڭىز بولادى. بۇل، اسىرەسە، جۇزە المايتىندارعا جاقسى بالاما. سۋ سۋىق بولسا دا، اياعىڭىزدى سالىپ وتىرىڭىز. وسىلايشا يممۋنيتەتىڭىزدى جاقسارتاسىز.
ءشوبى شۇيگىن ساياباققا، ورمانعا كەز كەلگەن جەرگە بارىڭىز. ورمان اۋاسى تىنىس الۋدى رەتتەيتىن، قان قۇرامىنداعى گەموگلوبيندى كوتەرەتىن، يممۋنيتەتتى نىعايتاتىن، مي جۇمىسىن جاقسارتاتىن زاتتەكتەرمەن قانىققان.
مول دارۋمەندەر – مول كۇش-قۋات
جاز ءبىزدى بالعىن جەمىس-جيدەكتەرىمەن، كوكونىستەرىمەن قۋانتادى. ولاردى تاعامعا قولدانۋ ارقىلى كۇش-قۋاتىمىزدى ارتتىرىپ، اعزانىڭ جالپى جاعدايىن جاقسارتۋعا جانە دارۋمەن جەتىسپەۋشىلىگىن تولىقتىرۋعا بولادى.
ءسابىز — بۇل جاستىق، سۇلۋلىق پەن ۇزاق عۇمىر ءسۇرۋدىڭ سىرى. ول اعزادا ا دارۋمەنىنە اينالاتىن كاروتينگە باي بولۋىمەن پايدالى. ءسابىز بەن ودان جاسالعان سالاتتاردى وسىمدىك مايىمەن ارالاستىرساڭىز، ءسابىز قۇرامىنداعى كاروتين جاقسى سىڭىرىلەتىن بولادى.
شالعام دارۋمەندەر مەن مينەرالدى زاتتاردىڭ قاينار كوزى. ونىڭ قۇرامىندا س، ۆ1، ۆ2، ۆ5، رر، كاليي، كالسيي، ناتريي، ماگنيي، فوسفور جانە تەمىر سىندى دارۋمەندەر بار. بار جاعىنان پايدالى بۇل كوكونىس يممۋنيتەتتى كوتەرىپ، قان قۇرامىنداعى گەموگلوبيندى كوتەرەدى.
قىرىققابات س دارۋمەنىنە باي. ونى شيكىدەي جەڭىز نەمەسە بۋعا ءپىسىرىڭىز، سوندا ول قۇندىلىعىن جوعالتپايدى.
قۇلپىناي سۋىق تيۋگە قارسى جانە ميكروبقا قارسى ارەكەت ەتە الاتىن قاسيەتكە يە. ونىڭ قۇرامىندا س، رر، ۆ2، ر دارۋمەندەرى بار، ال ميكروەلەمەنتتەردەن – تەمىر، كالسيي، فوسفور مەن ماگنييگە باي.
بۇلدىرگەن اسكوربين قىشقىلىنىڭ قاينار كوزى رەتىندە قۇندى. جاڭا پىسكەن جيدەكتى جەسەڭىز جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىڭىز ارتىپ، ءتوزىمدى بولا تۇسەسىز جانە جۇرەك جۇمىسىن جاقسارتادى. ءشولدى باسا الاتىن قاسيەتكە يە.
مۇكجيدەك ينفەكسيالارمەن كۇرەسۋگە كومەكتەسەدى جانە ولاردىڭ قۋىق قالبىرشاعىندا ءتۇزىلۋىنىڭ الدىن الادى.
قارا جەمىستى شەتەن قان قىسىمىن رەتتەيدى جانە قانداعى حولەستەرين مولشەرىن ازايتادى.
كۇنگە كۇيىپ قالۋدان قالاي قورعانۋ كەرەك؟
شىجىعان كۇن استىندا ۇزاق ۋاقىت ءجۇرۋ – كۇنگە كۇيىپ قالۋ قاۋپىنە ۇشىراتادى. كۇنگە قانشالىقتى كۇيگەنىڭىز دەنەدەگى سىرت بەلگىلەرگە بايلانىستى بىلىنەدى: كىشكەنە قىزارۋدان باستاپ، اۋىرسىنۋ، تەرىنىڭ ءىسىنۋى، كۇلدىرەۋ پايدا بولىپ، دەنە قىزۋىنىڭ كوتەرىلۋىنە دەيىن.
وسىنداي كەلەڭسىزدىكتەردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن كۇنگە شىققاندا مىنانى ەستە ساقتاۋ قاجەت:
- كۇن استىندا 11.00-16.00 اراسىندا ۇزاق ءجۇرۋ قاۋىپتىرەك. بۇل كەزەڭدە كۇن اسا قاتتى تۇسەدى.
- سۋدان شىققان سوڭ تەرىنى ورامالمەن ءسۇرتۋ قاجەت؛
- ءاردايىم باس كيىم كيىپ ءجۇرىڭىز، جيەگى كەڭ، كۇنقاعارى بار بولسا ءتىپتى جاقسى؛
- اعزا كۇن استىندا ىلعالدى تەز جوعالتادى، تەرى تەز قۇرعايدى، سوندىقتان كوبىرەك سۋ ءىشۋ كەرەك؛
- ارنايى كۇن كوسمەتيكاسى كۇننەن كۇيىپ قالۋ ءقاۋپىن ازايتادى.
قىزىق جايت: كۇن ساۋلەسى كوبىنە اقتورى ادامدارعا كوبىرەك تەرىس اسەر ەتەدى جانە ولار كۇنگە كۇيىپ قالۋعا كوبىرەك بەيىم. ال قارا تورى جانە قارا ءناسىلدى ادامدارعا بۇل اسا ءقاۋىپتى ەمەس.
ەگەر تەرى كۇيىپ قالعان بولسا، وندا:
- كۇن استىندا ءجۇرۋدى دوعارۋ؛
- تەرىگە سالقىن سۋ قۇيۋ نەمەسە سالقىن كومپرەسس جاساۋ؛
- سۋ ءىشۋ؛
- «پانتەنول» جاعىلعان تاڭعىش جاساۋ؛
- اۋىرسىنۋدى باساتىن ءدارى ىشۋگە بولادى (مىسالى، اسپيرين).
ەستە ساقتاۋ كەرەك: كۇلدىرەۋ پايدا بولعان جاعدايدا مىندەتتى تۇردە دارىگەرگە بارىڭىز. كۇيگەن جەردى سپيرت نەمەسە مايمەن سىلاۋعا بولمايدى!
باستان، دەنەدەن كۇن ءوتۋ دەگەن نە؟
ىستىق كۇندەرى دەنەدەن، باستان ىستىق ءوتىپ، ناتيجەسىندە دارىگەردەن ءبىر-اق شىعۋ ءقاۋپى بار.
قىزىق جايت: ىستىق ءوتۋ تەك جازدىڭ ىستىق كۇندەرى عانا ورىن المايدى، ىستىق بولمەدە ۇزاق وتىرىپ تا دەنەدەن ىستىق ءوتۋى مۇمكىن.
دەنەدەن ىستىق وتكەننىڭ مىناداي بەلگىلەرى بار:
- ىستىقتاپ تۇرعانداي بەلگى
- تەرى بەتىنىڭ قىزارۋى
- ءشول باسۋ
- باس اۋرۋى، باستىڭ اينالۋى
- دەنە قىزۋىنىڭ كوتەرىلۋى
- جۇرەك اينۋ، قۇسۋ
- قاتتى اسقىنعان جاعدايدا تىنىس الۋدىڭ قيىنداۋى، ەسىنەن تانۋ.
كۇن ءوتىپ كەتۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن كۇن ىستىقتا تابيعي ماتەريالداردان تىگىلگەن كيىم كيۋ، باس كيىم كيۋ، جيىرەك كولەڭكەنىڭ استىندا دەمالۋ، سۋدى كوپ ءىشۋ، كوپ تاماق جەمەۋ، سۋعا ءجيى ءتۇسۋ سياقتى ەرەجەلەردى ۇستانۋ قاجەت.
جەدەل جاردەم:
- كولەڭكەدە نەمەسە سالقىن جەردە وتىرۋ؛
- قىسىپ تۇراتىن كيىمدى شەشۋ نەمەسە بوساتۋ؛
- باسىڭا سۋىق كومپرەسس قويۋ؛
- دەنەنى سۋىق سۋمەن ءسۇرتىپ نەمەسە ىلعال ماتامەن وراۋ؛
- سۋىق سۋ ءىشۋ؛
- ىستىقتى تۇسىرەتىن ءدارى ىشۋگە بولادى (اسپيرين)
ەستە ساقتايتىن جايت: جوعارى تەمپەراتۋرا مەن اۋانىڭ ىلعالدىلىعى، قالىڭ سينتەتيكالىق كيىممەن فيزيكالىق جۇمىس، زورىعۋ، اعزاعا سۋ جەتىسپەۋ، تويىپ تاماق جەۋ، شىجىعان ىستىقتا ۇزاق ءجۇرۋ، ىشىمدىك ءىشۋ – مۇنىڭ ءبارى ىستىق ءوتۋ ءقاۋپىن ارتتىرادى.
نەگە كوبىنە جاز مەزگىلىندە اس قورىتۋ قيىندايدى؟
جازعى كەزدە ىشكە-قارىن جۇمىسى نەگە ءجيى بۇزىلاتىنىنا بىرنەشە سەبەپتى اتاپ وتۋگە بولادى:
- جىلدىڭ جىلى مەگىلدەرىندە تاعام ونىمدەرىندە ىشەك جولدارىنىڭ بۇزىلۋىنا ىقپال ەتەتىن ميكرواعزالاردىڭ وسىپ-وركەندەۋىنە جاعىمدى ورتا قالىپتاسادى؛
- جازدا دۇكەن سورەلەرىندە كوپتەگەن جاڭا ونىمدەر پايدا بولادى، ولاردى جەپ كورۋ دە تاماقتانۋ قاتەلىگىنە، ديەتالىق سالماق ءتۇسۋ، تاعام ونىمدەرىنىڭ ۇيلەسىمسىزدىگىنە اكەلۋى مۇمكىن؛
- راسيونعا جاڭا ونىمدەردى قوسۋ اللەرگيالىق رەاكسيا تۋدىرىپ، ال بۇل اس قورىتۋدىڭ بۇزىلۋىنا اكەلۋى مۇمكىن.
ەستە ساقتايتىن جايت: سۋدىڭ اۋىسۋى مەن كۇندەلىكتى تاماقتانۋ رەجيمىنىڭ اۋىسۋى، راسيونداعى جاڭا ونىمدەر، تازالىق ەرەجەلەرىن ساقتاماۋ – مۇنىڭ ءبارى اسقازان مەن ىشەك جۇمىسىنىڭ بۇزىلۋىنا اكەلۋى مۇمكىن. ءبىر رەتتىك ءىشۋ ءوتۋ مەن اۋىرسىنۋدىڭ باسقا بەلگىلەرى بولماعان جاعدايدا دابىل قاعۋ ءالى ەرتە.
جۇرەك اينۋ، قۇسۋ، ءجيى ءىش ءوتۋ، دەنە تەمپەراتۋراسىنىڭ كوتەرىلۋى، تەرىدە بورتپە پايدا بولۋى سىرقاتقا شالدىعۋدىڭ بەلگىسى بولۋى مۇمكىن، سوندىقتان دارىگەرگە كورىنگەن ءجون.
مىناداي جاعدايلاردا دارىگەرگە مىندەتتى تۇردە كورىنىڭىز:
- ءزار ءتۇسى وزگەردى (قىزىل نەمەسە قارا قان كەتۋدىڭ بەلگىسى، اق نەمەسە ءتۇسسىز بۇيرەك اۋرۋىنىڭ بەلگىسى)
- جوعارى تەمپەراتۋرا – اۋىر ينفەكسيانىڭ بەلگىسى
- اۋىرسىنۋ، قۇسۋ، ءىشتىڭ كەبۋى – ىشەك ينفەكسياسى، ىشەكتىڭ قورىتپاۋى نەمەسە سوقىرىشەك بەلگىسى بولۋى مۇمكىن.
You Might Also Like
-
انا تىلىمىزدە سويلەگەن رەسەيلىك جاستاردىڭ بەينەروليگى عالامتوردى شارلاپ، كوپشىلىكتىڭ نازارىن وزىنە اۋدارعان ەدى. سويتسەك بۇل ستۋدەنتتەر قازاق ءتىلىن ەكىنشى شەت ءتىلى رەتىندە تاڭداعان جانە ءقازىر وسى پ...
-
ماتەماتيكا (گرەك - ءبىلىم، عىلىم) - اقيقات دۇنيەنىڭ ساندىق قاتىناستارى مەن كەڭىستىكتەگى پىشىندەر جايلى عىلىم. ماتەماتيكانىڭ دامۋ تاريحى شارتتى تۇردە ءتورت كەزەڭگە بولىنەدى. ءبىرىنشى كەزەڭ ماتەما...
