جەكە تۇلعانىڭ قالىپتاسۋىنداعى سىنىپ جەتەكشىنىڭ ءرولى
جەكە تۇلعانىڭ قالىپتاسۋىنداعى سىنىپ جەتەكشىنىڭ ءرولى
تاربيە – ءتارتىپتىڭ ق ۇلى دەپ باۋىرجان مومىش ۇلى ايتقانداي
تاربيە - حالىقتىڭ عاسىرلار بويى جيناقتالعان ىزگى قاسيەتتەرىن جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ، بالالاردىڭ قورشاعان ورتاداعى قارىم - قاتىناسىن، ومىرگە دەگەن كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ. ال تاربيەنىڭ نەگىزگى ماقساتى - دەنى ساۋ، ۇلتتىق سانا - سەزىمى، رۋحاني ويلاۋ دارەجەسى بيىك، مادەنيەتتى، ار - وجدانى مول، ىسكەر، بويىندا يگى قاسيەتتەر قالىپتاسقان ادام تاربيەلەۋ. جالپى وقۋشىلاردىڭ ومىرىندە مەكتەپتەگى تاربيەنىڭ ءرولى زور. مەكتەپتەگى باستى تۇلعا ۇستازدىڭ مىندەتى تەك ءبىلىم بەرۋ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءاربىر وقۋشىنىڭ جۇرەگىنە جول تاۋىپ، ولاردى ءتالىم - تاربيەمەن سۋسىنداتۋ بولىپ تابىلادى.
وقۋشىعا ءاردايىم سىن كوزبەن قاراپ، پىكىر ايتا بىلسەك، تالاپ قويىپ، بولاشاققا ۇمتىلۋعا سەندىرسەك، كەلەشەكتە ابزال ازامات شىعارى ءسوزسىز. سونداي - اق وقۋشىنىڭ قورشاعان ورتاسى، دوس - جاراندارى، قۇربى قۇرداستارى يماندى، ادامگەرشىلىگى مول، ىزگىلىكتى، ەلجاندى بولۋى كەرەك. ءاربىر بالانىڭ بويىندا ەلىكتەۋشىلىك باسىم كەلەدى، سوندىقتان ءاردايىم بالانىڭ جانىندا جۇرگەن جەتكىنشەكتەرگە نازار اۋدارۋىمىز كەرەك. جالپى مادەنيەتتى تۇلعانى قالىپتاستىرۋدا ادامگەرشىلىك، ەستەتيكالىق، پاتريوتتىق، ەكولوگيالىق، ساياسي باعىتتاردى ۇستانامىز.
وقۋشىنىڭ بويىندا وسىنداي قاسيەتتەردى قالىپتاستىرۋدا سىنىپ جەتەكشىسىنىڭ ءرولى زور. بۇگىنگى كۇنى سىنىپ جەتەكشىسى وقۋشى مەن قوعامنىڭ اراسىنداعى رۋحاني جالعاستىرۋشى، ءتۇرلى ءىس - شارالار بارىسىندا وقۋشىلار اراسىندا ىنتىماقتاستىق قارىم - قاتىناستى قالىپتاستىرۋشى، ولاردىڭ جەكە تۇلعا رەتىندە دامۋىن باقىلاۋشى، وقۋشىنىڭ كۇندەلىكتى ومىرىنە كەڭەس بەرەر كومەكشى، سىنىپتا قولايلى احۋال تۋدىرۋشى، ۇيلەستىرۋشى.
قازىرگى كەزدە سىنىپ جەتەكشىسى بولۋ اۋىرتپاشىلىعى بار، جاۋاپكەرشىلىگى مول، قيىن دا قىزىقتى جۇمىس. وقۋشىلار ۇجىمىن قالىپتاستىرۋ، وقۋشىنىڭ پسيحيكالىق احۋالىن، الەۋمەتتىك تۇرمىسىن جەتە ءبىلۋ، بالاعا سەنىم ءبىلدىرۋ جانە ونىڭ كوزقاراسىمەن ساناسۋ، جاڭاشىل، ىزدەنىمپاز ۇستاز - تاربيەشى بولا ءبىلۋ سىنىپ جەتەكشىسىنىڭ مىندەتى. وقۋشى تاربيەسىندە ءاربىر سىنىپ جەتەكشىسى سىنىپتا پسيحولوگيالىق - پەداگوگيكالىق تۇرعىدان زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋى قاجەت. ول پسيحولوگتىڭ كومەگىمەن مونيتورينگ، ساۋالناما، دياگنوستيكا، تەست تۇرىندە وقۋشىنىڭ ادامگەرشىلىك، ينتەللەكتۋالدىق، ەستەتيكالىق قۇزىرلىلىعىن، بەلسەندىلىك دەڭگەيىن انىقتايدى.
سىنىپ جەتەكشىسى اتا - انامەن تىعىز بايلانىستا بولۋى كەرەك. ولاردى مەكتەپتە، سىنىپتا وتكىزىلەتىن ءتۇرلى ءىس - شارالارعا شاقىرىپ، جان - جاقتى اسەر ەتۋىمىز كەرەك. جەكە، توپتىق، ۇجىمدىق جۇمىستار ارقىلى بالا مەن اتا - انا اراسىنداعى شىناي قاسيەتتى قالىپتاستىرۋعا بولادى.
وقۋشى - قوعامنىڭ بەلسەندى مۇشەسى، جارقىن كەلەشەك كەپىلى. وقۋشى مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ ارقىلى ءبىز جەكە تۇلعا قالىپتاستىرامىز. جەكە تۇلعانىڭ مەرەيىنىڭ اسقاقتاۋىنا وتباسى جانە مەكتەپتەگى تاربيەنىڭ ماڭىزى ەرەكشە.
وسى قاسيەتتەردى نەگىزگە الا وتىرىپ اتا - انالار، مەكتەپ، ۇستاز بىرىگىپ جاس ۇرپاقتىڭ ۇلتتىق سانا سەزىمىن، قوعامدىق ساياسي وي - ءورىسىن بايىتىپ، تۇلعا بويىندا مادەني قۇندىلىقتاردى دامىتۋعا ءتيىسپىز. تاربيە كەزەڭدەرىندەگى وزىنە ءتان زاڭدىلىقتارىن ءساتتى پايدالانۋ ۇرپاق تاربيەسىنىڭ جەمىستى بولۋىنىڭ كەپىلى بولماق.
قازىرگى تاڭدا ءاربىر بالانى ەڭ الدىمەن، ءوز ۇلتىنا، مەملەكەتىنە، تىلىنە دەگەن قۇرمەتىنىڭ ءوزى دە تاربيەدەن باستالادى. تاربيە بولماسا ادام ءوز كەلەشەگىنە بالتا شاپقانداي. سەبەبى، سول تاربيە ارقىلى ۇلكەندى قۇرمەتتەۋگە، كىشىگە ىزەت كورسەتە ءبىلۋ، جاقسى مەن جاماندى، اق پەن قارانى اجىراتا الامىز. تاربيە ءبىرىنشى وتباسىنان باستالادى.
اكەگە قاراپ ۇل وسەر،
شەشەگە قاراپ قىز وسەر – دەپ بەكەر ايتىلماسا كەرەك.
وسى اكە مەن شەشەنىڭ جانە ۇستازدىڭ بەرگەن تاربيەسىن وي - ساناسىنا باعىندىرعان، سول سوزدەردەن ناتيجە شىعارعان بالا ەرەكشە بولىپ سانالادى.
ءبىز وتباسىندا دا، جۇمىستا دا جاقسى، قاتاڭ ءتارتىپ بولۋىن تىلەيمىز دەپ ماكارەنكو ايتقانداي ەكى جاقتان جاقسى تاربيە السا ءتارتىپ بولادى دەپ ويلايمىن.
تاربيە – ءتارتىپتىڭ ق ۇلى دەپ باۋىرجان مومىش ۇلى ايتقانداي
تاربيە - حالىقتىڭ عاسىرلار بويى جيناقتالعان ىزگى قاسيەتتەرىن جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ، بالالاردىڭ قورشاعان ورتاداعى قارىم - قاتىناسىن، ومىرگە دەگەن كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ. ال تاربيەنىڭ نەگىزگى ماقساتى - دەنى ساۋ، ۇلتتىق سانا - سەزىمى، رۋحاني ويلاۋ دارەجەسى بيىك، مادەنيەتتى، ار - وجدانى مول، ىسكەر، بويىندا يگى قاسيەتتەر قالىپتاسقان ادام تاربيەلەۋ. جالپى وقۋشىلاردىڭ ومىرىندە مەكتەپتەگى تاربيەنىڭ ءرولى زور. مەكتەپتەگى باستى تۇلعا ۇستازدىڭ مىندەتى تەك ءبىلىم بەرۋ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءاربىر وقۋشىنىڭ جۇرەگىنە جول تاۋىپ، ولاردى ءتالىم - تاربيەمەن سۋسىنداتۋ بولىپ تابىلادى.
وقۋشىعا ءاردايىم سىن كوزبەن قاراپ، پىكىر ايتا بىلسەك، تالاپ قويىپ، بولاشاققا ۇمتىلۋعا سەندىرسەك، كەلەشەكتە ابزال ازامات شىعارى ءسوزسىز. سونداي - اق وقۋشىنىڭ قورشاعان ورتاسى، دوس - جاراندارى، قۇربى قۇرداستارى يماندى، ادامگەرشىلىگى مول، ىزگىلىكتى، ەلجاندى بولۋى كەرەك. ءاربىر بالانىڭ بويىندا ەلىكتەۋشىلىك باسىم كەلەدى، سوندىقتان ءاردايىم بالانىڭ جانىندا جۇرگەن جەتكىنشەكتەرگە نازار اۋدارۋىمىز كەرەك. جالپى مادەنيەتتى تۇلعانى قالىپتاستىرۋدا ادامگەرشىلىك، ەستەتيكالىق، پاتريوتتىق، ەكولوگيالىق، ساياسي باعىتتاردى ۇستانامىز.
وقۋشىنىڭ بويىندا وسىنداي قاسيەتتەردى قالىپتاستىرۋدا سىنىپ جەتەكشىسىنىڭ ءرولى زور. بۇگىنگى كۇنى سىنىپ جەتەكشىسى وقۋشى مەن قوعامنىڭ اراسىنداعى رۋحاني جالعاستىرۋشى، ءتۇرلى ءىس - شارالار بارىسىندا وقۋشىلار اراسىندا ىنتىماقتاستىق قارىم - قاتىناستى قالىپتاستىرۋشى، ولاردىڭ جەكە تۇلعا رەتىندە دامۋىن باقىلاۋشى، وقۋشىنىڭ كۇندەلىكتى ومىرىنە كەڭەس بەرەر كومەكشى، سىنىپتا قولايلى احۋال تۋدىرۋشى، ۇيلەستىرۋشى.
قازىرگى كەزدە سىنىپ جەتەكشىسى بولۋ اۋىرتپاشىلىعى بار، جاۋاپكەرشىلىگى مول، قيىن دا قىزىقتى جۇمىس. وقۋشىلار ۇجىمىن قالىپتاستىرۋ، وقۋشىنىڭ پسيحيكالىق احۋالىن، الەۋمەتتىك تۇرمىسىن جەتە ءبىلۋ، بالاعا سەنىم ءبىلدىرۋ جانە ونىڭ كوزقاراسىمەن ساناسۋ، جاڭاشىل، ىزدەنىمپاز ۇستاز - تاربيەشى بولا ءبىلۋ سىنىپ جەتەكشىسىنىڭ مىندەتى. وقۋشى تاربيەسىندە ءاربىر سىنىپ جەتەكشىسى سىنىپتا پسيحولوگيالىق - پەداگوگيكالىق تۇرعىدان زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋى قاجەت. ول پسيحولوگتىڭ كومەگىمەن مونيتورينگ، ساۋالناما، دياگنوستيكا، تەست تۇرىندە وقۋشىنىڭ ادامگەرشىلىك، ينتەللەكتۋالدىق، ەستەتيكالىق قۇزىرلىلىعىن، بەلسەندىلىك دەڭگەيىن انىقتايدى.
سىنىپ جەتەكشىسى اتا - انامەن تىعىز بايلانىستا بولۋى كەرەك. ولاردى مەكتەپتە، سىنىپتا وتكىزىلەتىن ءتۇرلى ءىس - شارالارعا شاقىرىپ، جان - جاقتى اسەر ەتۋىمىز كەرەك. جەكە، توپتىق، ۇجىمدىق جۇمىستار ارقىلى بالا مەن اتا - انا اراسىنداعى شىناي قاسيەتتى قالىپتاستىرۋعا بولادى.
وقۋشى - قوعامنىڭ بەلسەندى مۇشەسى، جارقىن كەلەشەك كەپىلى. وقۋشى مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ ارقىلى ءبىز جەكە تۇلعا قالىپتاستىرامىز. جەكە تۇلعانىڭ مەرەيىنىڭ اسقاقتاۋىنا وتباسى جانە مەكتەپتەگى تاربيەنىڭ ماڭىزى ەرەكشە.
وسى قاسيەتتەردى نەگىزگە الا وتىرىپ اتا - انالار، مەكتەپ، ۇستاز بىرىگىپ جاس ۇرپاقتىڭ ۇلتتىق سانا سەزىمىن، قوعامدىق ساياسي وي - ءورىسىن بايىتىپ، تۇلعا بويىندا مادەني قۇندىلىقتاردى دامىتۋعا ءتيىسپىز. تاربيە كەزەڭدەرىندەگى وزىنە ءتان زاڭدىلىقتارىن ءساتتى پايدالانۋ ۇرپاق تاربيەسىنىڭ جەمىستى بولۋىنىڭ كەپىلى بولماق.
قازىرگى تاڭدا ءاربىر بالانى ەڭ الدىمەن، ءوز ۇلتىنا، مەملەكەتىنە، تىلىنە دەگەن قۇرمەتىنىڭ ءوزى دە تاربيەدەن باستالادى. تاربيە بولماسا ادام ءوز كەلەشەگىنە بالتا شاپقانداي. سەبەبى، سول تاربيە ارقىلى ۇلكەندى قۇرمەتتەۋگە، كىشىگە ىزەت كورسەتە ءبىلۋ، جاقسى مەن جاماندى، اق پەن قارانى اجىراتا الامىز. تاربيە ءبىرىنشى وتباسىنان باستالادى.
اكەگە قاراپ ۇل وسەر،
شەشەگە قاراپ قىز وسەر – دەپ بەكەر ايتىلماسا كەرەك.
وسى اكە مەن شەشەنىڭ جانە ۇستازدىڭ بەرگەن تاربيەسىن وي - ساناسىنا باعىندىرعان، سول سوزدەردەن ناتيجە شىعارعان بالا ەرەكشە بولىپ سانالادى.
ءبىز وتباسىندا دا، جۇمىستا دا جاقسى، قاتاڭ ءتارتىپ بولۋىن تىلەيمىز دەپ ماكارەنكو ايتقانداي ەكى جاقتان جاقسى تاربيە السا ءتارتىپ بولادى دەپ ويلايمىن.
You Might Also Like
-
11 سىنىپ وقۋشىلارىنا ارنالعان «ءبىرىڭعاي مەكتەپ فورماسىن ەنگىزۋ قاجەت پە؟» دەبات.
