جەكسەنبى كۇنگى ەرمەك
قىزمەت، ونى-مۇنى شارۋا قولىمدى بايلاپ دەگەندەي، مەن ولاردىڭ تويىنا بارا المادىم. شىنىمدى ايتسام، ونىما ءالى كۇنگە دەيىن ۇيالامىن. مەن يالگيندى و باستان جاقسى كورەتىنمىن، ونىڭ العان ايەلى دە ءبىر جاقسى قىز ەدى. ەكەۋى ۇيلەنگەلى ءبىر جىلداي بوپ قالدى. قوناققا الدەنەشە رەت شاقىردى. قىزمەتتەن، ونى-مۇنى كۇيبەڭنەن بوساي الماي-اق ءجۇرمىن دەپ سىلتاۋراتىپ كەلەمىن. ال شىندىعىندا اقشادان جۇردايمىن. جاڭا عانا ءۇي بولعان دوسىڭا قۇر الاقان قالاي بارارسىڭ. بۇ اقشا ما... ءاي، اقشا، اتىڭ ءوشسىن سەنىڭ! ستول شامى، گۇل ساۋىتى دەيمىسىڭ، الاتىن ادەمى نارسەلەر بار-اق. تولىپ تۇر! اقشا عانا جوق! يالچينمەن كەزدەسىپ قالعانىمدا ونىڭ ماعان رەنجىپ جۇرگەنىن بىردەن ءتۇسىندىم. «الدىمىزداعى جەكسەنبىدە بارامىن! » دەپ انتقا بەرگىسىزدەي ۋادە ەتتىم. ءبىراق قالاي قارمانسام دا، قولىما كوك تيىن ىلىكپەدى. ءۇيدى استاڭ-كەستەڭ اقتارسام دا دانەڭە تاپپادىم، گازەت، قاعاز، قوقىم-سوقىم بىردەڭەلەر شىقتى.
امال بار ما، قوناققا قۇر قول اتتاندىم.
البەتتە، ءبىز سياقتىلار قوسىلعاندا ۇيلەرىندە ۇرىس-كەرىس ۇنەمى بولىپ تۇرادى. سونداي ءبىر يۋ-قيۋ ءساتتىڭ تۋرا ۇستىنەن ءتۇستىم. ىشتەن يالچين ايەلىنىڭ اششى داۋىسى ەستىلدى.
— قاماپ قويعانداي قاشانعى ومالىپ وتىرامىز؟! تابالدىرىقتى اتتاپ شىقپاعانىما، مىنە، جەتى اي بولدى.
ءيالچيننىڭ ءۇنى قۇمىعىپ شىقتى، ايتقانىن ارەڭ ۇعىپ تۇرمىن.
— جانىم-اۋ، نە قىل دەيسىڭ! شاما-شارقىمىزدى ءوزىڭ كورىپ ءجۇرسىڭ عوي...
— شاما-شارقىمىزدى ايتا بەرگەننەن نە شىعادى؟ ول ودان وڭالا ما؟ تىم قۇرىسا اپتاسىنا ءبىر رەت كينوعا بارا الماي وتكەنىمىز بە؟
— پەرىشتەم-اۋ، كينوعا كىم كورىنگەندى كىرگىزە بەرەدى دەيسىڭ بە؟ بيلەتتى بەتىمىزگە قاراپ بەرە سالمايدى. اۆتوبۋسقا ءبىزدى سىنا ەتىپ قاقسا دا سيا المايمىز. بەيوعلىعا تۋرا اپاراتىن مارشرۋت تا جوق، ءۇش جەردە ءتۇسىپ-مىنۋ كەرەك...
— قاقساما، جەتتى! تەككە سايراعانشا تەمەكىگە قانشا تولەپ جۇرگەنىڭدى ەسەپتەسەڭشى! كۇنىنە «گەليندجيكتىڭ» ەكى قورابىن تارتاسىڭ، ونىڭ اي سايىن وتىز-قىرىق لير! جوق، يالچين! مەن ءبۇيتىپ قاماۋدا ولە المايمىن! ءتوزىمىم تاۋسىلدى! قۇداي كۋا بولسىن...
قۇدايدى نەمەنەگە كۋا ەتەرىن توسىپ تۇرا المادىم، ەسىكتىڭ قوڭىراۋىن باسىپ-باسىپ قالدىم.
مەنى كورە سالا ەكەۋى دە كۇلىمسىرەي قويدى. كوڭىلدەنىپ كەلگەندەي-اق مەن دە قالجىڭداپ سويلەسۋگە تىرىستىم. جارتى ساعاتتان سوڭ جاپ-جاقسى ۇسىنىس تا جاسادىم:
— جۇرىڭدەر، سەرۋەندەيىك! جەكسەنبىدە مىج-مىج بوپ ۇيدە وتىرعاندارىڭ نە؟ كانە، تەز كيىنىڭدەر!
ءيالچيننىڭ ايەلى جەلپ ەتە قالدى. ال يالچين ماعان:
— ءتاڭىر تىلەۋىڭدى بەرسىن، دوستىم، ءبىزدى شىعىنداتىپ قايتەسىڭ. اڭگىمەلەسىپ ۇيدە وتىرايىق تا، — دەدى سىبىرلاپ.
— كەتتىك، كانە، كەتتىك. سەرگىپ قايتايىق. اقشا جوق ەكەن دەپ ەندى ءىشقۇسا بوپ ولەيىك پە!
سىرتقا شىققان سوڭ يالچين ماعان تاعى سىبىرلادى:
— ءبىزدى قايدا اپارماقشىسىڭ؟
— ەرگەندى بىلسەڭشى. ءقازىر كورەسىڭ.
ايەلى دە ەلەڭدەپ كەلەدى:
— ءبىز كينوعا بارا جاتىرمىز با؟
— كينو مەن تەاترعا مەنسىز دە باراسىڭدار عوي. ءبىز بۇگىن باسقا ءبىر جەرگە بارامىز...
ونى-مۇنىنى ءسوز ەتۋمەن شيشليگە دە جەتتىك. مەن ونىڭ ۇيلەرىنە قادالىپ قاراي باستادىم، ال ەرلى-زايىپتى ەكەۋى اڭ-تاڭ بوپ ماعان قاراعىشتاي بەرەدى:
— قىمباتتىم-اۋ، ءبىز قايدا بارامىز؟ — دەسەدى.
جاڭادان سالىنعان ءبىر ەڭسەلى ءۇيدىڭ ەسىگىنە: «ءبىر ەتاجى جالعا بەرىلەدى» دەگەن جازۋى بار تاقتايشا ءىلىنىپتى.
— ماعان سەندەردىڭ پاتەرلەرىڭ ونشا ۇناي قويعان جوق. اتا-بابالارىمىز: «كۇن تۇسپەگەن جەردەن بەز» دەپتى. ال سەندەر قاراڭعى ۇڭگىردە قالاي تۇرسىڭدار؟ وندا كۇن تۇرعاي اۋا دا جوق شىعار.
ەكەۋى ودان ارمەن تاڭ-تاماشا بولدى.
— جۇرىڭدەر، مىنا بىرەۋىنە كىرىپ كورەيىك، مۇمكىن ۇناپ قالار.
يالچين مەنى جەڭىمنەن ۇستاي الدى:
— سەن نە دەپ كەلەسىڭ، باۋىرىم؟ اقىلىڭنان اداسقانسىڭ با؟ ءبىز قازىرگى پاتەردىڭ اقىسىن دا اۋپىرىمدەپ ارەڭ تولەپ ءجۇرمىز عوي!
— بىزگە قازىرگى ءۇيىمىز ابدەن جاراپ جاتىر، — دەدى ايەلى، داۋىسى بۇزىلىپ شىعىپ.
— جەڭىمدى قويا بەرشى. جۇرىڭدەر، بايقايىق، — دەپ مەن قاسارىسا ءتۇستىم.
ۇيگە ەكپىندەپ ەركىن كىردىم دە، قوڭىراۋلاتىپ كەپ جىبەردىم:
— ەكەۋىڭ سوزگە ارالاسپاڭدار، مەن ءوزىم سويلەسەمىن.
شۆەيسار شىقتى.
— ءۇي يەسى قايدا؟ — دەدىم وعان.
— وسىندا، ءۇشىنشى ەتاجدا ولار.
— ءۇيدى كورۋگە كىسىلەر كەلدى دە.
كۇن جەكسەنبى، مەزگىل ەرتە بولاتىن. ءۇي يەسىنىڭ ەشقايدا اتتانىپ كەتە قويماعانىن سەزىپ تۇرمىن. شۆەيسار ءبىر ايەلگە داۋىستادى:
— قوجايىنعا بارىپ ايتشى، كىسىلەر كەلدى دە.
ايەل سالدەن سوڭ قايتىپ كەلدى:
— قوجايىن ءۇيدى سىزدەرگە شۆەيسار كورسەتەدى دەدى. پاتەردى ۇناتساڭىزدار عانا شىعىپ سويلەسەدى.
— جوق، ونىسىن قويسىن. ءبىز قوجايىنمەن كەزدەسىپ، ونى-مۇنى ءجايتتى تاپتىشتەپ ءبىلىپ الۋعا ءتيىسپىز.
سالدەن سوڭ قوجايىننىڭ ءوزى شىقتى. ءار ەتاجىندا ەكىدەن عانا پاتەرى بار تۇپ-تۋرا تاۋداي جەتى ەتاجدى ءۇيدىڭ يەسى قانداي بولارىن قيال قۇدىرەتىڭىزبەن كوز الدىڭىزعا ەلەستەتە بەرگەيسىز. ەسىكتەن اۋەلى ەشكى باسىنداي تۇيىنشەگى بار جاپ-جالپاق بەلبەۋ كورىندى، ودان سوڭ لىقا تولى قانار قاپتاي قامپيعان قارىن كورىندى، سودان كەيىن عانا قوجايىن كورىندى، ول ۇستىنە روب دە شامبر1 كيىپتى.
ونىڭ ەسىكتەن ارەڭ سىيىپ كىرگەنىن كورگەننەن كەيىن ءتىلىم قىشىپ كەتىپ:
— سوڭعى كەزدە سالىنىپ جاتقان ۇيلەردىڭ ەسىكتەرى وسىنشاما تار بولار ما؟! — دەدىم.
ءتورتپاعىم ماعان تاس جارىلعانداي جوتكىرىنۋمەن عانا جاۋاپ قايتاردى. يالچين مەن ايەلىنە كوز تاستادىم. زاڭعار ءۇي، عالامات قارىن، جاڭعىرىققان جوتكىرىنىس ول ەكەۋىنىڭ ەڭسەسىن جانشىپ جىبەرگەن سياقتى. موپ-موماقان بوپ بۇيىعىپ، تىرپ ەتپەي تۇر. ەكەۋىنە دەم بەرگىم كەلىپ، ءتورتپاقتان كەم تۇسىرمەي مەن دە جوتكىرىنىپ قويدىم.
يالچين پەنجاگىمنان تارتقىلاپ، جالىنا سىبىرلادى.
— شامداندىرىپ الا كورمەشى، دوستىم...
مەن ءۇي قۇلارداي ەتىپ تاعى ءبىر جوتكىرىنىپ قالىپ ەدىم، ءتىپتى ءتورتپاقتىڭ دا دىزەسى بۇگىلىپ كەتە جازدادى.
— ىشكيىممەن كەلىپ قالعانىما رەنجي كورمەڭىزدەر، — دەدى ول.
مەن جانە ءبىر جوتكىرىنىپ الىپ:
— وقاسى جوق، اپەندى، — دەي سالدىم. — جالعا بەرىلەتىن پاتەردى كورسەك دەيمىز، سونسوڭ بىلگىمىز كەلگەندى سىزدەن، ءيا، شۆەيساردان ەمەس، ءسىزدىڭ وزىڭىزدەن بىلگەنىمىز ءجون شىعار.
— ارينە، ارينە، اپەندىم، ءوزىم ەرىپ ءجۇرىپ كورسەتەمىن. — ول جوتكىرىنىپ الىپ: — سىزگە نەشە بولمە كەرەك ەدى؟ — دەپ ەلەۋسىز عانا سۇراپ قويدى.
مەن تاعى دا جوتكىرىنىپ قالىپ ەدىم، بوساعادا تۇرعان قىزمەتشى ايەل ىتقىپ شىعىپ كەتتى.
— ەگەر كوڭىلىمىزدەگىدەي كەڭ بولسا، التى بولمە جەتىپ تە قالار، — دەپ يالچينگە بۇرىلىپ قاراسام، ول ەسىككە قاراي سىرعىپ بارادى ەكەن. — سەنىڭشە قالاي، التى بولمە جەتە مە؟ — دەدىم وعان.
— جەتەدى، اعاسى، جەتەدى، — دەدى ول، ءجانتاسىلىم جاسايتىنداي جارىمجان ۇنمەن.
شۆەيسار الدىمىزعا ءتۇسىپ، ەكىنشى ەتاجداعى ءبىر پاتەردىڭ ەسىگىن اشقان ساتتە:
— تارلاۋ ەكەن، ءا، يالچين؟ — دەدىم.
— سولاي سياقتى... — دەدى ول ويلانىڭقىراپ.
دوسىمنىڭ ەس جيا باستاعانىن سەزدىم...
ءبىز ۇناتپاي تۇرعان اۋىزعى بولمە يالچيندەر جاتىپ جۇرگەن بولمەدەن ەكى ەسە كەڭ ەدى. جالتىراعان سۇلۋ پاركەتى كوز قاراتار ەمەس.
— توبەسى دە الاسالاۋ ەكەن، اپەندىم...
— ءيا، توبەمىز ءتيىپ تۇرار مىناعان، — دەپ يالچين دە ءتىرىلدى.
قوجايىن ءلام دەگەن جوق.
ءبىز بولمەلەردى ارالاۋعا كىرىستىك. كەز كەلگەنىنە فۋتبول ويناۋعا بولادى ەكەن.
بولمەلەر ونشاما كەڭ ەمەس، ەڭسەڭدى جازدىرمايدى.
ءيالچيننىڭ ايەلى دە قاراپ قالمادى:
— مەنىڭشە، ءبىزدىڭ دۇنيە-مۇلكىمىز مۇندا سيا قويماس، — دەدى.
«جارايسىڭ، كەكىلدىم!»
— جانە الگى-ى-ى... اس ءۇي كۇڭگىرت ەكەن.
قوجايىن نارازىلاۋ جوتكىرىندى.
— جو-جوق... Ac ءۇيىمىز وتە جارىق. نەشە تەرەزەسى بارىن قاراساڭىزدارشى.
مەن دە جوتكىرىنىپ، اس ۇيگە تىجىرىنا كوز تاستاپ تۇرىپ تاعى دا ءبىر جوتكىرىنىپ، ءسوزدى كەلتەسىنەن قايىردىم.
— وتە كۇڭگىرت!.. Ac ءۇيدى شىعىس جاققا سالىپ جۇرگەن قاي ەسەك؟ Ac ءۇي باتىس جاقتا بولۋعا ءتيىس.
— ءۇيدىڭ جوباسىن ءوزىم جاساعانمىن، — دەدى قوجايىن قارسىلىق ءبىلدىرىپ، ءبىراق جوتكىرىنبەدى.
— قالاي دەسەڭىز ولاي دەڭىز، ءبىراق اس ءۇيى شىعىسقا قاراعان پاتەردە تۇرۋ اقىلعا قونبايدى! — دەدى ءيالچيننىڭ ايەلى.
— اپەندىم، مىنا بولمەڭىزدە قوناقتارىم جاتادى دەدىڭىز بە وسى؟
— ءيا.
— شوشالانى قوناق بولمەم دەگەنگە ۇيالمايسىز با؟
— ءپالى، اعاسى، — دەدى يالچين. — باتارەيالارىن قاراساڭشى. نوبايى وسى-ay دەپ بىردەڭەنى قۇراپ-سۇراپ ورناتا سالىپتى.
قوجايىن ەپتەپ قانا جوتكىرىنىپ:
— ءقازىر ماتەريال تاپشى عوي، اپەندىم. ءبىزدىڭ بۇل ورناتقاندارىمىز قايتا ەڭ تاۋىرلەرى بولاتىن، — دەپ تۇسىنىك بەردى.
— قاي فيرمانىكى؟
— يۋنكەرستىكى.
— باسە-ە-ە... ول وڭدىرىپ جاسامايدى.
— دارەتحاناسى نەشەۋ؟ بىرەۋ مە؟ — دەدىم مەن، ىزعارلى جوتكىرىنىپ.
— جوق، ەكەۋ. ءبىرى ەۆروپالىق ۇلگىمەن، ەكىنشىسى تۇرىك ۇلگىسىمەن سالىنعان.
— نەبارى ەكى-اق دارەتحانا ما؟ — دەپ ءيالچيننىڭ ايەلى شار ەتە قالدى. — ول بىزگە جەتپەيدى...
قوجايىن سەلك ەتە قالىپ:
— ءسىزدىڭ سەمياڭىز ۇلكەن بە؟ — دەدى.
— جو-جو-وق...
سوزگە شۆەيسار قىستىرىلا كەتتى:
— ورتاق دارەتحانا دا بار...
پاتەردىڭ ءبىر تەرەزەلەرى ءمارمار تەڭىزى مەن پاتشازادا ارالى جاققا، ەكىنشى ءبىر تەرەزەلەرى — بوسفورعا، ءۇشىنشى ءبىر تەرەزەلەرى — چاملىدجىعا قارايدى ەكەن.
يالچين تەرەزەلەرگە كوز تاستاپ تۇرىپ:
— تۋراسىن ايتساڭ، تەرەزەلەرى دۇنيەگە تەرىس قاراپ تۇر ەكەن، — دەدى.
كۇيىپ كەتكەن قوجايىن تۇكىرىگىنە شاشالعانىنا قاراماي باجىلداپ قويا بەردى:
— قاراڭىزشى، انە، قاراڭىزشى! انە، ءمارمار تەڭىزى، انە، بوسفور...
— ولاردان بۇرىن اۋەلى وقمايدان الاڭى كورىنۋى كەرەك!
— ول... ول جاقتى قۇرىلىستار قالقالاپ تۇر.
بولمەلەردى ارالاپ كورىپ ءجۇرمىز، قايسىسىن كورسەك تە قىرسىعىپ ءمىن تاعامىز.
— سىز ەكەن...
— تار ەكەن...
— قۋشيىپ تۇر...
— كۇڭگىرت ەكەن..
— اپەندىم، مىنا دارەتحاناڭىزدىڭ ۇنەمى سۋىق جەل سوعىپ تۇراتىن سولتۇستىك-باتىسقا ورنالاسقانى نەسى؟
— ماعان مىنانىڭ اكتەلگەنى ۇنامايدى...
— ءيا، جەتىسىپ تۇرعانى شامالى ەكەن...
— ىس باسىپ كەتىپتى...
ءيالچيننىڭ ايەلى مەبەلىن قالاي ورنالاستىراتىنىن ايتۋعا كىرىستى.
— مىنا بولمەگە جاتۋعا بولادى.
— بۇعان كىلەم ەندەمەيدى عوي، — دەيدى يالچين. — ءبىر جاق شەتىن بۇكتەپ قويماساڭ، بۇعان ەندەمەيدى ول.
— مىناۋ قوناق بولمەگە جاراپ قالار. بۋفەتتى — مىنا جەرگە، سەرۆانتتى — انا جەرگە، باردى — انەۋ تۇسقا قويساڭ...
مەن قاتتى جوتكىرىنىپ الدىم دا، قوجايىننان:
— ال پاتەراقى قانشا بولماق؟ — دەپ سۇرادىم.
— سەگىز ءجۇز لير، مىرزا.
— قىمبات ەمەس.
ءيالچيننىڭ داۋىسى تۋ سىرتىمنان ەستىلدى:
— شىنىندا ارزان ەكەن!
— ايتۋعا دا تۇرمايدى! — دەپ ايەلى قوستاپ قويدى.
— راسىندا وسىنشا ارزان بولسا، ءسىرا، جالعا الۋىمىز كەرەك شىعار. سەندەر نە دەيسىڭدەر؟
— الايىق، اعاسى.
پايداعا كەنەلەتىنىن سەزگەن قوجايىننىڭ قۋانىشى قوينىنا سىيماي، بىزگە قۇراق ۇشتى:
— كانە، جۇرىڭىزدەر، جايلانىپ وتىرايىق، اقىلداسايىق...
— پەيىلىڭىزگە كامىل ريزامىز، باستاڭىز...
قوجايىننىڭ پاتەرىنە كوتەرىلدىك.
— كەلىپ كورگەندەر، ءتىپتى مىڭ لير بەرگەندەر دە بولدى، ءبىراق، اپەندىم، ءوزىڭىز تۇسىنەرسىز، مەن سولارعا ونشا سەنە المادىم. بىزگە كەرەگى — تۇرعىندارىمىزدىڭ يناباتتىلىعى، ال ەكى ءجۇز ءليردىڭ ارىسى نە، بەرىسى نە، ءتايىرى... — دەدى قوجايىن.
— يناباتتىلىعىمىزعا ءشۇبالانباساڭىز دا بولادى!
بولمەگە جيىرما بەس جاس شاماسىنداعى ءبىر بيكەش كىرىپ كەلدى. مەن ونىڭ قولىن باسسالىپ قۇشىرلانا قىستىم، الاقانىممەن بەتىنەن ەركەلەتە قاققىلادىم، قۇشاقتاپ سۇيگىم دە كەلدى، ءبىراق ويتپەدىم.
— ءتىفا، ءتىفا، ءتىل-اۋزىم — تاسقا! ەلدە جوق سۇلۋ ەكەن، بۇل ءسىزدىڭ قىزىڭىز با؟
قوجايىن قىپ-قىزىل بوپ كەتتى:
— جۇبايىم.
مەن بيكەشتىڭ بەتىن تاعى سيپالادىم:
— اللا عۇمىر بەرسىن. ءۇرىپ اۋىزعا سالعانداي ەكەن...
ايەلىنە سۇقتانىپ تۇرعانىما ءتورتپاق قاتتى ابىرجىدى. «قىشقىل ليكەر مەن كونفەت اكەلىڭدەر!» دەپ قىزمەتشىسىنە اسىعىس ءامىر ەتتى.
مەن ەكى كونفەت الدىم. ۋىستاپ الا باستاعان يالچينگە كوزىمدى الارتىپ قويىپ:
— ءبىر جىلدىكىن ءبىر-اق العىڭىز كەلەتىن شىعار الدە؟ — دەدىم.
— ءۇش جىلدىكىن ءبىر-اق السام دەيمىن، اپەندىم، — دەدى قوجايىن.
— ول قانشا بولادى؟ ءبىر ايعا — سەگىز ءجۇز، ءبىر جىلعا — توعىز مىڭ التى ءجۇز، ءۇش جىلعا — جيىرما سەگىز، ياعني توق ەتەرى — وتىز مىڭ لير. جاراپ جاتىر.
— ءيا، جاراپ جاتىر، — دەپ يالچين دە قۇپتادى.
— ايتۋعا دا تۇرمايدى، — دەپ ايەلى دە قالىسپادى. ءتورتپاق ءبىزدىڭ جاي-جاپسارىمىزدى سۇراۋعا كىرىستى.
— نەشە كىسىسىزدەر؟
— ەكەۋ — كۇيەۋى مەن ايەلى. مەنى قوسپايسىزدار.
— ءجو-و-ون... ال بالالار شە؟
— جوق.
— ءا-ا. اۋەلدە، اپەندىم، ءبارى دە جوق دەيدى، كەيىن ءۇيدى تۇپ-تۋرا ينكۋباتورعا اينالدىرىپ جىبەرەدى.
— و جاعىنان شوشىماڭىز، مىنا كەلىنشەك مۇلدە بەدەۋ.
— ءجو-و-ون...
— مۇنىڭ كۇيەۋى باياعىدا ءبىر اۋىرىپ، سونىڭ كەسىرىنەن...
— ءجون، ءجون!.. جاقسى. ءسويتىپ، ەكەۋى عانا.
— سولاي، اپەندىم. مىنا جىگىتتى مەن جەتىمدەر ۇيىنەن ءبىر جاسىندا العانمىن.
— ءجون، ءجون! وتە جاقسى!
— ال كەلىنشەكتى قىزىل شاقا كەزىندە بىرەۋ مەشىتكە تاستاپ كەتىپتى. بۇل دا — تۇلدىر جەتىم.
— ءجون، ءجون! كوفە اكەلىڭدەرشى! — دەپ ءامىر ەتتى قوجايىن.
— كوپ راقمەت، اپەندىم، كوفەگە زاۋقىمىز جوق، — دەدىم.
— ە، نەگە اپەندىم؟ ءبىر-بىر شىنىاياقتان...
— مەرسي!.. ءبىز ءالى ورازامىزدى دا اشقان جوقپىز.
— ا-ا-ا... تۇسىنىكتى. پاردون. جايلانىپ وتىرىپ تاماق ىشۋلەرىڭىزدى وتىنەمىز.
— و، اپەندىم، ەگەر ءسىز كەيىن ءبىزدىڭ ۇيدە بولۋعا كەلىسىم بەرسەڭىز عانا ءبىز بۇل ۇسىنىسىڭىزدى قابىل الامىز...
— و نە دەگەنىڭىز! كەلىسپەگەندە شە... كوشىپ كەلىڭىزدەرشى اۋەلى...
سىقيىپ تويىپ الدىق تا، سىزىلىپ كوفە ىشۋگە كىرىستىك. قوجايىن سۇراعىن قايتادان باستادى.
— كەشىرىڭىز، اپەندىم، ءسىز نەمەن شۇعىلداناسىز؟ — دەدى يالچينگە.
— مەن بە؟ مەن الگى...
دەرەۋ كومەككە ۇمتىلدىم:
— بۇنىڭ قىزمەتى مىقتى. تەك كەيدە ەپتەپ تۇرمەدە وتىرىپ شىعاتىنى بار...
ءتورتپاق تىكسىنە قالدى.
— بۇل — جۋرناليست.
— ءا-ا-ا...
— ءار ءتۇرلى جاعدايدا بولادى، ساياساتقا قاراي دەگەندەي...
— ە، ءيا، ءيا. تۇسىنىكتى عوي: ساۋدا-ساتتىق، استىرتىن بيرجا.
— ءبارى دە شاتاق...
— راس... مەن وتە قۋانىشتىمىن... ءبىز ءبىر-بىرىمىزدى تۇسىندىك. مەن كەلىسىم شارتتى جازا قويايىن، ءقازىر... — دەدى قوجايىن.
مۇنى ەستىگەندە يالچين مەن ايەلى ورىندارىنان ۇشىپ تۇرا جازدادى. مەن قاھارلانا جوتكىرىنىپ قويدىم.
ءتورتپاق كەلىسىم بلانكىسىن الىپ تولتىرا باستادى. پاتەر نەندەي ماقساتقا پايدالانىلادى دەگەن سۇراققا «تۇرۋعا» دەپ جازۋعا ىڭعايلانا بەرگەنىندە، مەن ونىڭ قولىن بوگەدىم.
— وندا نەمەنە: كەڭسە، الدە ساۋدا ءۇيى بولا ما؟..
— جوق، اپەندىم، بۇل جەزوكشەلەر ءۇيى بولادى.
— كەشىرىڭىز، قالاي دەدىڭىز، اپەندىم؟ — دەپ قوجايىن قىزاراقتاپ قايتا سۇرادى.
— جەزوكشەلەر ءۇيى دەيمىن.
— مۇنىڭىز قالاي؟
— سىزگە مىڭ لير تاۋىپ بەرۋدىڭ بۇدان باسقا امالى جوق. سونشا اقشانى، كانە، قالاي تابۋعا بولادى؟ ال...
— جو-جوق، اپەندىم! وعان بەرە المايمىن! — قوجايىننىڭ ءۇنى بۇزىلىپ كەتتى.
«بەيشارانىڭ بەرەكەسى قالاي كەتپەسىن: قانشاما تاماعىن، كوفەسىن، ليكەرىن ىشتىك. ايەلىنە سۇقتانىپ ەسىن شىعارعانىم ءوز الدىنا...»
— ەندەشە قوشتاسۋعا رۇقسات ەتىڭىز!
— ساۋ بولىڭىزدار! — جىگەرى قۇم بولعان قوجايىن جارىلىپ كەتەردەي جوتكىرىنە باستادى.
ادەپ ءۇشىن مەن دە جوتكىرىنىپ جاۋاپ بەردىم.
ءبىز ۇيدەن شىققان كەزدە شۆەيسار
— قالاي، مىرزالار، كەلىستىڭىزدەر مە؟ — دەپ سۇرادى.
— جوق. قوجايىنىڭ كەرى كەتكەن نەمە ەكەن. جەزوكشەلەر ءۇيىن اشايىق دەپ ەدىك، ات-تونىن الا قاشتى.
— ويتەتىن ءجونى بار.
— ە، نەگە؟ ءوزىن ءجىبى ءتۇزۋ جانمىن دەمەك پە؟
— جو-عا... ولاي ەمەس. ءۇشىنشى ەتاجدا ءوزى اشقان جەزوكشەلەر ءۇيى بار. كۇنى-تۇنى باسەكەلەسىپ پالە بوپ جۇرەر دەپ شوشىعان شىعار.
...كۇلكىدەن ىشەك-سىلەمىز قاتىپ، ۇيگە ارەڭ جەتتىك.
— ومىرىمدە ءدال بۇگىنگىدەي راقاتتانىپ كۇلگەن ەمەسپىن، اعاتاي، — دەدى يالچين.
— كومەديانىڭ كوكەسى بولدى، — دەدى ايەلى.
— اركىم ءوزىنىڭ شاما-شارقىنا قاراي كوڭىل كوتەرەدى، قارىنداسىم!
سودان بىلاي قاراي يالچين مەن ايەلى زەرىگە باستاسا-اق «پاتەر ىزدەپ» جونەلەتىندى تاپتى. جورا-جولداستارىنىڭ بىرەۋىن ەرتىپ الادى دا اتتانادى. كوپ بوپ كوڭىل كوتەرگەنگە نە جەتسىن، شىركىن!..
ورىسشادان اۋدارعان عابباس قابىشيەۆ
You Might Also Like
-
ءبىز ءبىر-بىرىمىزدى نەگە ۇنەمى قاعىپ-سوعىپ، جۇلقىپ، تەۋىپ، شالىپ جۇرەمىز؟
-
ءبىزدىڭ ەلدە... (جوق، بۇلاي باستاۋعا بولمايدى). ەلىمىزدە... (بۇل دا ويناماي تۇر: بۇلاي باستالعان اڭگىمە ءساتسىز اياقتالادى... اۆتورى دا وپا تاپپايدى).
