جەتىم
2007-جىلدىڭ كۇڭىرەنگەن كۇزى. مۇڭ جامىلعان، تۇڭعيىق تىلسىم سىرعا تولى جاپىراقتار تىزبەگى، بەينە ءبىر ساعىنىش حاتتارى ىسپەتتى. اق قايىڭنان ساۋدىراپ ءتۇسىپ جاتىر...
قاۋلاعان گۇل، قارا جەر قويناۋىنا ەرىكسىز سۇڭگىپ، اياق استىنا تاپتالىپ، كەشەگى جايقالعان جاسىل شالعىن قۋراپ جانشىلعان. بەينە ءبىر، قۇستار ۇنىنەن ەرىكسىز مۇلگىگەن اۋىل تىنىسى تارىلعانداي. تۇنەك تىنعان كۇن بولاتىن.
تاڭ اتىپ، كەش قارايعان شاقتا، تۇڭعيىق ءبىر تۇنەككە ەلىتكەن، تەرەزە ساڭىلاۋىنان سۇقتانا تونگەن ساۋلەلى نۇردان ەش جىلۋ تابا الماي، جاراسىمى عايىپتىق كۇي كەشىپ ءجۇرمىن. سەبەبى، ارداقتى اسقار تاۋ اكەمنىڭ دۇنيە سالعانىنا ەكى جىلدىڭ ءجۇزى بولعان.
اياۋلى، ارقا سۇيەر اناشىمنىڭ، قالاداعى ەمحانادان كەلەر كۇنىن ساناپ، جولىن توسىپ جۇرگەن كەزىم. قالا جاقتان سىرى ۇشىپ، سۇمەكتەي سۇيرەتىلگەن سارى اۆتوبۋس، ايالدامادان ءسال اسا بەرە توقتادى. ۇمىتتەنە، ۇزدىككەن جانارىما ءۇش قارا كورىندى. ءبىر ايەل مەن ەكى ەر كىسى. «بۇل، كىم بولدى ەكەن» - دەپ، تاڭدانا قاراپ تۇرعانىمدا، قاپتالدان، قابىرعالاس كورشىم. «مىناۋ، سەنىڭ تۋىستارىڭ ەمەس پە؟» - دەدى. ەستەي سالا، ەنتىگە جۇگىرىپ، قوناقتارمەن امانداسىپ، قولىنداعى جۇكتەرىن جىمىرا ۇستاپ، جاردەم ەتۋگە اسىقتىم. بۇل ۇشتىكتىڭ قارالى حاباردى دا ارقالاپ كەلە جاتقانىن قايدان بىلەيىن...
ۇيگە كەلە سالا، تەلەفون جەلىسىنىڭ تەتىگىن سان مارتە بۇرادى دا، كۇبىرلەي سويلەستى. سالدەن سوڭ جۇرت ارقاسى جينالا باستادى. جۇرەگىم ءبىر جاماندىقتى سەزگەندەي، ءبىر ءسوزدى الدەنەشە قايتالاپ...
— انام. اناشىم، قايدا؟ - دەدىم.
— بوتام، التىنىم... سەن، اقىلدىسىڭ عوي؟! سەن ءبارىن تۇسىنەسىڭ، سولاي ەمەس پە؟
— يا، گۇلنار تاتە... ءبىراق، اناشىم قالادا عوي... نەگە، بىرگە كەلمەدىڭىزدەر؟!
— اقىلدىم سول، سەنىڭ اناڭ...
— تاتە، اناما نە بولدى؟ اناشىم قايدا؟ جايشىلىقتا كەلمەيتىن، مىنا جۇرتتىڭ ءبارى نەگە جينالۋدا؟ ايتىڭىزشى...
ءسال كىبىرتىكتەپ، «جانىم-اۋ، مەنىڭ. اناڭ ءسال اۋىرىڭقىراپ كەلە جاتىر». كۇت - دەدى دە، تۇنشىعا جىلادى.
ۇرەي قۇشقانداعى سانسىز وي ارپالىسىپ مازا بەرەر ەمەس... الىس-جاقىندى مەن بىلەر-بىلمەس جانداردىڭ، باس قوسقان ىرۋ-دىرۋ ۇناماي تۇر. شاقىرۋسىز قوناقتاردى كۇتۋ كۇيتىمەن ءجۇرىپ كەش قارايدى... ەسىك الدىنا اق جەدەل جاردەم كولىگى كەلىپ توقتادى. «اناشىم كەلدى» - دەپ قۋانا جۇگىرە جونەلگەنىمدە، قاۋسىرا ۇستاعان كورشى قانات اعا ءارى جىبەرمەدى. سول ارالىقتا جوقتاپ جىلاعان داۋىستار ەستىلدى. قانات اعادا ءۇنسىز قوستاپ، «بالاپانىم-اۋ، جاراتقانعا سەنىڭ نە جازىعىڭ بار ەدى؟! اناڭنان ايىرىلىپ قالدىق» - دەگەندە، ۇستىمە، مۇزداي سۋدى توگىپ قالىپ جىبەرگەندەيتىن.
ازا تۇتقان ەكى كۇننەن سوڭ، قارا شيدەن، قاۋمالاعان قاۋىم كىلت تىنىپ، اق كەبىن جابىنعان تابىت كوتەرگەن، اق سالدە كيگەن پەندەلەر جازىق الاڭقايعا انامدى الىپ شىقتى. جازمىشتىڭ زاڭدى قۇبىلىسىنا كوندىگە المايتىن، جەر باۋىرلاپ جىلاعان جەتىم جۇرەكتىڭ جاسى كوپتى بەي-جاي قالدىرماعانداي. جۇبانىشتى ءسوزىن جاۋدىرىپ، جۇباتىپ اۋرە.
«ءفاني مەن باقيلىق ەكى الەمدى مەكەن ەتكەن ءار پەندە، ەرتە مە، كەش پە ءولىمنىڭ ءدامىن تاتارى انىق؟! سوندىقتان، بۇگىن جان ءتاسىلىم ەتىپ، جالعاننان شىن دۇنيە مەكەنىنە اتتانعان يگى-جاقسىمىزدى ەسكە الىپ، دۇعا ەتەيىك قۇرمەتتى جاماعات» - دەپ ۇلىق سويلەگەن يمام، «قانە، بۇل كىسى قانداي ادام بولىپ ەدى؟» - دەگەندە، ءبارى جامىراي «جاقسى جان»-ەدى دەستى.
كىشكەنە جۇرەكتىڭ تۇپكىر تۇسىندا، تىرىسىندە تىلدەگەن مىسكىندەردىڭ دىمىن بىلدىرمەي ماقۇلداسىپ تۇرعاندىعى قاتتى تاڭ قىلدى. اياق-قولدى دارمەنسىزدىك بيلەپ، ساۋلەلى نۇر ساعىمىنا ماتاپ، سۇلىق تۇرعان كۇيى قاتتىم دا قالدىم. مۇڭ ارتقان مۇنارلى كوش كوز الدىمدا ۇزاي ءتۇستى. ءسال ۋاقىتتان سوڭ، ءبىزدىڭ ءۇيدى بەتكە العان ماناعى نۇكتەلىك بەلگى قالماعان قارا كورىندى. ەسەنگىرەپ جۇرگەن ەستە، ءقابىر باسىنا بارا الماعان ەسكىنىڭ ادامدارىنا، «مارقۇمنىڭ مەكەنىن جۇماقتان ەتكەي، جارىنىڭ جانىنا قويدىق» - دەگەنى، سانادا ۇمىتىلماستاي ساقتالىپ قالىپتى. جالعىزدىڭ جارى «قۇداي» - دەپ جاراتقانعا تاپسىرعان ءدۇيىم جۇرت تارقاسىپ، سەيىلە بەرە انام جەرلەنگەن زيراتتى بەتكە الدىم. كۇن قىزامىرتىپ قىزىلىڭىرىنە اسىققان شاق.
اسقار تاۋ، اسىل اكەمنىڭ زيراتىن ءبىلۋشى ەدىم. ءجۇرىپ كەلەمىن، ءجۇرىپ كەلەمىن... اتا-انام، «جالعىزىمم، بوتام» - دەپ، الدىمنان قۇشاعىن جايىپ قارسى الاتىن ءتارىزدى. جەتكەندە، اكەمنىڭ وڭ جاق قاپتالىنان ورىن تەپكەن انا بەيىتىن كورگەندە، ءۇنسىز ەت جۇرەكتى ەزگەن جاس توگىلىپ، كەرەڭ جەرگە لىق ەتتى. وكسىگىن باسالماي وكسىگەن جۇرەكتەن ارەڭ سۋسىعان قول مولتىلدەگەن مولتەك جاستى جاسىرىپ اۋرە. «اتتەڭ» - دەپ، بوتاداي بوزداعان جەتىم ءۇنىن ەسسىز ءومىر ەلەمەي، جۇتىمىر جەر، قوستاپ تۇرعانداي كورىندى. جول بويى جىلاپ كەلەمىن. ۇيگە جەتە، ىلە قاراڭعى، ەڭ تۇپكى بولمەگە ەنتىگە كىردىم. بۋىلتىق بولىپ ىسكەن جۇزدەن ءار، سۇلبادان ءال كەتكەن قالپى كوزىم ءىلىنىپتى. سول كۇننەن باستاپ تۇسىمدە...
كوك مايسانى جەلەك ەتكەن، ءوزىننىڭ ارعى جاعىندا، ۇلى مەن قىزىنىڭ قىزىعىن قىزىقتاپ وتىرعان اكە-شەشەمدى كورىپ، جۇزدەرىن جۇزبە-جۇز كورۋگە اسىقتىم. بۇيرا تولقىنىن جارعا سوققان جىلمىق تۇنعان تۇنىق كولشەنى كەشىپ وتكىم-اق كەلەدى. جۇرگەن سايىن تەرەڭدەي، جۇزگەن سايىن الىستاپ، جاعانىڭ ارعى بەتىنە جەتۋگە شامام جەتپەي كەرى قايتامىن ۇنەمى.
«جاراتۋشى يە، ءاربىر پەندەسىنىڭ پەشەنەسىنە، ءومىر ەسىگىن اشقاندا، بۇل جارىق دۇنيەدەگى عۇمىرىنا نە ىستەپ نە قويارىن جازىپ قويادى؟!» - دەسەدى. جاراتۋشىم، سىناعى كوپ شەڭگەل ومىردە، تىرلىكتى الدانىش قىلىپ، ىرقىنا كوندىگەر پەندەسىنىڭ پەشەنەسىنە جازادى-مىس. مەندىك پايىمداعى «ءومىر» - كەرەمەت، تياتر ىسپەتتى. ەڭ اسا شەبەر رەجيسسەر وڭدەۋىنەن وتكەن تاعدىر تۋىندىسىن سومداۋشى ءبىز پەندەلەر. ءساندى بەزەندىرىلگەن ۋاقىت ساحناسىندا، بىردە اش - بىردە توق، بىردە بار – بىردە جوق، دۇربەلەڭگە تولى دۇنيە ءدۇبىر سىنىنان سىنالۋ مىندەتى تۇر. رەسجيسسەر قالاۋىمەن، مەن ول تۇستا، تاڭەرتەڭ جەسىر ايەل، تۇستە بالالىعى قالماعان وقۋشى، ال كەشكە ەركەلىكتى ۇمىتقان ەرەسەك تۇل ءرولىن سومداۋ بۇيىرىپتى. قولدا تۇرماس سىناپ ۋاقىت سىرعىپ ءوتىپ، جانسىز انا بەينەسىن قۇشاقتاعان كۇيى مەن قالدىم.
قان سورعىش سۇلىكتەي، قادالعان جەردەن قان الماي تىنبايتىن، نامىسىنا تيسە قامشى كورەتىن، البىرت كوڭىلدە ساعىم جاسقاعان انا بەينەسى. وڭىمدە د، تۇسىمدە دە، ۇنەمى بىرگە. ۇنەمى جانىمدا جۇرگەندەي سەزىلەتىن. جالعان زامان كوشىن سۇيرەپ، انامنىڭ دۇنيە سالعانىنا مىنە ءۇش جىلدىڭ قاراسى بولىپتى. «بالاپاننان باۋ تاعىپ، قاناتتىعا قاقتىرماي، تۇمسىقتىعا شوقتىرماي ءوسىرىپ، العاشقى قوڭىراۋ سىڭعىرىندا ەت جۇرەگى ەلجىرەپ، تىلەۋ ەتكەن تىرەگى ەدىم. اناسىز سوڭعى قوڭىراۋ تورىندە تۇرمىن. جۇرت قۋانىشتان ەرىكسىز جاس السا، مەن سىزدەردى ساعىنعاننان توگىلىپ تۇرعان مولتەك تامشى. بولاشاق، جارقىن بولارىنا سەنگىم-اق كەلەدى. ءبىراق، سەنە الماي تۇرمىن...
جالعاسى بار...
كوڭىل كۇندەلىگىنەن
25.05.2010 جىل
تۇنگى 03:30
You Might Also Like
-
قىستىڭ ۇسكىرىك جەلى سوعىپ تۇرعان، ال ۇيشىكتىڭ ءىشى ءارى جىلى، ءارى جايلى ەدى. وندا گۇل تىعىلىپ جاتتى. ول ءوزىنىڭ ۇيشىگى باداناسىنىڭ ىشىنە جاسىرىنىپ قار باسقان جەر استىندا جاتقان-دى. بىردە جاڭبىر جاۋدى....
-
قىزىلوردا قالاسى، ءۇش تىلدە وقىتاتىن مامانداندىرىلعان سىنىپتارى بار دارىندى بالالارعا ارنالعان «مۇراگەر» مەكتەبىنىڭ 10 سىنىپ وقۋشىسى - ەركىن ايدا ەركىن قىزى
