- 01 قاز. 2021 00:00
- 567
جىرتقىش قۇستار
جىرتقىش قۇستار (Fاlسوnءىfوrmەs) — قۇستاردىڭ ءبىر وتريادى. انتاركتيدادان باسقا قۇرلىقتاردىڭ بارلىعىندا تاراعان. قازاقستاندا 2 تۇقىمداسى (سۇڭقار، قىران)،14 تۋىسى، 38 ءتۇرى بار، 29 ءتۇرى ۇيالايدى. ەڭ كىشكەنە جىرتقىش قۇستاردىڭ (ەرگەجەيلى سۇڭقار) سالماعى 50 گ، ەڭ ىرىسىنىكى (كاليفورنيا قۇمايى) 12 كگ بولادى. كاليفورنيا قۇمايىنىڭ جايعان قاناتى 3 م-گە دەيىن جەتەدى. ءشاۋلىسى، ادەتتە، ۇياباسارىنان ىرىلەۋ بولادى. بۇلاردىڭ اراسىنداعى جىنىستىق ايىرماشىلىق كەيبىر جىرتقىش قۇستاردا (كۇيكەنتاي، قۇلادىن)ايقىن كورىنەدى.
جىرتقىش قۇستاردىڭ قىستاپ قالاتىن جانە قايتىپ كەتەتىن تۇرلەرى بار. ولار جەردەن تەز كوتەرىلىپ، مانەرلەپ، كوپشىلىك تۇرلەرى قالىقتاپ ۇشادى. نەگىزىنەن، مونوگامدى (باسىبايلى جۇپ قۇرادى) قۇستار، ۇياسىن قاتارىنان بىرنەشە جىل پايدالانادى. ۇياسىن اعاش باسىنا، جارتاس قۋىسىنا، قۇراقاراسىنا سالادى. ءىرى تۇرلەرى (قىران، قۇماي) 1-3-تەن، ۇساقتارى (بوكتەرگى، تۇيعىن) 4-7-دەن جۇمىرتقا سالادى. ونى ءشاۋلىسى مەن ۇياباسارى كەزەكتەسىپ باسادى، بالاپاندارىن دا ەكەۋلەپ اسىرايدى. قورەگىن ىزدەۋى، جەمىنىڭ قۇرامى جىرتقىش قۇستاردىڭ ءار تۇرىندە ءار ءتۇرلى بولادى. كوپشىلىگى ەتپەن قورەكتەنەدى. نەگىزىنەن، زياندى كەمىرۋشىلەرمەن، كەيبىر تۇرلەرى ولەكسەمەن قورەكتەنىپ، قورشاعان ورتانى تازارتىپ، پايدا كەلتىرەدى.
جىرتقىش قۇستاردىڭ ءبىراز ءتۇرى (يتەلگى، لاشىن، بۇركىت، جىلان جەگىش قىران، اق سۇڭقار، اققۇيرىقتى سۋبۇركىت،ت.ب.) قورعاۋعا الىنىپ، قازاقستاننىڭ "قىزىل كىتابىنا" ەنگىزىلگەن.
وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:
جانۋارلار نەگە ۇزاق قىسقى ۇيقىعا كەتەدى؟
بۇگىنگە دەيىن بەلگىسىز بولىپ كەلگەن 15 جانۋار
الەمدەگى ەڭ قاتتى تىستەيتىن (شاعاتىن) تىرشىلىك يەلەرى
جانۋارلاردا ينتەللەكت بار ما؟